D. Czaplicki
Daniel Czaplicki herbu Kotwicz
or Daniel Czapliński
REF.: Boniecki, Adam. Herbarz polski. Część I. Wiadommości-historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Tom
"CZAPLICKI, Daniel, podstarości czehryński, głośny z zatargów swoich z Bohdanem Chmielnickim, nie wiadomo do którego z tych domów należy." p. 269.
"CZAPLICKI, Daniel, Subforeman of Czehryń, famous for clashes with Bohdan Chmielnicki, it is not known to which of these houses he belongs". p. 269.
REF.: Orgelbrand, Samuel. S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna z ilustracjami i mapimi. Tom IV. Warszawa: S. Orgelbranda synów, 1899. -
"Czaplicki Daniel, niewłaściwie zwany Czaplińskim, podstarosta czehryński, sławny z awanturniczych zajść z Bohdanem Chmielnickim. On to nakłonił Koniecpolskiego do odebrania Chmielnickiemu majętności Subotowa, niegdyś mu podarowanej. Za pośrednictwem swego krewniaka, niejakiego Komorowskiego, zabrał synowi Chmielnickiego konia za dziesięcinę starościńską i publicznie obić go kazał na rynku; zawiązawszy miłosne stosunki z żoną Bohdana, odmówił mu jej wydania i podobno nawet zaślubił 1646 r. Żonę Chmielnicki odebrał potem w czasie wojny i za nową zdradę kazał ją powiesić. Niektóre przygody życia Cz. i tragiczny zgon jego opisane są w Dzienniku Warszawskim z 1853, Nr. 244 i 245. Por. Kulisz "Otpadienie Małorosji od Polszi" (1890); Dr. Antoni J. (Rolle) "Kobiety na dworze Czehryńskim" (w Bibl. Warsz. 1893), t. III i oddzielnie w "Szkicach"." p. 110.
REF.: Polska Akademia Umiejętności. Polski Słownik Biograficzny. Tom IV/1, Krakow: Polska Akademia Umiejętności, 1937. s. 175-6 -
"Czapliński (także Czaplicki) Daniel, podstarości czehryński, rotmistrz J. K. M-ci. Podobno »człek rycerski«, ale poza tym osobistość raczej ujemna, wszedł do historii tylko dzięki głośnemu zatargowi z B. Chmielnickim. Wzajemna tych ludzi nienawiść była tą iskrą, która rozpaliła ostatecznie w. r. 1648 na Ukrainie nagromadzony tam materiał palny. B. Chmielnicki już w r. 1646, a więc na dwa lata przed wybuchem powstania, nazywał Cz-go w listach do króla, hetmana w. kor. M. Potockiego i chor. kor. Aleks. Koniecpolskiego oszustem, pijanicą, złodziejem i zdziercą ukraińskim, z czego wolno wnosić, że był on istotnie typowym przedstawicielem surowych, bezwzględnych, a częstokroć niesprawiedliwych rzadów wielkopańskich ekonomów na Ukrainie.
Był Cz. prawdopodobnie synem Maricina, poborcy podatkowego w. woj. wileńskim. O młodości jego nie posiadamy żadnych wiadomości. Na widowni pojawił się po raz pierwszy na kilka lat przed wybuchem buntu Chmielnickiego, a to w charakterze zarządcy dóbr ukraińskich chor. kor. Aleks. Koniecpolskiego, u którego w niedługi czas później uzyskał urząd podstarościński w Czehrynie. tutaj teź zetknął się on z pełnym ambicji setnikiem pułku czehryńskiego B. Chmielnickim. Z nieznanych nam dokładnie przyczyn przyszło między nimi do nieporozumień, które zamieniły się następnie w zawziętą nienawiść. Przyczyn było niewątpliwie wiele, a wśród nich - kto wie, czy nie najważniejsza - bardzo podobno urodziwa p. Czaplińska (z domu Komorowska). Rzecz zrozumiała, że w wynikłej walce, chociażby tylko z racji swego stanowiska, górą był zawsze Cz. Nie przebierając w środkach, czynił wszystko, aby tylko zdeptać i zupełnie zniszczyć znienawidzonego setnika. Oskarżał go o zdradę, najeżdżał i niszczył dziedziczną jego posiadłość Subotów, dybał na jego życie,więził, nie cofnął się nawet przed publicznym obiciem batogami jego syna Chmielnicki bronił się początkowo jak mógł i umiał, - skarżył się na wszystkie stony, lecz kiedy to nietylko nie pomagało, ale częstokroć odnosiło wprost przeciwny skutek, poszedł w końcu za podszeptem tych obcych czynników, które, korzystając z nadarzającej się sposobności, postanowiły skłócić do reszty oba bratnie narody i podniósł zarzewie buntu. Teraz górą był Chmielnicki. Cz. uszedł w głąb kraju, a p. Czaplińska została żoną Chmielnickiego, którego jedynym teraz życzeniem była przez długi czas zemsta nad Cz-skim. Daremnie jednak żądał jego wydania przy każdej sposobności. Daremnie groził i wykrzykiwał na wszystkich komisjach »gdy mi go nie wydacie, pokoju nie spodziewajcie się«. Cz-go mu jednak nie wydano. On zaś w r. 1649 jako ochotnik znalazł się wśród obrońców zbaraskich, służąc w pułku w-dy bracławskiego, Stan. Lanckorońskiego. Bił się również i w latach następnych. Brał udział w kapanii zimowej Kalinowskiego w r. 1651 oraz w bitwie pod Beresteczkiem. Z pogromu batohskiego uszedł szcześliwie. W r. 1653 był pod Żwańcem, a w roku następnym walczył przeciw Moskwie i Kozakom. W Tymże roku był również deputatem trybunału lubelskiego. Z r. 1654 tracimy go zupełnie z oczu, najprawdopodobniej zginął w zawierusze »Potopu«.
