SZKOŁA PODSTAWOWA

V. Zakładane osiągnięcia uczniów

Rozdział I. ŻYCIE SPOŁECZNE

Temat: Człowiek w społeczeństwie

Uczeń potrafi:

 wymienić podstawowe potrzeby społeczne i wyjaśnić ich znaczenie w życiu człowieka;

 wyjaśnić, w jaki sposób społeczeństwo wpływa na rozwój człowieka;

 wskazać główne cechy procesu socjalizacji;

 wyjaśnić, odwołując się do przykładów, znaczenie sformułowania człowiek jest istotą społeczną.

Temat: Grupy społeczne.

Uczeń potrafi:

 wymienić cechy grup społecznych;

 porównać strukturę, charakter więzi, cele łączące grupę koleżeńską i grupę nastawioną na realizację określonego zadania;

 wymienić formy współpracy w grupie;

 wymienić korzyści, jakie przynosi efektywna współpraca w grupie;

 rozpoznać sytuacje wymagające podjęcia decyzji indywidualnej i grupowej;

 wymienić i zastosować podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji;

 rozpoznać sytuacje, które wymagają przyjęcia postawy asertywnej;

 wskazać główne przejawy postawy asertywnej;

 podać przykłady konfliktów w grupie, określić ich przyczyny i wskazać optymalne sposoby ich rozwiązania;

 porównać różne metody rozwiązywania konfliktów w grupie, wskazać ich wady i zalety.

Temat: Komunikacja i autoprezentacja.

Uczeń potrafi:

 podać przykłady komunikatów niewerbalnych i odczytać ich znaczenie;

 wskazać elementy prawidłowo zbudowanego komunikatu werbalnego;

 zrozumieć prosty przekaz werbalny i odczytać intencje nadawcy komunikatu;

 wymienić czynniki utrudniające prawidłową komunikację pomiędzy ludźmi;

 wymienić i zastosować sposoby radzenia sobie z tremą;

 wymienić reguły obowiązujące w wystąpieniach publicznych;

 przygotować i zaprezentować krótkie wystąpienie publiczne;

 wyjaśnić, dlaczego kształtowanie swojego wizerunku odgrywa istotną rolę w relacjach społecznych;

 wymienić zasady prawidłowo prowadzonej dyskusji czy debaty.

Temat: Życie rodzinne.

Uczeń potrafi:

 określić, jakim rodzajem grupy społecznej jest rodzina;

 omówić rolę, jaką odgrywa rodzina w procesie socjalizacji;

 wymienić funkcje pełnione przez rodzinę;

 wymienić prawa i obowiązki dzieci w rodzinie;

 określić wartości, którymi kieruje się jego rodzina;

 wymienić cechy prawidłowo skonstruowanego budżetu rodzinnego;

 wymienić rodzaje źródeł dochodów rodziny;

 wymienić kategorie wydatków gospodarstwa domowego;

 zaplanować zrównoważony budżet własnej rodziny.

Temat: Edukacja i praca.

Uczeń potrafi:

 wymienić poszczególne etapy edukacji w Polsce;

 przedstawić możliwe drogi dalszej edukacji ucznia, absolwenta szkoły podstawowej;

 przedstawić strukturę organizacyjną swojej szkoły;

 scharakteryzować klasę szkolną, pozalekcyjne koło zainteresowań, życie szkolnej społeczności;

 wymienić funkcje szkoły;

 wymienić prawa i obowiązki ucznia i nauczyciela;

 rozpoznać przypadki naruszania praw uczniów;

 wyjaśnić, na jakich zasadach funkcjonuje w jego szkole system ochrony praw ucznia.

Temat: Ekonomia na co dzień.

Uczeń potrafi:

 określić własne zainteresowania, zdolności i umiejętności;

 wymienić kompetencje niezbędne do wykonywania wskazanych przez niego zawodów, funkcji;

 zaplanować dalsze etapy swojej edukacji zgodne z wyznaczonymi celami;

 wyszukiwać i zaprezentować informacje na temat kompetencji preferowanych na współczesnym rynku pracy;

 przedstawić wybrane problemy współczesnego rynku pracy.

Rozdział II. WSPÓLNOTA NARODOWA

Temat: Naród i ojczyzna.

