Religie, zingeving en levensbeschouwing

9 juni 2023

1. leg uit: ressentiment

2. noma principe en sam harris (verschil?)

3. ecomodernisme

10 juni 2022

1.       Wat is gematigd antropocentrisme? (2p)

2.       Wat is gefundeerde hoop? Welk dilemma probeert Stoknes hiermee op te lossen? Hoe evalueer je zijn   oplossing? (5p)

3.       Bespreek en beoordeel de claim dat ecologisme een religie is. (10p)

8 juni 2021

1. Stelling en/ of begripsverklaring (5p): Wat zijn resonanties tussen natuurwetenschap en religie?

2. Open vraag (5p): Wat is religieus naturalisme? Beoordeel aan de hand van hoofdstuk 2 (sectie 2) en hoofdstuk 4 of we beter niet spiritueel naturalisme zouden bespreken?

3.  Synthese en reflectievraag (10p): Is het volgens jou wenselijk om het Antropoceen officieel te erkennen als een nieuw geologisch tijdvak? Waarom wel/niet? Indien dit zou gebeuren, wanneer moet het Antropoceen dan beginnen volgens jou? Waarom niet een van de alternatieven? (<-- deze vraag stond quasi hetzelfde tussen een lijst van 15 synthesevragen op Toledo!!!)

2020-2021

Sinds dit jaar is het examen een open boek examen geworden waar enkel het cursusboek op het examen is toegestaan (bijschrijven, aanduiden en post-it's plakken in het boek mag, maar eigen notities op apart papier mogen niet).

(Alle vragen van de jaren voor dit academiejaar komen uit een lijst van +/- 200 examenvragen die op voorhand op Toledo stonden.)

2019-2020:

11 juni 2020

begrippen: 

Klimaatdepressie,  Wuwei (taoïsme)  , beleid, Stoïsche hoop, egozelf

reflectievraag: Op welke verschillende manieren kunnen we de opwarming van de aarde als een spiritueel probleem beschouwen?  

open vragen:

-Wat is het “overview effect” en waarom vinden de mensen van het Overview Institute het belangrijk om dit effect te promoten? 

-Waarom hebben we het tijdens de colleges over de sluipwespen gehad?  

Stellingen: 

-Ray Kurzweil hanteert in zijn interview met De Standaard waaruit in het cursusboek geciteerd werd een substantiële benadering van het fenomeen religie.  

-In de voorbije 800.000 jaar was het nooit warmer dan vandaag.  

-Philip Hefner ziet een nauwe band tussen verbeelding en vrijheid.  

- Jerry Coyne zegt te weten dat er geen god is. 

- de agrarische revolutie heeft van de mens de ultieme ecosysteemontwerpers gemaakt

Dit vak werd tot 2013 door een andere prof gegeven, de vragen komen dus niet meer overeen. Een lijst met examenvragen krijg je tijdens het semester doorgestuurd, daaruit komen alle examenvragen.

2018

1. Leg de volgende woorden uit:

a. Religie (volgens de Dikke Van Dale)

b. Theïstische evolutie (Collins)

c. De zuilen van moraliteit (volgens Frans De Waal)

d. Het dubbelgebod van de liefde

e. Individualisering (?)

SYNTHESEVRAAG:

2. Wat kenmerkt onze samenleving? Hoe beïnvloedt onze samenleving geluk?

3. WAAR/ONWAAR: beargumenteer:

a. Detraditionalisering betekent dat tradities verdwijnen. 

b. Volgens Paul Verhaeghe heeft onze identiteit een biologisch-evolutionair fundament

c. Francis Collins' integratie van geloof en wetenschap vooronderstelt eigenlijk een voorafgaande scheiding tussen beide.

d. De verschijning van de lijdende ander leidt tot het einde van mijn vrijheid

e. Volgens de cursus is het absurd om van naastenliefe een gebod te maken.

