ερωτήσεις ασκήσεις

ΑΣΚΗΣΕΙΣ (Σχ. Βιβλίο σελ 34…38)

57, 59, 60, 61, 62, 64, 65, 66, 67

69, 70, 71, 74, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85.

Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

1. Όταν ελαττώνεται η ατμοσφαιρική πίεση, το σημείο βρασμού ενός υγρού:

α. αυξάνεται γ. ελαττώνεται

β. δε μεταβάλλεται δ.μεταβάλλεται, αλλά η μεταβολή αυτή εξαρτάται και από άλλους παράγοντες.

2. Εξάχνωση είναι η μετάβαση ενός σώματος από:

α. τη στερεά στην υγρή φυσική κατάσταση

β. την υγρή στην αέρια κατάσταση

γ. την υγρή στη στερεά κατάσταση

δ. τη στερεά στην αέρια φυσική κατάσταση

ε. την αέρια στην υγρή κατάσταση.

3. Όταν θερμαίνουμε το νερό υπό σταθερή πίεση, τότε το σημείο βρασμού του:

α. ελαττώνεται συνεχώς γ. δε μεταβάλλεται

β. αυξάνεται συνεχώς δ. αυξάνεται μέχρι μιας σταθερής θερμοκρασίας.

4. Τρία βαρέλια Α, Β και Γ περιέχουν νερό που βράζει και βρίσκεται αντίστοιχα σε μια παραλιακή πόλη, στην κορυφή του Έβερεστ και στην κορυφή του Ολύμπου. Για τις θερμοκρασίες θ₁, θ₂ και θ₃ του νερού στο καθένα από τα τρία βαρέλια αντίστοιχα ισχύει:

α. θ₁ < θ₂ < θ₃ γ. θ₂ < θ₃ < θ₁

β. θ₁ = θ₂ = θ₃ δ. θ₂ > θ₃ > θ₁.

5. Κατά την πραγματοποίηση κάθε φυσικού φαινομένου μεταβάλλεται:

α. η σύσταση των σωμάτων που συμμετέχουν σ’ αυτό

β. η συνολική μάζα του συστήματος

γ. μια τουλάχιστον από τις μορφές ενέργειας του συστήματος

δ. οι χημικές ιδιότητες των σωμάτων που συμμετέχουν σ’ αυτό.

6. Κατά την πραγματοποίηση κάθε χημικού φαινομένου δε μεταβάλλεται:

α. η συνολική ενέργεια του συστήματος

β. η συνολική μάζα του συστήματος

γ. η χημική σύσταση των ουσιών του συστήματος

δ. καμιά από τις ιδιότητες του συστήματος.

7. Σε ποια από τις παρακάτω περιπτώσεις δε θα σχηματιστεί μείγμα;

α. κατά την προσθήκη ζάχαρης σε νερό

β. κατά την προσθήκη νερού σε λάδι

γ. κατά την ανάμειξη ζεστού με κρύο νερό

δ. κατά το επιφανειακό σκούριασμα του σιδήρου

ε. κατά τη νοθεία βενζίνης με νερό.

8. Ποια από τις παρακάτω ιδιότητες που αναφέρονται στα ομογενή μείγματα δεν ισχύει;

α. έχουν ίδια πυκνότητα σε όλη την έκταση του όγκου τους

β. έχουν μεταβλητή πυκνότητα, ανάλογα με την αναλογία που αναμείχτηκαν τα συστατικά τους

γ. η πυκνότητα τους ισούται με το άθροισμα των πυκνοτήτων των συστατικών τους

δ. η πυκνότητά τους αυξάνεται όταν ψύχονται με σταθερή πίεση.

1.2 Ερωτήσεις διάταξης

1. Διατάξτε τις τρεις κατηγορίες των σωμάτων στερεά, υγρά, αέρια:

α) κατά σειρά αυξανόμενων δυνάμεων συνοχής μεταξύ των δομικών σωματιδίων

β) κατά σειρά αυξανόμενης κινητικότητας των δομικών σωματιδίων.