Uczeń potrafi:

 wymienić rodzaje więzi łączących wspólnotę narodową i etniczną;

 wyjaśnić różnicę pomiędzy wspólnotą narodową a wspólnotą etniczną;

 wymienić czynniki kształtujące polską tożsamość narodową;

 opisać symbole Rzeczypospolitej Polskiej (godło, flaga, hymn);

 określić, jaką rolę odgrywają symbole narodowe w kształtowaniu tożsamości człowieka;

 określić swoją tożsamość społeczno-kulturową;

 porównać różne rodzaje tożsamości społeczno-kulturowych (regionalna, narodowa, etniczna, państwowa, obywatelska, europejska).

Temat: Obywatelstwo i narodowość.

Uczeń potrafi:

 podać podstawowe informacje definiujące pojęcie obywatelstwo;

 wyjaśnić, czym obywatelstwo różni się od narodowości;

 wyjaśnić, komu z mocy praw przysługuje obywatelstwo polskie;

 porównać dwie podstawowe reguły nabywania obywatelstwa z mocy prawa: zasadę krwi i zasadę ziemi;

 wyjaśnić komu, zgodnie z prawem polskim, przysługuje prawo otrzymania wizy repatriacyjnej;

 wymienić warunki, które musi spełnić osoba ubiegająca się o uznanie jej za obywatela polskiego;

 wymienić organy władzy, które decydują odpowiednio o nadaniu obywatelstwa polskiego i uznaniu za obywatela polskiego;

 wymienić konstytucyjne obowiązki obywatela polskiego;

 wymienić podstawowe cnoty obywatelskie i wyjaśnić ich znaczenie dla społeczeństwa i państwa;

 przedstawić przykłady postaw i działań wybitnych Polaków na rzecz dobra publicznego.

Temat: Czym jest patriotyzm?

Uczeń potrafi:

 przedstawić różne formy i postawy charakterystyczne dla współczesnego patriotyzmu;

 wyjaśnić, jaką rolę odgrywa patriotyzm w kształtowaniu osobowości osoby ludzkiej i funkcjonowaniu społeczeństw;

 wskazać różnice pomiędzy postawami patriotycznymi dawniej i współcześnie;

 wyjaśnić, czym powinna przejawiać się postawa patriotyczna młodego i dorosłego człowieka;

Temat: Mniejszości narodowe i etniczne.

Uczeń potrafi:

 podać podstawowe informacje definiujące pojęcia: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna;

 wyjaśnić, na czym, zgodnie z polskim prawem, polega różnica pomiędzy mniejszością narodową a mniejszością etniczną;

 wymienić grupy, którym zgodnie z polskim prawem przysługuje status mniejszości narodowej czy mniejszości etnicznej;

 podać nazwę społeczności, której zgodnie z polskim prawem przysługuje status grupy posługującej się językiem regionalnym;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat historii i kultury wybranych grup mniejszościowych w Polsce;

 wyjaśnić, kto może w Polsce ubiegać się o przyznanie statusu uchodźcy;

 wymienić prawa przysługujące w Polsce mniejszościom narodowym i etnicznym;

 wymienić prawa przysługujące w Polsce grupom migrantów, w tym uchodźcom;

 lokalizować na mapie miejsca zwartego zamieszkania mniejszości narodowych i etnicznych.

Temat: Tolerancja i przejawy ksenofobii.

Uczeń potrafi:

 przedstawić różnice pomiędzy postawą patriotyczną a ksenofobiczną;

 podać przykłady zachowań i postaw rasistowskich, szowinistycznych, antysemickich;

 dostrzec negatywne skutki postaw ksenofobicznych.

Rozdział III. USTRÓJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Temat: Państwo i demokracja.

Uczeń potrafi:

 wymienić podstawowe cechy państwa;

 porównać znaczenie pojęć: naród i państwo;

 wyjaśnić, czym zajmuje się władza państwa, odwołując się do podstawowych funkcji państwa;

 podać podstawowe różnice pomiędzy państwem demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym;

 wyjaśnić znaczenie konstytucyjnych zasad: suwerenności narodu i przedstawicielstwa;

 wymienić podstawowe formy demokracji bezpośredniej w Polsce;

 wymieć podstawowe cechy ustroju politycznego państwa polskiego.

Temat: Polska państwem demokratycznym.

