ผู้ให้บริการทางการเงินในประเทศไทย
ระบบการเงินเป็นกลไกลสำคัญยิ่งในการจัดสรรทรัพยากรระหว่างภาคเศรษฐกิจ จากผู้ที่มีเงินออมไปยังผู้ต้องการเงินทุน ซึ่งจะก่อให้เกิดการลงทุน การผลิต และการจ้างงาน อันเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญที่ทำให้เศรษฐกิจของประเทศเติบโต ซึ่งสถาบันการเงินมีบทบาท สำคัญอย่างมากในการเป็นแรงผลักดันให้เกิดการเติบโตทางเศรษฐกิจ
ผู้ให้บริการทางการเงินภายใต้การกำกับดูแลของธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.)
1. รักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจการเงินของประเทศ ซึ่งครอบคลุมหน้าที่ใน การรักษาค่าเงิน เช่น ดูแลอัตราเงินเฟ้อ อัตราดอกเบี้ย อัตราแลกเปลี่ยน และสภาพคล่องของ เม็ดเงินในระบบเศรษฐกิจ
2.กำกับดูแลสถาบันการเงินที่กฎหมายให้อำนาจไว้ ให้มีความมั่นคงและ มีเสถียรภาพ เพื่อลดผลกระทบต่อผู้ฝากเงิน และสนับสนุนการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจอย่าง ยั่งยืน
3.ดูแลและพัฒนาให้ระบบการชำระเงินของประเทศมีประสิทธิภาพ มั่นคงและ ปลอดภัย เพื่อเป็นกลไกสนับสนุนการทำธุรกิจและการพัฒนาเศรษฐกิจการเงิน
4. หน้าที่อื่น ๆ เช่น การออกธนบัตรและบริหารจัดการให้มีธนบัตรหมุนเวียน อย่างเพียงพอ การบริหารเงินสำรองทางการของประเทศ การเป็นนายธนาคารให้แก่รัฐบาลใน การรับฝากเงิน โอนเงิน และเป็นแหล่งกู้ยืมเงินสุดท้าย
สถาบันการเงิน ตามพระราชบัญญัติธุรกิจสถาบันการเงิน พ.ศ. 2551
1) ธนาคารพาณิชย์ (ธพ.) คือ บริษัทที่ได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจ ธนาคารพาณิชย์ เช่น การรับฝากเงิน การโอนและรับชำระเงิน และการให้สินเชื่อ รวมถึงบริการ ทางการเงินอื่น ๆ เช่น การค้ำประกัน บริการเกี่ยวกับเงินตราต่างประเทศ ธุรกิจต่างประเทศ เช่น สินเชื่อเพื่อการส่งออกนำเข้า ตลอดจนบริการทางการเงินเพื่อการบริหารความเสี่ยงให้แก่ ลูกค้า เช่น สัญญาซื้อขายอัตราแลกเปลี่ยนล่วงหน้า ในปัจจุบันธนาคารพาณิชย์ได้รับอนุญาตให้ ประกอบธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับหลักทรัพย์และประกันภัยบางประเภทเพิ่มขึ้น เช่น การเป็นนายหน้า ซื้อขายหน่วยลงทุน นายหน้าประกันภัย การแนะนำบริการของบริษัทประกันภัยให้ลูกค้า
2) ธนาคารพาณิชย์เพื่อรายย่อย (ธย.) คือ บริษัทที่ได้รับอนุญาตให้ ประกอบธุรกิจธนาคารพาณิชย์ โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อให้บริการแก่ประชาชนรายย่อยและ วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม และสามารถให้บริการทางการเงินพื้นฐานอื่น เช่น การรับฝากเงิน การโอนและรับชำระเงินได้ด้วย แต่ไม่ได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจที่มีความซับซ้อนและมี ความเสี่ยงสูง เช่น ธุรกิจเกี่ยวกับเงินตราต่างประเทศ และตราสารอนุพันธ์
