1 Mehefin 2020
Welcome to issue 7 of Gwynllyw's digital magazine. This is an opportunity for pupils to read articles, listen to music, watch clips and take part. If you would like to contribute to the next issue, email your ideas to llais@gwynllyw.org before Thursday 4th June 2020.
Nododd Cadeirydd y Pwyllgor Llywio, Yr Athro Gareth Ffowc Roberts:
'Yn 1983 lansiodd y Gymdeithas Wyddonol Genedlaethol gystadleuaeth fathemategol yn y Gymraeg ar gyfer ysgolion uwchradd. Mae'r cysylltiad rhwng y gystadleuaeth honno a'r Urdd wedi datblygu dros y blynyddoedd a dyfernir y gwobrau gan yr Urdd a'r Gymdeithas Wyddonol ar y cyd. Dan yr amgylchiadau presennol mae'n syndod fod dros 300 o ddisgyblion Blwyddyn 8 wedi gallu mentro i'r gystadleuaeth eleni yn cynrychioli 11 o ysgolion uwchradd a bydd pob un yn derbyn tystysgrif yn enw'r Urdd a'r Gymdeithas. O'r cyfanswm hwn mae nifer wedi cyrraedd safon uchel iawn ac 11 o'r rheiny wedi disgleirio i'r graddau y byddant yn derbyn gwobr i gydnabod eu camp.
Mae llwyddiant y gystadleuaeth fathemategol dros y blynyddoedd yn tystio i frwdfrydedd ysgolion a disgyblion mewn maes pwysig a chyffrous.'
The Chair of the Steering committe, Professor Gareth Ffowc Roberts, said:
'In 1983 the National Science Society launched the Maths competition in Welsh for secondary schools. The link between that competition and the Urdd as developed over the years and prizes are awarded from the Urdd and the Society together. In the current circumstances it'sa surprise that more than 300 Year 8 pupils have been able to enter the competition this year, representing 11 secondary schools, and each one with receive a certificate bearing the name of the Urdd and the Society. From this total, a number of pupls have reached a very high standard with 11 of these shining to such an extent that they will receive a prize to recognise their achievement.
The success of the Maths competition over the years is evidence of the enthusiasm of schools and pupils in an important and exciting field.'
Kayley Sydenham placed in the highest class of the poetry competition in Eisteddfod T yr Urdd this week. A competition that was 'high in number and standard' according to one of the judges Aneirin Karadog and Kayely placed in the top eight. Congratulations!
Rydym wedi creu gwefan pontio ar gyfer disgyblion yr ysgolion cynradd. Mae'r holl wybodaeth pontio ar gael trwy wasgu ar y ddolen isod.
https://sites.google.com/gwynllyw.org/pontiogwynllyw2020/hafan
We have created a website for primary school pupils. All of the transition information is available by clicking the link above.
Beth yw eich rôl yn yr ysgol?
Pennaeth Cynorthwyol Cysylltiol, Pennaeth Adran Addysg Gorfforol a Phennaeth Blwyddyn 10
Ers faint ydych chi wedi bod yng Ngwynllyw?
Rwyf wedi bod yng Ngwynllyw ers cryn amser - 19 mlynedd i fod yn gwmws. Y bwriad oedd gweithio am flwyddyn gan safio arian ar gyfer mynd i deithio! Ond i fi heb adael!
Beth oedd eich ysbrydoliaeth i ddysgu?
Roeddwn yn mwynhau chwarae unrhyw fath o chwaraeon pan oeddwn yn ifanc ac wrth fy modd gyda gwersi Addysg Gorfforol. Roeddwn yn ffodus i gael nifer o gyfleoedd i weithio gyda phobl ifanc neu i hyfforddi yn yr Ysgol Uwchradd ac fe ddaeth yn gam naturiol i fynd i astudio Chwaraeon ac Addysg Gorfforol yn y Brifysgol. Roedd yn ddewis hawdd ar ôl cwblhau gradd i beidio mynd adref i’r busnes teuluol ac i ddilyn fy mam mewn i’r byd addysg.
