7. Theekoepel Huize Torck, Rhijnbolwerk en Emmapark

Aan de Kromme Hoek stond Huize Torck, een van de grote herenhuizen die Lubbert Adolph Torck liet bouwen. Op het laatst was het pand in gebruik bij studentenvereniging SSR. In 1972 brandde het pand af. Ondanks een belofte tot herbouw van burgemeester Westerhout, werd het afgebroken. Het gebied bleef lang onbebouwd, en vormde als grasveld een onderdeel van het park langs de stadsgracht. Enkele jaren geleden stond de gemeente echter toe dat hier enkele woningen werden gebouwd. Dit om een projectontwikkelaar te compenseren aan wie de gemeente eerder een toezegging had gedaan om een hoge woontoren te bouwen op de plaats van het voormalige Beckafbolwerk tegenover het Spijk.

In de Boterstraat bij de Kromme Hoek stonden bij de oude stadsmuur twee oude huisjes. Omstreeks 1960 werden ze gesloopt. Hier staat nu de telefooncentrale. De stadsmuur is wel bewaard gebleven.

Brug over de stadsgracht bij het Rhijnbolwerk

Volg het Wallepad langs de stadsgracht. Loop verder langs stadsgracht en stadsmuur. Aan de overkant van de gracht ligt de Grebbedijk. Aan het einde van de stadsmuur rechts ziet u de theekoepel. Volg het pad verder langs de stadsgracht, en loop de trap op. U bevindt zich op het persgemaal op de plaats van het vroegere Rhijnbolwerk. Loop aan de noordkant het persgemaal weer af, en loop door het Emmapark verder langs de gracht.

Stadsmuur tussen Kromme Hoek en theekoepel

Ook de theekoepel van Huize Torck bestaat nog. Het gebouwtje dateert uit de 18e eeuw. De koepel is op een oude vestingtoren gebouwd. Even verder, tussen theekoepel en Rijnbolwerk, staat aan de stadsgracht een dikke en knoestige plataan.

Theekoepel op oude muurtoren en de oudste plataan van Gelderland (?)

Toeristische rondwandeling langs de stadsgracht

Bij de plataan begint wat lijkt op een bastion. Op de plaats van het vroegere Rhijnbolwerk zijn in de jaren zestig muren opgemetseld, die naar dit oude bastion verwijzen. De hoge Italiaanse populieren benadrukken het bastion extra. Op het kadastrale minuutplan van 1832 zijn de contouren van het bolwerk nog goed herkenbaar. Ook is de plek van twee torens goed herkenbaar; één op het Rhijnbolwerk, en één waarop de theekoepel werd gebouwd.

Detail uit het kadastrale minuutplan van 1832 met het Rhijnbolwerk

Op de plaats van het vroegere Rhijnbolwerk bevinden zich thans een parkeerterrein en een pompgemaal. Op de plek van het parkeerterrein stond het kantongerecht. Het brandde in 1940 tot de grond toe af. In 1950 verrees hier een stenen muziekkoepel. In 1963 werd de koepel al weer afgebroken, om plaats te maken voor het parkeerterrein. Ernaast werd een pompgemaal gebouwd. Het is in bastionvorm opgetrokken. Inmiddels heeft het de functie van riooloverstortbassin. Als het riool bij hevige regenval overbelast raakt, kan het rioolwater hier tijdelijk worden opgeslagen. Dat voorkomt dat het verontreinigde rioolwater in de stadsgracht terechtkomt. Van bovenaf het pompgemaal is er een mooi zicht op de stadsgracht, de Grebbedijk en de uiterwaarden aan de andere kant van de dijk.

Het in 1940 verwoest kantongerecht en het huidige bergbezinkbassin (voorheen pompgemaal) op de plaats van het vroegere Rijnbolwerk

Zonnende schilpad in de stadsgracht bij het Rhijnbolwerk

Ten noorden van het Rhijnbolwerk ligt het Emmapark. Langs de gracht ligt hier een brede groenstrook met oude platanen. Dit zijn oosterse platanen. Deze zijn niet altijd even duidelijk van de gewone plataan te onderscheiden, maar meestal is het blad 5-7 lobbig in plaats van 3-5, en de vruchthoofdjes zitten met 2-6 aan één steel in plaats van met 1-3.

De oorspronkelijke bebouwing werd in de Tweede Wereldoorlog verwoest. Aan het Emmapark was de achterkant te zien van een groot herenhuis, dat 1908 tot 1926 huisvesting bood aan studentensociëteit Ceres.

Aan de overzijde van de gracht liggen de lommerrijke tuinen van de villa’s die eind 19e eeuw buiten het centrum werden gebouwd.