Borchtschans

HISTORISCH:

Deze schans lag in de Kleine Borcht tussen de Borgtstraat in het zuiden, de Klein-Borgtstraat in het westen, de Vliet in het noorden en de Borcht of Grote Borcht in het oosten. De Borcht, waar de heren vander Galen woonden, was omringd door een 15m-brede gracht. De toegang aan de noordkant was vanaf de straat (Beustereind) bereikbaar langs een 375m-lange weg of dijk, met een bruggetje over de vliet. Een poort sloot deze weg af aan de straat. De westkant van de Borght bestond gedeeltelijk uit lager gelegen moeras en een waterkuil, het viswater genoemd. Langs het water en op de grachtkanten van de Borght groeide elzenhout en ander struikgewas. In de Kleine Borcht, leengoed van de heren vander Galen, lagen de 'zeven zillen' (231 a) land en wei, in de hoek gevormd door de Klein-Borgtstraat en Borgtstraat.

Tussen 1602 en 1628 besloot Johannes Van Hamme, heer van het hof Van der Galen, een kleine schans in de Kleine Borcht te laten graven voor de bewoners van Beustereinde. De inwoners van dit gehucht konden immers niet allemaal terecht op de Grote Borcht en vermoedelijk was deze nieuwe heer niet echt een voorstander van al dat 'vreemd' volk op zijn erf in angstvallige tijden. Rond die nieuwe schans van een halve hectare kwamen grachten die in verbinding stonden met de gracht rond de Grote Borcht en de gracht langs het perceel de 'zeven zillen'. De inwoners van Beustereinde huurden ze van de heer.

In 1637 was de schans te klein geworden gezien de streek toen voortdurend door oorlogsgeweld werd geteisterd. Om die reden besloot heer Hendrik Van Hamme de schans te vergroten. Een stuk uit de 'zeven zillen' werd bij de schans gevoegd. Het nieuwe en oude gedeelte werd met elkaar verbonden door een brug, samen hadden ze een oppervlakte van één hectare.

De huurders mochten in tijden van nood de schans altijd gebruiken, uitgezonderd wanneer er een besmettelijke ziekte in de streek woedde.

Ook deze schans verloor zijn functie in de achttiende eeuwen. Zo goed als alle sporen van de Borcht van de heren van het Hof Van der Galen zijn uitgewist. Vandaag rest er enkel nog een stukje van gracht rond de Grote Borcht en het zogenaamde 'viswater'. Momenteel staat erop de Grote Borcht een woonhuis. Van de Kleine Borcht, nu weiland, is er niets meer te merken.

KARTOGRAFISCH: (Google+)

• De Borcht is mooi weergegeven in de atlas der buurtwegen.

• Kadasterplan 1992.

• Satellietbeeld: de contouren van de schans/ versterking zijn nog min of meer herkenbaar. De straat maakt een duidelijke boog om rond de vroegere borcht te gaan. Samen met de visvijver (westzijde) rest nog een deel van de gracht aan de oostelijke zijde.

• Topografische kaart uit 1923.

• Foto: zicht op de woning die zich nu op de borchtsite bevindt evenals het semi-droge restant van de gracht aan de oostzijde.

• Foto: zicht op de aanpalende visvijver.

• Uittreksel uit het digitaal kadasterplan (2012). De helft van de omgrachting is kadastraal nog aanwezig en de plaatsnaam 'De Burcht'. De voormalige site bevond zich op de percelen: 398k, 402n, 397f. Noordelijk is eveneens als plaatsnaam 'De Borchten' weer gegeven.