Rietschans

Het Riet is een domein, gelegen ten zuiden van het dorp en ten oosten van het kasteel de Merode, op de rechteroever van de Grote Nete.

Een deel van het domein werd uitgebouwd tot een schans, ter bescherming van de familie en het vee van de pachters van de kasteel hoeven, tegen gewapende benden en al of niet georganiseerde legers. Het werd omgeven door een stevige aarden wal, versterkt met houten palissaden, en door een brede gracht. De schans was te bereiken via een valbrug over de Laak en via de schanspoort. Ze fungeerde tevens als een weideplaats voor het vee.

Het verblijf op/in de Rietschans kon soms lang duren. Daarom waren er huisjes voor de gezinnen van de pachters en waren er reglementen voor het leven in de schans. Aan de ingang van het beschermde gebied, de schanspoort, stond het poorthuis van de schansmeester. Hij moest de poort van de schans en de valbrug onderhouden en erop toezien dat de reglementen gerespecteerd werden.

Het geheel werd, zo nodig, verdedigd door de private milities van de graaf, de Sint-Sebastiaans gilde. Ook zij hadden er hun huis. De huidige Sint-Sebastiaansgilde heeft nog altijd een huisje op het Riet en de mogelijkheid om hun schuttersvaardigheden te oefenen met de staande wip.

Door diverse verleggingen van de bedding van de Grote Nete is de exacte situering van de toenmalige schans niet meer nauwkeurig te bepalen. De open vlakte van de schans is nog steeds aanwezig, de grachten zijn ondertussen wel gedempt.

Op een kaart van 1716 is een schans getekend. Deze locatie is op navolgende kaarten gelokaliseerd.

Volgens een oude acte was Lodewijk Cuysters met de bewaking gelast, hij moest de poort van de schans en de valbrug onderhouden en bedienen. Verder zijn er nog allerlei andere richtlijnen van wat hij mocht en niet mocht doen vermeld.

Jef Thys, HK Ansfried Westerlo