Tìm hiểu hiện tượng ngắn mạch

Ngắn mạch, đoản mạch hay chập điện, xảy ra khi mạch điện dẫn dòng điện qua một con đường khác mà không có hoặc có trở kháng điện thấp. Điều này gây thiệt hại lớn cho dây điện và hệ thống điện liên quan. Bài viết này từ BTB Electric sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tác hại của ngắn mạch và các biện pháp phòng tránh.

Định nghĩa về ngắn mạch

Ngắn mạch là một hiện tượng dòng điện di chuyển giữa hai cực với khoảng cách ngắn hơn so với quy trình dẫn điện của hệ thống, còn gọi là đoản mạch hoặc chập điện. Khi xảy ra ngắn mạch, tổng trở của mạch điện giảm mạnh và dòng điện tăng cao đột ngột, khiến dòng điện đi theo con đường không mong muốn.

Ngắn mạch thường kèm theo tiếng nổ lớn, ánh sáng từ vị trí nổ và sau đó làm hỏng các thiết bị điện liên quan như cháy dây điện vì nhiệt độ tăng cao, mất điện đến các thiết bị phụ tải hoặc dẫn đến ngắn mạch tại các vị trí khác.

Trong thực tế, ngắn mạch không chủ ý trên thiết bị điện xảy ra do phần cách điện bị hỏng hoặc khi vật liệu dẫn điện chạm vào nhau, khiến dòng điện bị điều hướng sai so với thiết kế ban đầu.

Nguyên nhân hiện tượng ngắn mạch xảy ra

Ngắn mạch xảy ra khi dây dẫn điện dính vào nhau, khiến điện trở của mạch giảm sâu. Tuy nhiên, có nhiều nguyên nhân sâu xa hơn dẫn đến ngắn mạch, bao gồm:

Dây điện quá cũ: Lớp vỏ cách điện bị hao mòn, lõi đồng bên trong bị oxy hóa, làm dây điện dễ chập cháy.
Đấu dây điện sai cách: Đấu nhầm cực hoặc nhầm tiếp điểm khiến các dây dính vào nhau và dòng điện bị điều hướng sai.
Thiết bị điện phụ tải công suất cao: Gây quá tải và chập cháy.
Dây điện bị hở: Khi gặp môi trường ẩm ướt, dễ dẫn đến đoản mạch.
Thiết bị tiêu thụ điện bị hỏng: Vẫn nhận điện và tác động ngược lại hệ thống.
Yếu tố thiên tai: Mưa, sấm sét làm hỏng lớp vỏ cách điện, gây chập cháy và hỏng thiết bị điện.

Phân loại hiện tượng ngắn mạch

Trong mạch điện, sự cố ngắn mạch có thể xảy ra giữa hai dây pha; dây pha và dây trung tính hoặc dây pha và dây nối đất. Hiện tượng này có thể diễn ra trong cả mạch điện 3 pha và mạch 1 pha. Đa phần các trường hợp sản sinh dòng điện rất cao và nhanh chóng kích hoạt tính năng ngắt mạch trên các thiết bị bảo vệ. Ngoài ra, ngắn mạch cũng có thể xảy ra giữa dây trung tính và dây nối đất hoặc giữa hai dây dẫn cùng pha. Các trường hợp này nguy hiểm do đặc trưng khó phát hiện và chưa thể ngay lập tức dẫn đến dòng điện cường độ lớn.

=>> Đọc thêm: Tìm hiểu về công suất phản kháng