รายได้และค่าใช้จ่าย

รายได้และค่าใช้จ่าย เป็นองค์ประกอบของงบกำไรขาดทุน ที่แสดงให้ทราบความสำเร็จจากการดำเนินงานของกิจการในช่วงเวลาหนึ่งที่ระบุ เช่น 1 ปี รายได้ทั้งหมด หักค่าใช้จ่ายทั้งหมด คือผลกำไรหรือขาดทุนของรอบระยะเวลาบัญชีนั่นเอง

ในที่นี้จะกล่าวถึง การคำนวณกำไรขาดทุนในหลักการ รายได้ที่กล่าวไว้ในมาตรฐานการบัญชี หมายถึงอะไร การรับรู้รายได้ มีเกณฑ์อย่างไร

รายได้และค่าใช้จ่าย

รายได้

วัตถุประสงค์

มาตรฐานรายงานทางการเงิน ฉบับที่ 15 ได้กล่าวถึงวัตถุประสงค์ในมาตรฐานเรื่องได้ คือ การกำหนดหลักการที่กิจการต้องปฏิบัติเพื่อรายงานข้อมูลที่มีประโยชน์ให้ผู้ใช้งบการเงิน เกี่ยวกับลักษณะ จำนวนเงิน จังหวะเวลา และความไม่แน่นอนของรายได้และกระแสเงินสดที่เกิดขึ้นจากสัญญาที่ทำกับลูกค้า

โดยสรุปคือว่า มาตรฐานการบัญชีและรายงานทางการเงิน ฉบับ15 นี้ ได้กำหนดว่า รายได้จะบันทึกบัญชีเมื่อไร จำนวนเงินเท่าไร

ขอบเขต

มาตรฐานชุดใหญ่ (TFRS for PAEs) ใช้สำหรับการรับรู้รายได้ทุกกิจการเว้นเรื่อง สัญญาเช่า สัญญาประกันภัย เครื่งอมือทางการเงิน และการแลกเปลี่ยนที่ไม่เป็นตัวเงินในสายธุรกิจเดียวกัน

ส่วนมาตรฐานรายงานทางการเงินสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียต่อสาธารณะ (TFRS for NPAEs) มีข้อกำหนดและหลักการที่เกี่ยวกับรายได้ในบทที่ 18 ย่อหน้า 321-348 ของมาตรฐานฯ โดยมีเนื้อหาครอบคลุมถึงรายได้จาก 1.การขายสินค้า 2. การให้บริการ 3. ให้ผู้อื่นใช้สินทรัพย์ (ดอกเบี้ย ค่าสิทธิ และเงินปันผล)

ส่วนรายได้จากขายอสังหาริมทรัพย์ และสัญญาก่อสร้าง มีมาตรฐานกำหนดไว้เฉพาะ (ในบทที่ 19 และ20 ตามลำดับ)

รายได้ ความหมายและคำนิยาม

รายได้ (Revenue) หมายถึง

รายได้ (Revenue) หมายถึง

1. การเพิ่มขึ้นของประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในรอบระยะเวลาบัญชีในรูปกระแสเข้า

2. การเพิ่มค่าของสินทรัพย์

3. การลดลงของหนี้สิน อันส่งผลให้ส่วนของเจ้าของเพิ่มขึ้น

4. ไม่รวมถึงเงินทุนที่ได้รับจากผู้มีส่วนร่วมในส่วนของเจ้าของ

มาตรรฐานมาตรฐานรายงานทางการเงินสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียต่อสาธารณะ (TFRS for NPAEs-ชุดเล็ก) บทที่ 18 ให้คำนิยามไว้เหมือนกัน เว้นแต่ในข้อ 4 ข้างต้น มาตรฐานชุดเล็กจะเพิ่มข้อความว่า

· ไม่รวมรายการกำไร

· ไม่รวมจำนวนเงินที่เรียกเก็บแทนบุคคลที่3 หรือตัวแทน ไม่ถือเป็นรายได้ เพราะไม่ได้ทำให้ส่วนของเจ้าของเพิ่มขึ้น

ส่วนในกรอบแนวคิด ได้ให้นิยามของรายได้ เหมือนคำนิยาม และยังรวมถึงรายได้จากกิจการรมหลักจากการดำเนินงานตามปกติและผลกำไรซึ่งจะมาจากการดำเนินงานปกติหรือไม่ก็ได้ เช่น กำไรจะอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ

การวัดมูลค่าของรายได้

มาตรฐานชุดเล็ก - (NPAES)

