เรื่องที่ 4 หลักการใช้พจานานุกรม คําราชาศัพท์และคําสุภาพ

1. การใช้พจนานุกรม

      การใช้ภาษาไทยให้ถูกต้องทั้งการพูด การอ่านและการเขียน เป็นสิ่งที่คนไทยทุกคนควรกระทำ เพราะภาษาไทยเป็นภาษาประจำชาติ แต่บางครั้งเราอาจสับสนในการใช้ภาษาไทยไม่ถูกต้อง เช่นอาจจะเขียนหรืออ่านคำบางคำผิด เข้าใจความหมายยาก สิ่งหนึ่งที่จะช่วยให้เราใช้ภาษาไทยได้ถูกต้องคือ พจนานุกรม พจนานุกรมเป็นหนังสือที่ใช้ค้นคว้าความหมายของคำ และการเขียนคำให้ถูกต้อง

        วิธีใช้พจนานุกรม  การใช้พจนานุกรมมีหลักกว้าง ๆ ดังนี้

        1. การเรียงลำดับคำ

1.1 เรียงตามลำดับพยัญชนะ ก ข ค ง

1.2 เรียงลำดับตามรูปสระ เช่น  ะ   ั  า  ๆ    ิ    ี    ึ  ุ    ู  เ  แ  โ  ใ  ไ

1.3 วรรณยุกต์  '    ้    ๊    ๋  และ   ็ (ไม้ไต่คู้) กับ   ์ (ไม้ทัณฑฆาต) ไม่ได้จัดเป็นลำดับพจนานุกรม

2. การพิจารณาอักขรวิธี ในพจนานุกรมจะบอกการพิจารณาอักขรวิธีโดยละเอียด เช่น กรณีที่ตัวสะกดมีอักขรซ้ำกัน หรือตัวสะกดที่มีอักษรขรซ้อนกัน ตลอดจนบอกถึงหลักการประวิสรรชนีย์ ฯลฯ

3. การบอกเสียงการอ่าน คำที่มีการสะกดตรงๆ จะไม่บอกเสียงอ่าน แต่จะบอกเสียงอ่านเฉพาะคำที่อาจมีปัญหา

ในการอ่าน

4. การบอกความหมาย ให้ความหมายไว้หลายนัย โดยจะให้ความหมายที่สำคัญหรือเด่นไว้ก่อน

5. บอกประวัติของคำและชนิดของคำ ในเรื่องประวัติของคำจะบอกที่มาไว้ท้ายคำโดยเขียนเป็นอักษรย่อไว้ใน

วงเล็บ เพื่อรู้ว่าคำนั้นมาจากภาษาใด และเพื่อให้รู้ว่าคำนั้นเป็นคำชนิดใดในพจนานุกรมจะมีตัวอักษรย่อเล็กๆ หลังคำนั้น เช่น  ก.  =  กริยา  บ. = บุพบท เป็นต้น

เพื่อให้ผู้เรียนได้รับประโยชน์เต็มที่จากการใช้พจนานุกรม ผู้เรียนควรอ่านวิธีใช้พจนานุกรม โดยละเอียดก่อน

จะใช้

ประโยซน์ของพจนานุกรม

พจนานุกรมช่วยให้อ่านและเขียนภาษาไทยได้อย่างถูกต้องและเข้าใจภาษาได้อย่างลึกซึ้งทำให้เป็นคนที่มีความ

สามารถในการใช้ภาษาได้อย่างดีและมั่นใจเมื่อต้องติดต่อธุรกิจการงานหรือสื่อความหมายกับบุคคลต่างๆ

2. คำราชาศัพท์และคำสุภาพ

ชาติไทยมีลักษณะพิเศษในการใช้ภาษากับบุคคลชั้นต่างๆ ภาษาที่ใช้จะแสดงความสุภาพ และคำนึงถึงความ

เหมาะสมเสมอ ภาษาที่ถือว่าสุภาพได้แก่ คำราชาศัพท์และคำสุภาพ คำราชาศัพท์ หมายถึงคำที่ใช้กับพระมหากษัตรย์ พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการและพระสงฆ์ ส่วนคำสุภาพ หมายถึงคำที่สุภาพชนทั่วไป นิยมใช้ ไม่ใช่คำหยาบ ไม่ใช่คำสบถสาบาน เช่น โกหก ใช้ พูดเท็จ รู้ ใช้ ทราบ หัว ใช้ ศีรษะ กิน ใช้ รับประทาน โว๊ย-ค่ะ ครับ ฯลฯ

ตัวอย่างคำราชาศัพท์

1.คำนามราชาศัพท์

               คำราชาศัพท์                                             คำแปล

               พระราชบิดา พระชนกนารถ                                         พ่อ

                  พระราชมารดา พระราชชนนี                                        แม่

                  สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ พระราชโอรส                            ลูกชาย

                  สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ พระราชธิดา                                 ลูกสาว

                  พระตำหนัก                                                                ที่พัก

                  พระบรมฉายาลักษณ์                                                   รูปภาพ

2.กริยาราชาศัพท์

                  2.1 กริยาไม่ต้องมีคำ “ทรง” นำ

                     คำราชาศัพท์                                     คำแปล

                     ตรัส                                                                    พูด

                     ประทับ                                                                อยู่ นั่ง

                     รับสั่ง                                                                  สั่ง

                     เสด็จ                                                                   ไป

2.2 คำกริยาที่เป็นภาษาธรรมดา เมื่อต้องการให้เป็นราชาศัพท์ ต้องเติม "ทรง" ข้างหน้า เช่น ฟัง เป็น 

ทรงฟัง ทราบ เป็น ทรงทราบ เป็นต้น

2.3 คำกริยาสำหรับบุคคลทั่วไปใช้กับพระเจ้าแผ่นดิน

คำราชาศัพท์ คำแปล

ถวายพระพร ให้พร

ขอพระราชทาน ขอ

เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ไปหา หรือ เข้าพบ

2.4 คำกริยาเกี่ยวกับพระสงฆ์

คำราชาศัพท์ คำแปล

อาราธนา เชิญ

นมัสการ ไหว้

อาพาธ ป่วย

ถวาย ให้