Wetsvoorstel voor een 'sluitende en integrale aanpak van school naar werk.'

Hoewel de werkloosheid onder jongeren is afgenomen, blijft er een groep over die niet aan het werk komt. Deze groep heeft structureel extra ondersteuning nodig. SZW en OCW werken de komende periode aan een gezamenlijk wetsvoorstel om de voorstellen uit het IBO Jongeren met Afstand tot de Arbeidsmarkt en de maatregelen uit de Aanpak Jeugdwerkloosheid om te zetten in wet -en regelgeving met bijbehorende financiering. Het doel van het wetsvoorstel van school naar werk waar de ministeries van SZW en OCW aan werken, is dat meer jongeren doorleren of duurzaam aan het werk komen. Het wetvoorstel wordt medio 2023 uitgezet voor internetconsultatie en wordt medio 2025, indien aangenomen, ingevoerd. 

Rol onderwijs

De leerlingen uit het vso-pro onderwijs 

zijn in het wetsvoorstel van school naar werk waar de ministeries van SZW en OCW aan werken, niet meegenomen. Dat terwijl in de opsomming van kwetsbare jongeren, de vso-pro populatie in elke bullit past.

• 187.000 jongeren tot 27 jaar hebben in Nederland geen werk.

• De kans op werk is ongelijk verdeeld en hangt samen met de onderwijssoort. Een jaar na diplomering is 33% van de entree-studenten werkloos. Bij bol niveau 2 is dit 20%. In vergelijking, bij bbl niveau 3 en 4 is dit slechts 2%

• Jongeren zonder startkwalificatie relatief kwetsbaar, maar ook jongeren met startkwalificatie kunnen kwetsbaar zijn

• Het verschil in kansen is structureel, ongeacht de stand van de economie

• Weinig bestaanszekerheid: flexibele contracten, grote kans om werk kwijt te raken

• Driekwart van de jongeren zonder werk is niet ingeschreven als werkzoekende bij het UWV of de gemeente.

Het vso-pro wordt alleen benoemd als een Post Memorie kostenpost. Scholen voor voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs leveren een belangrijke bijdrage aan de voorbereiding van hun leerlingen op vervolgonderwijs en werk. Daarmee leveren zij ook een preventieve, maar meestal onzichtbare bijdrage bij het voorkómen van jeugdwerkloosheid in Nederland. Vooralsnog wordt van het vso-pro verwacht dat het nazorg blijft aanbieden terwijl daar geen middelen voor worden vrijgemaakt. 

Dit in tegenstelling tot een recent onderzoek Meta-analyse investeren in kwetsbare jongeren, dat nota bene in opdracht van het programma Jeugdwerkloosheid van het ministerie van SZW is gedaan naar de maatschappelijke en gemeentelijke baten van aanpakken, afgezet tegen de investeringen die nodig zijn om dat te bereiken. Op welke manier kun je en wil je investeren in projecten om kwetsbare jongeren te helpen.

Het MBO onderwijs

Krijgt terecht middelen voor de ondersteuning van het kwetsbare deel van hun studenten, met name niveau 1 en 2, maar in toenemende mate ook voor studenten uit niveau 3 en 4. Men heeft te maken met landelijk hoge VSV cijfers en een snelle stijging van de aantallen anderstalige studenten.

Het krijgt in de nieuwe wet de volgende opdracht:

• bereidt jongeren voor op volgende stap: vervolgonderwijs of werk. In geval van werk zo nodig i.s.m. gemeente. 

• MBO scholen geven goede voorbereiding en nazorg  voor studenten entree en bol niveau 2 en bieden nazorg tot max 1/2 jaar. 

• Checkt of jongere na diplomering werk heeft of begeleid wordt naar werk. Zo nodig warme doorverwijzing naar gemeente.

• De middelen kunnen ook ingezet worden / aanspraak voor overige kwetsbare mbo-studenten (niveau 3 en 4)

Inzet voor de rol van het MBO onderwijs is € 25 Miljoen (onderdeel van de extra bekostiging van € 175 Miljoen per jaar MBO niveau 2))

Belangrijke rol voor het Doorstroompunt (RMC)

Scholen bieden aan jongeren extra begeleiding in de laatste fase van hun opleiding. Hiermee worden jongeren beter voorbereid op de overstap naar de arbeidsmarkt. Scholen bieden in het verlengde daarvan nazorg aan de jongeren die dit nodig hebben. De afdeling Werk & Inkomen wacht niet af tot een jongere aanklopt voor ondersteuning, maar gaat al in het laatste schooljaar samen met school en de jongere in gesprek over de benodigde begeleiding voor het verkrijgen en behouden van werk. De RMC-functie wordt uitgebreid van 23 naar 27 jaar. De RMC-functie monitort of jongeren naar school gaan of aan het werk zijn, benadert hen bij uitval en begeleidt hen terug naar onderwijs of werk, in samenwerking met de benodigde ketenpartner.

