Tháng Bảy Âm Lịch – Từ “Tháng Cô Hồn” Đến “Tháng Hiếu Hạnh”

Trong dân gian, tháng Bảy âm lịch thường được xem là tháng không may, kiêng kỵ nhiều việc như cưới gả, động thổ, phẫu thuật hay dọn nhà, vì lo sợ sự quấy nhiễu của các cô hồn nơi quỷ đạo. Tuy nhiên, dưới góc nhìn của Phật giáo, đây lại là tháng cát tường, là cơ hội để tích phúc, gieo duyên lành. Con số “bảy” trong đạo Phật còn hàm ý vô tận, không phải chỉ là sự hạn chế như quan niệm dân gian.

Phật giáo không có thuyết “tháng Bảy mở cửa quỷ môn”, mà ngược lại, khuyến khích mọi người trong tháng này nên tu phước, bố thí, kết thiện duyên, hồi hướng công đức cho người quá vãng và tất cả chúng sinh.

Ngày rằm tháng Bảy còn được gọi là:

Ngày Tự Tứ của chư Tăng (kết thúc mùa an cư kiết hạ),
Ngày Phật hoan hỷ,
Và cũng là ngày lễ Vu Lan Bồn

Từ “Vu Lan Bồn” xuất phát từ tiếng Phạn Ullambana, nghĩa là “cứu đảo huyền” – giải cứu sự khổ đau như bị treo ngược trong địa ngục. Nhân duyên này bắt nguồn từ câu chuyện Tôn giả Mục Kiền Liên – vị đệ tử thần thông bậc nhất của Đức Phật. Sau ba tháng an cư, ngài mong báo đáp công ơn sinh thành, nên phát tâm cứu mẹ đang chịu khổ trong ngạ quỷ đạo. Ngài theo lời Phật dạy, dùng ngày Tự Tứ cúng dường chư Tăng mười phương, nhờ phước lực thanh tịnh của Tăng chúng mà chuyển hóa nghiệp chướng, giải thoát mẹ khỏi cảnh đói khát đau khổ. Từ đó, tháng Bảy trở thành tháng báo hiếu, nhắc nhở người con về đạo làm người – “Hiếu” là gốc của muôn hạnh.

Từ thời Đức Phật, truyền thống lập trai đàn Vu Lan, cúng dường chư Tăng đã được thực hiện và truyền đến nay.

Hòa thượng Thánh Nghiêm khai thị: Dân gian cho rằng lễ “Phổ Độ” chỉ để an ủi cô hồn không nơi nương tựa, nhưng Phật giáo chủ trương rộng hơn: dùng chánh pháp để khai mở tâm thức không chỉ cho quỷ đạo, mà cho tất cả sáu đường, nhờ đó phổ độ khắp hữu tình. Việc lập pháp hội cũng nhằm khuyến khích đại chúng học Phật, tu tâm, tịnh hóa đời sống.

Hằng năm, vào tháng Bảy, các tự viện đều tổ chức Đại lễ Vu Lan Báo Hiếu, tín đồ phát tâm cúng dường, làm phước, cầu siêu cho cửu huyền thất tổ, hồi hướng công đức cho cha mẹ hiện tiền và quá khứ. Hòa thượng Tinh Vân từng dạy: Lễ Vu Lan được lòng người vì tinh thần báo hiếu, phù hợp truyền thống đạo lý Á Đông: trọng hiếu, nhớ nguồn.

Tuy nhiên, như Hòa thượng Thánh Nghiêm nhấn mạnh:

Vu Lan tượng trưng cho hiếu đạo, nhưng điều quan trọng là báo hiếu ngay khi cha mẹ còn sinh tiền. Làm con phải chăm sóc, khuyên cha mẹ hướng thiện, gieo nhân lành. Đừng để đợi cha mẹ mất rồi mới lo cúng dường, siêu độ – khi ấy đã muộn màng, chẳng phải là hiếu hạnh trọn vẹn.

Làm Gì Trong Tháng Vu Lan Để Tích Phước, Báo Hiếu?

Mùa Vu Lan không chỉ là dịp tưởng nhớ công ơn cha mẹ, mà còn là cơ hội để chúng ta gieo trồng phước lành và thanh lọc thân tâm. Phật tử có thể thực hành những việc sau:

✅ Tụng kinh Vu Lan Bồn hoặc Kinh Địa Tạng – những bộ kinh này giúp khai mở hiếu tâm, tiêu trừ nghiệp chướng, hồi hướng cho cha mẹ và cửu huyền thất tổ.
✅ Bố thí, cúng dường chư Tăng – đúng với tinh thần ngày Tự Tứ, nhờ công đức thanh tịnh của Tăng đoàn để chuyển hóa nghiệp báo cho người thân.
✅ Phóng sinh, làm việc thiện, chia sẻ yêu thương – mở rộng lòng từ bi, hồi hướng công đức cho tất cả chúng sinh.
✅ Khuyến tấn cha mẹ hiện tiền tu tập – chăm sóc khi còn sống, khuyên cha mẹ niệm Phật, nghe pháp, gieo duyên lành ngay trong hiện tại.

Ngày nay, nhờ phương tiện hiện đại, việc hành trì trở nên thuận tiện hơn. Máy tụng kinh và máy nghe pháp của Máy Niệm Phật Tú Huyên là người bạn đồng hành của mỗi gia đình Phật tử, giúp tụng niệm trọn bộ kinh Vu Lan, Kinh Địa Tạng, nghe pháp thoại của chư Tôn đức một cách dễ dàng, kể cả khi bận rộn. Việc này không chỉ lợi lạc cho bản thân, mà còn là món quà báo hiếu thiết thực cho cha mẹ, giúp các Ngài an lạc trong chánh pháp.

Hãy nhớ, báo hiếu không chỉ ở hình thức, mà quan trọng nhất là nuôi dưỡng tâm hiếu trong từng hành động và hơi thở hiện tại. Như lời dạy của chư Tổ: “Hiếu là hạnh Phật, hiếu là đạo làm người.”

Xem thêm các bài viết liên quan đến Địa Tạng Vương Bồ Tát