10. Plantsoen en Juniusbolwerk

Steek bij Schouwburg Junushof de stadsgracht over. Volg het pad aan de buitenzijde van de stadsgracht. Achter Junushof staat de Vreedebank. Loop door naar het bosje. Rechts ziet u het Gevangentorenbolwerk weer liggen. U bent nu weer terug op het startpunt van de route.

Stadsgracht met Juniusbolwerk

Lopend langs de buitenkant van de stadsgracht zijn de contouren te zien van het vroegere Juniusbolwerk, dat burgemeester Johan Junius midden 17e eeuw als tuin in gebruik nam. Nu staat hier schouwburg Junushoff (de “i” verdween in de loop der tijd). Toen het gebouw van De Harmonie te klein werd, liet de vereniging in 1880 op het Juniusbolwerk een nieuwe accommodatie verrijzen. Het gebouw bevatte een smalle zijvleugel, waarin een kegelbaan was ondergebracht. Aan de voorzijde, die aan de grachtkant lag, stond een muziektent, die eerder dienst had gedaan in het wandelpark bij de Nudestraat. Dit gebouw brandde in 1948 geheel af. Het nieuwe gebouw dateert van 1951 en werd ontworpen door J. Wiedijk en J. Klaarenbeek. De laatste was ook directeur van gemeentewerken. Inmiddels is deze nieuwe schouwburg ook weer ingrijpend verbouwd, en door een schil met nieuwe bebouwing omringd.

Op het plein voor de schouwburg staat een catalpa. Deze bomen hebben een opvallend groot blad. Achter de schouwburg staat de zogenaamde Vreedebank uit 1887. Dirk Vreede verdiende zijn geld in de suiker op Java. Hij was later wethouder in Wageningen en liet in Wageningen het huis Ngladjoe (nu Groot-Hinkelenoord genoemd) bouwen. Dit staat aan de generaal Foulkesweg en huisvest nu beeldengalerij Het Depot. De bank stond vroeger op het Noorderplantsoen. Dit park moest in de jaren zestig plaatsmaken voor een weg (Plantsoen). De Vreedebank verdween toen eveneens. In 1980 en na lang aandringen werd de bank opnieuw geplaatst, nu achter Junushoff.

De Vreedebank achter schouwburg Junushoff

Achterlangs het Juniusbolwerk ligt het Plantsoen. Dit is nu een brede weg. Tot in de jaren zestig bevond zich hier het fraaie Noorderplantsoen. Dit werd in 1855 aangelegd naar ontwerp van tuinarchitect K.D. Zocher. In 1942 bepleitte landschapsarchitect J.T.P. Bijhouwer een forse aanpassing van het groen, passend bij de wederopbouwplannen van A. Kraayenhagen. Door de oorlogsomstandigheden kwam hier niets van. In 1961 ontwerpt de stedebouwkundige S.J. van Embden, die ook het ontwerp van het Uiterwaardenplan voor zijn rekening nam, een reconstructieplan voor de vestinggordel van Wageningen. Daarbij grijpt hij terug op het plan-Bijhouwer, met dien verstande dat hij verkeerswegen tekende, waar Bijhouwer wandelpaden bedoelde. Met de uitvoering van dit plan verdwenen de laatste resten van de tuinaanleg van Zocher. De west- en noordkant van de huidige vestinggordel is hoofdzakelijk het werk van Van Embden. Naast de verkeerswegen bracht hij parkeergelegenheid op de beide bolwerken van de Straelenstoren en de Gevangentoren, en een persgemaal op het Rijnbolwerk. Deze bolwerken werden deels opgemetseld, maar in een vorm die sterk afwijkt van de historische situatie. Aan de oost- en zuidzijde bleven wat meer oude elementen bewaard.

Stadsgracht achter schouwburg Junushoff met het Internationaal Agrarisch Centrum

Het Noorderplantsoen in vroeger tijden