Uczeń potrafi:

 wyjaśnić znaczenie konstytucyjnych zasad: suwerenności narodu, przedstawicielstwa, pluralizmu politycznego, republikańskiej formy rządu, państwa prawa, konstytucjonalizmu, trójpodziału władzy;

 wyjaśnić, czym różni się Konstytucja RP od innych źródeł powszechnie obowiązującego prawa w Polsce;

 wyjaśnić, jaką rolę odgrywa konstytucja w państwach demokratycznych;

 przedstawić sprawy, w których orzeka Trybunał Konstytucyjny;

 wymienić źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce;

 uporządkować hierarchicznie źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce;

 przedstawić podstawowe różnice pomiędzy władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą w Polsce.

Temat: Sejm i Senat RP.

Uczeń potrafi:

 wymienić nazwy organów sprawujących w Polsce władzę ustawodawczą;

 przedstawić strukturę polskiego parlamentu;

 wymienić najważniejsze kompetencje Sejmu i Senatu RP;

 omówić podstawowe etapy procesu legislacyjnego;

 określić, jaką rolę w procesie tworzenia prawa odgrywają Sejm, Senat, Prezydent RP;

 wymienić i wyjaśnić konstytucyjne zasady wyborów do Sejmu i Senatu RP;

 określić, jaką rolę w państwie odgrywają partie polityczne;

 wymienić partie polityczne, których przedstawiciele zasiadają w Sejmie RP;

 wyszukać informacje na temat działań wybranej partii (jej struktur regionalnych lub centralnych).

Temat: Prezydent i Rada Ministrów.

Uczeń potrafi:

 wymienić nazwy organów sprawujących w Polsce władzę wykonawczą;

 wymienić i wyjaśnić konstytucyjne zasady wyborów prezydenckich;

 określić, jaką rolę w państwie odgrywa Prezydent RP;

 wymienić podstawowe kompetencje Prezydenta RP;

 wyszukać i zaprezentować informacje o życiorysie politycznym osób pełniących urząd Prezydenta RP, wybranych w wyborach powszechnych;

 wyszukać i zaprezentować informacje o działaniach urzędującego Prezydenta RP;

 wymienić podstawowe kompetencje Rady Ministrów RP;

 wyjaśnić, na czym polega funkcja kontrolna Sejmu wobec Rady Ministrów;

 wymienić podstawowe formy kontroli politycznej Sejmu nad Radą Ministrów;

 wyszukać i zaprezentować informacje o życiorysie politycznym urzędującego oraz poprzedniego prezesa Rady Ministrów RP;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat zakresu działań i form pracy wybranego ministerstwa;

 wyjaśnić, w jaki sposób decyzje podejmowane w wybranym ministerstwie wpływają na życie jego rodziny.

Temat: Sądy i trybunały.

Uczeń potrafi:

 wymienić nazwy sądów powszechnych i przedstawić ich strukturę hierarchiczną;

 wyjaśnić, na czym polega zasada niezależności sądów;

 wyjaśnić, w jakich rodzajach spraw orzekają sądy powszechne, a w jakich sądy administracyjne;

 wyjaśnić, na czym polega i jakie ma znaczenie zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat pracy sądu rejonowego (struktura organizacyjna, sprawy, w których orzeka);

 określić, jaką rolę sprawuje Trybunał Konstytucyjny w zakresie ochrony Konstytucji RP;

 wymienić podstawowe kompetencje Trybunału Konstytucyjnego RP.

Temat: Organizacje pozarządowe.

Uczeń potrafi:

 wymienić podstawowe cechy organizacji pozarządowej;

 wymienić podstawowe rodzaje organizacji pozarządowych (stowarzyszenia, fundacje);

 podać przykłady organizacji pozarządowych działających w jego społeczności lokalnej;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat wybranej organizacji pozarządowej (nazwa, forma organizacyjna, cel, przykłady działań);

 wyjaśnić rolę organizacji pozarządowych w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego;

 wyjaśnić, na czym polega praca wolontariuszy;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat pracy wolontariuszy w społeczności lokalnej, Polsce, na świecie.

 przedstawić znaczenia wolontariatu we współczesnym świecie.

Temat: Media i opinia publiczna.

