Schans van Eindhoutham

HISTORISCH:

'Eindhoutham' of kortweg 'Ham' was een aparte gemeente tot 1808, het jaar dat Napoleon de fusie met Eindhout oplegde. Ham had haar eigen latenbank en meier maar deze stonden rechtstreeks onder de scout van de abdij van Tongerlo. Deze abdij had immers volledig Eindhoutham en tal van rechten daar in handen gekregen.

De abdij bezat er een groot pachthof: de Dingehoeve, nu gekend als hoeve 'Den Ossenstal'.

Aanvankelijk werd aangenomen dat de inwoners van Ham zich in barre tijden terugtrokken binnen de versterkte Oingehoeve, aangezien er in oude archieven en op oude kaarten geen verwijzing gevonden werd. Zeer recent dook er toch een vermelding op over een schans in Eindhoutham. Op 31 oktober 1868 bericht krant 'Het Kempenland' het volgende: "De notaris Peeters te Westerloo verblijvende zal openbaar met winst van hoogen in 2 zitdagen, aan de meestbiedende verkopen, onmiddellijk na de verkooping van goederen der familie Sjongers, de volgende onroerende goederen, gelegen onder Eijnthout: 1e koop.- Een perceel bouwland met boomen en houtgewas, genaamd de Schrans, gelegen onder Eijnthout, groot 1 hectare 24 aren, palende oost Martinus Verboven, zuid Theresia Geboes, west een straatje en noord Jan-Baptist Nys".

De familie S'Jongers was zeer kapitaalkrachtig en bezat heel wat gronden in Eindhout en Geel. Ook in 1875 werd de Schans van Ham weer vermeld.

Perceel 281 van wijk B, de vermoedelijke Hamse schans, was gelegen tussen de huidige Heustenstraat en Goorstraat. De grachten werden waarschijnlijk gevoed via de Heustenloop, die tot aan het perceel reikt. Van de schans is niets bewaard gebleven. Momenteel wordt ze samen met de aangrenzende percelen gebruikt als akkerland. De kans bestaat dat het hier niet om een boerenschrans gaat maar wel over een verdwenen omwaterde hoeve, zekerheid hieromtrent is er tot op heden niet.

KARTOGRAFISCH: (Google+)

• Topografische kaart ca. 1800 met kerk, pastorij en schans

• Uittreksel uit het primitief kadaster met de schans + de omgrachte pastorij (1830).

• Militaire kaart Vandermaelen (1851).

• Uittreksel uit het digitaal kadasterplan (2022). De voormalige schans is op zich niet meer herkenbaar.

• Uittreksel uit de Geopuntkaart met afbakening van de schansligging.