KORTE OPEN VRAGEN

4. Wat is de verhouding tussen spiritualiteit, religie en theïsme? 

5. Waarom hebben we het tijdens de colleges over de sluipwespen gehad? 

2017

1. Leg de volgende woorden uit:

a. Keuzebiografie

b. Verantwoordelijkheid in de 1e persoon

c. Wijsheid (volgens Stephen Jay Gould)

d. Pillenmaatschappij 

e. Theïsme & Deïsme

2. Bespreek de lichamelijke fundamenten van de ethiek

3. WAAR/ONWAAR: beargumenteer:

a. Gould verdedigt een scheiding van wetenschap en geloof, maar eigenlijk is het een verdoken conflictmodel.

b. Het onderzoek van Sonja Lyubomirsky bevestigd de claim van Dirk De Wachter dat veel van ons geluk een kwestie van geluk is.

c. Individualisering betekent dat alle sociale ongelijkheid verdwijnt.

d. Volgens Paul Verhaeghe bewijst adoptie dat onze identiteit geen biologisch-evolutionair fundament heeft

e. Volgens de cursus is een gezonde dosis egocentrisme noodzakelijk

4. Wat is de parabel van de onzichtbare tuinman en hoe functioneerde deze in de cursus?

5. Waarom is naastenliefde een gebod?

2016

8 juni 2016

1. Leg deze woorden kort uit:

a. Identificatie

b. Individualisering

c. De Baal Sjem Tov

d. verantwoordelijkheid in de 1e persoon

e. Tragiek van de goedheid

2. Synthesevraag: Vergelijk de visie van Dirk De Wachter en Sonja Lyubomirsky op geluk. Waar zijn ze het eens? Waar verschillen ze? Wat vind jij van hun visies? Beargumenteer.

3. Juist/Fout? Leg kort uit.

a.      Hoe we denken over onszelf is een constructie vanuit de omgeving

b.      Het feit dat de priester en de leviet in de parabel van de Barmhartige Samaritaan met een wijde boog om de gewonde man heen lopen maakt duidelijk dat ze hem niet hebben       zien liggen.

c.       De parabel van de Barmhartige Samaritaan presenteert de Samaritaan waar de parabel naar genoemd is als een model van totale barmhartigheid.

d.      Wie vandaag een harmonie tussen geloof en natuurwetenschap nastreeft, bevordert volgens Taede Smedes eigenlijk het conflict tussen beide. 

e.       Empathie vraagt om sterk ontwikkelde cognitieve vermogens en komt bijgevolg slechts bij weinig dieren voor.

4. Korte open vragen

a. Jan Rosier omschrijft de huidige generatie als “een generatie controlefreaks”. Wat bedoelt hij hier mee en op welke manier bevestigt zijn analyse de visie van Paul Verhaeghe op het neoliberalisme?

b. Bespreek de visie van Lieven Boeve op de verhouding tussen geloof en wetenschap.

10 juni 2015

1. Wat is...? Geef een korte omschrijving.

    a) Radicale pluraliteit

    b) Loonspanning

    c) Moraal

    d) Verantwoordelijkheid in de eerste persoon

    e) Harmoniemodel

2. Synthesevraag: in de cursus hebben we het gehad over “resonanties” tussen geloof en wetenschap. Beantwoord hierover volgende vragen:

    a) Wat wordt bedoeld met “resonanties” tussen geloof en wetenschap?

    b) Op welk model om de verhouding tussen geloof en wetenschap te denken vormt het zoeken naar resonanties tussen geloof en wetenschap een aanvulling? Waarom?

    c) Op welke resonantie tussen geloof en wetenschap zijn we tijdens de colleges uitgebreid blijven stilstaan?

3. Zijn deze stellingen waar of onwaar? Geef voor elk antwoord een korte motivatie.

    a) Hoe we denken over onszelf (m.a.w. ons zelfbeeld) is een constructie vanuit de omgeving.

    b) Individualisering betekent dat we met zijn allen egoïstischer worden.

    c) Individualisering betekent in Paul Verhaeghes termen: meer mogelijkheid tot separatie.

    d) Volgens de cursus is het absurd om van de naastenliefde een gebod te maken.

    e) Gelovige wetenschappers zijn volgens het kloofmodel eigenlijk schizofreen want je kan niet tegelijk een goede wetenschapper en een goede gelovige zijn.

4. Beantwoord deze twee vragen:

    a) Dirk De Wachter pleit voor een beetje ongelukkig zijn. Waarom doet hij dat? Wat is er dan mis met gelukkig willen zijn? Welke paradox stelt De Wachter vast met betrekking tot de manier waarop mensen omgaan met geluk en ongeluk?

    b) In de hedendaagse bewerking van de parabel van de Barmhartige Samaritaan die tijdens de les getoond werd, wordt ons aangeraden iedereen lief te hebben alsof ze dood zullen zijn tegen middernacht. Hoe kunnen we dit begrijpen?