Uczeń potrafi:

 przedstawić rodzaje współczesnych środków masowego przekazu;

 wymienić funkcje środków masowego przekazu;

 wyjaśnić znaczenie środków masowego przekazu dla wolności słowa;

 wyszukać w środkach masowego przekazu i zaprezentować informacje na podany temat;

 wymienić podstawowe elementy przekazu informacyjnego;

 odróżnić informacje o faktach od opinii i komentarzy dotyczących podanych faktów;

 wyjaśnić, czym jest reklama;

 wskazać podstawowe różnice pomiędzy kampanią społeczną a reklamą marketingową;

 dokonać krytycznej analizy wybranej reklamy i kampanii społecznej (określić cel, odbiorcę, środki perswazyjne, wskazać elementy manipulacji);

 wymienić podstawowe zasady etyki dziennikarskiej;

 wyjaśnić, na czym polega i czemu służy badanie opinii publicznej;

 odczytać wyniki badania opinii publicznej zaprezentowane w formie prostej tabeli lub wykresu.

Rozdział IV. SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA I REGIONALNA

Temat: Czym jest samorząd?

Uczeń potrafi:

 wyjaśnić znaczenie pojęcia samorząd;

 wyjaśnić, kto tworzy samorząd uczniowski;

 odróżnić znaczenie pojęcia samorząd uczniowski od pojęcia organy samorządu uczniowskiego;

 wymienić organy samorządu uczniowskiego działające w jego szkole;

 wymienić formy działania samorządu uczniowskiego;

 przedstawić zasady organizacji wyborów do organów samorządu uczniowskiego w swojej szkole;

 wymienić cele działania związków zawodowych i samorządów zawodowych;

 przedstawić przykłady działań podejmowanych przez związki zawodowe;

 wskazać różnice pomiędzy związkami zawodowymi a samorządem zawodowym.

 podać nazwę powiatu i województwa, w którym mieszka;

 lokalizować na mapie własne województwo i powiaty wchodzące w jego skład;

Temat: Gmina – podstawowa jednostka samorządu

Uczeń potrafi:

 podać nazwę gminy, w której mieszka;

 wyjaśnić znaczenie pojęcia samorząd terytorialny;

 wymienić podstawowe jednostki samorządu terytorialnego w Polsce;

 wyjaśnić, kto tworzy wspólnotę gminną;

 wymienić podstawowe zadania gminy;

 wymienić organy władzy samorządu gminnego;

 wskazać różnice pomiędzy zadaniami organów stanowiących i wykonawczych gminy;

 przedstawić zasady wyboru organów władzy w gminie;

 wypełnić wniosek o wydanie tymczasowego dowodu osobistego;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat swojego urzędu gminy, w tym e-urzędu (struktura organizacyjna, załatwiane sprawy, formy pracy);

 wymienić źródła przychodów gminy i rodzaje wydatków;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat budżetu swojej gminy;

 podać imię i nazwisko urzędującego wójta (burmistrza lub prezydenta) swojej gminy i przewodniczącego rady gminy (rady miejskiej lub rady miasta);

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat publicznych działań osób pełniących funkcje w organach samorządu gminnego.

Temat: Powiat i województwo.

Uczeń potrafi:

 wymienić podstawowe zadania samorządu powiatowego i wojewódzkiego;

 wymienić organy władzy samorządu powiatowego i wojewódzkiego;

 przedstawić zasady wyboru lub powoływania oraz sposobów odwoływania organów władzy w powiecie i województwie;

 wyjaśnić, na czym polega specyfika funkcjonowania miasta na prawach powiatu;

 wypełnić wniosek o wydanie paszportu;

 wyszukać i zaprezentować informacje o swoim regionie, wydarzeniach, postaciach z jego dziejów;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat tradycji i zwyczajów swojej społeczności regionalnej.

Temat: Obywatele a władza samorządowa.

Uczeń potrafi:

 wymienić formy wpływania obywateli na decyzje władz samorządowych;

 podać przykłady realizacji lokalnych inicjatyw mieszkańców finansowanych z budżetów obywatelskich;

 omówić wybrane przedsięwzięcie podjęte przez młodzieżową radę swojej gminy lub miasta (cel, podjęte działania, skutki);

 wymienić zasady etyki urzędnika administracji samorządowej;

 wyjaśnić, dlaczego przestrzeganie zasad etyki urzędnika administracji samorządowej jest warunkiem koniecznym prawidłowego rozwoju gminy i funkcjonowania społeczności lokalnej;

 wymienić przejawy łamania zasad etyki urzędnika administracji samorządowej i podać skutki takich działań.

Rozdział V. SPRAWY MIĘDZYNARODOWE

Temat: Organizacje międzynarodowe.

