Siempre he tenido curiosidad por conocer la vegetación del Parque Natural Montes de Málaga, este artículo es para l@s que sintáis la misma curiosidad.
La vegetación está condicionada por su suelo silíceo (Pizarras, cuarcitas) y calizo, junto a nuestro clima; muchas de ellas son especies amenazadas (LRA), otras muy escasas. La clasificación es un poco sui géneris, dado que soy neófito en la materia, lo he subdividido en tres grupos bajo el criterio del tamaño de la planta:
Herbáceas y plantas de pequeño tamaño:
- Asparagus horridus
- Asplenium petrarchae
- Asterolinon linum-stellatum
- Ballota hirsuta, marrubio negro
- Bellis annua, margarita anual
- Biscutella didyma, anteojos
- Borrago officinalis, borraja
- Brachypodium retusum, braquipodio
- Briza maxima, lagrimitas
- Bromus rubens, bromo rojo
- Bromus tectorum, bromo colgante
- Calamintha sylvatica, calaminta
- Calendula arvensis, caléndula
- Campanula crinus, camanilla
- Campanula rapunculus, raspónchigo
- Capparis spinosa, alcaparra
- Capsella bursa-pastoris, bolsa de pastor
- Cardamine hirsuta, dentaria
- Carthamus arborescens
- Centaurea sempervirens
- Cheilanthes acrosticha
- Convolvulus lanuginosus
- Coris monspeliensis, periquillo, hierba de las úlceras, hierpa pincel
- Cynara alba, alcaucil blanco
- Cynara cardunculus, alcaucil
- Cynosurus echinatus, cola de perro
- Dactylis glomerata, Dáctilo, lastón
- Delphinium staphisagria (venenosa)
- Dianthus lusitanus, clavel silvestre
- Dianthus malacitanus, clavelina
- Doronicum plantagineum
- Eclipta prostrata
- Erodium moschatum
- Evax ygmaea
- Fumana laevipes
- Fumana thymifolia
- Galium divaricatum
- Glinus lotoides
- Helianthemum ledifolium
- Leontodon longirrostris
- Linaria anticaria
- Linaria arvensis
- Logfia gallica
- Luzula forsteri
- Melica minuta
- Mentha Suaveolens
- Ornithopus compressus
- Oryzopsis miliacea
- Phagnalon saxatile
- Poa bulbosa
- Polygala mospeliaca, polígala
- Psoralea bituminosa, trébol hediondo, hierba betunera
- Ptilostemon hispanicus, cardo yesquero, yesca
- Pulicaria odora, pulicaria
- Ranunculus ficaria, , hierba de las almorranas, ranúnculo
- Ranunculus paludosus, botón de oro
- Reseda luteola, acelguilla, gualda
- Rosmarinus officianilis, romero
- Rumex bucephalophorus, vinagrera
- Rumex induratus, acederilla
- Scabiosa stellata, farolitos
- Sanguisorba minor, pimpinella
- Satureja obovata
- Scorzonera graminifolia
- Sedum caespitosum
- Sedum rubens
- Senecio vulgaris
- Silene andryalifolia
- Stachys circinata
- Teucrium pseudochamaepitys
- Thapsia villosa, cañaeja
- Thymelaea hirsuta, boalaga, matapollo, bufalaga marina
- Torilis arvensis, torilio, bardanilla
- Trifolium angustifolim, trébol de hoja estrecha, jotipo, jopo de zorra
- Trifolium campestre, trébol campestre, trébol amarillo
- Trifolium cherlerie
- Xolantha guttata
Arbustos, matorral:
- Adenocarpus telonensis
- Asperula hirsuta
- Atropa belladonna, Belladona
- Bryonia dioica, nueza o nabo del diablo
- Bupleurum fruticosum, adelfilla, matabuey
- Bupleurum gibraltarium, crujía
- Calicotome villosa, herguén
- Chamaerops humilis, palmito
- Cistus albidus, jara blanca
- Cistus crispus, ardivieja
- Cistus ladanifer, jara pringosa, ládano, LRA
- Cistus monspeliensis, jara de Montpellier, jaguarzo negro
- Cistus populifolius, jara cervuna, jara macho
- Cistus salvifolius, juargazo morisco
- Clematis cirrhosa, clemátide
- Clematis flammula, clemátide
- Coriaria myrtifolia, emborrachacabras
- Coronilla juncea, coronilla
- Crataegus monogyna, majuelo
- Cytisus arboreus, escobón, LRA
- Cytisus grandiflorus, escobón
- Cytisus malacitanus, LRA
- Daphne gnidium, torvisco,
- Datura stramonium, estramonio
- Erica arborea, brezo blanco
- Erygium campestre, cardo corredor
- Euphorbia characias, tártago
- Ferula communis, cañaheja
- Genista umbellata, belina
- Halimium atriplicifolium, jara del diablo, LRA, juarzo
- Hedera helix, hiedra
- Inula viscosa, altabaca
- Juniperus oxycedrus, enebro
