C. Huyện Tân Yên

Tương truyền do chùa tọa lạc trên thế đất “nghịch”ngay giữa gáy của “long xà”, nên việc thờ tượng thường sinh chuyện không tốt cho dân làng. Đã rất nhiều đời các cụ bô lão trong làng đưa tượng Phật vào thờ nhưng cứ mỗi lần rước tượng vào là dân làng xảy ra nhiều chuyện chẳng lành, như cả làng làm ăn lụn bại, trong làng tự dưng phát sinh nhiều bệnh tật, tai nạn… Vì thế sau nhiều lần, nhiều đời chiêm nghiệm vào khoảng thế kỷ XIX, dân chúng địa phương đã thống nhất bỏ hết tượng Phật trong chùa.

Sau khi làm lễ, dân làng đem tất cả tượng Phật được làm bằng đất ra bến Cống Chuông để thả xuống sông Thương, những pho tượng bằng gỗ được “hóa” tại hố Nẻo Bụt, hiện nay là khu dân cư Rừng Thừa, thuộc thôn Hậu. Kể từ đó dân làng dần từng bước hồi sinh, làm ăn phát đạt, dân khang, vật thịnh, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu. Cũng từ đó dân gian lưu truyền và gọi chùa Cống Phường là Chùa Không Bụt.

Ngày nay, người dân vẫn tới đây thắp hương vào ngày rằm, mùng một, nhưng các hoạt động vui chơi, giải trí, họp chợ thì không diễn ra tại khu vực này.

Hiện tại Chùa vẫn lưu giữ nhiều giá trị nghiên cứu về lịch sử – văn hóa được thể hiện qua phong cách kiến trúc và niên đại của các hiện vật, cổ vật như: Cây hương đá tạo dựng vào năm 1713, triều vua Lê Dụ Tông, niên hiệu Vĩnh Thịnh thứ 9; bát hương sành Phù Lãng; bát hương gốm, men da lươn và nhiều tự khí, đồ thờ cổ v.v…

Theo một số nhà sử học thì hiện nay, tại Việt Nam, chỉ mới xác nhận có 2 ngôi chùa không thờ tượng Phật là Chùa Cống Phường và Chùa Cầu – tên gọi chung cho tổ hợp kiến trúc gồm ngôi chùa nhỏ gắn kết vào sườn phía Bắc cây cầu cổ trong khu đô thị cổ Hội An (nay là thành phố Hội An), thuộc tỉnh Quảng Nam. (nguồn: tanyen.bacgiang.gov.vn)

Đình làng Sặt xã Liên Sơn, huyện Tân Yên

Là một trong những địa điểm có nhiều sự kiện gắn kết với phong trào khởi nghĩa Yên Thế vào cuối thế kỷ XIX, đình làng Sặt là nơi thường được các thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa chọn làm nơi hội họp. Trải qua biến cố của thời gian, đình làng Sặt còn lưu giữ được một số tài liệu, hiện vật có giá trị như: Ngai thờ, bài vị, hòm sắc, sắc phong niên hiệu Duy Tân thứ 3 (1909), bát hương gốm Phù Lãng, sập thờ, bộ bát bửu… Đây là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của nhân dân 5 thôn trong xã Liên Sơn, gồm: Chài, Quân, Đồn, Thượng và Phố.

Đình Cao Thượng:

Là một ngôi đình cổ to đẹp lộng lẫy, bề thế nhất vùng Tân Yên. Đình nằm trong cụm di tích nổi tiếng, tọa lạc ở phía đông Nam của núi Yên Ngựa, thuộc xóm Đình hay còn gọi là xóm Ngoài, xã Cao Thượng, Đây là một công trình kiến trúc tiêu biểu, mang đặc trưng phong cách nghệ thuật của thời Lê thế kỷ XVII. Đình Cao Thượng gồm tòa đại đình 5 gian 2 dĩ, hậu cung 3 gian thờ đức thánh Cao Sơn - Quý Minh, là những người có nhiều công lao trong việc đánh tan quân giặc, bảo vệ sự bình yên của đất nước.