1.3 Ερωτήσεις αντιστοίχησης

1. Αντιστοιχήστε το κάθε όνομα του στοιχείου της στήλης (Ι) με το σύμβολό του στη στήλη (ΙΙ).

(Ι) (ΙΙ)

He

Αργίλιο Si

Σίδηρος Mn

Ήλιο Th

Μόλυβδος Μο

Μαγνήσιο Al

Θείο Fe

Άζωτο Ag

Pb

Mg

S

N

2. Να χαρακτηρίσετε τα παρακάτω φαινόμενα ως φυσικά ή χημικά, τοποθετώντας σε κάθε τετραγωνίδιο το γράμμα Φ ή Χ αντίστοιχα.

Φαινόμενο

o η καύση του ξύλου

o το σάπισμα του ξύλου

o το βάψιμο ενός τοίχου

o η εξάτμιση του νερού

o το ξίνισμα του γάλακτος

o το στέγνωμα της μπογιάς λόγω εξάτμισης του διαλύτη

o η διάλυση της ζάχαρης στο νερό

o το λιώσιμο του κεριού

3. Τι από τα παρακάτω μεταβάλλεται και τι όχι κατά την πραγματοποίηση ενός χημικού φαινομένου; (Σημειώστε στο αντίστοιχο τετραγωνίδιο το γράμμα Μ αν μεταβάλλεται και το γράμμα Δ αν δε μεταβάλλεται).

o το είδος των μορίων

o ο συνολικός αριθμός ατόμων

o η μάζα του συστήματος

o οι ιδιότητες των σωμάτων

o η χημική σύσταση των σωμάτων

o το είδος των ατόμων

o η ενέργεια του συστήματος.

4. Χαρακτηρίστε κάθε μία από τις παρακάτω ιδιότητες του υδρογόνου ως φυσική ή χημική τοποθετώντας το γράμμα Φ ή Χ αντίστοιχα σε κάθε τετραγωνίδιο:

o είναι αέριο

o είναι άοσμο και άχρωμο

o ενώνεται με το οξυγόνο και σχηματίζει νερό

o υγροποιείται πολύ δύσκολα

o είναι ελαφρύτερο του αέρα

o δε διαλύεται στο νερό

o ενώνεται με ορισμένα μέταλλα

o δεν ενώνεται με το σίδηρο

o ενώνεται δύσκολα με τον άνθρακα.

5. Να αντιστοιχήσετε τα σώματα της στήλης (Ι) με την κατηγορία σωμάτων της στήλης (ΙΙ):

Σώματα Κατηγορία

το αποσταγμένο νερό

το νερό ενός χειμάρρου ετερογενές μείγμα

ο καθαρός σίδηρος διάλυμα

ένα φλυτζάνι ελληνικού καφέ χημική ένωση

ένα φλυτζάνι τσάϊ στοιχείο

ο καπνός του τζακιού

6. Τοποθετήστε στο καθένα από τα τετραγωνίδια το γράμμα Μ, αν η αντίστοιχη ιδιότητα αναφέρεται στα μείγματα και το γράμμα Ε, αν αναφέρεται στις χημικές ενώσεις.

o έχουν καθορισμένη σύσταση

o διατηρούν τις ιδιότητες των συστατικών τους

o είναι πάντοτε ομογενή σώματα

o αποτελούνται από ένα είδος μορίων

o μπορούν να διαχωρισθούν σε απλούστερα σώματα με φυσικές μεθόδους.

7. Να αντιστοιχήσετε τις παρατηρήσεις που περιλαμβάνονται στη στήλη (Ι) με το φαινόμενο της στήλης (ΙΙ).

(Ι) (ΙΙ)

· Το χειμώνα που ξαναβγάζουμε τα μάλλινα τήξη

ρούχα η ναφθαλίνη που είχαμε τοποθετήσει

σ’ αυτά δεν υπάρχει. πήξη

· Αν αφήσουμε το «Blanco» ανοιχτό μετά από λίγο

δεν μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε. υγροποίηση

· Τα κρύα πρωινά του χειμώνα τα τζάμια

του αυτοκινήτου θαμπώνουν. εξάτμιση

· Το χειμώνα στις βόρειες χώρες το νερό

στις περισσότερες λίμνες των πάρκων είναι εξάχνωση

παγωμένο.