- Juniperus phoenicea, sabina, LRA
- Lavandula stoechas, cantueso
- Lonicera implexa, madreselva
- Mercurialis tormentosa, mercurial
- Micromeria graeca, colicosa
- Myrtus communis, mirto, arrayán
- Nerium oleander, adelfa
- Nicotiana glauca, gandul
- Ononis speciosa, gatuña
- Opuntia ficus indica, chumbera
- Osalis pes-caprae, vinagreta,
- Osyris alba, retama loca
- Parietaria diffusa
- Phagnalon rupestre, yesquera
- Phillyrea angustifolia, labiérnago, olivilla
- Phillyrea latifolia, agracejo
- Pimpinela villosa, pimpinela
- Pistacia lentiscus, lentisco
- Prunus spinosa, endrino silvestre
- Quercus coccifera, coscoja, chaparro, chaparra, carrasquilla, carrasquizo
- Retama sphaerocarpa, retama
- Rhamnus alaternus, aladierno
- Rhamnus lycioides, espino negro
- Rosa canina, rosal silvestre
- Rosa pouzinii, escaramujo
- Rosa sempervirens, rosa silvestre
- Rosmarinus officinalis, romero
- Rubia peregrina, raspa lenguas
- Rubus ulmifolius, zarza, zarzamora
- Ruscus aculeatus, rusco
- Ruta chalepensis, ruda
- Salix pedicellata, bimbre, mimbrera
- Smilax aspera, zarzaprrilla
- Solanum dulcamara, dulcamara
- Spartium junceum, retama de olor, gayomba
- Stipa bromoides
- Stipa tenacissima, esparto
- Tamarix gallica, taraje, taray, tamarisco
- Tamus communis, vid negra, nuez negra
- Teucrium fruticans, olivilla, salvia amarga
- Thymus mastichina, mejorana, tomillo blanco
- Thymus capitatus, tomillo andaluz, tomillo cabezón
- Thymbra capitata, tomillo aceitunero
- Ulex parviflorus, aulaga
- Viburnum tinus, durillo
- Vicia cracca, arveja silvestre
- Vicia sativa, veza
- Vitex agnus castus, saugaztillo
- Vitis vinifera, vid
Árboles:
- Abies Pinsapo, Pinsapo
- Arbutus unedo, madroño
- Castanea sativa, castaño
- Casuarina, roble hembra
- Cedrus atlántica cedro del Atlas
- Cedrus libani, cedro del Líbano
- Celtis australis, almez
- Ceratonia siliqua, algarrobo
- Crataegus monogyna, majuelo
- Cupressus arizonica, ciprés de arizona
- Cupressus macrocarpa, criprés de California,
- Cupressus sempervirens, ciprés
- Cydonia oblonga, membrillo
- Eucaliptus calmadulensis, eucalipto rojo
- Eucaliptus critridora, eucalipto
- Eucaliptus sideroxylon, eucalipto
- Eucaliptus viminalis, Eucalipto
- Fraxinus angustifolia, fresno
- Ficus carica, higuera
- Juglans regia, nogal
- Laurus nobilis, laurel, LRA
- Olea europaea, acebuche, olivo silvestre
- Phoenix canariensis, palmera canaria
- Phytolacca dioica, ombú
- Pinus halepensis. pino carrasco
- Pinus pinaste, pino rodeno, pino negral, pino resinero
- Pinus pinea, pino piñonero
- Pistacia terebinthus, cornicabra, terebinto
- Populus alba, álamo blanco
- Populus nigra, álamo negro chopo
- Prunus avium cerezo de monte
- Prunus domestica, ciruelo
- Prunus dulcis, almendro
- Quercus faginea, quejigo
- Quercus ilex, encina
- Quercus rotundifolia, encina
- Quercus suber, alcornoque, chaparro
- Sorbus domestica, serbal
- Tetraclinis articulata, araar, ciprés ramoso, alerce africano
- Ulmus minor, olmo
Poco a poco intentaré ir ampliando éste listado, si conoces alguna más te agradeceré el dato.
Como recuerdo del anterior uso de los Montes de Málaga, quedan almendros, algunos naranjos, limoneros, olivos, granados, vides, palmeras...
Algunas especies han sido eliminadas por ser invasoras, como es el caso de la pita (Agave), existía una buena representación de ella en los accesos al Cortijo de Jotrón. Otra especie también erradicada (durante el año 2013) ha sido el alianto (Ailanthus altísima), de origen asiático, introducido en nuestros montes como árbol ornamental en más de un lagar.
Bibliografía:
Naturaleza Viva
José A. Urbano
Vegetación del sector Malacitano (Andrés V. Pérez la Torre, Gonzalo Caballero, Federico Casimiro-Soriguer, Oscar Gavira y Baltasar Cabezudo). Departamento de Biología Vegetal. Universidad de Málaga
Guía Ambiental del P.N. Montes de Málaga
Herbario virtual Ibn Al-Baytar
Junta de Andalucía, Medioambiente, Flora y Vegetación
Agroinformación