1.1 การเปลี่ยนแปลงทางรางกายของเพศหญิง  การเขาสูชวงวัยรุนของเด็กหญิงจะเกิดขึ้นเร็ว

กวาเด็กชาย คือ จะเริ่มขึ้นเมื่ออายุประมาณ 11-13 ป ตอมใตสมองจะผลิตฮอรโมนที่ไปกระตุนการเจริญเติบโต และกระตุนการทํางานของรังไขใหสรางเซลลสืบพันธุและผลิตฮอรโมนเพศหญิง ในชวงนี้

วัยรุนหญิงจะมีการเจริญเติบโตอยางรวดเร็ว สวนสูงและนําหนักเพิ่มมากขึ้น อวัยวะเพศโตขึ้น มีขนขึ้นบริเวณหัวเหนาและรักแร เอวคอด สะโพกผายออก เตานมโตขึ้น อาจมีสิวขึ้นตามใบหนา สวนมดลูก รังไข และอวัยวะที่เกี่ยวของ เจริญเติบโตขึ้น เริ่มมีประจําเดือน ซึ่งลักษณะการมีประจําเดือนในเพศหญิงจะเปนการ

บงบอกวา วัยรุนหญิงไดบรรลุวุฒิภาวะทางเพศแลว และสามารถตั้งครรภได
       การมีประจําเดือน (menstruation) เปนปรากฏการณตามธรรมชาติที่เกิดในเพศหญิงเมื่อยางเขาสูวัยรุน โดยรังไขจะสรางฮอรโมนและผลิตไข ปกติไขจะเจริญเติบโตและสุกเดือนละ 1 ฟอง สลับกันระหวางรังไขซายและขวา เมื่อไขสุกจะหลุดออกจากรังไขแลวถูกพัดพาเขาไปในทอรังไขหรือปกมดลูก เพื่อรอรับการผสมจากตัวอสุจิของเพศชาย

      ขอควรปฏิบัติขณะมีประจําเดือน คือ ใชผาอนามัยอยางถูกวิธี และลางมือใหสะอาดทุกครั้ง นอกจากนี้ขณะมีประเดือน บางคนมีอาการบางอยางดังกลาวขางตน และอาจมีการปวดทองนอยเพิ่มดวย ซึ่งเปนอาการปกติที่จะหายไปเองเมื่อประจําเดือนหยุด หากมีอาการผิดปกติที่รุนแรง เชน ปวดทองมากขณะมีประจําเดือน มีประจําเดือนนานเกิน 7 วัน หรือประจําเดือนมาคลาดเคลื่อนจากปกติมาก ควรปรึกษาแพทยโดยเฉพาะสูตินรีแพทยผาอนามัยควรเปลี่ยนบอย ๆ อยางนอยวันละ 2-3 ครั้ง และทุกครั้งหลังอาบน้ำหรือหลังถายอุจจาระ รักษาความสะอาดของรางกายและเสื้อผาที่สวมใส ไมใชเสื้อผารวมกับผูอื่น ออกกําลังกายใหนอยลงกวาปกติ พักผอนใหเพียงพอ ทําจิตใจใหราเริงแจมใส

1.3 ตอมไรทอที่มีอิทธิพลตอการควบคุมพัฒนาการทางเพศ  ตอมไรทอที่มีอิทธิพลตอการเจริญเติบโตและพัฒนาการของวัยรุนที่สําคัญ ไดแกตอมใตสมองหรือตอมพิทูอิทารี (Pituitary gland) ตอมเพศ (Gonads)

ตอมไทรอยด (thyroid gland)และตอมหมวกไต (adrenal or suprarenal glands) ซึ่งตอมไรทอแตละตอม

สงผลตอการเจริญเติบโตและพัฒนาการของวัยรุน
1.4 อารมณทางเพศ (sexuality) หรือความตองการทางเพศ (sexusl desire)  ในที่นี้จะหมายถึง ความรูสึกของบุคคลที่มีผลมาจากสิ่งเราภายในหรือสิ่งเราภายนอกที่เปนปจจัยที่มากระตุนใหเกิดความรูสึกทางเพศขึ้น โดยมีระดับความแตกตางมากนอยตางกัน ขึ้นอยู่กับความสามารถในการควบคุมอารมณและพื้นฐานทางดานวุฒิภาวะของแตละบุคคลจากความหมายดังกลาวจะเห็นไดวา สิ่งเราภายในและสิ่งเราภายนอกเปนปจจัยสําคัญที่จะสงผลใหอารมณและอารมณทางเพศเกิดขึ้น   โดยเฉพาะการมีเพศสัมพันธจนกวาจะไดทําการสมรสหรือยูในชวงวัยที่เหมาะสมอารมณทางเพศที่เกิดขึ้นในชวงการเขาสูวัยรุน เปนพัฒนาการอยางหนึ่งที่แสดงใหเห็นถึงความพรอมของรางกายที่จะสืบทอดและดํารงไวซึ่งเผาพันธุ