Nét độc đáo của ngôi đình này nằm trong những mảng điêu khắc dân gian chân thực và sống động như vợ chồng hạnh phúc, bắt hổ, uống rượu thể hiện khát vọng sống của người nông dân miền bán sơn địa. Theo quan niệm dân gian, đình chùa đền miếu vốn là chốn thiêng, không có đất cho sự dung tục. Nhưng khi đưa những bức tranh dân dã đời thường vào mảng điều khắc của ngôi đình, những người thợ xưa đã thổi hồn vào những đường cưa nét đục tạo nên sự thanh thóat, thực mà không thô. Ngày nay, tại di tích này, vẫn còn lưu giữ những câu chuyện chứa đầy những giá trị nhân văn, như tục kết chạ giữa hai làng Hậu và Cao Thượng

Bên cạnh những giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật, đình Cao Thượng còn là nơi chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng trong lịch sử dân tộc. Tương truyền: khi quân Tây Sơn tiến ra Bắc Hà, vua Lê Chiêu Thống đã bở chạy ra khởi kinh thành Thăng Long, lên đóng ở đình Cao Thượng. Khi quân Tây Sơn đuổi đến nơi, Lê Chiêu Thống đang chơi cờ, đã vội vàng vứt quân cờ bằng ngà voi vào hốc cột đình và trốn biệt. Và, Đinh Cao Thượng cũng là nơi đã in đậm dấu chân của người Anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám trong cuộc khởi nghĩa Yên Thế.

Đặc biệt trong thời gian có phong trào khởi nghĩa Yên Thế, nghĩa quân do Hoàng Hoa Thám lãnh đạo đã có mối liên hệ rất mật thiết với làng Cao Thượng và đình Cao Thượng. Bởi thế, Đề Thám đã cho lập căn cứ trên núi Yên Ngựa thuộc khu vực đình Cao Thượng.

Năm 1890, thực dân Pháp dò biết ở núi Yên Ngựa có quân của cụ Đề nên đã tổ chức lực lượng tấn công đánh nghĩa quân. Bị thất bại, quân Pháp điên cuồng đốt phá đình, chùa và núi Yên Ngựa. Trong thời kỳ hòa hoãn lần thứ 2 giữa Pháp và Đề Thám (1897-1909), Đề Thám đã giúp dân tu sửa lại đình và dựng lại ngôi chùa trên nền chùa xưa.

Chợ Âm Dương:

Ngoài những nét độc đáo về kiến trúc, chứng tích lịch sử, Đình Cao Thượng còn được biết với phiên chợ đặc biệt vào mùng 2 Tết hàng năm, đó là "Phiên chợ Âm dương”. Theo người dân ở đây kể lại, vùng đất thờ thần Bạch hổ, nên để trấn an phải mở phiên chợ mùng 2 để giao tiếp hai cõi âm dương, là nơi người chết và người sống có thể gặp nhau, để cầu cho dân khang vật thịnh, trấn an đất dữ bằng chính sản vật quê nhà.

Điểm đặc biệt của "Phiên chợ Âm dương” là mỗi năm chỉ họp một lần ấn định vào ngày mùng 2 Tết và họp từ rất sớm. Người đi chợ đều vui vẻ, thoải mái về tinh thần, họ quan niệm rằng đó là dịp làm phúc, làm điều thiện với người đã chết và cuộc sống tâm linh của họ sẽ thanh thản hơn. Đây là một phiên chợ "không nói thách, không mặc cả". Thậm chí, người mua và người bán còn không nhìn thấy mặt nhau vì phiên chợ được mở từ nửa đêm, tất cả chìm trong bóng tối, không đèn điện, chỉ có đèn dầu le lói.

