เรื่องที่ 1 มารู้จักสึนามิกันเถอะ

1.1 ความหมายของสึนามิ (tsunami) หมายถึง คลื่นซึ่งเคลื่อนตัวในมหาสมุทรด้วยความเร็วสูงและมีพลังรุนแรงสามารถเคลื่อนที่ไปได้เป็นระยะทางไกลๆเมื่อคลื่นเคลื่อนที่เข้าสู่ชายฝั่งจะเพิ่มขนาด ทำให้เกิดเป็นคลื่นขนาดใหญ่ที่เรียกกันว่าคลื่นยักษ์ทำให้เกิดความเสียหายอย่างใหญ่หลวงต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้คนที่อาศัยอยู่ตามบริเวณชายฝั่งคลื่นชนิดนี้จึงแตกต่างจากคลื่นธรรมดาคำว่า tsunami มาจากภาษาญี่ปุ่น แปลว่า คลื่นอ่าวจอดเรือ (harbour waves) ทั้งนี้เนื่องจากบริเวณชายฝั่งทะเลของประเทศญี่ปุ่น ที่เป็นอ่าวจอดเรือทางด้านมหาสมุทรแปซิฟิกมักได้รับผลกระทบจากคลื่นชนิดนี้อยู่เสมอๆจึงเรียกชื่อว่าสึนามิตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาหลังจากนั้นชื่อนี้ได้นำไปเรียกกันอย่างแพร่หลายจนเป็นที่เข้าใจและรู้จักกันโดยทั่วไป สำหรับประเทศไทย ราชบัณฑิตยสถานได้บัญญัติศัพท์ของคำว่า tsunami เป็นภาษาไทยว่า คลื่นสึนามิ ลักษณะที่สำคัญของคลื่นสึนามิ คือ เป็นคลื่นที่เคลื่อนตัวในทะเลและมหาสมุทรด้วย ความเร็วสูง คลื่นนี้ประกอบด้วยชุดคลื่นที่มีความยาวมากโดยมีระยะทางระหว่างยอดคลื่นแต่ละลูก ตั้งแต่ 100 จนถึง 200 กิโลเมตร และมีคาบคลื่น คือ ช่วงเวลาเคลื่อนที่ของยอดคลื่นแต่ละลูกตั้งแต่ 10 นาที ไปจนถึง 1 ชั่วโมง หากไม่มีผืนแผ่นดินใดๆขวางกั้นอยู่ในทะเล คลื่นนี้ สามารถเคลื่อนที่ด้วยความเร็วสูงตั้งแต่ 700 จนถึงมากกว่า 800 กิโลเมตรต่อชั่วโมง และเคลื่อนที่ไปได้ในระยะทางไกลหลายร้อยหรือหลายพันกิโลเมตรลักษณะสำคัญอีกประการหนึ่งของคลื่นสึนามิ คือ ขณะที่คลื่นเคลื่อนที่อยู่ในบริเวณน้ำลึกความสูงของคลื่นมีความสูงเพียง 30 เซนติเมตร ถึง 1 เมตร แต่เมื่อเคลื่อนตัวเข้าไปถึงบริเวณน้ำตื้นใกล้ชายฝั่ง ตัวคลื่นจะเพิ่มความสูงและความรุนแรงมากขึ้นตามลำดับจนอาจมีลักษณะคล้ายกำแพงน้ำขนาดใหญ่ที่พัดถาโถมเข้าหาชายฝั่งยิ่งถ้าบริเวณชายฝั่งเป็นอ่าวแคบๆหรือมีรูปทรงเป็นกรวยยื่นเข้าไปภายในพื้นแผ่นดิน คลื่นอาจเพิ่มความสูงได้มากถึง 30 เมตร มวลน้ำจำนวนมหาศาลที่คลื่นพัดพาขึ้นไปบนฝั่งจะปะทะกับสิ่งก่อสร้าง อาคารบ้านเรือนที่ตั้งอยู่ขวางหน้า ซึ่งถ้าหากเป็นอาคารเตี้ยๆที่มีโครงสร้างไม่แข็งแรงก็จะถูกคลื่นทำลายจนราบเรียบ ดังนั้น คลื่นสึนามิจึงจัดเป็นพิบัติภัยที่ร้ายแรงมากอย่างหนึ่งของมนุษย์

1.2 ข้อแตกต่างระหว่างคลื่นสึนามิและคลื่นธรรมดาการเกิดคลื่นสึนามิจะแตกต่างจากการเกิดคลื่นธรรมดาทั่วไป ซึ่งอาจเปรียบเทียบ ความแตกต่างระหว่างคลื่นสึนามิกับคลื่นธรรมดาที่เกิดจากกระแสลมให้เห็นได้ ดังต่อไปนี้

จากตารางข้างต้น จะเห็นถึงลักษณะแตกต่างระหว่างคลื่นธรรมดากับคลื่นสึนามิได้อย่างชัดเจนอย่างหนึ่งคือ ถ้าเป็นคลื่นธรรมดา เมื่อคลื่นเคลื่อนตัวเข้าสู่บริเวณชายฝั่งความสูงของคลื่นจะสูงไม่มากแนวคลื่นที่ซัดเข้าหาฝั่งที่เรียกว่าแนวคลื่นท่วมฝั่ง (run-up) มีเพียงแค่แนวน้ำขึ้นเท่านั้น และเมื่อคลื่นถอยกลับระดับน้ำก็จะลดลงไปเพียงแค่แนวน้ำลงแตกต่างกับคลื่นสึนามิซึ่งก่อนที่คลื่นยักษ์จะเคลื่อนตัวเข้าสู่ฝั่งระดับน้ำชายฝั่งจะลดลงอย่างผิดปกติหลังจากนั้นระยะ หนึ่งก็จะมีคลื่นสูงมากเคลื่อนที่เข้าหาฝั่งติดตามกันมาเป็นชุดๆโดยชุดแรกอาจมีความสูงไม่มากแต่คลื่นลูกต่อๆมาจะเพิ่มความสูงมากขึ้น