Lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm
Lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm cũng là Hội chùa La được tổ chức vào ngày 14 tháng 2 âm lịch hàng năm, tại thôn Đức La, xã Trí Yên, huyện Yên Dũng.
Ngày này các sư gọi là ngày giỗ tổ nên cũng gọi là hội giỗ tổ chùa La. Chùa Vĩnh Nghiêm là ngôi chùa cổ nổi tiếng có từ thời Lý, Trần (thế kỷ XII - XIII) thuộc dòng Thiền phái Trúc Lâm. Chùa này nằm ở chỗ hợp lưu của sông Lục Nam và sông Thương. Khu vực này năm xưa còn gọi là khu vực ngã ba Phượng Nhãn. Chùa nhìn ra ngã ba sông và nhìn về phía Lục Đầu Giang - Kiếp Bạc. Phía sau chùa là thôn Đức La xa hơn nữa là vùng Cẩm Lý cửa ngõ ra vào vùng núi Yên Tử. Bao quanh chùa có một số núi lớn tiêu biểu là núi Cô Tiên. Ra vào chùa có thể đi theo sông Thương, sông Lục Nam và con đường quốc lộ 31 đi Trí Yên (Yên Dũng). Do thuận tiện giao thông như vậy nên khách thập phương đến hội không có trở ngại.
Trong ngày hội (14/2), các tăng ni ở chùa thắp hương tụng kinh, niệm Phật ở tam bảo, nhà tổ đệ nhất và nhà tổ đệ nhị. đồng thời cũng thỉnh chuông hoằng dương phật pháp vào lúc sớm, tối trong ngày.
Từ ngày 13 trở đi, khách thập phương từng đoàn từ 5, 10 đến 20, 30 người lũ lượt kéo về chùa. Khách đến chùa trẩy hội hầu hết là các già, các vãi và thanh thiếu niên nam nữ. Hàng quán được mở tạm dọc theo đường từ tam quan vào đến nhà tiền đường. Trong khu vực nội tự, không có hàng quán nhưng đông các đoàn dâng hương hành lễ. Xen lẫn trong đó các đội văn nghệ của làng biểu diễn tích chùa.
Tổ Chúc Lâm ở Chùa Vĩnh Nghiêm là ba vị:
- Giác Hoàng Điều Ngự Trần Nhân Tông
- Thiền Sư Pháp Loa
- Thiền sư Huyền Quang
Về ba vị tổ này, trong một số tấm bia cũ, ở đoạn nói về thời Lý đã ghi: Vua Lý Thái Tổ mở ra chùa chiền. Tăng đồ thịnh hành là thời kỳ đạo phật đại hát đạt. Song không có bia để lại. Chỉ được nghe đại lược như vậy.Ở đời Trần, thì xem trong truyện ký có vua Trần Nhân Tông, cũng là con trưởng vua Thánh Tông lên năm Mậu Dần, đổi niên hiệu là Thiên Bảo (1279-1284). Ngài là người nhân từ có trí thao lược, xứng đáng đứng đầu thời nhà Trần, nhưng lúc muộn việc nhàn rỗi, phái mời thiền khách đến giảng giải nghiên cứu tâm tông, tham khảo Tuệ trung thượng sỹ, đi sâu vào thiền cốt. Sau nhường ngôi cho Anh Tông (theo sử ký: ở ngôi 5 năm, xuất gia 8 năm).
Năm Kỷ Hợi, Hưng Long thứ 7 (1299) ngài đi đường tắt vào núi Yên Tử, sửa lại Đầu Đà Hạnh, tự hiệu là Hương Vân Đại Đầu Đà tinh xã. Mở khóa giảng về Phật pháp tăng nữ đến học đông đúc. Năm Giáp Thìn, Hưng Long thứ 12 (1304), ngài đi chu du khắp các đạo, tìm người kế thừa đạo pháp. Khi đi qua sông Nam Sách, thấy đứa con ông thần dân nặc danh là Kiên Cương, ngài lấy làm lạ nói: "Chú bé này có đạo nhân", bèn ban cho tên Thiện Lai, đưa về am Kỳ Lân, cắt tóc, cho thụ giáo tâm thiên, học kinh hiểu rộng được ban tên hiệu là Pháp Loa. Ngày 11 tháng giêng năm thứ 16 Điều Ngự đăng đoàn thuyết pháp ở chùa Bảo Ân chuyện Siêu Loại. Giảng xong bèn đi xuống dắt Pháp Loa lên Tòa, thay sư vái đáp lễ, xin trao cho y bát, khoác áo rồi Điều Ngự trao cho sư tiếp nối trụ trì chùa Siêu Loại - Sơn môn Yên Tử thành đời thứ 2 của phái Trúc Lâm. Vua Trần Anh Tông nhiều lần gửi tờ điệp cho sư. Sư thường túy tăng không câu lệ luật thường.