• Het Doorstroompunt voorkomt voortijdige schooluitval van jongeren tot 27 jaar i.s.m. school

• Het Doorstroompunt houdt jongeren tot 27 jaar in beeld die uitstromen zonder startkwalificatie

• Begeleiding van het Doorstroompunt terug naar school/werk/dagbesteding, zo nodig i.s.m. ketenpartner

• Geen/laag inkomen is indicatie voor actie

Inzet RMC: 25 mln (OCW/WEB/werkagenda mbo/gelijke kansen) Er zijn in Nederland 40 RMC-regio's. Ze krijgen na invoering van de beoogde wet 625.000,- per jaar voor hun nieuwe rol.

Noord-Holland Noord

De onderstaande groepen jongeren vallen beide onder de verantwoordelijkheid van het Doorstroompunten (RMC), er is een overlap tussen beide groep Zonder startkwalificatie en NEET, daarnaast wordt de NEET groep substantieel groter met het optrekken van leeftijdgrens naar 27 jaar.

Jongeren zonder startkwalificatie NHN

Uit analyse van de Doorstroompunten blijkt dat er een grote groep jongeren is zonder startkwalificatie. Zij hebben een zwakke positie bij het vinden van werk. Volgens de laatste metingen zijn in het gebied boven het Noordzeekanaal, in de regio Noord-Holland Noord 980 jongeren als nieuwe voortijdig schoolverlater geregistreerd (oktober 2021). Daarnaast verlaten jaarlijks ruim 600 kwetsbare jongeren vanuit pro/vso en mbo de school. Een deel van deze groep vindt relatief snel een plek op de arbeidsmarkt. Dit zijn vaak tijdelijke aanstellingen en veel verloop, binnen 2-3 jaar  Er is echter een substantieel deel (ruwweg 1/3e deel) die na een jaar nog steeds werkzoekend zijn en niet op een traject en/of opleiding zit. Met de invoering van de Participatiewet komen de doelgroep van de WWB, de WSW en een groot deel van de Wajong bij elkaar. 

Kwetsbare jongeren (NEET) 18-25 jaar NHN

Het aantal kwetsbare jongeren van 18 t/m 24 jaar wordt op basis van de EU-criteria door (o.a.) de Doorstroompunten bijgehouden. Het gaat in Nederland om ruwweg 180.000 jongeren (7,9% van het totaal) die voor een langere periode (> 3 maanden) geen werk hebben, geen opleiding volgen en ook niet deelnemen aan een training. Dat zijn de NEET jongeren (Not in Education, not Employed and not in Training). In Noord-Holland Noord (boven het Noordzeekanaal) gaat het om 9.000 jongeren (6,5% van het totaal). 

Rol gemeenten

De gemeenten blijven verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet en de inkomensondersteuning v.a. 18 jaar.

• Gemeenten ondersteunen vanaf het laatste schooljaar kwetsbare jongeren naar werk i.s.m. school/RMC

• Als ondersteuning naar werk nodig is, geen ‘scholingsplicht’ of 4 weken zoektermijn

• Weging mogelijkheid bij- of omscholing via leerwerktraject is daar onderdeel van

• Meewerken aan regionaal plan i.s.m. scholen/Doorstroompunten

Voor alle schoolverlaters en inclusief HBO of WO-studenten. Inzet voor rol gemeenten: 15 mln structureel per 1 januari 2023 (Nederland telt 342 gemeenten/ Werk & Inkomen: € 44.000,- per gemeente)

Periode tot inwerkingtreding

Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, is het de bedoeling dat het medio 2025 in werking zal treden. Tot die tijd blijven middelen beschikbaar om jongeren van school naar werk te begeleiden. De betreffende ministeries vragen de regio’s daarom ook te blijven investeren in de regionale aanpak en in de samenwerking met elkaar.

• Voor het mbo wordt de Subsidieregeling nazorg mbo van 10,5 miljoen verlengd t/m 2024. Ook wordt de bekostiging voor mbo niveau 2 structureel met 175 miljoen verhoogd. Als onderdeel hiervan is structureel 25 miljoen beschikbaar voor mbo-instellingen om extra begeleiding en nazorg te blijven bieden aan jongeren met een moeilijke start op de arbeidsmarkt.

• Gemeenten krijgen met een decentralisatie-uitkering in 2023 8 miljoen en in 2024 15 miljoen voor de begeleiding naar werk. Hiervan gaat 50.000 euro naar centrumgemeenten voor coördinatie.

• De huidige VSV regeling regionale aanpak 2021-2024 wordt met een jaar verlengd

De Doorstroompunt-functie heeft voor de bestrijding van de jeugdwerkloosheid in tijden van corona tijdelijke aanvullende middelen gekregen in 2020, 2021 en 2022. Dit was een intensivering van de bestaande wettelijke taken. Deze middelen kunnen tot en met 2024 worden besteed. Voor de ophoging van de RMC-leeftijd tot 27 jaar is structureel 25 miljoen gereserveerd. De Doorstroompunten-contactgemeente ontvangt deze middelen zodra de wetswijziging is ingegaan.