Cũng theo các bậc cao niên ở đây và lịch sử ghi lại thì trước kia có thời gian, quân Pháp đóng ở đồn Mỏ Thổ, thường xuyên pháo kích về đây để người dân không được họp chợ, người dân đi kiện quan Pháp để đòi quyền họp chợ. Sau đó, chợ được dời sang chợ Mọc (thị trấn Cao Thượng ngày nay) nhưng ở Cao Thượng, nghĩa quân Đề Thám vẫn bí mật tổ chức chợ đêm vào mùng 2 Tết hàng năm, thực chất là để trao đổi thông tin, tiếp cận với các nhân sĩ yêu nước ở khắp nơi. Từ đó hình thành chợ đêm độc đáo và tồn tại cho đến ngày nay. Vì mỗi năm chỉ họp một lần và người mua, người bán đều ít quan tâm tới lợi nhuận – dân gian thường gọi là phiên chợ cầu may.

Lễ Hội đình Cao Thượng, được tổ chức vào ngày 12,13 tháng Giêng hàng năm, thu hút đông đảo người dân và khách thập phương đến tham dự.

Đình Hả - nơi “phát lệnh” khởi nghĩa Yên Thế

Được xây dựng trên sườn một quả đồi thấp (có tên đồi Đình), xưa nằm giữa ngã ba thôn Khủa, thôn Quyên và thôn Lễ của làng Hả, nay nằm tại thôn Đình Hả, xã Tân Trung, cả khu đồi xưa là rừng lim, nay lim vẫn còn xanh tốt. Theo các nguồn sử liệu, đình Hả còn có tên chữ là “Thọ linh đình”.

Đình Hả là quê hương của Lương Văn Nắm. Sau khi chiến thắng quân Pháp tại Thái Nguyên ngày 16/3/1884, Lương Văn Nắm lui binh về Đình Hả ăn mừng chiến thắng và chính thức làm lễ tế cờ phát động phong trào khởi nghĩa Yên Thế. Ngày 16/3 được lịch sử ghi nhận là ngày mở đầu phong trào khởi nghĩa Yên Thế.

Theo truyền thuyết thì đình, chùa Hả được xây dựng vào thời Lê - Nguyễn thế kỷ XVII. Kiến trúc của đình xưa gồm một tòa tiền đình 3 gian 2 trái, nằm sát đường lớn, tiếp đến sân đình rộng, có tả vu và hữu vu, mỗi dãy 5 gian đối diện với nhau, tiếp đến tòa đại đình 5 gian 2 dĩ và một hậu cung 3 gian. Đình Hả Đặt bài vị và ngai thờ thánh Cao Sơn - Quý Minh. Phần kiến trúc các vì kèo theo lối cốn, kẻ, bẩy, con chồng. Phần trang trí chạm khắc tinh tế, theo các đề tài hoa lá, tiên múa. Tuy nhiên, ngôi đền cũ đã bị tổn hại vào tháng 10 năm 1885 khi quân Pháp đánh lên Yên Thế. Ngôi đình hiện hữu được chính Hoàng Hoa Thám và nghĩa quân khởi dựng lại vào thời gian nghị hòa với quân Pháp.

Trên nền cũ, trong khuôn viên rộng ngôi đình nhìn về hướng tây nam. Bố cục theo lối kiến trúc hình chữ đinh, gồm tòa tiền tế 3 gian 2 chái, với 4 mái đao cong và 2 cửa ngoã bên nách có cột đồng trụ. Bờ nóc đình được đắp thẳng ở giữa có đắp hình chữ nhật trong đề 3 chữ Hán cho biết tên chữ của đình là "Thọ linh đình". Hệ thống chịu lực trong đình được tạo bởi 4 vì, mỗi vì 4 hàng chân cột gỗ lim chắc khoẻ. Kết cấu vì kèo theo kiểu thượng chồng giường giá chiêng, hạ cốn, kẻ, bẩy, con chồng. Tất cả đều được chạm khắc trang trí tinh tế với các đề tài long, ly, quy, phượngvà tùng, cúc, trúc, mai. Tiếp đến là tòa hậu cung 3 gian và dãy nhà tả vu 5 gian.Trong tòa hậu cung có đặt bài vị thờ Thánh Cao Sơn-Quý Minh. Cảm phục trước khí phách người anh hùng Đề Nắm, ngày khánh thành đình, Đề Thám, cùng dân làng đã rước bài vị Đề Nắm vào trong khám thờ trong đình và tôn ông như một vị thành Hoàng làng. Sau này nhân dân còn tạc tượng ông đặt thờ tại vị trí trang trọng trong đình. Đặc biệt tại đây vẫn còn lưu đôi câu đối cổ:

