Abdijschans (Tongerlo)

HISTORISCH:

In het kaartenboek van de abdij van Tongerlo (1665-1794) staan heel wat schansen en schransen getekend. Er is echter slechts één locatie waar ook nadrukkelijk de vermelding "schans" is toegevoegd en dat betreft de zone net buiten de abdijmuren aan de zuid-westelijke zijde. De hier aangegeven schans heeft slechts grachten aan drie zijden, maar valt wel binnen de buitenste grachtengordel van de abdij, zodat in principe 2 gracht-zijden afdoende bescherming zouden moeten bieden.

F.W. Van Spilbeeck, De Abdij van Tongerlo, geschiedkundige navorsingen deelt bij de oudst bekende afbeelding van de abdij, anno 1610, mede dat er op het voorplein van de abdij een aantal boerenhutten zijn te zien, die in momenten van nood en gevaar tot schuilplaats dienden voor de gezinnen. Ten gevolge van misbruiken moest men op de duur schuilplaats zoekenden weigeren. Ca. 1637 werden de huisjes gesloopt. Voortaan konden de mensen zich verschansen in de buurt, vb. op het kerkhof. Van die schansen bleef niets meer over.

KARTOGRAFIE :

• Uittreksels uit het kaartenboek van Tongerlo. De kaart links geeft de abdij zelf en haar naaste omgeving weer. Onder het nummer 23 links van de zuidelijke toegang tot de abdij is een zone in U-vorm omgracht. De kaart rechts uit 1792 is weliswaar omgekeerd van oriëntatie maar vermeldt duidelijk "schans met de grachten".
• Uittreksel uit de Atlas van De Ferraris. De abdijsite is mooi weergegeven. De schanslocatie is rood omcirkeld. De geel omcirkelde versterkte site betreft de pastorie van Westerlo.
• Uittreksel uit de Atlas der Buurtwegen. De locatie is ook hier omgracht weergegeven. Het lijkt een logische schanslocatie voor de inwoners van Tongerlo: een win-win situatie voor abdij en omwonenden.
• Uittreksel uit het digitaal kadasterplan (2012). De betreffende site is hier benoemd als nrs/ 193 en 193a/2. Zijdelings is de gracht nog aanwezig. Er is op dit plan geen verdere verwijzing meer naar het mogelijk gebruik als schans.