3) ธนาคารพาณิชย์ที่เป็นบริษัทลูกของธนาคารต่างประเทศ คือ บริษัท ที่จดทะเบียนในประเทศไทยและได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจธนาคารพาณิชย์ โดยมีธนาคาร พาณิชย์ต่างประเทศถือหุ้นไม่ต่ำกว่า 95%ของหุ้นที่จำหน่ายได้แล้วทั้งหมด
4) สาขาของธนาคารพาณิชย์ต่างประเทศ คือ สาขาของธนาคารพาณิชย์ ต่างประเทศที่ได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจธนาคารพาณิชย์ในประเทศไทย
5) บริษัทเงินทุน (บง.) คือ บริษัทที่ได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจเงินทุน โดยรับฝากเงินหรือรับเงินจากประชาชนที่ต้องจ่ายคืนเมื่อทวงถาม หรือเมื่อสิ้นระยะเวลา ที่กำหนดไว้ และสามารถให้กู้ยืมเงินตามประเภทของธุรกิจเงินทุนที่ได้รับอนุญาต เช่น การให้ กู้ยืมเงินระยะปานกลางและระยะยาวแก่กิจการอุตสาหกรรม เกษตรกรรม หรือพาณิชยกรรม การให้เช่าซื้อบางประเภท แต่ไม่สามารถประกอบธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับเงินตราต่างประเทศได้
6) บริษัทเครดิตฟองซิเอร์ (บค.) คือ บริษัทที่ได้รับอนุญาตให้ประกอบ ธุรกิจเครดิตฟองซิเอร์ โดยสามารถรับฝากเงินหรือรับเงินจากประชาชนที่จะจ่ายคืนเมื่อสิ้น ระยะเวลาที่กำหนดไว้ เช่น ไม่น้อยกว่าหนึ่งปี และต้องฝากเงินไม่น้อยกว่าหนึ่งพันบาท โดย สามารถให้กู้ยืมเงินโดยวิธีรับจำนองอสังหาริมทรัพย์ การรับซื้ออสังหาริมทรัพย์โดยวิธีขายฝาก
สำนักงานผู้แทนธนาคารพาณิชย์ต่างประเทศ
คือ สำนักงานของธนาคาร พาณิชย์ต่างประเทศที่ได้รับอนุญาตจากธนาคารแห่งประเทศไทยให้ดำเนินการในประเทศไทย แทนธนาคารพาณิชย์ต่างประเทศ ส านักงานผู้แทนฯ สามารถดำเนินการเพื่อประโยชน์ของ สำนักงานใหญ่ หรือสำนักงานอื่น ๆ ของธนาคาร ได้เฉพาะที่เกี่ยวกับการติดต่อ ประสานงาน การแนะนำลูกค้า และการรวบรวมข้อมูลข่าวสารเพื่อส่งให้สำนักงานใหญ่ หรือสำนักงานอื่น ๆ ของธนาคารเท่านั้น เช่น การรวบรวมข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับฐานะทางการเงินของลูกค้าและ สถานการณ์ทางเศรษฐกิจและการเงิน สำนักงานผู้แทนฯ ต้องไม่ประกอบธุรกิจใดอันเข้าข่าย ธุรกิจธนาคารพาณิชย์และธุรกิจที่เกี่ยวเนื่อง เช่น ธุรกิจให้เช่าซื้อ ลีสซิ่ง แฟ็กเตอริง รับซื้อ รับโอนลูกหนี้เงินให้กู้ยืม ธุรกิจสัญญาซื้อขายล่วงหน้า
บริษัทบริหารสินทรัพย์
คือ บริษัทที่ได้รับใบอนุญาตตามกฎหมายว่าด้วย บริษัทบริหารสินทรัพย์ ให้สามารถประกอบธุรกิจรับซื้อหรือรับโอนสินทรัพย์และหลักประกัน ของสถาบันการเงิน เช่น ลูกหนี้สินเชื่อด้อยคุณภาพ (Non-Performing Loans: NPLs) สินทรัพย์ของสถาบันการเงินที่ปิดกิจการไปแล้ว โดยจะนำมาบริหารต่อ เช่น ให้กู้ยืมเพิ่มเติม ปรับปรุงโครงสร้างหนี้
สถาบันการเงินเฉพาะกิจ หมายถึง สถาบันการเงินของรัฐที่มีกฎหมาย เฉพาะจัดตั้งขึ้น เพื่อดำเนินการตามนโยบายของรัฐในการพัฒนาส่งเสริมเศรษฐกิจ และ สนับสนุนการลงทุนต่าง ๆ แบ่งเป็น
1) สถาบันการเงินเฉพาะกิจที่รับฝากเงินจากประชาชนทั่วไป หมายถึง สถาบันการเงินเฉพาะกิจที่เป็นธนาคารและให้บริการทางการเงินทั้งด้านเงินฝากและการให้ สินเชื่อ เช่น ธนาคารออมสิน ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร
