یکم اکتبر (نهم مهر)

روز جهانی سالمندان


سازمان ملل متحد در سال 1982 انجمنی بنام انجمن جهانی سالمندان پایه گذاری کرد و در همان سال اندیشه ی نهادینه کردن روزی بنام روز جهانی سالمندان را پیش کشید و سرانجام در سال 1990 نخستین روز از ماه اکتبر را روز جهانی سالمندان نام گذاشت.

آماج از این کار پدید آوردن هماهنگی های بایسته در کار رسیدگی به گرفتاری های سالمندان در زمینه های گوناگون زندگی است، از کاستی نیروهای تنی گرفته تا فراموشی، کمبود درآمد، یورش بیماری های گوناگون (که بیشینه ی آنها پی آیند همان کمبود درآمد و نداشتن دسترسی به خوارک و نوشاک و میوه های سودمند هستند)، و دور ماندن از تکاپوی جهانی و شتابِ شگفت انگیز فناوری [بویژه اینترنت]، دوری گزیدن نوجوانان و جوانان از سالمندان- ناتوانی در انجام کارهای تنی و بازماندن از ورزش های روزانه ، کژرفتاری و هنجار شکنی... و بسیاری از انگیزه های دیگر گرفتاریهایی هستند که پس از سن بازنشستگی بیشینه ی مردمِ جهان، بویژه کسانی که از دارایی بسنده برخوردار نیستند با آنها روبرو می شوند.

آغاز چرخه ی سالمندی اگرچه زمان ویژه یی را نمی توان آغاز چرخه ی سالمندی بشمار آورد، ولی آمار جهانی نشان می دهند که بیشینه ی مردم در سالهای 60 تا 65 سالگی با آن روبرو می شوند.

نهاد گرایی سالمندان و نوجویی جوانان سالمندان، که در سامه ها و آیین های کهن تری پرورش یافته و بالیده اند، نمی توانند به آسانی از آن نهادها و آیین ها دل بکنند، این کهنه گراییِ سالمندان، در برخورد با نوجویی و گرایش جوانان به سوی ارزشها نوین، شکافی بزرگ میان پیر و جوان در خانواده ها پدید می آورد و هر روز بر دامنه ی شکاف و تنش های بدهنجار میان پیر و جوان می افزاید. پیر و جوان هر دو باید در تنش زدایی بکوشند.

برای از میان برداشتن این بازه ی پُر تَنِش که پیر و جوان را از هم دور می کند، هر دو گروه باید به اندازه دانش و توانش خود بکوشند. جوانان باید بدانند که هر کهنه یی بی ارزش نیست! چه بسا پدیده های کهنه که از پدیده های نو با ارزش ترند. دوستان کهن از دوستان تازه به هم رسیده پایدارترند! باده ی کهن از باده ی نو بهتر است! درخت کهنسال از نهال نورسته سود مندتراست...

کهنسالان نیز باید بباورند که جهان با شتابی شگفت انگیز رو به سوی ارزشهای نوین دارد، در این فراپویی شگفت انگیز، بسیاری از ارزشهای کهن بی ارزش می شوند و راه پیشرفت و فراپویی را بر زادمان جوان می بندند. پیران خردمند می کوشند تا با گرایش به سوی ارزشهای نوین، فرزندان خود را در راه پیشرفت و فراپویی یاری رسانند و خود را با جهان نو همگام هماهنگ سازند.

گرامیدشت سالمندان در فرهنگ ایران

بزرگداشت سالمندان یکی از برجسته ترین آیینهای ایرانی است. نوشته اند که کوروش بزرگ تا هنگامی که مادرش ماندا فرمان نشستن نمی داد در پیشگاه مادر نمی نشست.

پس از اسلام نیز واژه ی پیر به چم رهبر و آموزگار جای بسیار ویژه یی در ادبسار ایران بدست آورد. حافظ شیوا سخن بارها از نام‌های: پیر دانا، پیر ما، پیر خرابات، پیر می فروشان، پیر میخانه، پیر گلرنگ ، پیر خِرَد، پیر صومعه، پیر میکده، پیر صحبت، پیر ژنده پوش، پیر فرزانه، پیر من، پیر مناجات، پیر پیمانه کش، پیر صاحب فن، و پیر دُردی کش یاد کرده است.

آماج انجمن جهانی سالمندان کوشش در پدید آوردن زمینه های همکاری جهانی برای کاستن از گرفتاری های سالمندان و کاستن از شکاف هراس انگیزمیان پیران وجوانان است.