สรุปความรู้พื้นฐานทางการเงินสำหรับนักเรียน ม.ปลาย

1. รายได้และการวางแผนอาชีพ

รายได้ (Income) คือเงินที่เราได้รับจากการทำงานหรือธุรกิจ ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการวางแผนการเงินทั้งหมด

• เงินเดือนขั้นต่ำ: แต่ละอาชีพจะมีช่วงเงินเดือนที่แตกต่างกันไปตามวุฒิการศึกษา ทักษะ และประสบการณ์ ตัวเลขขั้นต่ำอาจเริ่มต้นที่ประมาณ 15,000 บาทสำหรับวุฒิปริญญาตรี แต่ตัวเลขนี้ไม่ใช่ตัวตัดสินทุกอย่าง สิ่งที่สำคัญกว่าคือการเลือกอาชีพที่เราชอบและพัฒนาทักษะอยู่เสมอเพื่อเพิ่มมูลค่าของตัวเอง

• รายได้เสริม: นอกจากงานประจำแล้ว ยังสามารถหารายได้เพิ่มได้หลายทาง เช่น การทำฟรีแลนซ์, ขายของออนไลน์ หรือการลงทุน ซึ่งเป็นสิ่งที่ดีหากเราอยากมีอิสระทางการเงินมากขึ้น

2. ศัพท์การเงินที่ควรรู้

• รายจ่าย (Expenses): เงินที่เราใช้ไปในชีวิตประจำวัน แบ่งเป็น รายจ่ายคงที่ (Fixed Cost) เช่น ค่าหอพัก, ค่าอินเทอร์เน็ต และ รายจ่ายผันแปร (Variable Cost) เช่น ค่าอาหาร, ค่าเดินทาง

• เงินออม (Savings): ส่วนหนึ่งของรายได้ที่เก็บไว้เพื่อเป้าหมายในอนาคต เช่น การซื้อของชิ้นใหญ่ หรือเก็บไว้ใช้ยามฉุกเฉิน

• หนี้สิน (Debt): เงินที่เรายืมมาและต้องจ่ายคืนพร้อมดอกเบี้ย การเป็นหนี้ไม่ใช่เรื่องเลวร้ายเสมอไป หากเราใช้ไปในสิ่งที่สร้างประโยชน์ เช่น กู้เรียน แต่ต้องระวังไม่ให้เป็นหนี้ที่ไม่จำเป็น

• การลงทุน (Investment): การนำเงินไปสร้างผลตอบแทนที่สูงกว่าการฝากธนาคาร เช่น การซื้อหุ้นหรือกองทุนรวม

• ดอกเบี้ย (Interest): ผลตอบแทนที่เราได้รับจากการฝากเงิน หรือค่าใช้จ่ายที่เราต้องจ่ายเมื่อกู้ยืมเงิน

3. การบริหารเงินส่วนบุคคล

การจัดการเงินให้เป็นระบบจะช่วยให้เรามีเงินใช้ได้อย่างไม่ติดขัด

• การทำงบประมาณ (Budgeting): เป็นการวางแผนว่าเราจะใช้เงินกับอะไรบ้างในแต่ละเดือน เพื่อควบคุมรายจ่ายไม่ให้เกินรายได้

• กฎ 50/30/20: เป็นแนวทางที่นิยมใช้

  • 50% สำหรับรายจ่ายที่จำเป็น (ค่าอาหาร, ค่าเดินทาง, ค่าใช้จ่ายประจำ)

  • 30% สำหรับความต้องการส่วนตัว (ดูหนัง, ช้อปปิ้ง, ท่องเที่ยว)

  • 20% สำหรับเงินออมและการลงทุน

4. ความรู้เรื่องภาษี

ภาษี คือเงินที่รัฐบาลเก็บจากประชาชนและภาคธุรกิจ เพื่อนำไปใช้พัฒนาประเทศ เช่น สร้างถนน, โรงเรียน หรือโรงพยาบาล

• ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา: เป็นภาษีที่เราทุกคนต้องจ่ายเมื่อมีรายได้ถึงเกณฑ์ที่กำหนด โดยคำนวณจากรายได้ทั้งหมดที่ได้รับในแต่ละปี ยิ่งมีรายได้สูงขึ้น อัตราภาษีที่ต้องจ่ายก็จะสูงขึ้นตาม

5. ความรู้เรื่องประกัน

ประกัน (Insurance) คือเครื่องมือที่ช่วยบริหารความเสี่ยง เมื่อเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝัน บริษัทประกันจะจ่ายค่าสินไหมทดแทนให้ตามเงื่อนไขที่ตกลงกันไว้

• ประกันชีวิต: คุ้มครองชีวิตและรายได้ของผู้เอาประกัน ทำให้คนข้างหลังมีเงินใช้จ่ายเมื่อผู้เอาประกันจากไป

• ประกันสุขภาพ: คุ้มครองค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล ทำให้เราไม่ต้องกังวลเรื่องค่าใช้จ่ายเมื่อเจ็บป่วย

• ประกันอุบัติเหตุ: คุ้มครองค่าใช้จ่ายจากการบาดเจ็บและเสียชีวิตจากอุบัติเหตุ

6. การลงทุนเบื้องต้น

การลงทุนทำให้เงินของเราเติบโตได้มากกว่าการฝากธนาคาร

• กองทุนรวม (Mutual Funds): เหมาะสำหรับผู้เริ่มต้น เพราะมีผู้จัดการกองทุนคอยดูแลให้ เราแค่เลือกว่าจะลงทุนในกองทุนประเภทไหน

• หุ้น (Stocks): เป็นการร่วมเป็นเจ้าของบริษัท ยิ่งบริษัทเติบโตมาก มูลค่าหุ้นของเราก็จะยิ่งสูงขึ้น

• การลงทุนในตัวเอง: เป็นการลงทุนที่ดีที่สุด เช่น การเรียนรู้ทักษะใหม่ๆ เพื่อเพิ่มรายได้ในอนาคต