2) สถาบันการเงินเฉพาะกิจที่ไม่รับฝากเงินจากประชาชนทั่วไป หมายถึง สถาบันการเงินเฉพาะกิจที่
ทำธุรกิจตามขอบเขตที่กำหนด เช่น ให้สินเชื่อหรือรับประกันสินเชื่อ ให้แก่ลูกค้าเฉพาะกลุ่ม แต่ไม่รับเงินฝากจากประชาชนทั่วไป เช่น ธนาคารเพื่อการส่งออกและ นำเข้าแห่งประเทศไทย
ผู้ประกอบธุรกิจที่มิใช่สถาบันการเงิน (non-bank) แบ่งได้ 5 ประเภทดัง
1)ผู้ประกอบธุรกิจบัตรเครดิต จะดำเนินการที่เกี่ยวข้องกับบัตรเครดิต เพื่อให้ผู้ถือบัตรนำไปใช้ชำระค่าสินค้า ค่าบริการ หรือค่าอื่นใดแทนการชำระด้วยเงินสด หรือ เพื่อใช้เบิกถอนเงินสด โดยผู้ประกอบธุรกิจทดรองจ่ายเงินแทนผู้ถือบัตรนั้นก่อน และจะได้รับ ชำระคืนจากผู้ถือบัตรในภายหลัง
2) ผู้ประกอบธุรกิจสินเชื่อส่วนบุคคลภายใต้การกำกับ จะดำเนินกิจการ เกี่ยวกับการให้กู้ยืมเงินแก่บุคคลธรรมดาโดยไม่มีหลักประกัน เพื่อนำไปใช้จ่ายส่วนตัว หรือเพื่อ ผ่อนชำระค่าสินค้า โดยไม่รวมการเช่าซื้อรถยนต์และรถจักรยานยนต์
3) ผู้ประกอบธุรกิจสินเชื่อรายย่อยเพื่อการประกอบอาชีพภายใต้การกำกับหรือสินเชื่อนาโนไฟแนนซ์ จะดำเนินกิจการให้กู้ยืมแก่บุคคลธรรมดานำไปใช้ในการ ประกอบอาชีพ เพื่อส่งเสริมการเข้าถึงแหล่งเงินทุนและเพิ่มโอกาสในการประกอบอาชีพ
4) ผู้ประกอบธุรกิจให้บริการการชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ที่อยู่ภายใต้พระราชกฤษฎีกาว่าด้วยการควบคุมดูแลธุรกิจบริการการชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2551 และมีธนาคารแห่งประเทศไทยเป็นผู้กำกับดูแลเฉพาะส่วนของธุรกิจนี้
5) ผู้ประกอบธุรกิจให้บริการด้านการแลกเปลี่ยนเงินหรือโอนเงินตรา ต่างประเทศ ปัจจุบันผู้ให้บริการด้านการแลกเปลี่ยนเงิน (ที่ไม่ใช่ธนาคารพาณิชย์) ที่ได้รับ อนุญาตให้ประกอบธุรกิจเงินตราต่างประเทศ
หน่วยงานและบุคคลที่ คปภ. กำกับดูแล
1) บริษัทประกันชีวิต หมายถึง บริษัทที่ได้รับใบอนุญาตประกอบธุรกิจ ประกันชีวิตจากรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เพื่อประกอบธุรกิจการรับประกันต่อความ สูญเสียหรือความเสียหายต่อบุคคลหรือกลุ่มบุคคล
2) บริษัทประกันวินาศภัย หมายถึง บริษัทที่ได้รับใบอนุญาตประกอบธุรกิจ ประกันวินาศภัยจากรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เพื่อประกอบธุรกิจการรับประกันความ เสียหายตามลักษณะของวินาศภัยต่าง ๆ
3) คนกลางประกันภัย หมายถึง ตัวแทนประกันภัย (agent) หรือ นายหน้า ประกันภัย (broker) ผู้ซึ่งจะต้องได้รับใบอนุญาตเป็นตัวแทน/นายหน้าประกันภัย โดยตัวแทน ประกันภัย
โรงรับจำนำ มี 2ประเภท
1. โรงรับจำนำของรัฐบาล ซึ่งแบ่งย่อยได้อีกคือ สถานธนานุเคราะห์ อยู่ใน ความดูแลของกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ และสถานธนานุบาล อยู่ในความดูแลของกรุงเทพมหานครหรือเทศบาล
2. โรงรับจำนำเอกชน เอกชนดูแล ภายใต้การควบคุมของรัฐ