વિભૂતિ વર્ણન
આધ્યાય ૧૦
શ્રી ભગવાન બોલ્યા :
ફરી સાંભળ આ મારું વેણ ઉત્તમ, અર્જુન,
જે કહું પ્રેમથી તારા હિતની કામના કરી. ૧/૧૦
મારા ઉદભવને જાણે ના દેવો કે મહર્ષિઓ ,
કેમ જે હું જ છું આદિ સૌ દેવો'ને મહર્ષિનો. ૨/૧૦
જે જાણે હું અજન્મા છુ ને અનાદી, મહેશ્વર,
મોહહીન થયેલો તે છૂટે છે સર્વ પાપથી. ૩/૧૦
બુદ્ધિ, જ્ઞાન, ક્ષમા સત્ય અમોહ શાંતિ નિગ્રહ,
જન્મ મૃત્યુ સુખો દુ:ખો ભય નિર્ભયતા તથા. ૪/૧૦
અહિંસા સમતા તુષ્ટિ તાપ દાન યશાયશ,
હું થી જ ઊપજે ભાવો સૌ ભૂતોના જુદા જુદા. ૫/૧૦
પૂર્વે મહર્ષિઓ સાત, ચાર જે મનુઓ થયા,
જેમની આ પ્રજા લોકે જન્મ્યા સંકલ્પથી મુજ. ૬/૧૦
જે જાણે તત્ત્વથી આવા મારા યોગ-વિભૂતિને,
તે પામે યોગ અડગ, એમાં સંશય ના કશો. ૭/૧૦
હું જ છુ મૂળ સર્વેનું, પ્રવર્તે મુજથી બધું,
એવું જાણી મને જ્ઞાની ભજતા ભક્તિભાવથી. ૮/૧૦
ચિત્ત પ્રાણ હું માં પ્રોતા, બોધ દેતા પરસ્પર,
કે'તા મારી કથા નિત્ય સુખ સંતોષ પામતા. ૯/૧૦
એવા અખન્ડ્યોગીને ભજતા પ્રીતથી મ' ને,
આપું તે બુદ્ધિનો યોગ, જેથી આવી મળે મને. ૧૦/૧૦
રહેલો આત્મભાવે હું તેજસ્વી જ્ઞાનદીપ થી,
કરુણાભાવથી એના અજ્ઞાન તમ ને હણું. ૧૧/૧૦
અર્જુન બોલ્યા :
પરંબ્રહ્મ પરમધામ છો પવિત્ર તમે પરં,
આત્મા શાશ્વત ને દિવ્ય અજન્મા આદિને વિભુ. ૧૨/૧૦
વર્ણવે ઋષિઓ સર્વે તથા દેવર્ષિ નારદ,
અસિત, દેવલ વ્યાસ તમે'યે મુજને કહો. ૧૩/૧૦
તે સર્વ માનું છુ સત્ય, જે તમે મુજને કહો;
તમારું રૂપ જાણે ના દેવો કે દાનવો, પ્રભુ ! ૧૪/૧૦
તમે જ આપને આપે જાણતા, પુરુષોત્તમ !
ભૂતેશ ભૂત્કાર્તા હે દેવદેવ, જગત્પતે ! ૧૫/૧૦
સંભળાવો મ'ને સર્વે દિવ્ય આત્માવિભૂતીઓ,
જે વિભૂતિ વડે આપ્યા આ બધા લોકને તમે. ૧૬/૧૦
યોગેશ ! તમને કેવા જાણું ચિંતનમાં સદા,
શા શા ભાવો વિષે મારે તમને ચિંતાવા ઘટે. ૧૭/૧૦
વિભૂતિયોગ વિસ્તારે ફરીથી નિજનો કહો,
સુણી નથી ધરાતો હું તમારા વચનામૃત. ૧૮/૧૦
શ્રી ભગવાન બોલ્યા :
ભલે, લે વર્ણવું મુખ્ય મારી દીવ્ય વિભૂતિઓ;
મારા વિસ્તારને કે'તા અંત કૈ આવશે નહિ. ૧૯/૧૦
હું જ આત્મા રહ્યો સર્વે ભૂતોના હૃદયો વિષે;
આદિ, મધ્ય તથા અંત, હું જ છું ભૂતમાત્રના. ૨૦/૧૦
આદીત્યોનો હું છું વિષ્ણુ સૂર્ય હું જ્યોતિઓ તણો
મરીચી મારુતોનો હું, નક્ષત્રોનો હું ચંદ્રમા. ૨૧/૧૦
સામવેદ છું વેદોનો, દેવોનો ઇન્દ્રરાજ છું;