Uczeń potrafi:

 podać pełne polskie nazwy wymienionych organizacji międzynarodowych;

 wymienić cele działania ONZ;

 wymienić nazwy głównych organów ONZ;

 podać przykłady działań podejmowanych przez ONZ;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat roli państwa polskiego i Polaków w wypełnianiu zadań ONZ;

 wymienić okoliczności powstania i cele działania NATO;

 wymienić główne zasady polityki obronnej Polski;

 podać przykłady działań NATO, w których uczestniczyli polscy żołnierze.

Temat: Unia Europejska.

Uczeń potrafi:

 wyszukać i zaprezentować informacje o życiorysach politycznych ojców-założycieli zjednoczonej Europy;

 wymienić główne etapy integracji europejskiej;

 uporządkować chronologicznie zawarcie traktatów międzynarodowych, najważniejszych dla procesu integracji europejskiej;

 podać datę wstąpienia Polski do Unii Europejskiej;

 wymienić główne cele działania Unii Europejskiej;

 wymienić główne instytucje i organy władzy Unii Europejskiej;

 wymienić przykłady działań podejmowanych przez główne instytucje i organy władzy Unii Europejskiej;

 wyjaśnić główne zasady, na których oparto funkcjonowanie Unii Europejskiej (zasada wolnego przepływu osób, towarów, usług, kapitału).

Temat: Polska w Unii Europejskiej.

Uczeń potrafi:

 wymienić główne etapy integracji Polski z Unią Europejską;

 wyjaśnić, w jakiej formie obywatele polscy wywarli wpływ na proces integracji Polski z Unią Europejską;

 wyszukać i zaprezentować informacje o życiorysach politycznych obywateli polskich pełniących ważne funkcje w instytucjach unijnych;

 wymienić korzyści związane z obecnością Polski w Unii Europejskiej dla pracowników i osób podróżujących;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat wykorzystania funduszy unijnych w swojej gminie lub swoim regionie;

Temat: Problemy współczesnego świata.

Uczeń potrafi:

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat wybranych problemów współczesnego świata;

 budować argumenty i kontrargumenty w dyskusji na temat wybranych problemów współczesnego świata;

 podać przykłady definiujące zjawisko globalizacji;

 wymienić główne problemy społeczeństw tzw. globalnego Południa;

 wymienić problemy wynikające z rosnącej skali migracji.

Temat: Konflikty zbrojne na świecie.

Uczeń potrafi:

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat zagrożeń wynikających z rozwoju międzynarodowego terroryzmu;

– wyszukać i zaprezentować informacje na temat wybranych współczesnych konfliktów zbrojnych na świecie.

Rozdział VI. PRAWO I PRAWA CZŁOWIEKA

Temat: Czym są prawa człowieka?

Uczeń potrafi:

 wymienić przesłanki, z których wynika koncepcja godności człowieka;

 wymienić podstawowe cechy praw człowieka (powszechne, przyrodzone, nienaruszalne, niezbywalne);

 wymienić konstytucyjne kategorie praw człowieka;

 wyjaśnić okoliczności uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka;

 wyjaśnić znaczenie sformułowań zawartych w preambule Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka;

 wyjaśnić różnicę pomiędzy prawami a wolnościami człowieka;

 wymienić prawa dzieci zapisane w Konwencji o Prawach Dziecka;

 wyjaśnić, w jaki sposób przestrzeganie praw dziecka wpływa na ich prawidłowy rozwój;

 podać pełną polską nazwę organizacji UNICEF;

 wymienić cele i podać przykłady działań podejmowanych przez UNICEF.

Temat: Katalog praw człowieka.

Uczeń potrafi:

 wymienić prawa i wolności osobiste oraz polityczne zawarte w Konstytucji RP;

 wyjaśnić, w jaki sposób korzystanie z praw i wolności politycznych zapewnia obywatelom wpływ na losy własnego państwa i społeczności lokalnej;

 podać zasady ograniczenia praw i wolności człowieka w państwie demokratycznym.

Temat: Ochrona praw człowieka.

Uczeń potrafi:

 wyjaśnić, dlaczego musi istnieć system ochrony praw i wolności człowieka;

 wymienić konstytucyjne organy ochrony praw i wolności człowieka w Polsce;

 określić rolę Rzecznika Praw Obywatelskich i podać przykłady jego działań;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat działań podejmowanych przez Rzecznika Praw Dziecka;

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat organizacji pozarządowych działających na rzecz ochrony praw i wolności człowieka (nazwa organizacji, cel szczegółowy, podejmowane działania);

 podać przykłady działań służących przeciwdziałania zjawisku nietolerancji wobec różnych mniejszości;

 uzasadnić potrzebę przeciwstawiania się zjawiskom braku tolerancji wobec różnych mniejszości.