Nhân sinh tự cổ thùy vô tử

Lưu thủ đan tâm chiếu hãn thanh

Nghĩa là:

Xưa nay hởi có ai không chết?

Hãy để lòng son chiếu sử xanh

Ngày nay, xung quanh di tích đình chùa Hả có nhiều cây cổ thụ xanh tốt tạo nên khung cảnh thiên nhiên đẹp đẽ nhưng vẫn giữ được nét thâm nghiêm. Hàng năm,vào ngày 15, 16 tháng Giêng, tại đình Hả, dân làng tổ chức lễ hội thật trang nghiêm, long trọng để tưởng nhớ công lao to lớn của vị tướng tài áo vải Lương Văn Nắm. Trong lễ hội có tổ chức tế lễ, rước sách cùng các trò chơi dân gian độc đáo và những hình thức sinh hoạt văn nghệ dân gian phong phú, thu hút dân ở khắp các vùng nô nức kéo đến dự hội đông vui chật cả khu đình chùa và rừng cây xung quanh. Hội làng Hả là một trong 4 lễ hội lớn nổi tiếng của huyện Tân Yên.

Đình Nội, xã Việt Lập, Tân Yên:

Đây là một di tích cổ còn bảo lưu nhiều nét kiến trúc nghệ thuật đặc sắc. Đình Nội được xây dựng ở một gò đất cao thuộc đất giáp Trong, giữa làng Nội và làng Lý. Đình do nhân dân ba giáp Tây, Mỹ, Trong của làng Nội xưa thuộc xã Hữu Mục, tổng Tuy Lộc Sơn, huyện Yên Thế, đóng góp xây dựng, nên gọi là đình Nội. Theo các hoạ tiết hoa văn mang phong cách độc đáo của thời Lê, trên câu đầu gian giữa của đình, có ghi “Tuế thứ Ất Mão tạo” chính là năm 1775, đời vua Lê Hiển Tông niên hiệu Cảnh Hưng thứ 34. Đình thờ Cao Sơn – Quí Minh.

Vào khoảng thế kỷ XVI, khi triều đình cho mở đường qua vùng đất Vân Cầu để kinh lý lên Yên Thế (vẫn gọi là đường quan triều) đã cho bắc một cây cầu qua suối Vồng. Cầu Vồng được làm theo lối thượng gia hạ kiều 7 nhịp vồng lên. Lại truyền rằng: Thế kỷ XVI, dưới triều Mạc, tại vùng đất Vân Cầu khởi phát dòng họ Dương. Thượng tổ Quận công Dương Quốc Nghĩa và vợ là Cao Xuân Lộc, quê ở làng Lim (Bắc Ninh) đều là những người có nhiều cống hiến với triều đình. Đời con cháu của ông cũng lập được nhiều công trạng và được ban phong Quận công cả thảy có tới 18 vị. Theo truyền thuyết dân gian, trong một trận chiến, ba cha con Dương Quốc Nghĩa tử trận, bà Cao Xuân Lộc đã gieo mình xuống giếng Vồng tự vẫn cho tròn nghĩa vợ chồng. 18 vị Quận công họ Dương được đưa vào thờ cúng tại đình Vồng. Những tư liệu hiện vật còn bảo lưu trong cụm di tích như cây hương đá dựng năm 1704, sắc phong thời Nguyễn và nhiều đồ thờ tự khác... cho biết cụm di tích Cầu Vồng được xây dựng từ thời Hậu Lê thế kỷ XVII và đã được tu sửa nhiều lần. Đây là nơi tôn thờ những người có công với dân với nước như Đức thánh Cao Sơn-Quý Minh thời Hùng Vương, 18 vị Quận Công dòng họ Dương người địa phương sống ở thời Lê-Mạc và các tướng sỹ của nghĩa quân Yên Thế tử trận.