ચેતના સર્વ ભૂતોની, મન હું ઇન્દ્રિયો તણું. ૨૨/૧૦
હું જ શંકર રુદ્રોનો, કુબેરે યક્ષરાક્ષસે;
વસુઓનો હું છુ અગ્નિ, મેરુ હું પર્વતો તણો. ૨૩/૧૦
પુરોહિતો તણો મુખ્ય મ'ને જાણ બૃહસ્પતિ,
સેનાનીઓ તણો સ્કંદ, પુષ્કરોનો હું સાગર. ૨૪/૧૦
ઓમ એકાક્ષર વાણીનો, મહર્ષિઓ તણો ભૃગુ;
જપયજ્ઞ હું યજ્ઞોનો, સ્થાવારોમાં હિમાલય. ૨૫/૧૦
પીંપળો સર્વે વૃક્ષોનો, દેવર્શીનો હું નારદ;
હું ગંધર્વે ચિત્રરથ, સિદ્ધે કપિલદેવ હું. ૨૬/૧૦
ઉચ્ચે:શ્રવા હું અશ્વોનો, અમૃતે ઊપજ્યો હતો;
ઐરાવત ગજોનો હું, નરોનો હું નરાધિપ. ૨૭/૧૦
આયુધોનું હું છુ વજ્ર, ગાયોની કામધેનું હું;
જન્મહેતું હું કંદર્પ, સર્પોનો છું હું વાસુકિ. ૨૮/૧૦
અનંત સર્વ નાગોનો, વરુણે યાદવો તણો;
પિત્રીનો અર્યમા હું છું, યમ સંયમકારનો. ૨૯/૧૦
પ્રહલ્લાદ સર્વ દૈત્યોનો, કાળ છું ઘડિયાળનો;
વનેચરો તણો સિંહ, પંખીઓનો ખગેશ્વર. ૩૦/૧૦
વાયુ હું વેગવાનોનો, રામ હું શસ્ત્રવાનનો;
સૌ મચ્છોનો મગર હું, ગંગાજી હું નદી તણી. ૩૧/૧૦
આદિ, મધ્ય તથા અંત હું સર્વે સૃષ્ટિઓ તણો;
અધ્યાત્મવિદ્યા વિદ્યાની, વાદ પ્રવચનો તણો. ૩૨/૧૦
અ'કાર અક્ષરોનો હું, સમાસોનો હું દ્વન્દ્વ છું ;
સ્રષ્ટા વિશ્વમુખી છું ને હું જ છું કાળ અક્ષય. ૩૩/૧૦
મૃત્યુ હું સર્વનો હર્તા, હું ઉદ્ભવ ભવિષ્યનો,
સ્ત્રીની શ્રી,કિર્તીને વાણી, સ્મૃતિ પ્રજ્ઞા ધૃતિ ક્ષમા. ૩૪/૧૦
સામોનો હું બૃહત્સામ, ગાયત્રી સર્વ છંદની;
માર્ગશીર્ષ હું માસોનો, ઋતુઓનો વસંત છું. ૩૫/૧૦
ઠગોની ધૃતવિદ્યા છું, તેજસ્વીઓનું તેજ છું;
સત્વવાનો તણું સત્વ, જય ને વ્યવસાય છુ. ૩૬/૧૦
હું વૃશણીનો વાસુદેવ, પાંડવોનો ધનંજય;
મુનિઓનો હું છું વ્યાસ, શુક્ર હું કવિઓ તણો. ૩૭/૧૦
દંડ હું દંડધારીનો, નીતિ હું જયવાંચ્છું ની;
હું છું મૌન જ ગુહ્યોનું, જ્ઞાનીઓનું છુ જ્ઞાન હું. ૩૮/૧૦
બીજ જે સર્વ ભૂતોનું, જાણજે તે'ય હું જ છું;
હું વિનાનું નથી લોકે કોઈ ભૂત ચરાચર. ૩૯/૧૦
ન આવે ગણતા છેડો મારી દિવ્ય વિભૂતિનો;
દીશામાત્ર કહ્યો મેં તો આ વિસ્તાર વિભૂતિનો. ૪૦/૧૦
જે કોઈ સત્ત્વમાં કાઇ લક્ષ્મી, વીર્ય વિભૂતિ વા,
જાણ તું સઘળું મારા તેજના અંશથી થયું. ૪૧/૧૦
અથવા લાભ શો તારે જાણી વિસ્તારથી ઘણા?
અંશ એક જ થી મારા આખું વિશ્વ ધરી રહ્યો. ૪૨/૧૦
શ્રીકૃષ્ણાર્જુન વચ્ચેના સંવાદનો’વિભૂતિ વર્ણન' નામનો દસમો અધ્યાય સંપૂર્ણ