Garai honetako alderdi garrantzitsuenetako bat konkistaren ondorioz kastroen baitan emandako aldaketak dira. Horietako askok denboraren joanarekin utzi ziren, batez ere sarbide zaila zuten herrixkak, erromatar eredu urbanistikoa geroz eta hedapen handiagoa izanik. Beste batzuk, aldiz, errealitate berrira berregokitu ziren, elementu arkitektoniko berriak ezarriz, hala nola harresi erregularrak, kale antolatuak eta eraikin publikoak. Halaere, joera orokorra biztanleria eraikitako hiri berrietara edo hauen inguruetara mugitzea izan zen, horiek komunikazio bideekin eta nekazal eremuekin lotura hobeago bat zeukatelako.

Testuinguru honetan, erromatar hiriak eta landa eremuko villae-ak protagonismoa hartu zuten. Hiriak, Pompelo (Iruñea) bezala, administrazio politiko, militar eta ekonomikoaren zentro bilakatu ziren, eredu erromatarrean antolatuta: foroa, tenpluak, termak eta harresiak bezalako eraikuntzak edukiz. Villae-ak, bestalde, jatorrizko lurraldeko ustiategiak ziren, bai auto-kontsumorako eta merkatura bideratuko ziren soberakinak ekoizteko helburuarekin. Villa hauek, nekazaritzarako hoberenak ziren lurretan banatzen ziren nagusiki, sistema ekonomiko berriaren oinarria osatuz.

Erromanizazioa ez zen soilik fenomeno arkitektoniko edo urbanistiko bat izan, baizik eta kulturala eta soziala ere. Biztanleria indigenak Inperioaren egituretara integratzeko prozesu gradual bat bizi izan zuen. Latinezko hizkuntzaren onarpenak, administrazioan eta merkataritzan, eragin handia izan zuen gizartearen baitan, nahiz eta mendiko eremuetan hizkuntza autoktonoak, hala nola protoeuskara, hein handi batean bizirik iraun arren. Era berean, erromatar legedia, erlijio ofiziala eta antolaketa politikoaren formak komunitate lokaletan sartzen joan ziren, horrek indigenaren eta erromatarraren arteko bizikidetza marko bat ezarriz.

Ekonomian, erromanizazioa nekazaritza eta merkataritza sektorean nabarmen indartu zituen. Nekazaritza teknika berrien sarrera, ureztaketa sistemak eta labore desberdinen erabilera produktibitate handiagoa lortzea suposatu zuen. Era berean, azpiegitura bideen eraikuntzak Iberiar Penintsulako eta Mediterraneoko toki ezberdinak lotzeko aukera eman zuen, horrek ekoiztutako produktuen trukea sustatuz. Modu honetan, lurraldea, autosufizientzian oinarritutako ekonomia batetik erromatar nabaketa sareetan integratutako ekonomia-produktibo batera igaroko da.