Sut ydych chi'n goroesi 'lockdown'?
Rhedeg a beicio er mwyn cadw’n iach ac i gael ychydig o amser i fi fy hun! Treulio amser gyda’r teulu, trwy chwarae llawer o bêl-droed yn yr ardd gyda’r bechgyn, plannu’r llysiau a mwy nag un BBQ.
Beth ydy eich rol yn yr ysgol?
Athrawes Daearyddiaeth dros dro ac athrawes gyflenwi.
Ers faint ydych chi wedi bod yng Ngwynllyw?
Ers Ionawr, felly ddim yn hir, ond cyn hynny fel disgybl!
Beth oedd eich ysbrydoliaeth i ddysgu? Gweithio mewn ysgol?
Rwy'n teimlo'n gryf am addysg amgylcheddol felly fy ysbrydoliaeth oedd i ddysgu pobl ifanc am faterion amgylcheddol cyfoes fel cynhesu byd eang o fewn daearyddiaeth!
Sut ydych chi'n goroesi lockdown?
Seiclo, torheulo a gwirfoddoli yn y gymuned.
Aelodau'r band: Iwan Fon, Mathonwy Llwyd, Cai Gruffydd, Lloyd Steele, Iwan Llyr
Yn wreiddiol o Ddyffyn Nantlle mae gan y band yma gerddoriaeth arbennig. Os ydych chi'n hoffi Mellt ac Yr Ods, dyma'r band i chi. Mae'r band wedi bod yn perfformio gyda'i gilydd ers 2012 ac wedi perfformio yn yr Eisteddfodau ac ym Maes B.
Eu cynhyrchiad mwyaf ddiweddar oedd Diweddglo.
Beth ydy'ch barn chi amdanynt? Ydych chi'n hoffi gwrando ar gerddoriaeth Gymraeg? Beth am ddanfon adolygiad o'ch hoff fand Cymreig atom at llais@gwynllyw.org.
My coronavirus superhero is my Mum. My Mum works full time for the NHS in Nevill Hall Hospital in Abergavenny. She is a team leader in the Radiology Department where they carry out large numbers of bodily scans. These scans consist of X-rays, MRI, CT, Ultrasound and Nuclear Medicine.
Since the coronavirus outbreak in the United Kingdom, everyone has had to change all of their procedures and are now required to wear PPE (personal protective equipment). This equipment consists of face masks, visors, aprons and gloves. They also need to frequently wash their hands and use alcohol gel to kill any forms of bacteria/viruses on their hands.
My Mum is the first point of contact when a patient arrives in the Radiology Department. It is her job to assess whether there is a risk to the patient and/or staff and provides PPE for the patient to reduce this risk.
When a patient arrives at the department they can feel scared, worried and nervous. My Mum tries to reassure them as they are booked in and have their details checked. Due to the current pandemic, the work has become much more difficult as the PPE hinders communication. My Mum is very patient and takes her time in order to assist the patient in any way she can.
When my Mum arrives home, she has to wash her clothes and have a shower straight away so that she is able to reduce the risk to myself, my Dad and my Sister at home from the virus.
Then she likes to spend time with me and my Sister, helping with school work if needed and sorting out our food etc. Even if she has had a particularly hard day.
My Mum really enjoys her job and particularly enjoys helping people. I hope I will be like her when I am older.
I like to try and make her feel better and remind her that we all love her and are proud of what she does.
gan Meghan Thomas
My Covid-19 superhero is my dad Nathan Reed because he works as a manager in Waitrose in Abergavenny so is a very important key worker.
During this time, doctors and nurses have been amazing throughout and have saved and cared for many people, but I think we have forgotten the key workers that have worked throughout with little attention or praise.
Firstly, my dad has gone to work each day so the supermarket stays open so people can continuously buy their essentials so they can continue to eat and drink in their homes during the lockdown and for carers to help the vulnerable with their shopping.
