Er zijn heel wat bekende mensen die autisme hebben, vaak zonder dat anderen dat weten of opmerkten.
Ken je Charles Darwin? Hij bedacht de evolutie-theorie die uitlegt hoe dieren veranderen doorheen de tijd. Men denkt dat hij een vorm van autisme had die het 'Aspergersyndroom' heet.
Temple Grandin is een belangrijk Amerikaanse dierenwetenschapper met autisme.
Ook Bill Gates, mede-oprichter van Microsoft, heeft een vorm van autisme.
En ook Lewis Carroll, die 'Alice in wonderland' schreef, zou autisme gehad hebben.
ASS is de afkorting van autisme-spectrum-stoornis.
'Spectrum' ken je misschien van een kleurenspectrum. Licht kan in bepaalde omstandigheden splitsen in verschillende kleuren, denk maar aan een regenboog. Ook autisme vormt een spectrum. Dit betekent dat er heel veel verschillende vormen zijn van autisme. Toch gaat het over eenzelfde stoornis.
Iedereen ervaart voortdurend prikkels. Je zintuigen merken die prikkels op, via zenuwbanen gaan signalen naar je hersenen. Pas in je hersenen krijgen de prikkels een betekenis. Om betekenis te geven, gebruik je de context of vroegere ervaringen. Bijvoorbeeld: je ziet je broertje wenen en je merkt dat hij op de grond ligt. Je hoort hem ook wenen. Je hersenen verwerken deze informatie: hij is gevallen, je gaat hem troosten.
Bij kinderen en mensen met autisme gebeurt de verwerking van prikkels in de hersenen op een andere manier. Zij merken meer details op maar minder het geheel. Ze hebben het ook moeilijk om de context te interpreteren.
Daardoor hebben ze het moeilijk om de gevoelens of bedoelingen van anderen af te leiden, om figuurlijk taalgebruik en grapjes te begrijpen of om te reageren op onverwachte gebeurtenissen of heftige emoties. Ze kunnen ook gemakkelijker overprikkeld worden door wat er rond hen gebeurt en hebben rust en voorspelbaarheid nodig.
Dit is niet bij iedereen met autisme zo en ook niet in dezelfde mate.
Autisme en de verschillende vormen uit het autisme-spectrum zijn ingewikkeld en heel verschillend. Asperger of het syndroom van Asperger is ook een term die soms gebruikt wordt voor een vorm van autisme. Deze tekst is te kort om ASS volledig uit te leggen.
Ken je iemand met autisme of heb je zelf een vorm van ASS? Vraag meer uitleg aan een deskundige of ga op zoek naar een boek over dit onderwerp.
In dit lijstje, kan jij op zoek gaan naar wat jou helpt. Iedereen is anders, iedereen heeft andere hulp nodig!
Hulpmiddelen kunnen ervoor zorgen dat je minder prikkels krijgt of dat je je aandacht beter kan richten, bijvoorbeeld:
een geluiddempende hoofdtelefoon zorgt ervoor dat je minder wordt afgeleid door geluid
sommige tieners kunnen zich beter concentreren als ze friemelen of wiebelen, dan kan een wiebelkussen, een tangle, kneedgom, ... helpen om in de klas te friemelen of wiebelen zonder dat je de anderen stoort
een timer (vb. een kookwekkertje) helpt je om een taak af te werken
voorzie een werktafel tegen een muur zonder prulletjes of afleiding
Structuur en vaste routines zijn belangrijk:
maak foto's en gebruik pictogrammen (vb. op sclera ) om dagelijkse routines weer te geven
gebruik een agenda, raadpleeg je lessenrooster en schrijf afspraken op de kalender
verandert er iets? noteer dit dan in je agenda of op de kalender
maak afspraken (met jezelf en je ouders) over computer- en gsm-gebruik en hou je daar zo goed mogelijk aan
Is iets niet duidelijk? Vraag uitleg aan een vriend of een volwassene
Vind je het moeilijk om hulp of uitleg te vragen? Noteer het op een post-it of stuur een bericht
Begrijp je de uitleg niet? Vraag om het voor jou op te schrijven of te tekenen. Stel de vragen 'wie? wat? wanneer? hoe? waarom?'
Zoek manieren om tot rust te komen. Wat helpt voor jou?
weggaan uit de situatie
in je hoofd tot 10 tellen of in je hoofd je lievelingsliedje zingen
hulp halen bij een vriend, een leerkracht of bij je ouders
je afreageren op een goede manier, bv. boksen tegen een boksbal, trampoline springen, proppen papier tegen de muur gooien
een rustige plaats opzoeken
een activiteit doen waarvan je rustig wordt
een activiteit doen die je afleidt
bij je huisdier zijn
creatief bezig zijn, bv tekenen, knutselen, zingen, muziek maken, ...
Zoek manieren om prikkels te vermijden of zoek de juiste afwisseling tussen prikkels en rust.
Zorg voor een rustige werkplek thuis: niet te veel prulletjes en spulletjes op je bureau, geen schermen in de buurt, tegen een sobere muur, ... Richt je bureau zo in dat er weinig afleiding kan zijn.
Voor sommige tieners is het juist beter als er wat achtergrondgeluid of zachte prikkels zijn. Misschien werk jij net beter aan de keukentafel terwijl je ouders in de buurt zijn? Misschien helpt zachte muziek op de achtergrond voor jou.
Ook in de klas kan je erover nadenken wat voor jou de beste plaats is. Vooraan of net achteraan? Dat is voor iedereen verschillend. Je kan hierover in gesprek gaan met jouw leerkrachten want ook zij willen dat je je beter kan richten op je werk.
Time out bij overprikkeling of voor een druk moment
Waarschijnlijk helpt het jou om even 'prikkel-vrij' te zijn. In een drukke omgeving word je overspoeld door prikkels: dingen die je ziet, hoort, voelt, ruikt, ... Na zo'n druk moment voel je misschien dat je even rust nodig hebt.
Maar heb je al eens geprobeerd om vooraf (preventief dus) een kort rustmomentje in te lassen? Vijf minuten kan een heel verschil maken!
Met een Time-out-kaartje of een zandloper kan je tonen aan de anderen dat je even een rustmoment nodig hebt.
Er zijn mensen die je kunnen helpen: iemand op school, een psycholoog, het CLB, je huisarts, ... Vraag hen om hulp als je het gevoel hebt dat je er alleen niet uit raakt of als je je slecht voelt door je autisme, asperger of ASS.
Meer weten over wat kan helpen als je autisme hebt? Met deze boeken kan je aan de slag:
De schildpad is de mascotte voor kinderen en jongeren met autisme, asperger of ASS.
Een mascotte is een dier (of persoon of voorwerp) waarvan wordt gedacht dat het geluk brengt.
Schildpadden zijn intelligente dieren. Ze dragen hun schild steeds met zich mee om hierin bescherming en rust te vinden. Ze zijn gevoelig voor hun omgeving en merken kleine veranderingen op. Er zijn heel veel soorten schildpadden, elk hebben ze hun eigen gewoontes en hun eigen leefgebied.