· Όταν ρίξουμε σε ένα ποτήρι νερό ένα παγάκι βρασμός

μετά από λίγο «εξαφανίζεται».

· Όταν ρίξουμε σε ένα ποτήρι νερό μερικούς διάλυση

κρυστάλλους ζάχαρης μετά από λίγο

«εξαφανίζεται».

· Αν αφήσουμε στο αναμμένο μάτι της κουζίνας

ένα μπρίκι με νερό μετά από λίγο ελευθερώνονται

στην επιφάνεια φυσαλλίδες.

1.4 Ερωτήσεις συμπλήρωσης

1. Συμπληρώστε σε κάθε διάστικτο το σύμβολο του αντίστοιχου στοιχείου.

Ασβέστιο ...... Ψευδάργυρος ...... Μαγγάνιο ......

Χαλκός ...... Άργυρος ...... Βρώμιο ......

Άνθρακας ...... Άζωτο ...... Θείο ......

2. Συμπληρώστε στο διάστικτο που βρίσκεται μπροστά από το κάθε σύμβολο το όνομα του αντίστοιχου στοιχείου.

.................... (F) .................... (Mg) .................... (N)

.................... (Fe) .................... (Mn) .................... (H)

3. Στα αέρια τα δομικά σωματίδια βρίσκονται σε ............................................. αποστάσεις μεταξύ τους. Οι δυνάμεις συνοχής είναι .................................... και η κινητικότητα των σωματιδίων ........................................................... . Γι’ αυτό τα αέρια παίρνουν το σχήμα του ................................................... , ενώ ο όγκος τους μεταβάλλεται σημαντικά με μικρή μεταβολή της ............... ........................... ή της ........................... .

4. Εξαέρωση λέμε τη μετατροπή ενός ........................... σε ........................... και διακρίνεται σε ........................... , δηλαδή εξαέρωση που γίνεται από ...................................................... και σε ........................... , δηλαδή εξαέρωση που γίνεται από ...................................................... . Η εξαέρωση ενός ........................... γίνεται γρηγορότερα όταν αυτό έχει θερμοκρασία ίση με το ........................... .

5. Εξάχνωση είναι το φαινόμενο κατά το οποίο ένα ........................... μετατρέπεται απ’ ευθείας σε ........................... , χωρίς προηγουμένως να μετατραπεί σε ........................... , όπως για παράδειγμα το ...................... .

6. Το νερό βράζει στους 100 °C ή στους ........Κ και πήζει στους 273Κ ή στους .......... °C.

7. Τα υγρά που εξατμίζονται σχετικά εύκολα ονομάζονται ........................... , όπως για παράδειγμα το ........................... , ενώ αυτά που εξατμίζονται σχετικά δύσκολα ονομάζονται ........................... , όπως για παράδειγμα το ........................... .

8. Το ιξώδες χαρακτηρίζει ............................................................. ενός υγρού. Όσο μεγαλύτερο είναι το ιξώδες ενός υγρού τόσο πιο .............................. αυτό ρέει. Όσο μεγαλύτερη είναι η θερμοκρασία ενός υγρού τόσο ............. .................... είναι το ιξώδες αυτού.

9. Τα μείγματα έχουν ............................................ σύσταση, αποτελούνται από ................................................ είδη ουσιών και ........................... τις ιδιότητες των συστατικών τους. Μπορεί να διαχωριστούν στα συστατικά τους εύκολα με ........................... μεθόδους.

1.5 Ερωτήσεις σύντομης απάντησης

1. Κατά τι διαφέρει το μόριο ενός στοιχείου από το μόριο μιας χημικής ένωσης; Γράψτε το μοριακό τύπο ενός στοιχείου και μιας χημικής ένωσης.