Tháng tư Điều Ngự đến chùa Vĩnh Nghiêm ở Lạng Giang làm lễ kiết hạ, lệnh cho Pháp Loa trụ trì.
Điều Ngự giảng truyền Đăng Lục, lệnh cho quốc sư (Pháp Loa) giảng Pháp Hoa kinh cho chúng tăng. Hết khóa hạ thì xong. Điều Ngự vào núi Yên Tử đến nằm ở Am Ngoạ Vân - ngày 1-11 bổng dưng ngài hóa. Anh Tông Hoàng đế kính dâg tên hiệu: Đại Thánh Trần Triều Trúc Lâm Đầu Đà Tĩnh Tuệ Giác Hoàng Điều Ngự Phật tổ.
Năm thứ 21, Quý Sửu (1313) Pháp Loa phụng chiếu đến chùa Vĩnh Nghiêm, định chức tăng trong thiên hạ và đặt nơi dựng ở chùa một năm. Sau cứ ba năm một lần làm như vậy, nên tăng ni giáo xuống vài ngàn.
Ngày 13 - 2 năm Canh Ngọ, niên hiệu Khai Hựu thứ 2 (1330) Pháp Loa về viện Quỳnh Lâm, bèn đem những điều mà Điều Ngự đã truyền trước đây là giá trạng và tả tâm kệ truyền cho sư Huyền Quang dạy rằng phải gìn giữ lấy. đến ngày 3-3 Pháp Loa cầm bút viết kệ xong, không bệnh qua đời. Thái thượng Hoàng gia phong hiệu cho sư là Tịnh trí tôn giả, gọi là pháp viên thông.
Theo Huyền Quang tam tổ thực lục: thuỷ tổ Huyền Quang ở hương Vạn Tải, Vũ Ninh, Bắc Giang là Ly Ân Hòa, Làm quan cho triều Lý Thần Tông. Đến tổ đời thứ sáu là Quang Dụ làm chuyển vận. sứ ở triều trần. Quang Dụ sinh được bốn người con trai; con út là Tuệ Tổ, Tức bố đẻ của ngài. Mẹ ngài mang thai 10 tháng, đẻ ra đã đĩnh dị, đặt tên là Đạo Tái; 9 tuổi đã giỏi văn chương. 21 tuổi đỗ đầu khoa thi đại tỉ, được tiếp Bắc Sư. Văn chương ngôn ngữ hơn hẳn thượng quốc . Khi ấy có theo vua đến chùa Vĩnh Nghiêm ở Phượng Nhỡn thấy quốc sư Pháp Loa hành pháp, lập tức giác ngộ tiền duyên ngài cảm khái nói rằng: “Phú quý vinh hoa rồi cũng hết như lá vàng mùa thu, mây trắng mùa hạ, làm sao mà giữ mãi được?” Nhân đó, ngài nhiều lần dâng biểu từ chức xuất gia, đến thụ giáo Pháp Loa thiền sư, lấy pháp hiệu Huyền Quang đi tìm danh lam trong nước, chăm pháp hương ở Pháp Tòa, giảng kinh truyền thụ cho môn đệ. Sau ngài đến Côn Sơn và mất ngày 23 tháng giêng năm Giáp Ngọ. Minh Tôn Hoàng đế họ tên thuỵ là: Trúc lân thiền sư đệ tam đại. Đặc biệt phong tư pháp Huyền Quang tôn giả.
Chùa Vĩnh Nghiêm hiện có các Tòa chính là: Tòa Thiên đường, Tòa thượng điện nhà tổ đệ nhất gác chuông, nhà tổ đệ nhị và một số công trìnn khác. Chùa có quy mô lớn. Trong ngày hội, mọi người đều được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của công trình kiến trúc này và thắp hương niệm phập ở các Tòa và tưởng niệm 3 vị sư tổ của thiền phái Trúc Lâm ở Tòa tổ đệ nhất.