Đình Vồng hiện nay bố cục kiểu chữ đinh gồm 3 gian 2 chái, tòa đại đình nối tòa hậu cung 2 gian nhỏ. Chùa Vồng có tên chữ là Hồng Cầu tự nằm phía sau ngôi đình và ngôi đền Vồng tạo nên quần thể di tích liên hoàn cổ kính theo kiểu tiền Thần hậu Phật. Chùa bố cục kiểu chữ công gồm tiền đường, thiêu hương và thượng điện. Tòa tiền đường có 5 gian 2 chái. Đền Vồng nhìn ra Ngòi và cây Cầu Vồng. bố cục kiểu chữ nhất gồm 1 gian 2 chái. Nghè Vồng có kiến trúc gỗ thời Nguyễn, di tích nằm giáp Ngòi và cây Cầu Vồng cũ. Phía trước Cầu Vồng có bãi trận là nơi tập trận của binh sỹ từ thời Lê -Mạc, sau là bãi tập trận của nghĩa quân Yên Thế. Cách di tích Cầu Vồng khoảng 400m về hướng Bắc là điểm vọng gác của nghĩa quân Yên Thế, thuộc dốc đình Vồng hay còn gọi là vọng gác Cầu Đá. Nơi đây thường ngày đều có quân của Đề Thám canh gác theo dõi tình hình của quân Pháp. Di tích Cầu Vồng là nơi tập hợp các tướng lĩnh tài ba cùng hợp sức đánh đuổi giặc Pháp, mà hình tượng tiêu biểu sau này là người thủ lĩnh áo vải Hoàng Hoa Thám.

Lễ hội đình Vồng là một lễ hội có truyền thống lâu đời. Nơi đây còn bảo lưu được nhiều nét văn hóa dân gian độc đáo. Trung tâm lễ hội xưa được tổ chức tại khu di tích đình Vồng với lực lượng chính là 4 xã: Song Vân, Việt Ngọc, Ngọc Vân, Lam Cốt và một số xã khác ở phía Tây của huyện Tân Yên cùng tham gia. Hàng năm hội đình Vồng được tổ chức vào ngày 15 tháng giêng và ngày 9,10,11 tháng 9 âm lịch. Trong ngày hội có tổ chức rước, tế lễ và các môn thi đấu, trò chơi dân gian, biểu diễn văn nghệ. Đám rước diễn ra với nghi thức trọng thể, rước 17 đạo sắc từ nhà sắc làng Vân Cầu nay là thôn Hồng Phúc và Tân Lập về đình. Sắc rước về đến đình thì tổ chức tế lễ. Hội xưa có tiết mục tế ngựa rất uy nghiêm. Hiện nhân dân trong vùng còn lưu truyền bài văn tế ngựa đặc sắc. Trong lễ hội có tổ chức thi đấu nhiều môn thể thao dân gian giàu tính thượng võ như: Vật, múa võ, đua ngựa, bắn cung nỏ và các trò chơi: Đu, chọi gà, đánh cờ, đánh phết, thi thả diều, thi chạy chữ… Ngoài ra, còn diễn các tích trò, tổ chức thi hát đối đáp giữa các gánh hát trong vùng và các nơi khác đến biểu diễn trong hội. Hội đình Vồng được tổ chức long trọng, vui vẻ trong ba bốn ngày đêm.