2. Σε ποιες από τις παρακάτω μετατροπές η θερμοκρασία του σώματος στο οποίο αυτή πραγματοποιείται παραμένει σταθερή;

α) υγροποίηση δ) πήξη

β) βρασμός ε) εξαέρωση

γ) εξάχνωση στ) εξάτμιση

3. Σε ποιες κατηγορίες σωμάτων διακρίνονται οι χημικές ουσίες; Πώς ορίζεται κάθε μια από τις κατηγορίες αυτές; Δώστε ένα παράδειγμα για κάθε κατηγορία.

4. Ποια υλικά σώματα ονομάζονται μείγματα; Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται; Πώς ορίζονται αυτές οι κατηγορίες των μειγμάτων; Δώστε ένα παράδειγμα για κάθε μια απ’ αυτές.

5. Τι μεταβάλλεται κατά την πραγματοποίηση κάθε χημικού φαινομένου;

6. Να αναφέρετε δύο λόγους οι οποίοι μας επιτρέπουν να χαρακτηρίσουμε το αλατόνερο ως μείγμα.

7. Τι ονομάζουμε διάλυμα και πως χαρακτηρίζονται τα συστατικά του; Να αναφέρετε ένα παράδειγμα ενός υγρού και ενός αερίου διαλύματος.

1.6 Ερωτήσεις ανάπτυξης

1. Στις συνηθισμένες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης υπάρχουν σώματα και στις τρεις φυσικές καταστάσεις. Να αναφέρετε τους παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η φυσική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένα σώμα και να εξηγήσετε με βάση τους παράγοντες αυτούς γιατί το υγρό νερό έχει σταθερό όγκο και μεταβλητό σχήμα.

2. Να εξηγήσετε γιατί το σημείο βρασμού και το σημείο πήξης ενός σώματος αποτελούν κριτήρια της καθαριότητάς του.

3. Μια ποσότητα αέρα που περιέχεται σε ένα μπαλόνι χαρακτηρίζεται από ορισμένο όγκο, μάζα, βάρος και πυκνότητα. Εξετάστε ποια από τα παραπάνω μεγέθη αυτής της ποσότητας του αέρα μπορούν να μεταβληθούν και με ποιο τρόπο.

4. Ο καθηγητής ρώτησε τους μαθητές μιας τάξης αν ο ατμοσφαιρικός αέρας είναι ομογενές μίγμα. Ένας μαθητής απάντησε: «Ναι, είναι» και ανέφερε σαν παράδειγμα τον αέρα σε ένα φουσκωμένο μπαλόνι. Αρχικά συμφώνησαν όλοι μαζί του. Όμως λίγο αργότερα μια μαθήτρια διατύπωσε την αντίθετη άποψη, για την οποία μάλιστα ανέπτυξε σχετικά επιχειρήματα.

α) Ποια μπορεί να ήταν τα επιχειρήματα της μαθήτριας;

β) Μήπως θα έπρεπε η ερώτηση να ήταν περισσότερο σαφής ή μήπως θα έπρεπε στην απάντηση να διακρίνουν οι μαθητές επιμέρους περιπτώσεις;

γ) Απαντήστε στο ανάλογο ερώτημα: «το θαλασσινό νερό είναι ομογενές μείγμα»;

7. Το αλατόνερο είναι ως γνωστόν αλμυρό όπως και το αλάτι. Έχει σε όλη του την έκταση την ίδια σύσταση και μπορεί να διαχωριστεί στα συστατικά του με εξάτμιση του νερού. Ο θειούχος σίδηρος σχηματίζεται κατά τη θέρμανση σιδήρου και θείου. Αντιδρά με αραιά διαλύματα οξέων σε αντίθεση με το θείο, ενώ δεν έλκεται από μαγνήτη σε αντίθεση με τον σίδηρο.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα σε ποιες κατηγορίες σωμάτων κατατάσσετε το αλατόνερο και τον θειούχο σίδηρο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

1.7 Ερωτήσειςτύπου σωστό - λάθος με αιτιολόγηση

Εξηγήστε αν ισχύουν ή όχι οι προτάσεις που ακολουθούν. Να αναφέρετε σχετικό παράδειγμα, όπου το κρίνετε σκόπιμο.