รายได้ วัดมูลค่าโดยใช้มูลค่ายุติธรรมของสิ่งตอบแทนที่ได้รับหรือค้างรับ เช่นเงินสด ตั๋วเงินรับ

รายได้ สุทธิจากจำนวนส่วนลดการค้าและส่วนลดตามปริมาณซื้อที่กิจการกำหนด

การแลกเปลี่ยนสินค้าหรือบริการที่มีลักษณะและมูลค่าใกล้เคียงกัน ไม่ถือว่าการแลกเปลี่ยนก่อให้เกิดรายได้ แต่หากแลกเปลี่ยนสินค้าหรือบริการที่ต่างกัน จะถือว่ามีรายได้

การขายสินค้า

การรับรู้รายได้จากการขาย เมื่อเป็นไปตามเงื่อนไขทุกข้อต่อไปนี้

1. โอนความเสี่ยงและผลตอบแทนของความเป็นเจ้าของสินค้าให้กับผู้ซื้อ (โอน 2R : Risk and Return) โดยทั่วไปคือการโอนกรรมสิทธิหรือการครอบครองนั่นเอง

2. โอนการควบคุมสินค้าไปแล้ว

3. วัดมูลค่าของรายได้ได้อย่างน่าเชื่อถือ

4. เป็นไปได้ค่อนข้างแน่ว่าจะได้รับประโยชน์เชิเศรษฐกิจของรายการบัญชี (พูดภาษาชาวบ้านคือ ได้เงินแน่นั่นเอง)

5. วัดมูลค่าต้นทุนได้

การให้บริการ

การให้บริการ ให้รับรู้รายได้ตามขั้นความสำเร็จของงาน เรียกว่า วิธีอัตราส่วนของงานที่ทำเสร็จ โดยต้องเข้าเงื่อนไขทุกข้อ

1. วัดมูลค่ารายได้ได้อย่าน่าเชื่อถือ

2. จะได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจค่อนข้างแน่ (ได้เงิน)

3. วัดขั้นความสำเร็จของงาน ได้อย่างน่าเชื่อถือ

4. วัดต้นทุนที่เกิดขึ้นแล้ว และต้นทุนเมื่อทำเสร็จได้อย่างน่าเชื่อถือ

ดอกเบี้ย ค่าสิทธิ และเงินปันผล

รายได้ดอกเบี้ย รับรู้ตามอัตราผลตอบแทนที่แท้จริงหรือวิธีที่ใกล้เคียง

ค่าสิทธิ รับรู้ตามเกณฑ์คงค้าง ตามเนื้อหาของข้อตกลงที่เกี่ยวข้อง

เงินปันผล รับรู้เมื่อผู้ถือหุ้นมีสิทธิได้รับเงินปันผล

การรับรู้รายการของรายได้

ตามตามมาตรฐานรายงานทางการเงินสำหรับกิจการที่มีส่วนได้เสียสาธารณะ (TFRS for PAES)

· กิจการต้องรับรู้รายได้ในงบกำไรขาดทุน เมื่อประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในอนาคตเพิ่มขึ้น เนื่องจากการเพิ่มขึ้นของสินทรัพย์หรือการลดลงของหนี้สิน

· และเมื่อกิจการสามารถวัดค่าของประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในอนาคตได้อย่างน่าเชื่อถือ

· อีกนัยหนึ่ง การรับรู้รายได้จะเกิดขึ้นพร้อมกับการรับรู้การเพิ่มขึ้นของสินทรัพย์หรือการลดลงของหนี้สิน (เช่น สินทรัพย์สุทธิจะเพิ่มขึ้นเมื่อกิจการขายสินค้าหรือให้บริการ หรือหนี้สินจะลดลงเมื่อเจ้าหนี้ยกหนี้ให้)

ในทางปฏิบัติในการรับรู้รายได้ กรอบแนวคิดทางบัญชีกำหนดเกณฑ์การรับรู้รายได้ไว้เป็นขั้นตอนเพื่อประโยชน์ในทางปฏิบัติ เช่น รายได้จะรับรู้ต่อเมื่อเกิดขึ้นแล้ว ขั้นตอนดังกล่าวกำหนดให้กิจการรับรู้รายได้ เฉพาะรายการที่มีระดับความแน่นอนเพียงพอที่จะเกิดขึ้น และสามารถวัดมูลค่าได้อย่างน่าเชื่อถือ