Temat: Bezpieczeństwo nieletnich.

Uczeń potrafi:

 wymienić zachowania związane z przemocą fizyczną i psychiczną wobec nieletnich;

 wymienić osoby i instytucje (w szkole, w społeczności lokalnej, ogólnopolskie), które należy powiadomić w sytuacji, gdy łamane są prawa nieletnich;

 wymienić formy przemocy w cyberprzestrzeni;

 zastosować zasady prawidłowego korzystania z zasobów internetu.

Temat: Służby ochrony prawa.

Uczeń potrafi:

 wymienić zadania i formy pracy policji w Polsce;

 podać przykłady działań podejmowanych przez policję;

 wymienić zasady postępowania policjantów w stosunku do osób, wobec których podejmują działania;

 wymienić zadania i form pracy straży miejskiej,

 porównać uprawnienia policjantów i strażników miejskich;

 wymienić prawa przysługujące nieletnim w kontakcie ze służbami porządkowymi;

 wyjaśnić, dlaczego nieletni podlega szczególnej ochronie prawnej w postępowaniu w sprawach o czyny karalne;

 wymienić zasady odpowiedzialności karnej nieletnich;

 wymienić prawa przysługujące nieletnim w postępowaniu w sprawach o czyny karalne,

 podać przykłady środków wychowawczych lub poprawczych orzekanych wobec nieletnich,

 wyszukać i zaprezentować informacje na temat działań służących zapobieganiu i zwalczaniu demoralizacji wśród nieletnich.

VI. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW EDUKACYJNYCH

Procedury stosowane w procesie nauczania przedmiotu „wiedza o społeczeństwie” powinny uwzględniać:

 dotychczasowy poziom wiedzy i umiejętności uczniów;

 wymagania ogólne i szczegółowe zawarte w podstawie programowej;

 cele programu nauczania.

Realizacja celów kształcenia, wymagań ogólnych i szczegółowych zawartych w podstawie programowej, nakłada na nauczycieli przedmiotu konieczność zastosowania, obok tradycyjnych metod i technik nauczania, form pracy, które umożliwią włączenie uczniów w życie lokalnej społeczności, nauczą efektywnej współpracy w grupie, szacunku wobec innych, samodzielnego i niezależnego myślenia oraz wyrażania swoich poglądów, samodzielnego poszukiwania i krytycznego analizowania informacji.

Metody i techniki pracy, które wynikają wprost z zapisów podstawy programowej, to:

 projekt edukacyjny,

42

Strona | 42

 dyskusja i debata,

 wycieczka edukacyjna,

 wykorzystanie technologii informacyjnej.

PROJEKT EDUKACYJNY

Podstawa programowa przedmiotu „wiedza o społeczeństwie” (fragment)

Cele kształcenia – wymagania ogólne:

IV. Komunikowanie i współdziałanie. Uczeń: potrafi komunikować się w sprawach życia społecznego, w tym publicznego; współpracuje z innymi – dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich; uczestniczy w dyskusjach i dwóch projektach zespołowych; potrafi korzystać z prostych procedur oraz z możliwości, jakie stwarzają obywatelom instytucje życia publicznego – wie, gdzie załatwić proste sprawy urzędowe.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

3. Szkoła i edukacja. Uczeń:

4) uczestniczy w projekcie zespołowym na temat oczekiwanych kompetencji wybranych kategorii społeczno-zawodowych i ich miejsca na rynku pracy;

6. Społeczność lokalna. Uczeń:

6) uczestniczy w projekcie zespołowym na temat swojej gminy, wydarzeń i postaci z jej dziejów.

7. Społeczność regionalna. Uczeń:

5) uczestniczy w projekcie zespołowym na temat tradycji i zwyczajów swojej społeczności regionalnej.

Projekt edukacyjny jest planowanym działaniem, polegającym na samodzielnej pracy uczniów nad zadanym tematem lub problemem. Podstawa programowa przedmiotu „wiedza o społeczeństwie” wskazuje na konieczność wdrożenia projektu zespołowego, ale nie wyklucza możliwości realizacji również projektów indywidualnych.