Also by keeping the shop open, other staff have been able to continue working so they haven't had to worry about their pay.
Not only does he care about the employees and customers, together as a team they have been raising money to donate to the NHS each week and donated items to stock the cupboards of doctors and nurses that have been living in the hospital.
Together with other managers they put a plan in place so that the NHS and carers could shop at a separate time and that they don't have to wait in the line to go in.
Secondly he does this knowing that there is a potential he could bring the virus home but he does not like the thought of people going without, especially the old or vulnerable people.
He also constantly does overtime to cover other members of staff or uses his own time to make sure the store is cleaned for the next day.
One day my dad didn't get home till midnight as he was making sure everything was safe.
Finally after a long day helping customers and managing the store and constantly reminding customers to keep a 2 meter distance throughout the shop, he then could come straight home to rest, but he doesn't. He then stays to shop for my Grandad who is 78 and my Great nan who is 85 and then delivers it to their doors.
I think we all need to remember the key workers who are working everyday that we forget about e.g. teachers,teaching assistants, bin men, pharmacists,shop assistants, police, fire brigade and many more.
So when I clap on a Thursday at eight o'clock, I'm clapping for the NHS and all key workers, especially my dad.
By
Ethan Reed
Annwyl Dyddiadur,
Am ddiwrnod anodd a rhwystredig ! Heb amheuaeth, roedd y diwrnod yn wallgof ac yn rhoi straen arnon ni fel pentref bach. Teimlaf fel dwi'n sgrechian nerth fy mhen mor uchel ag y gallai, ond, does neb yn gwrando arnai, fel dwi'n anweledig. Dwi mor ddargeuol a phlentyn ifanc yn aros am ei fam. Pam mae Lerpwl yn wneud hon i ni? Pam cymryd ein tir ni? Mae Lloegr yn llawer mwy na Chymru, bron ddwy-waith y maint! Rydw i wedi colli fy ngeiriau, beth arall sydd i ddweud? GADAEL NI I FOD LERPWL! Neu yn ei hiaith nhw LIVERPOOL- HANDS OFF WALES!
Byddwn n'n colli ty, colli cyswllt, colli ffrindiau, colli cwm, colli hanes ! Sut allai fyw heb weld fy ffrind gorau bob diwrnod? Hi yw'r haul i fy niwrnod, yr anadl i fy anadlu. Hebddi hi o gwmpas, bydd yr haul ddim yn codi neu yr adar yn canu. Pam fod angen i Lerpwl gymryd ein cwm ni? Mae milltiroedd a milltiroedd o dir yn Lloegr sydd ddim yn cael ei ddefnyddio! Felly, pam ni? Meddyliaf, am ein cwm hyfryd ble mae'r adar yn canu yn y bore, ble mae'r coed yn dawnsio yn y gwynt a ble mae'r ceilio gyn deffro ni gyda cocka doodle doo bob bore!
Yfory, yn ol pob son fyddan nhw'n dechrau dod a'r JCBs i fewn i gael gwared o'r tai, ein swyddfa bost, Capel Celyn, y ffermydd a'r ysgol. Wrth i'r JCBs cyrraedd mae'r ddaear yn grynu fel mae ddaeagryn wedi ddechrau. Rhain yw'r gelyn y peiriannau mawr melyn yn ddod i ddinistrio ein gartrefi am ddwr i Lerpwl. Yn anffodus, bydd angen iddyn nhw ddechrau ei waith yfory ar ol iddyn ni ddweud hwyl fawr am y dro olaf. Roedd angen i fy nhad gael bedd fy ngyd-deidiau i lan allan o'r fynwent felly y bydden nhw ddim yn cael eu anghofio o dan y dwr. Mae mam yn dweud y bydd seremoni wobrwyo yfory yn yr ysgol, bydd hynny'n hwyl a sbri a bydd y newyddion BBC yn dod i wylio y diwrnod olaf a'n ffilmio ni, felly bydd neb yn anghofio beth oedd yn digwydd i Dryweryn felly allai ddweud wrth blant fy mhlant am y stori a sut oedd Cymru yn cael ei rheoli gan y Saeson eto. Teimlaf yn flin oherwydd mae mam yn gwrthod i mi wisgo siorts a crys-t, mae angen i mi wisgo ffrog anghyfforddus drwy'r diwrnod oherwydd ni mynd i fod ar y teledu a allai bawb ein gweld ni. Dydw i ddim yn deall, llawer o bethau fel pam oedd llywodraeth Cymru ddim yn cefnogi ni neu sut ydy Lloegr gallu rheoli ni pan rydyn ni yn ddwy wlad wahanol?
