หนี้สินระยะยาวและหนี้สินอื่น

หนี้สินระยะยาว (Long-term Liabilities)

หนี้สินระยะยาว หมายถึงหนี้สินที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ยาวกว่า 1 ปี นับแต่วันที่ในงบแสดงฐานะการเงิน เช่น เงินกู้ ตั๋วเงินจ่าย หุ้นกู้ หนี้สินค่าเครื่องจักร โดยปกติหนี้สินระยะยาวจะต้องมีหลักประกันอย่างหนึ่งอย่างใด

วัตถุประสงค์การตรวจสอบหนี้สินระยะยาว

1. เพื่อให้ทราบว่าได้มีการบันทึกหนี้สินระยะยาวไว้โดยครบถ้วน และหนี้สินดังกล่าวเป็นหนี้สินอันแท้จริงของกิจการ

2. เพื่อให้ทราบว่า การจ่ายดอกเบี้ยและการตัดบัญชีส่วนลดหรือส่วนเกินมูลค่าหุ้นกู้ หรือดอกเบี้ยล่วงหน้าที่คำนวณขึ้นรวมทั้งการชำระหนี้สินมีความถูกต้องหรือไม่

3. เพื่อให้ทราบว่าได้มีการปฏิบัตตามเงื่อนไขของสัญญาหนี้สินระยะยาวโดยครบถ้วนหรือไม่

4. เพื่อให้ทราบถึงสินทรัพย์ที่ใช้เป็นหลักประกัน และรายละเอียดอื่นๆเกี่ยวกับหนี้สินระยะยาวเพื่อเปิดเผยข้อมูลดังกล่างไว้ในงบการเงิน

การควบคุมภายใน

การควบคุมภายในเกี่ยวกับหนี้สินระยะยาว ต้องมีการอนุมัติการก่อหนี้ เช่นการออกหุ้นกู้ตองได้รับอนุมัติเป็นมติพิเศษของที่ประชุมใหญ่ หรือการกู้เงินต้องได้รับอนุมัติจากคณะกรรมการบริษัท เป็นต้น ใบหุ้นกู้หรือตั๋วสัญญาใช้เงินที่ยังไม่ได้ใช้ต้องมีหมายเลขกำกับ และเก็บรักษาโดยเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบ การลงนามในใบหุ้นกู้หรือตั๋วสัญญาใช้เงินควรกระทำต่อเมื่อมีการผูกพันหนี้ กิจการควรจัดทะเบียนหนี้สินระยะยาว เพื่อให้ทราบรายละเอียด การชำระหนี้ และหนี้สินที่ยังค้างอยู่

วิธีการตรวจสอบเงินกู้ระยะยาว

1. ตรวจสอบสัญญากู้ยืม

2. ตรวจสอบเงินรับจากการกู้

3. ตรวจสอบการจายดอกเบี้ยและเงินต้น

4. ตรวจสอบเงินกู้คงเหลือ ณ วันสิ้นปี

วิธีการตรวจสอบหุ้นกู้

1. ตรวจสอบข้อตกลงออกหุ้นกู้

2. ตรวจสอบการอนุมัติออกหุ้นกู้

3. วิเคราะห์บัญชีหุ้นกู้

4. ตรวจสอบเงินรับจากการออกหุ้นกู้

5. ตรวจสอบรายการจ่ายดอกเบี้ย

6. ตรวจสอบการไถ่คืนหุ้นกู้

7. ตรวจสอบการปฏิบัติตามเงื่อนไขการออกหุ้นกู้

หนี้สินที่อาจเกิดขึ้นและข้อผูกพัน

หนี้สินที่อาจเกิดขึ้น (Contingent Liabilities) และข้อผูกพัน (Commitments) เป็นเรื่องซึ่งต้องพิจารณาบันทึกเป็นหนี้สินของกิจการหรือเปิดเผยไว้ให้ทราบ หนี้สินที่อาจเกิดขึ้น หมายถึง สภาพ สถานการณ์ หรือกรณีแวดล้อม อันเกี่ยวกับความไม่แน่นอนในการขาดทุนที่จะเกิดขึ้นแก่กิจการ ซึ่งในที่สุดจะทราบแน่นอนเมื่อมีเหตุการณ์อย่างหนึ่งอย่างใดเกิดขึ้น หรือไม่เกิดขึ้น

อย่างไรก็ตาม ในการบันทึกข้อมูลในบัญชีและจัดทำงบการเงิน จำเป็นต้องมีการประมาณ เช่น ประมาณอายุการใช้สินทรัพย์ และประมาณค่าใช้จ่ายค้างจ่าย เป็นต้น กรณีดังกล่าว ไม่ถือเป็นความไม่แน่นอนตามความหมายข้างต้น

ในกรณีที่มีหนี้สินที่อาจเกิดขึ้น โอกาสที่จะเกิดเหตุการณ์ในภายหน้า จำแนกได้เป็น น่าจะเกิดขึ้น (Probable) อาจจะเกิดขึ้น (Reasonably) และมีโอกาสเกิดขึ้นน้อย (Remote)

ตัวอย่างของหนี้สินที่อาจจะเกิดขึ้นมีดังนี้

1. ขีดความสามารถในการเรียกเก็บหนี้จากลูกหนี้

2. หนี้ที่อาจเกิดขึ้นจากการรับประกันคุณภาพสินค้า

3. การเสี่ยงภัยต่อความเสียหายในสินทรัพย์พน้องจากภยันตราย เช่นอัคคีภัย

4. โอกาสที่จะถูกยืดทรัพย์

5. คดีที่รอการตัดสินหรือาจถูกฟ้อง

6. ค่าเสียหายที่ถูกเรียกหรืออาจถูกเรียกรวมทั้งการประเมิน

7. การเสียงภัยต่อความเสียหายเนื่องจากภัยพิบัติในกรณีบริษัทประกันภัย

8. การค้ำประกันหนี้สินของบุคคลอื่น

9. ภาระการค้ำประกันของธนาคารพาณิชย์

10. ข้อตกลงรับโอนลูกหนี้ที่ขายกลับคืน

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะทางการเงิน

หนี้สินระยะยาวแสดงเป็นรายการที่แยกแสดงไว้เป็นหัวข้อหนึ่งตางหากในงบแสดงฐานะการเงิน ภายใต้หมวดหนี้สินไม่หมุนเวียน ให้เปิดเผยเกี่ยวกับหนี้สินที่อาจจะเกิดขึ้นไว้ในหมายเหตุประกอบงบการเงิน