Dambordpatronen/Schaakborden

Het blijft fascinerend metseltekens met mekaar te gaan vergelijken.

Zeker het metselteken uit Heverlee (foto's rechts, abdij van Park) is bijzonder specifiek en symmetrisch opgebouwd. Als teken zit dit het verst van de klassieke metseltekens verwijderd. Ook het uit het verband verticaal verwerken van stenen is toch wel uitzonderlijk, zeker voor de oudere tekens. In het Koninklijk Paleis van Elisabeth I in Hatfield (‘Old Palace’, Hertfordshire, foto's links) is een teken terug te vinden met enige verwantschap hiermee, maar dat teken is wel twee eeuwen ouder. Het komt twee maal voor, telkens centraal in twee tegenover mekaar liggende torens in het midden van het paleis. In de Duitse deelstaat Mecklenburg-Vorpommern komt er ook zo'n teken voor in een oud vakwerkhuis met baksteenvulling. Hier lijkt een verwijzing naar een schaakbord (speelbord) nog duidelijker, gezien in het eronder liggend gevelvlak nog een speelbord is voorgesteld.

De volgende pagina's pogen aan te tonen dat in een aantal toepassingen de dambordpatronen net als de andere metseltekens ook apotropaeïsch worden toegepast!! Net als bij de metseltekens komen ze voor als individuele motieven, maar ook in vlakvullende toepassingen. Het fenomeen komt wel bijna uitsluitend voor in natuursteen gebouwen.

Of had de metselaar toch nog andere bedoelingen? Een aantal mogelijkheden worden op een rijtje gezet:

Geschiedenis van het schaakspel

Symbolisch geladen patronen

The Holy Grail

Een Brabantse vlag?