Trong Tòa tổ đệ nhất hiện nay có một tượng hậu đặt ở phía ngoài, 2 gian bên. Ba tổ Trúc Lâm đặt ở hậu cung thẳng trục gian giữa vào sân bên trong. Mỗi người đến hội, tuy chỉ một nén hương ở chốn này mà kỳ thực như đã tưởng nhớ tới các vị thiền sư có công khai sáng thiền đạo nơi đây.
(Nguồn: wiki.youvivu.com)
Đình làng Chiền còn bảo lưu được rất nhiều những giá trị lịch sử, những phong tục đẹp từ xa xưa.
Độc đáo lễ hội thui trâu, rước cỗ làng Chiền tỉnh Bắc Giang
(Cinet) - Lễ hội thui trâu, rước cỗ làng Chiền (Bắc Giang) là một lễ hội mang nhiều nét riêng biệt so với nhiều lễ hội khác. Lễ hội được coi là một nét văn hóa khá độc đáo góp phần làm đẹp thêm bức tranh văn hóa làng của quê hương Việt Nam
Làng Chiền xã Nội Hoàng nằm ở vị trí không xa thành phố Bắc Giang, là một trong những làng cổ của huyện Yên Dũng hiện còn bảo lưu được rất nhiều những giá trị lịch sử và những phong tục đẹp từ xa xưa.
Cứ 3 năm một lần, lễ hội làng Chiền lại được tổ chức trong ba ngày 8, 9 và mùng 10 tháng 8 âm lịch quy mô lớn để tưởng nhớ tới các vị Thành Hoàng có công với quê hương, đất nước, cầu cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Đặc biệt, lễ hội diễn ra với những tục riêng biệt mà ít nơi có, đó là tục thui trâu tế thần, tục rước cỗ về đình.
Ngay từ sáng sớm hôm khai hội, Ban tổ chức lễ hội của thôn và dân làng đã tập trung đông đủ để làm lễ thui trâu. Theo lệ làng từ xưa quy định, ngày hội làng phải làm lễ thui trâu để tế Thành Hoàng. Chính vì vậy, Trâu được chọn mua làm lễ phải là trâu mộng to, khỏe, béo, người dân nơi đây quan niệm như vậy mới là điều thành kính, tăng thêm phần trang trọng, thiêng liêng và đem lại sự may mắn cho dân làng trong cả năm. Sau nghi lễ tế Thành Hoàng, thịt trâu sẽ được chia đều cho các hộ dân để làm cỗ trong ngày hội lệ.
Bên cạnh tục lệ thui trâu tế thần, phần lễ của hội làng Chiền còn đặc sắc và độc đáo ở tục rước cỗ. Đây cũng là một nét cổ truyền được dân làng Chiền lưu giữ từ lâu. Cỗ được ba thôn Chiền, Si, Giá sửa soạn gồm có xôi, gà, thủ lợn, hoa quả…Đội rước cỗ tập trung tại một địa điểm, sau đó rước về đình lễ thánh. Đi đầu đám rước của mỗi thôn là một gia đình tiêu biểu được làng bầu chọn, suy tôn. Gia đình được chọn để rước cỗ phải là gia đình có vợ chồng song toàn, thọ từ 75 tuổi trở lên, sống hòa thuận, chấp hành tốt chủ trương chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước, hương ước của thôn làng. Đó là một vinh dự của gia đình đồng thời có ý nghĩa giáo dục lớn đối với các tầng lớp nhân dân không ngừng vun đắp hạnh phúc gia đình trọn vẹn.
Bên cạnh phần lễ đặc sắc, hội làng Chiền vẫn còn lưu giữ được nhiều trò chơi dân gian truyền thống như đập niêu, bắt vịt, cờ người, vật… được tổ chức xung quanh khu vực đình trong 3 ngày, thu hút đông đảo nhân dân tham gia. Những năm gần đây, nhiều trò chơi mới với nhiều hình thức và không gian tổ chức phong phú cũng được làng Chiền tổ chức như bóng chuyền hơi, hát quan họ trên thuyền… nhằm làm tăng thêm phần sinh động cho lễ hội.
Chính những nét riêng biệc độc đáo, những truyền thống văn hóa tốt đẹp từ ngàn đời của ông cha còn lưu giữ trong phần lễ hội làng Chiền, được lưu truyền trong mỗi người dân đã góp phần làm đẹp thêm bức tranh văn hóa làng của quê hương Việt Nam./.
Cinet tổng hợp