ΠΑΡΡΗΣΙΑ

ΠΑΡΡΗΣΙΑ στην αρχαία ελληνική γλώσσα

Α. η ελεύθερη έκφραση γνώμης, το να εκφράζει κανείς την άποψή του με θάρρος και ειλικρίνεια, η παρρησία|

η δοτ. ως επίρρημα παρρησίᾳ=με θάρρος έκφρασης, απροκάλυπτα, ανοιχτά

Β. αθυροστομία, απρόσεκτη και αναιδής έκφραση γνώμης

(πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα)

Η λέξη παρρησία , γνωστή από την αρχαία Ελλάδα, όπου αποτελούσε το ουσιώδες γνώρισμα της δημοκρατίας, προέρχεται από την πολιτική σφαίρα της ελληνικής πόλεως. Ιστορικά τον όρο «παρρησί» τον συναντάμε για πρώτη φορά μέσα στην διασωθείσα Ελληνική Γραμματεία στον Ευριπίδη (Ιππόλυτος 422, " Ἐλεύθεροι παρρησίᾳ θάλλοντες" ).

Η παρρησία αποτελεί διακριτικό γνώρισμα της ελευθερίας και εκφαίνεται στην πλήρη ελευθερία του λόγου. (πὰν +ῥῆσις, αντίθετο της ἀρρησίας=σιωπής).

Παράγωγό της είναι το ουσιαστικό «παρρησιαστής» (που με εξαίρεση τα «Ηθικά Νικομάχεια», δεν απαντάται στα σωζόμενα κείμενα της κλασικής αρχαιότητος, αλλά επικρατεί αργότερα, κατά την ρωμαϊκή εποχή, στον Πλούταρχο και τον Λουκιανό και σημαίνει αυτόν που μιλά με ελευθερία: Ηθικά Νικομάχεια IV,8,3: "Παρρησιαστὴς γὰρ διὰ τὸ καταφρονεῖν").

• ΠΑΡΡΗΣΙΑ στην Αγία Γραφή και την Εκκλησία

Στην Παλαιά Διαθήκη η λέξη χρησιμοποείται για την στάση των ανθρώπων ενώπιον του Θεού ή ενώπον των συνανθρώπων τους.

Στην Καινή Διαθήκη η λέξη παρρησία συναντάται 31 φορές . Σημαίνει την ελεύθερη, με εμπιστοσύνη και χωρίς φόβο ή ενοχή, αντιμετώπιση του Θεού ιδίως κατά την ωρα της Κρίσεως. (Α΄Ιωάννου, 2,28: "Καὶ νῦν, τεκνία, μένετε ἐν αὐτῷ, ἵνα ὅταν φανερωθῇ ἔχωμεν παῤῥησίαν καὶ μὴ αἰσχυνθῶμεν ἀπ᾿ αὐτοῦ ἐν τῇ παρουσίᾳ αὐτοῦ").

Αυτό βεβαίως που αφαιρεί την παρρησία είναι η αμαρτία, η οποία προκαλεί έχθρα για τον Θεό. Αυτή η έχθρα αίρεται με το έργο του Χριστού (Εφεσίους, 2,15:" τὴν ἔχθραν, ἐν τῇ σαρκὶ αὐτοῦ τὸν νόμον τῶν ἐντολῶν ἐν δόγμασι καταργήσας, ἵνα τοὺς δύο κτίσῃ ἐν ἑαυτῷ εἰς ἕνα καινὸν ἄνθρωπον ποιῶν εἰρήνην"). Ο άνθρωπος μπορεί πλέον ελεύερα, με θάρος και εμπιστοσύνη να σταθεί μπροστά στον Θεό και να τον αποκαλεί Πατέρα.

Θεία Λειτουργία: "καὶ καταξίωσον ἡμᾶς ... μετὰ παρρησίας, ἀκατακριτως, τολμᾷν ἐπικαλεῖσθαι σε τὸν ἐπουράνιον Θεὸν Πατέρα καὶ λέγειν. Πάτερ ἡμῶν..."

πρβλ. Ιωάννου Χρυσοστόμου: "Τοσαῦτα γὰρ παθόντος τοῦ Χριστοῦ δι' ἡμᾶς ἐχθροὺς ὄντας, τί δυνάμεθα ἐπιδεῖξαι ἡμεῖς ὧν δι' αὐτὸν πεπόνθαμεν οὐδέν. Πόθεν οὖν ἡμῖν ἡ παῤῥησία ἔσται κατ' ἐκείνην τὴν ἡμέραν; Οὐκ ἴστε ὅτι καὶ ὁ στρατιώτης, ὅταν τραύματα καὶ ὠτειλὰς ἐπιδείκνυται, τότε δυνήσεται λαμπρὸς εἶναι παρὰ τῷ βασιλεῖ· ἂν δὲ μὴ ἔχῃ δεῖξαι κατόρθωμα, κἂν μηδὲν ᾖ προσκεκρουκὼς, ἐν τοῖς ἐσχάτοις ταχθήσεται;" και "Εἰ γὰρ τὸν ἐπὶ γῆς βασιλέα μετὰ τὸ πολλοὺς μὲν ὑπομεῖναι κινδύνους, πολλοὺς δὲ ἀνύσαι πολέμους, μόλις τις ὄψεται μετὰ παῤῥησίας, πῶς τὸν οὐράνιον ἰδεῖν δυνήσεταί τις τὸν ἅπαντα χρόνον ἑτέρῳ ζήσας καὶ στρατευσάμενος; ( Κς΄ Περί αρετής και κακίας ).