W latach 1645-6 spotykamy na Litwie jakiegoś Daniela Czaplińskiego, który był administratorem dóbr Chołchle w-dy witebskiego Krzyszt. Kiszki. Z listów, jakie pisał w sprawach majątkowych do swego chlebodawcy, dowiadujemy się obok bardzo ciekawych szczegółów o buntach i niepokojach wśród chłopów, także pewnych szczegółów, świadczących nie bardzo dobrze o naszym administratorze, który brał osobiście udział w torturowaniu chłopów odmawiających zeznań.
Ponieważ Krzyszt. Kiszka zmarł w sierpniu 1646 r., jest zupelnie możliwym, że administrator jego przeniósł się na Ukrainę, gdzie przyjął służbę u Koniecpolskiego. W tym wypadku mielibyśmy tu do czynienia z jedną i tą samą osobą.
Uruski: Vol Leg. III 34; Michalowski, Ks. Pam. indeks: Oświęcim, Diariusz, indeks; Pastorius, Hist. Pol. plenioris..., Gdańsk 1685, 31 i d.; Temberski, Annales, indeks; Grabowski, »Ojcz. Wspom.« I 138; Hist. Panow. J. Kaz. 44, 45; Gawronski, B. Chmiel, indeks; Hruszewski, 1st. Ukr.-Rusi...VIII, cz. 2, 159 i d.; Lipiński, Z dziej. Ukr. 256; Arch. Główne; Wyrokj Tryb. Lubel. 304, k. 166; Skarb. Wojsk. 86, nr 39, k 37, 43, nr 40, k. 40, 42; Arch. Skarb.; Rach. Sejm. nr 51, k. 49, 52, nr 48, k 58; Arch. Miejskie Krak. Zb. Rusieckich 31, s. 47, 49; Arch Nieśw.; Korespond. do Radziwiłłów; teka 415, nry 2469-73.
Eugeniusz Latacz"
"Czaplinski (also Czaplicki) Daniel, Deputy Starost of Czehryn, captain of His Royal Majesty. Apparently »knightly man«, but beyond that figure rather negative, entered history only through the famous conflict with B. Khmelnitsky. Mutual hatred of these people was the spark that finally ignited in the year 1648 in Ukraine the accumulations of combustible material. B. Khmelnytsky was already in 1646, and so for two years before the uprising, called Czaplinski in letters to the King, Hetman of the Crown M. Potocki, and Crown Ensign Aleks. Koniecpolski, a crook, drunkard, a thief and Ukraine swindler, of which may be concluded, that he was indeed a typical representative of the raw, ruthless, and often unjust great lordy stewards' governments in Ukraine.
He was Czaplinski probably the son of Marcin, a provincial tax collector in the Wojewodztwo of Vilnius. About his youth, we have no news. To the scene, he appeared for the first time in several years before the outbreak of the Chmielnicki rebellion, and that as a manager of Ukrainian estates of Crown Ensign Aleks. Koniecpolski, from which a short time later received in the office, Deputy Starost of Czehryn. Here also he met with the full ambition the centurion of Czehryn, B. Khmelnitsky's regiment. For unknown exactly to us, misunderstandings came between them, which then turned into a bitter hatred. There were undoubtedly many reasons, among them - who knows, if not the most important - very reportedly comely Mr. Czaplińska (nee Komorowska). It was understood that in the ensuing fight, even if only by virtue of his position, on top was always Czaplinski. By hook or by crook, he did everything to just crush and completely destroy the hated centurion. He accused him of treason, invaded and destroyed his hereditary estate Subotów, he lay in wait for his life, imprisoned, did not withdraw even before the public drubbing with whips of Khmelnytsky's son, initially defended himself as best he could and he could, - complained about all aspects, but when it not only did not help, but often just the opposite effect, it referred, in the end, went at the instigation of foreign factors, which, using the available opportunity, decided to stir the rest of the two kindred nations, and raised the embers of rebellion. Now Khmelnitsky was on top. Czaplinski escaped into the country and was married to Ms. Czaplińska wife of Khmelnitsky, whose only desire now was for a long time revenge on Czaplinski. In vain, however, demanded his release at every opportunity. gdy mi go nie wydacie, pokoju nie spodziewajcie się. Threatened and shouted in vain for all committees » when I do not you spend, do not expect peace«. Th-go but he has not been issued. He said in 1649 as a volunteer was among the defenders Zbaraski, serving in the regiment in-dy of Bratslav, Stan. Lanckoroński. He fought well and in subsequent years. He participated in kapanii Kalinowski in the winter 1651 and the Battle of Beresteczko. The pogrom batohskiego escaped safely. In the year 1653 was under Żwańcem, and the following year he fought against Moscow and the Cossacks. In the same year was also the allowance of the tribunal of Lublin. Potopu From 1654 we lose sight of it completely, probably died in the turmoil »The Deluge«.
In the years 1645-6 in Lithuania meet some of Daniel Czaplinski, who was the administrator of the estate Chołchle in the Wojewodztwo of Vitebsk of Krzysztof Kiszka. From the letters that he wrote on matters of property to his patron, we find out next very interesting details about revolts and unrest among the peasants, and some of the details, providing not very good for our controller, which he personally participated in torturing the peasants refusing to testify.
Because Krzysztof Kiszka died in August 1646, it is quite possible that the administrator's moved to the Ukraine, where he took service with Koniecpolski. In this case, we are dealing with one and the same person....
...Eugeniusz Latacz"