สมเด็จพระพุฒาจารย์โต พฺรหฺมรํงสี หรือ สมเด็จโต หลวงปู่โต สมเด็จวัดระฆัง เป็นพระมหาเถระรูปสำคัญที่ได้รับความนับถืออย่างมากในไทย ทั้งในด้านจริาวัตรอันสมถะ และในด้านคาถาอาคม วัตถุมงคล
สมเด็จโตเกิดเมื่อ ๑๗ เมษายน พ.ศ.๒๓๓๑ ณ บ้านไก่จัน (บ้านท่าหลวง) อ.ท่าเรือ จ.พระนครศรีอยุธยา ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (ปฐมบรมกษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์) เมื่อถึงวัยอันควรแล้ว ได้บรรพชาเป็นสามเณรในปีพ.ศ.๒๓๔๓ และอุปสมบทโดยเป็นนาคหลวง เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงโปรดและเมตตาตั้งแต่ครั้งยังเป็นสามเณรโต ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม มีสมเด็จพระอริยวงษาญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สุก ญาณสังวร) เป็นพระอุปัชฌาย์ ได้รับฉายานามว่า พฺรหฺมรํสี
สมเด็จโตมีอุปนิสัยทำสิ่งใดตามความพอใจของตน ไม่ยึดถือความนิยมของผู้อื่น และไม่ปรารถนายศศักดิ์ ลาภสักการะใด้ ครั้นมาถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) จะทรงตั้งท่านเป็นพระราชาคณะ แต่ท่านก็ไม่ยอมรับ คงเป็นพระมหาโตมาตลอดรัชกาล ต่อมาพระมหาโตได้ออกธุดงค์ไปตามสถานที่ต่างๆ และได้สร้างปูชนียสถานในหลายสถานที่ เช่น พระพุทธไสยาศน์ที่วัดสะดือ ต.ท่าหลวง อ.ท่าเรือง จ.พระนครศรีอยุธยา พระพุทธรูปหลวงพ่อโต วัดไชโยวรวิหาร จ.อ่างทอง ฯลฯ ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๔) พระองค์ทรงโปรดปรานพระมหาโตเป็นอย่างยิ่ง จึงได้พระราชทานตั้งสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะที่พระธรรมกิติ ในปีพ.ศ.๒๓๙๕ และดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าอาวาสวัดระฆังโฆสิตาราม ในขณะที่ท่านอายุ ๖๕ ปี พระมหาโตพยายามหลีกเลี่ยงการรับพระราชทานสมณศักดิ์โดยตลอด แต่ด้วยเหตุผลบางประการ อีก ๒ ปีต่อมา ในปีพ.ศ.๒๓๙๗ ท่านจึงได้รับเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นผู้ใหญ่ที่พระเทพกระวี และจากนั้นอีก ๑๐ ปี ในปีพ.ศ.๒๔๐๗ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาสมณศักดิ์ขึ้นเป็นสมเด็จพระราชาคณะ ชั้นหิรัญบัฏในราชทินนามที่สมเด็จพระพุฒาจารย์
ในราวปีพ.ศ.๒๔๑๐ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) ได้เป็นประธานก่อสร้างปูชนียวัตถุที่สำคัญของท่าน คือ พระพุทธรูปหลวงพ่อโต (พระศรีอริยเมตไตรย) ที่วัดอินทรวิหาร แต่ทว่าการก่อสร้างยังไม่ทันเสร็จสิ้น สมเด็จโต ก็ได้มรณภาพบนศาลาเก่าวัดบางขุนพรหมใน ณ วันที่ ๒๒ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๑๕ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๕) สิริรวมอายุ ๘๔ ปี พรรษา ๖๔
🌏 เฟสบุ๊คและเว็บไซต์
➡️ เว็บไซต์ "วัดระฆังโฆสิตาราม"
➡️ เฟสบุ๊คFC : "ธรรมะมหัศจรรย์ ตามรอยธรรมสมเด็จโต สถานปฏิบัติธรรมพรหมรังสี"
กลุ่ม "สมเด็จโต พฺรหฺมรํสี" มีจำนวน ๒๙ เล่ม