Projekt edukacyjny jest metodą, która umożliwia:

 kształtowanie umiejętności wskazanych w celach kształcenia (wymagania ogólne)

 wykorzystywania i tworzenia informacji,

 rozumienia siebie oraz rozpoznawania i rozwiązywania problemów,

 komunikowania i współdziałania.

 łączenie treści różnorodnych treści edukacyjnych i wymagań szczegółowych,

 równoczesne zdobywanie wiedzy, umiejętności i kształtowanie postaw oraz wychowanie ku wartościom.

Nauczyciel może wdrożyć projekt polegający na:

 gromadzeniu i prezentowaniu informacji na wybrany temat,

 tworzeniu autorskich dzieł (np. filmów, komiksów, wierszy) propagujących wybrany problem,

 podjęciu działania na rzecz środowiska lokalnego (np. szkoły, gminy).

Czynności nauczyciela niezbędne do prawidłowej realizacji projektu edukacyjnego:

 wybranie tematu i sformułowanie problemu:

 zgodnego z podanymi w podstawie programowej obszarami tematycznymi,

 dostosowanego do możliwości percepcyjnych uczniów,

 akceptowanego, zrozumiałego, wywołującego zainteresowanie uczniów;

 sformułowanie w języku zrozumiałym dla uczniów:

43

Strona | 43

 celów projektu i kryteriów sukcesu, czyli czynników, które pozwolą poznać, że cel został osiągnięty,

 kryteriów oceny realizacji projektu przez zespół i poszczególnych uczniów;

 zaplanowanie

 działań podejmowanych przez uczniów (określenie rodzaju podejmowanych aktywności i harmonogramu ich realizacji);

 zasad wspierania lub monitorowania pracy uczniów przez nauczyciela;

 określenie formy prezentacji wyników pracy uczniów;

 powołanie zespołów zadaniowych;

 ustalenie zasad współpracy w grupach zadaniowych;

 opracowanie zasad dokumentacji realizacji projektu, np. opracowanie karty projektu.

DYSKUSJA I DEBATA

Podstawa programowa przedmiotu wiedza o społeczeństwie (fragment)

Cele kształcenia – wymagania ogólne

IV. Komunikowanie i współdziałanie. Uczeń:

potrafi komunikować się w sprawach życia społecznego, w tym publicznego; współpracuje z innymi – dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich; uczestniczy w dyskusjach i dwóch projektach zespołowych; potrafi korzystać z prostych procedur oraz z możliwości, jakie stwarzają obywatelom instytucje życia publicznego – wie, gdzie załatwić proste sprawy urzędowe.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

6. Społeczność lokalna. Uczeń:

5) rozpoznaje problemy społeczne swojej społeczności lokalnej; bierze udział w debacie klasowej dotyczącej tych problemów;

12. Sprawy międzynarodowe. Uczeń:

5) bierze udział w dyskusji dotyczącej wybranych problemów społecznych współczesnego świata; rozważa w jej trakcie propozycje działań w kierunku poprawy warunków życia innych ludzi na świecie.

Wśród umiejętności komunikacyjnych, niezbędnych do funkcjonowania w nowoczesnych społeczeństwach demokratycznych, niezwykle ważną rolę odgrywa umiejętność prowadzenia dyskusji, argumentowania, prezentowania własnego stanowiska. Prawidłowo prowadzona dyskusja i debata jest jednym z najskuteczniejszych sposobów rozwiązywania konfliktów społecznych oraz poszukiwania dobrych rozwiązań problemów społecznych, politycznych czy naukowych.

Kształtowanie umiejętności dyskutowania i debatowania jest jednym z najtrudniejszych i najważniejszych zadań edukacyjnych, z którymi powinien zmierzyć się nauczyciel przedmiotu „wiedza o społeczeństwie” w szkole podstawowej. Zadaniem nauczyciela jest określenie tematu i planu dyskusji (wybranie formy debaty) oraz monitorowanie jej przebiegu. Nauczyciel, moderator dyskusji (debaty), powinien stworzyć warunki, które umożliwią uczniom samodzielne myślenie i bezpieczne wyrażanie swojego zdania, prezentowanie poglądów w atmosferze tolerancji światopoglądowej. Należy jednak pamiętać, że powinien również korygować tok myślenia uczniów jako uczestników dyskusji (debaty), podkreślać etyczne aspekty omawianych zagadnień i wypowiadanych sądów. Zadaniem nauczyciela jest podkreślanie wagi zasady wolności słowa, ale również odpowiedzialności za słowo.