(nguồn: tanyen.bacgiang.gov.vn)

Nem chạo nướng Liên Chung, Bắc Giang

Trong mâm cỗ ngày Tết, mâm cơm đãi khách ở xã Liên Chung (Tân Yên - Bắc Giang), không thể thiếu nem chạo, món ăn thơm phức có vị giòn ngọt của thịt, thơm mùi thính và lá ổi, đinh lăng...

Theo các bậc cao niên, nem chạo ở xã Liên Chung có gần 100 năm nay, bắt nguồn từ phong tục ngày Tết Nguyên đán ở thôn Liên Bộ, sau dần phát triển ra tòan xã. Nem chạo được làm từ các nguyên liệu rất gần gũi.

Nguyên liệu chính là thịt lợn, lá ổi, lá đinh lăng, thính gạo và muối ăn. Công thức chế biến nem chạo đòi hỏi công phu, từ khâu chọn thực phẩm, pha chế, kỹ thuật gói, ủ bảo quản và sử dụng.

Trước hết, chọn thực phẩm phải tươi ngon: hai phần thịt nạc, một phần thịt mỡ vai và bì, thịt luộc chín tới, pha thành khổ, rồi thái nhỏ thành sợi dài 2-3cm, sợi thịt càng nhỏ càng tốt.

Gạo tẻ để làm thính chọn loại gạo ngon, đều hạt, đem rang vàng thơm phức rồi xay nhỏ thành bột, muối ăn cũng được rang vàng khô rồi tán nhỏ thành bột, đem trộn đều thịt, thính, muối. Chờ 10 đến 15 phút trước khi gói nem thành quả, mỗi quả trọng lượng từ 1,2 đến 2 lạng, tiếp đó ép lá ổi và lá đinh lăng vào bốn mặt ngoài của quả nem.

Lá để gói quả nem nhất thiết phải là lá chuối tươi. Sau khi gói xong, nem được buộc thành từng túm mỗi túm 10-15 quả, treo ở chỗ cao ráo thóang mát. Thời gian ủ chua mùa hè là 2 ngày, mùa đông là 3 ngày.

Nem chạo phải ăn nóng mới ngon, cho nên trước khi ăn, nem phải được nướng trên bếp than hoa, khi nào thấy chín vàng xém mùi thơm nức là được.

Nem chạo nướng Liên Chung thật sự hấp dẫn bởi hương vị ngon ngọt từ thịt nạc, độ giòn của bì, độ béo của thịt mỡ, vị chan chát bùi, thơm của lá ổi, lá đinh lăng, mùi thơm dễ chịu của thính gạo rang, độ đậm đà của muối. Nem chạo dễ ăn, vừa bổ dưỡng, rất tốt cho tiêu hóa (đặc biệt là rất được ưa chuộng trong những ngày Tết). Hiện nay món nem này đã được người dân nhiều địa phương trong và ngoài huyện biết đến và sử dụng./. (Nguồn: VnExpress)

Nức tiếng bánh Gio Vân Cầu.

Ở thôn quê, bánh gio không có gì lạ. Nhưng tại xã Song Vân, huyện Tân Yên cũng chỉ từ hạt nếp, lá bánh và phụ gia truyền thống nhưng dưới những bàn tay khéo léo của các bà các chị, bánh gio nơi đây đã được nâng tầm và trở thành món ăn khá đặc biệt. Một vật phẩm không chỉ trong ngày tết cổ truyền.