1. Η φυσική κατάσταση αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα για το κάθε σώμα και δεν μπορεί να μεταβληθεί.

2. Η εξαέρωση ενός σώματος πραγματοποιείται όταν αυτό θερμανθεί μέχρι το σημείο βρασμού του.

3. Κατά την τήξη ενός σώματος οι δυνάμεις συνοχής μεταξύ των δομικών σωματιδίων του ελαττώνεται, ενώ η κινητικότητά τους αυξάνεται.

4. Όλα τα μέταλλα τα βρίσκουμε ελεύθερα στη φύση.

5. Κατά τον σχηματισμό νερού (Η₂Ο) από την αντίδραση υδρογόνου (Η₂) και οξυγόνου (Ο₂) η μάζα του νερού που παράγεται είναι πάντα ίση με το άθροισμα των μαζών του Η₂ και του Ο₂ που αναμείχθηκαν πριν από την αντίδραση.

6. Τα ετερογενή μείγματα έχουν τις ίδιες ιδιότητες σε όλη την έκταση της μάζας τους.

7. Κάθε σώμα που αποτελείται από δύο ή περισσότερα είδη ατόμων με διαφορετικό ατομικό αριθμό είναι οπωσδήποτε χημική ένωση.

1.8 Συνδυαστικές ερωτήσεις διαφόρων μορφών

1. i) Ποιο από τα παρακάτω φαινόμενα είναι χημικό;

α. Η διάλυση της ζάχαρης στο νερό.

β. Η εξάτμιση του νερού.

γ. Το ξίνισμα του γάλακτος.

δ. Η εξάχνωση του ιωδίου.

ii) Να αναφέρετε ένα ακόμη φυσικό και ένα χημικό φαινόμενο.

10. Στο Μονολίθι της Πρέβεζας βρέθηκε ορυκτό χλωριούχο νάτριο (μαγειρικό αλάτι).

i) Πιστεύετε ότι αυτό βρίσκεται:

α. στην επιφάνεια του εδάφους;

β. κάτω από καλλιεργήσιμο έδαφος της περιοχής;

γ. πάνω σε κοιλότητες βράχων κοντά στην παραλία;

δ. κάτω από αργιλικά πετρώματα αδιαπέραστα από το νερό;

ii) Να αιτιολογήσετε με συντομία την απόρριψη των τριών λανθασμένων απαντήσεων.

12. Για τέσσερα σώματα Α, Β, Γ και Δ που στις συνηθισμένες συνθήκες είναι υγρά δίνονται οι παρακάτω πληροφορίες:

Τα μόρια των σωμάτων Α, Β και Γ αποτελούνται από δύο ή περισσότερα άτομα με διαφορετικό ατομικό αριθμό. Το σώμα Α έχει καθορισμένο σημείο βρασμού και το Β έχει την ίδια πυκνότητα σε όλη τη μάζα του.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα:

i) Να αντιστοιχήσετε ένα προς ένα τα σώματα της στήλης (Ι) με την κατηγορία στην οποία ανήκει και βρίσκεται στη στήλη (ΙΙ).

(Ι) (ΙΙ)

Α χημική ένωση

Β διάλυμα

Γ χημικό στοιχείο

Δ ετερογενές μείγμα

ii) Ποια από τις παρακάτω προτάσεις που αναφέρεται στο σώμα Β είναι σωστή;

α. αποτελείται από ένα είδος μορίων

β. έχει σταθερό σημείο βρασμού

γ. δεν διατηρεί τις ιδιότητες των συστατικών του

δ. αποτελείται από δύο τουλάχιστον χημικές ουσίες

iii) Ποια από τις παρακάτω προτάσεις που αφορά το σώμα Α είναι λαν­θα­σμέ­νη;

α. είναι ομογενές σώμα

β. διατηρεί τις ιδιότητες των συστατικών του

γ. έχει καθορισμένη σύσταση ανεξάρτητα από τον τρόπο παρασκευής του

δ. αποτελείται από ένα είδος μορίων

iv) Αν το σώμα Δ παρουσιάζει μεγάλη θερμική αγωγιμότητα είναι ο ............ .................................