5. Fragment uit Zie: liefde door David Grossman. Reageer op dit fragment in het licht van de cursus. Schrijf het in de vorm van een brief naar Sara of haar echtgenoot Wasserman.

Examenvragen juni 2014:

1. Verklaar de volgende begrippen:

a) Separatie

b) Detraditionalisering

c) Economisering

d) Humaniteitsreligie

e) NOMA-principe

2. Wat zijn alteriteitservaringen? Wat kenmerkt ze en waarom zijn ze belangrijk? Maak in je antwoord gebruik van de fragmenten uit Schindler's List. Van welke andere typisch postmoderne ervaringen worden ze onderscheiden en waar zijn verschillen tussen beide?

3. Waar of onwaar

a) De grote moderne verhalen zijn het gevolg van functionele differentiatie

b) De parabel van de dauwdruppel verdedigt de stelling dat er een overkoepelende eenheidsreligie is

c) Vrije markt leidt tot meer vrijheid

d) Wie het harmoniemodel nastreeft tussen geloof en wetenschap, lokt eigenlijk opnieuw een conflict uit tussen beide

e) Een open verhaal heeft de mogelijkheid niet om een gesloten verhaal te bekritiseren

4. Bespreek:

a) het verband tussen fundamentalisme, new age, verhalen van de afwijzing en verhalen van de ontkrachting

b) commentaar geven op een bijbelfragment uit het Nieuwe Testament waarin Jezus een vrouw die gezondigd had vergeeft

5. Bespreek onderstaande cartoon in het licht van de cursus 

(cartoon met tekst "As near as I can tell, they're fighting over which religion is more peaceful")

Examenvragen juni 2013: Er zijn extra vragen (zo compleet mogelijk) na de eerste 5 vragen toegevoegd. Deze werden door Joeri Schrijvers afgenomen in 2012-2013

1. Wie introduceerde de term "alteriteit" in het moderne denken?

   1. Immanuel Kant

   2. Emmanuel Levinas

   3. Lieven Boeve

   4. Martin Heidegger

2. De cumulatieve opvatting van de traditie benadrukt het (A) erflater, (B) ergenaam zijn. Niet-cumulatieve opvattingen hechten meer belang aan het (C) proces of (D) het product van de traditie.

   1. A en C

   2. A en D

   3. B en C

   4. B en D

3. Tekstje over heidenen zuiveren

   1. exclusivisme

   2. inclusivisme

   3. pluralisme

   4. relativisme

4. Bij het utilitarisme draait het om:

   1. kijken naar de gevolgen, of ze nu goed of slecht zijn

   2. kijken naar de intentie

   3. de beste gevolgen en voor zo veel mogelijk mensen

   4. kijken naar de intentie én de goede gevolgen

5. Voor theologische legitimering is het volgende nodig:

   1. goedkeuring van de paus

   2. aansluiting bij het huidige denkkader

   3. aansluiting van het verhaal van Jezus Christus

   4.  ?

1. Kenmerken van een open verhaal?

   1. pluraliteit - particulariteit - eigenheid - harmonie

   2. pluraliteit - particulariteit - eigenheid - onverzoenbaarheid

   3. pluraliteit - particulariteit - relativisme - harmonie

   4. pluraliteit - particulariteit - relativisme - onverzoenbaarheid

2. Welke term past niet in het rijtje?

   1. alteriteit

   2. autonomie

   3. maakbaarheid van de werkelijkheid

   4. vooruitgang

3. In Amerikaanse rechtszaken zweren op de Bijbel, dit betekent:

   1. Er is geen functionele differentiatie gebeurd

   2. De functionele differentiatie is er anders verlopen

   3. De Verlichting moet daar nog gebeuren.

   4. Amerika is een groot antimodern verhaal

4. Wie introduceerde de term 'grote verhalen'?

   1. Lieven Boeven

   2. Lyotard

   3. Kant

   4. ?

5. Wanneer was het voor het eerste sprake van recontextualisering van het christendom

   1. Recontextualisering bestaat al even lang als het christendom zelf

   2. Na de ME

   3. Voor de ME

   4. In de moderne tijden

6. Deridas' primaat van het slechte geweten toepassen op een open verhaal:

   1. Een verhaal is nooit open genoeg naar andere toe

   2. ?