Chợ Ổi xã Song Vân, huyện Tân Yên họp vào các phiên 1,3,6,8. Ở hàng bánh trái, phiên chính cũng như phiên xép đều không thể thiếu bánh Gio. Người đi chợ mua bánh gio về cho con trẻ, khách vãng lai mua bánh gio về làm quà. Hàng trăm nay nay, bánh gio Vân Cầu nay là Song Vân đã được coi là đặc sản của vùng quê này. Trước đây bánh gio chủ yếu được làm và ngày lễ tết, hiện nay xã Song Vân có chừng gần một chục hộ chuyên làm bánh gio để bán. Một trong những nghệ nhân làm bánh gio có tiếng ở đây đó là bà Giáp Thì Giáo ở thôn Bùi. Bà Giáo cho biết ngay từ khi còn nhỏ đã học làm bánh gio từ mẹ đẻ. Sau này thường chỉ gói vào dịp lễ tết. Mấy năm nay mới gói để bán và gói theo đặt hàng chứ không đưa ra chợ.

Song Vân, xưa còn có tên gọi Vân Cầu. Bánh gio Vân Cầu có những nét rất riêng không lẫn vào đâu được. Công đoạn làm bánh gio khá công phu với rất nhiều công đoạn. Riêng về kỹ thuật gói, luộc cũng là một nghệ thuật Thường như bà Giáo mỗi năm gói gần 10.000 cái bánh gio. Riêng trong dịp tết gói tới 6000 chiếc và thường là khác đặt hàng không bán ở chợ. Được biết cứ 1 kg gaọ ngâm, gói được 20 chiếc bánh gio. Giá hiện nay là 5000 đồng một chiếc. Bà Giáo cho biết thêm: Để làm ra những chiếc bánh gio, đẹp, ngon, thì nguyên liệu làm bánh rất quan trọng. Vẫn chỉ là những nguyên liệu chủ yếu như cây mìn tên, vỏ bòng, bưởi, rền gai, vỏ đỗ tương… Sau khi đem gom lại đốt thành tro thì ngâm trong nước. Vấn đề chính là sự phối trộn. Khó nhất là khâu phối trộn ngước vôi và nước tro sao cho có tỷ lệ hợp lý để có mẻ bánh ngon. Kỹ thuật của người làm bánh gio Vân Cầu đã đạt đến độ điêu luyện. Bánh gio Vân Cầu luộc xong để nguội bóc ra, riêng chỉ mầu sắc thôi cũng đủ để lôi cuốn mọi người. Chị Đồng Thị Thanh về làm dâu ở thôn Bùi cho biết ở Hải Dương quê chị không có loại bánh này. Ngày mới về ăn cũng chưa quen, nhưng rồi thấy thích và nghiện nó. Với anh Nguyễn Văn Thuấn, thôn Bùi cách thức tiếp cận về bánh gio lại có khác, anh cho biết: tại Song Vân không phải ai cũng biết làm bánh gio, làm ngon lại càng ít vì phải tìm đủ nguyên liệu, tỷ lệ phối trộn là bí quyết riêng. Bánh gio theo an Thuấn, không chỉ ngon mà nó còn trợ giúp tiêu hóa, nhất là vào ngày tết nhiều thịt mỡ.

Bánh gio Vân Cầu vốn có tiếng từ xa xưa, và ngày nay món bánh quê này nó không chỉ có trong mỗi mâm cơm ngày tết, mà đã và đang đi vào cuộc sống thường ngày. Bánh gio Vân Cầu đã và đang được nhiều người tìm đến. Người dân Song Vân trân trọng vổn cố và gìn giữ, tiếp nối nghề làm bánh gio truyền đời.

(nguồn: Châu Giang / tanyen.bacgiang.gov.vn)

Tương Vân Cầu.

Nghề làm tương ở Vân Cầu, nay là xã Son Vân đã có cách đây hàng trăm năm. Tương Vân Cầu, thơm, ngon, bổ có tiếng. Đồ rằng, tương Vân Cầu ngon bởi nước giếng tại đây trong mát, sạch và rất hợp để làm tương. Tương Vân Cầu cũng đã đi và thơ ca. Trong Phương ngon xứ Bắc có câu:

Mình về nhớ cá Chản Thương

Nhớ cơm Đại Hóa, nhớ tương Vân Cầu”.

Nghề làm tương ở Vân Cầu giờ vẫn được người dân gìn giữ và phát triển.