Dydw i ddim eisiau symud o gwbl !!! Er, mae mam yn dweud y mae angen i ni yn anffodus. Am gwm hyfryd, gwyrdd a ffres sydd yn dwyn golau a gwres yr haul yn y dydd a golau y lleuad yn y nos. Teimlaf fel mae rhaff wedi ei glymu yn fy mol neu pili pala yn hedfan o gwmpas fy stumog. Yn anffodus, bydd clychau Capel Celyn yn canu am y diwrnod olaf byth yfory! Hwn yw diwedd ein bywydau, diwedd amser hapus. Roeddwn i eisiau byw yma pam yr oeddwn i'n oedolyn oherwydd mae fy nheulu yn agos a ffrindiau. Ble allai fy blant byw fel ei hen deidiau! Mae pawb yn crio gymaint mae hi'n fel mae llifogydd wedi dod. Allai'r gymaint o grio lenwi y gronfa, does dim angen dod a dwr Lerpwl! Jocs!
Mae mam yn poeni sut allai Dad gael swydd newydd oherwydd bydden ni yn pentref gwahanol gyda pobl a theuluoedd gwahanol. Doeddwn i ddim yn sylweddoli pa mor grac allai bobl y cwm fod tan i Lerpwl ddweud y byddai Tryweryn yn boddi. Dwi heb fod i ysgol am amser hir, oherwydd mae Eufryn Lewis wedi bod yn arwain y protestiadau! Clywaf yn fy mhen yn mynd drosodd a throsoddLIVERPOOL HANDS OFF WALES neu YOUR HOMES ARE SAFE, SAVE OURS, DO NOT DROWN OUR HOME. Doeddwn i ddim yn sylweddoli, ond, mater arall yw beth os ydw i'n anghofio'r Gymraeg? Beth os ydyn ni'n symud i le ble maen nhw'n siarad Saesneg? Beth os oedd fy mhlant methu siarad Cymraeg? Beth allai wneud?
Does gen i ddim llawer arall i ddweud ddyddiadur! Teimlaf yn sal wrth feddwl am beth bydd yfory yn dod, beth sydd mynd i ddigwydd? Pam oes angen i mi golli fy nhy ond, allai bobl Lerpwl gadw ei dy a chymryd ein dai am ddwr? Roeddwn i'n meddwl yr oedd yr heddlu ar ein ochr ni ond, nawr mae nhw'n brifo ni am ddim ond brotestio am ein hawl i gadw ein dai a i fyw ynddi a i'r Saeson ddim gymryd beth sydd yn berthyn iddyn ni!
Nos Da Dyddiadur,
Gobeithio y bydd yfory yn ddiwrnod neis i ddweud hwyl fawr i bopeth y sydd gennyn ni!
Mae Cysgliad, pecyn meddalwedd sy'n cynnwys gwirydd iaith a gramadeg Cymraeg, yn awr ar gael i'w lawr-lwytho am ddim yn sgil partneriaeth rhwng Prifysgol Bangor a Llywodraeth Cymru. Y gobaith yw y bydd hyn yn cefnogi disgyblion sy'n derbyn addysg trwy gyfrwng y Gymraeg a'u rhieni, yn ogystal a phobl sy'n gweithio gartref a sefydliadau bychain yn ystod y pandemig coronafeirws - a thu hwnt.