   3. ?

   4. ?

7. Toen de Kosmonaut Yuri Gagarin terug was van zijn ruimtereis zei hij: 'Ik heb geen God gezien daarboven'. Met dit citaat is een aanhanger van:

   1. conflictmodel

   2. kloofmodel

   3. pluralisme

   4. harmoniemodel

8. Deridas heeft op die manier kritiek op het situationisme omdat:

   1. deze laatste is te postmodern

   2. politiek en ethiek zijn niet meer mogelijk (?)

   3. iets met wetten

   4. ?

9. Zoveel jaar geleden nog wekelijks veel meer % van de mensen wekelijks naar de kerk dan nu. Deze daling getuigt van:

   1. secularisatie

   2. relativisme

   3. particularisering

   4. pluralisme

10. Plaats in de juiste chronologische volgorde

    1. voorgegeven - kunnen kiezen - moeten kiezen - moeten kopen

    2. kunnen kiezen - moeten kiezen - moeten kopen - voorgegeven

    3. andere combinatie 

    4. andere combinatie 

11. Iemand die voor een verbod op is op het dragen van bv een boerka omdat publieke ruimte neutraal moet blijven is aanhanger van...

    1. het communitarisme 

    2. het idee van de verlichting

    3. ?

    4. ?

12. Plaats in de juiste volgorde

    1. einde van de grote verhalen - principiële onbevraagbaarheid - waardengeneralisatie - departicularisering

    2. waardengeneralisatie - principiële onbevraagbaarheid - einde van de grote verhalen - departicularisering

    3. prinicpiële onbevraagbaarheid - einde van de grote verhalen - departicularisering - waardengeneralisatie

    4. nog een combinatie

13. Een tekstje met woorden uitgelaten in de stijl van: traditie wordt als argument doorgegeven, dit is dan het - aspect van traditieontwikkeling en wordt gedaan door de - . Maar ook eigen individuele reflexie en vanalles hoort bij traditieontwikkeling. dit is dan het - aspect ervan, uitgevoerd door de - . Vul aan met de juiste combinatie:

    1. actief - erflater - passief - erfgenaam

    2. passief - erfgenaam - actief - erflater

    3. actief - erfgenaam - passief - erflater

    4. passief - erflater - actief - erfgenaam

14. Een tekstje met woorden uitgelaten. Vul aan met de combinatie:

    1. Onderbreking - discontinuïteit - breuk - continuïteit

    2. andere combinaties van deze woorden

15. Het eerste en tweede Vaticaans concilie verhouden zich tot elkaar als:

    1. Middeleeuws verhaal en een antipostmodern verhaal

    2. een modern groot verhaal en een open verhaal ?

    3. klein gesloten verhaal en ??

    4. een antimodern groot verhaal en een open verhaal ?

16. Recontextualisering is:

    1. De christelijke boodschap aanpassen (veranderen) aan de moderne context (fout)

    2. ?

    3. ?

    4. ?

17. Het tweede boek van Lieven Boeve heet 'God onderbreekt de geschiedenis'. Als God hier de agent en oorzaak is van de onderbreking betekent dit dat:

    1. De onderbreking het einde is van het christendom?

    2. de onderbreking nooit het einde zal zijn van het christendom

    3. ?

    4. ?

18. Als men het scheppingsverhaal gebruikt om  .......(functionele differentiatie? modernisering?) te verklaren/te duiden/ te legitimeren ...........Dan is dat een voorbeeld van:

    1. theologische recuperatie

    2. theologische conformering

    3. ?

    4. ?

19. In 2012 was er een reportage op Koppen over predikers van de Maya voorspellingen, de apocalyps en het einde van de wereld. Deze maakten er een handeltje van om angst in te boezemen en 'levensnoodzakelijke' reddingsmiddelen te verkopen. Dit is een voorbeeld van:

    1. ?

    2. reli-shopping

    3. ?

    4. ?

20. Men zegt dat de onzichtbare hand van Adam Smith het kapitalisme stuurt. Dit is een voorbeeld van:

    1. waardegeneralisatie

    2. sluipende economisering

    3. ?

    4. ?

21. De 'de... van het christendom'

    1. Het christendom gaat aan zijn einde komen

    2. Alle kritiek op het christendom leidt tot meer christendom

    3. ?

    4. ?