การประเมินฐานะการเงินเป็นขั้นตอนแรกในการวางแผนการเงิน โดยเริ่มจาก การพิจารณาว่าเรามีฐานะทางการเงินในปัจจุบันเป็นอย่างไร ซึ่งจะช่วยให้เข้าใจสถานการณ์ การเงินของตนเอง และสามารถวางแผนการเงินสำหรับอนาคตได้ การประเมินฐานะการเงิน การประเมินฐานะการเงินสามารถท าได้หลายด้าน ซึ่งแต่ละด้านจะมีเครื่องมือที่ ช่วยประเมินแตกต่างกันไป การประเมินฐานะทางการเงินที่สำคัญมีดังนี้
1.การประเมินฐานะการเงิน (ภาพรวม) สามารถประเมินฐานะการเงินโดย คำนวณหาความมั่งคั่งสุทธิ ซึ่งก็คือ มูลค่าที่เหลืออยู่หลังจากที่นำทรัพย์สินทั้งหมดลบด้วยหนี้สิน
2. การประเมินด้านหนี้ สามารถประเมินได้จากอัตราส่วนภาระหนี้ต่อรายได้ ต่อเดือน ซึ่งเป็นสัดส่วนการชำระหนี้ต่อรายได้ นอกจากจะทำให้ทราบภาระหนี้ที่ต้องจ่าย ต่อเดือนแล้ว ยังสามารถใช้ประเมินความสามารถในการชำระหนี้หากต้องการกู้เงินในอนาคต อีกด้วย
3. การประเมินด้านการออม สามารถประเมินได้จากอัตราส่วนเงินออม ต่อรายได้ต่อเดือน อัตราส่วนนี้ค านวณได้จากนำจำนวนเงินที่ออมต่อเดือนหารด้วยจำนวนรายได้ ที่ได้รับในแต่ละเดือน ผลลัพธ์ที่ได้จะบอกว่า เรานำรายได้ที่มีไปเป็นเงินออมเป็นสัดส่วนเท่าไหร่
4. การประเมินด้านรายรับ-รายจ่าย สามารถประเมินได้จากการบันทึก รายรับ-รายจ่าย แล้วสังเกตดูว่าในแต่ละเดือนมีรายรับ-รายจ่ายอะไรบ้าง