1.5 การปรับตัวทางเพศเมื่อเขาสูวัยรุน  เมื่อเขาสูวัยรุน เพื่อชวยใหสามารถปรับตัวไดอยางถูกตองและเหมาะสมกับเพศของตนดียิ่งขึ้น วัยรุนควรมีแนวทางในการปฏิบัติ ดังนี้

        1) ศึกษาใหเขาใจถึงการเปลี่ยนแปลงทางเพศของรางกายและจิตใจเมื่อยางเขาสูวัยรุน จะทําใหเขาใจและสามารถปฏิบัติตนไดอยางถูกตอง

       2) ปรับตัวเขากับเพื่อนตางเพศใหเหมาะสม วัยรุนเปนวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงทางเพศหลายอยางทั้งชายและหญิงเริ่มมีความสัมพันธกันทางสังคมมากขึ้น ทําใหชายและหญิงตางมีความสนใจในเพื่อนตางเพศมากขึ้น การคบเพื่อนตางเพศไมใชสิ่งเสียหาย แตตองปฏิบัติตนอยูในขอบเขตที่เหมาะสมและรูจักมารยาทที่ควรปฏิบัติตอกัน ดังนี้ฝายชาย ควรใหเกียรติฝายหญิง ไมเกี้ยวพาราสีหรือฉวยโอกาส มีความบริสุทธิ์ใจ และควรใหความชวยเหลือฝายหญิง เชน ชวยถือของ สละที่นั่งให ไมแสดงกิริยาวาจาที่ไมเหมาะสม เชน พูดจาหยาบโลน หรือใชกําลังรุนแรง  เป็นต้น ฝายหญิง ควรวางตัวใหเหมาะสม สงวนตัว ไมอยูในที่รโหฐานกับเพศตรงขามตามลําพัง ไมไปในที่เปลี่ยว แตงตัวสุภาพ ไมแสดงกิริยาวาจาที่ไมเหมาะสม เชน สงเสียงดัง หรือกลาวคําผรุสวาท เปนตน แสดงความมีน้ําใจและใหเกียรติฝายชาย

        3) ควรรีบปรึกษาผูใหญเมื่อมีปญหาหรือมีอุปสรรคใด ๆ เกี่ยวกับเรื่องเพศ วัยรุนสวนมากมักจะมีความวิตกกังวลในเรื่องตาง ๆ เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงทางดานรางกายและจิตใจ เมื่อมีปญหาเกิดขึ้นควรจะปรึกษาพอแม ครู ญาติพี่นอง และผูใหญที่ไววางใจ เพราะทานมีประสบการณมากกวาเรา ยอมจะชวยแนะแนวทางปฏิบัติที่ถูกตองใหแกเราได

       4) ปฏิบัติตามขนมธรรมเนียมประเพณีอันดีงาม โดยการเคารพเชื่อฟงผูใหญหมั่นศึกษาเลาเรียน ไมประพฤติไปในทางชูสาวกอนเวลาอันเหมาะสม การยึดมั่นในขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงามจะชวยเตือนใจใหเราปฏิบัติในทางที่ถูก

2.3 หลักในการสรางเสริมความสัมพันธอันดีกับกลุมเพื่อน  มีแนวทางปฏิบัติ ดังนี้
1) รูจักตนเองและรูจักคนอื่น วัยรุนตองมีความเขาใจในความตองการของตนและของเพื่อนยอมรับสภาพความเปนจริงของตน และยอมรับความแตกตางในตัวเพื่อนกับตัวเอง

2) มีมนุษยสัมพันธที่ดี รูจักพูด รูจักฟง เรียนรูที่จะพูดเรื่องตาง ๆ ในจังหวัดที่เหมาะสม เปดโอกาสใหเพื่อนไดแสดงความคิดเห็น และรับฟงความคิดเห็นของเพื่อน

3) การมองโลก ใหมองในแงที่เปนจริง ไมมองในแงดีจนเกินไป อันอาจถูกหลอกลวงและคดโกงได แตไมมองคนในแงรายจนเกินไป อันจะทําใหเปนคนใจแคบ ไมรูจักการใหอภัย
4) มีน้ําใจเปนนักกีฬา ยอมรับผิดเมื่อรูวาตนผิด