Lansiwyd y fersiwn gyntaf o'r gwirydd sillafu Cymraeg - CySill - yn 1988. Hyd yma, bu rhaid i ddefnyddwyr dalu am drwydded i ddefnyddio'r feddalwedd, sydd bellach yn cynnwys geiriaduron a gwirydd gramadeg, ar eu cyfrifiadur Windows.Ond o heddiw ymlaen, gall unigolion, ysgolion a sefydliadau sy'n cyflogi llai na 10 o bobl lwytho'r pecyn i lawr a'i ddefnyddio am ddim.
Daw hyn fel rhan o becyn o gefnogaeth i helpu plant a'u teuluoedd, a'r cyhoedd yn gyffredinol, i ddefnyddio'r Gymraeg wrth weithio gartref yn ystod yr argyfwng presennol.
Yn ddiweddar, cyhoeddodd Eluned Morgan AS, Gweinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol Llywodraeth Cymru fod adnoddau ychwanegol yn cael eu rhyddhau i gefnogi dysgwyr a siaradwyr Cymraeg yn ystod y pandemig coronafeirws, ac mae Cysgliad am ddim yn un ohonynt.
Meddai: "Rwy'n arbennig o falch fod Cysgliad yn awr ar gael am ddim i unigolion a sefydliadau bychain, o ganlyniad i'r bartneriaeth hon rhwng Llywodraeth Cymru a Phrifysgol Bangor.
"Bydd hyn o fudd mawr yn arbennig i rieni di-Gymraeg sydd â'u plant yn mynychu ysgolion Cymraeg, yn ogystal a'r disgyblion eu hunain, busnesau bychain, elusennau ac eraill sy'n defnyddio'r Gymraeg o ddydd i ddydd."
Ychwanegodd Delyth Prys, Pennaeth yr Uned Technolegau Iaith ym Mhrifysgol Bangor: "Roedden ni'n gwybod o adborth defnyddwyr dros y blynyddoedd fod Cysgliad yn declyn hynod werthfawr i bobl sy'n ysgrifennu a defnyddio'r Gymraeg - ac mae'n help mawr i gynyddu hyder.
"Rydyn ni'n falch iawn fod y drwydded am ddim ar gael i helpu pobl sy'n dysgu, addysgu a gweithio gartref yn ystod y cyfnod anodd hwn. Edrychwn ymlaen at weld rhagor o bobl o bob oed yn llwytho Cysgliad i lawr ac yn defnyddio'r feddalwedd, ac yn cael mwy o hyder i ddefnyddio'r iaith o wneud hynny."
Y lolfa have launched a number of ebooks. You can find them on their website www.gwales.com.
Dyma waith Evie, Arwel, Freya a Joshua.
Adnodd hwyliog a gwahanol sy'n ymestyn a datblygu sgiliau iaith a llythrennedd disgyblion Cymraeg iaith gyntaf yng nghyfnod allweddol 2 drwy ddysgu am chwedlau Cymru. Mae'r gemau'n seiliedig ar 13 chwedl o 13 rhan o Gymru, o Wrachod Llanddona i Dwmbarlwm, gyda'r nod o helpu'r Dewin Myrddin i gwblhau pob cwest. Mae'n cynnwys dwy haen ieithyddol.
Ar gael fel ap neu ar y cyfrifiadur.
Blodeuwedd wrth gwrs. Darllenwch mwy am flodeuwedd uchod. You can read more about Blodeuwedd above.
Bydd y rhifyn nesaf ar gael o ddydd Llun 8 Mehefin 2020. Os hoffech gyfrannu, cofiwch ddanfon eich darn at llais@gwynllyw.org cyn dydd Iau 4 Mehefin 2020.
Our next issue will be available on Monday 8 June 2020, remember to send your contribution to llais@gwynllyw.org before Thursday 4 June 2020.