In 550 v. Chr. werd Cyrus (in de Bijbel heet hij Kores) koning van de Perzen, een klein en onbelangrijk volk. Maar zonder veel moeite veroverde hij het veel grotere rijk van de Meden (als later Alexander de Grote), en verenigde beide volken in één rijk, het rijk van Meden en Perzen.Herodotus vertelt over de geboorte van Cyrus het volgende verhaal. Het heeft enige overeenkomst heeft met het verhaal van de geboorte van Mozes.Astyages, koning van de Meden en Perzen had op een nacht een wonderlijke droom. Hij droomde dat uit zijn dochter een wijnrank groeide die heel Klein-Azie overschaduwde. Hij vroeg de droomuitleggers, wat deze droom betekende. Zij wisten hem te melden dat Mandana, de dochter van de koning die bij de (onderworpen) Perzen leefde een zoon zou krijgen die Astyages van zijn koningschap zou beroven. Astyages gaf bevel om het zoontje van zijn dochter direct na de geboorte te doden, maar het kind werd te vondeling gelegd en groeide op bij de herders. Volwassen geworden hoorde hij van zijn afkomst; hij doodde Astyages en werd koning van de Meden en de Perzen.
Daniël ziet dit rijk in een visioen als volgt:“Toen ik mijn ogen opsloeg, zag ik, en zie, een ram stond voor de stroom; hij had twee horens, en die horens waren hoog, de ene echter was hoger dan de andere, en de hoogste rees het laatst op. Ik zag de ram stoten naar het westen, naar het noorden en naar het zuiden, en geen enkel dier kon tegen hem standhouden; er was niemand die redden kon uit zijn macht, en hij deed naar zijn welgevallen en maakte zich groot.”(Dan. 8:3-4)
In 539 v. Chr. veroverde Cyrus Babel en gaf een decreet uit, waarin hij de Joden toestond terug te gaan naar hun land en daar een tempel te bouwen.
De vrome Joden zien daarin uiteraard de hand van God.
(Deutero) Jesaja noemt Cyrus Gods herder, en de Gezalfde des Heren. (Jes. 44:28, 45:1-8). In feite dus de Messias.
Overigens was Cyrus een tolerant heerser, die Babel niet verwoestte, en ook de hoofden van babies niet tegen de rotsen verpletterde.
Een klein deel van de Joden van Babel, ongeveer 50.000, ging terug, en begon aan de herbouw van de tempel. Maar zij kregen veel problemen, en maakten het niet af.
Juda was een armoedig land, en ze hadden het er slechter dan in Babel.
Later, onder aanmoediging van de profeten Haggaï en Zacharia werd weer begonnen aan de herbouw. Toen de vraag werd gesteld of dat wel mocht werd er in het archief gekeken, en de volgende oorkonde werd gevonden: (Ezra 6:3-5:)
“Oorkonde. In het eerste jaar van koning Kores gaf koning Kores dit bevel: Wat betreft het huis Gods te Jeruzalem, dat huis moet worden herbouwd tot een plaats waar men slachtoffers brengt. En zijn fundamenten moeten gelegd worden; zijn hoogte moet zestig el worden, zijn breedte zestig el. Er zullen drie lagen steenblokken zijn en één laag hout. De kosten moeten uit de koninklijke schatkist betaald worden.Ook zal men de gouden en zilveren voorwerpen van het huis Gods, welke Nebukadnezar uit de tempel van Jeruzalem heeft gehaald en naar Babel heeft gebracht, teruggeven, opdat het naar de tempel te Jeruzalem op zijn plaats kome, en gij zult het nederzetten in het huis Gods.”
En de bouw kon worden voortgezet, en in 515 v. Chr. was de tempel klaar.
Maar Jeruzalem had nog geen muren, en was dus erg kwetsbaar. Pogingen om ze te bouwen werden door de Samaritanen gesaboteerd.
Pas onder leiding van Nehemia werden de muren herbouwd, waarbij de Samaritanen voor veel problemen zorgden. In 445 v.Chr. waren de muren klaar.
Er zijn redenen om aan te nemen, dat Ezra na hem kwam, al suggereert de plaats in de Bijbel het tegendeel.
Juda ontwikkelt zich tot een theocratie, een religieuze staat, waarbij niet-Joden buitengesloten werden. Vooral met de Samaritanen, die zichzelf beschouwden als de opvolgers van het 10-stammenrijk, en de 5 boeken van Mozes als heilige boeken hebben, gaf dit problemen. Zij mochten overigens van de Perzische koning een eigen tempel bouwen op de Gerizim.
In de Perzische tijd spelen in het eigenlijke Perzië het verhaal van:
Daniël in de leeuwenkuil. Daniël is grootvizier van het rijk, en eerlijk. Er wordt een gebod uitgevaardigd dat mensen een maand lang alleen tot de koning mogen bidden. Daniël negeert dit en wordt voor straf in de leeuwenkuil gegooid. Maar de leeuwen eten hem niet op. Dit wordt als teken van de hemel gezien, en Daniël wordt in eer hersteld. Zijn belagers worden in de leeuwenkuil gegooid (Daniël 6) Bijgaand een schilderij van Verdier over dit onderwerp, te vinden op Wikipedia.
Het boek Esther.
Esther was een jodin die miss Perzië werd en trouwde met koning Ahasverus (= Xerxes I). Toen Haman de Joden wilde uitroeien wist Esther dat samen met haar oom Mordechaï te voorkomen. Om dit te herdenken vieren de Joden nog steeds het Purim-feest.
WikiCommons heeft een rubriek gewijd aan Esther. Daar zijn de volgende schilderijen te vinden:
Jan Steen
Lastman
Tintoretto
Poussin
Gentileschi A.
Voor details zie de link naar WikiCommons.
Verder speelt in die tijd waarschijnlijk het verhaal van Susanna, die een bad nam, waarbij ze begluurd werd door twee ouderlingen. Toen Susanna weigerde aan hun begeerten te voldoen werd ze beschuldigd van overspel, maar Daniël wist haar te redden.
Susanna in bad is ook een rubriek in WikiCommons. Daar zijn de volgende schilderijen aan ontleend.
Lastman
CLJessen
Genteleschi
Rubens
Rembrandt
En het verhaal van Daniël en het beeld Bel, waarin Daniël bewijst dat Bel een afgod is.
De laatste twee verhalen zijn apocrief. Ze staan in aanhangsel 3 en 4 bij het boek Daniël.
De Perzen veroverden in 525 v.Chr. Egypte, en de Joden die er woonden kregen vrijheid van godsdienst. Er zijn documenten gevonden over de geschiedenis van de Joden die op het eiland Elephantine in de Nijl woonden, en daar een tempel hadden.
In 410 v.Chr. braken er anti-Joodse rellen uit, en de tempel werd verwoest. Het kostte veel moeite om toestemming te krijgen om deze tempel te herbouwen.
Na 400 v.Chr., het jaar waarin de Perzen de controle over Egypte verloren, horen we niets meer over de Joden van Elephantine.
In 336 v.Chr. werd Alexander de Grote koning over Macedonië, en veroverde in 5 jaar het veel grotere rijk van de Meden en de Perzen. In 332 veroverde hij Jeruzalem.