หลักการสำคัญของการรับรู้รายได้ 5 ขั้นตอน

ขั้นที่ 1 ระบุสัญญาที่ทำกับลูกค้า

ขั้นทึ่ 2 ระบุภาระที่ต้องปฏิบัติในสัญญา

ขั้นที่ 3 การกำหนดราคาของรายการค้า

ขั้นที่ 4 ปันส่วนราคา

ขั้น 5 รับรู้รายได้เมื่อปฏิบัติตามภาระเสร็จสิ้น

ขั้นที่ 1. ระบุสัญญาที่ทำกับลูกค้า

· สัญญาคือข้อตกลงระหว่างคู่สัญญาตั้งแต่สองฝ่ายขึ้นไปที่ก่อให้เกิดสิทธิและภาระผูกพันที่ใช้บังคับได้

· ความสามารถในการใช้บังคับได้ของสิทธิและภาระผูกพันเป็นประเด็นเชิงกฎหมาย

· สัญญาอาจเป็นลายลักษณ์อักษร วาจา หรือประเพณีปฏิบัติทางธุรกิจ

· วิธีปฏิบัติและกระบวนการสาหรับการทาสัญญาที่ทำกับลูกค้ามีความแตกต่างกันในแต่ละประเทศ แต่ละอุตสาหกรรม และในแต่ละกิจการ หรือ อาจแตกต่างกันแม้ภายในกิจการเดียวกัน

การรับรู้รายการรายการสัญญาที่ทำกับลูกค้าต้องเข้ามเงื่อนไขทั้ง 5 ข้อ

1. คู่สัญญาได้อนุมัติสัญญาแล้ว

2. ระบุบสินค้าหรือบริการที่จะส่งมอบได้

3. ระบุเงื่อนไขการชำระ

4. สัญญามีเนื้อหาเชิงพาณิชย์

5. การเรียกเก็บสิ่งตอบแทนเป็นไปได้ค่อนข้างแน่

หากสัญญาที่ทำกับลูกค้าไม่เป็นตามเงื่อนไขทั้ง 5 ข้อ และกิจการได้รับสิ่งตอบแทนจากลูกค้า รับรู้สิ่งตอบแทนที่ได้รับจากลูกค้าเป็นหนี้สิน และจะรับรู้สิ่งตอบแทนที่ได้รับเป็นรายได้ ก็ต่อเมื่อเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งต่อไปนี้ได้เกิดขึ้นแล้ว

1. กิจการไม่มีภาระผูกพันคงค้างที่จะต้องส่งมอบสินค้าหรือบริการให้ลูกค้า /ได้ส่งมอบสินค้า/บริการแล้ว

2. และกิจการได้รับสิ่งตอบแทนที่ลูกค้าสัญญาทั้งหมดหรือเกือบทั้งหมด

3. และลูกค้าไม่มีสิทธิเรียกคืนสิ่งตอบแทนดังกล่าวได้ หรือ

4. สัญญาได้ยุติลงและลูกค้าไม่สามารถเรียกคืนสิ่งตอบแทนที่กิจการได้รับมาแล้วได้ (สัญญาสิ้นสุดลง)

ขั้นที่ 2. ระบุภาระที่ต้องปฏิบัติในสัญญา

• กิจการจะรับรู้รายได้เมื่อได้ปฏิบัติตามภาระผูกพันตามสัญญากับลูกค้าแล้ว = เสร็จสิ้นภาระที่ต้องปฏิบัติ

• ภาระผูกพันที่ต้องปฏิบัติตามสัญญา หมายถึงข้อตกลงกับลูกค้าที่จะโอนสินค้าหรือบริการให้แก่ลูกค้า โดยเป็นข้อตกลงชัดแจ้งหรือโดยนัยที่เข้าใจตามปกติธุรกิจของกิจการ

• ต้องระบุข้อตกลงในการโอนสินค้าหรือบริการทุกรายการที่เกิดขึ้นในสัญญา และพิจารณาว่าการโอนสินค้าหรือบริการใด (หรือกลุ่มของสินค้าหรือบริการใด) ควรถือเป็นภาระที่ต้องปฏิบัติตามสัญญาที่แยกต่างหาก (separate performance obligations)

การที่ต้องระบุภาระที่ต้องปฏิบัติ เพราะจะมีผลต่อการปันผลการรับรู้รายได้ให้แต่ภาระฯ

ขั้นที่ 3 การกำหนดราคาของรายการค้า

ราคา หมายถึงจำนวนผลตอบแทนที่กิจการคาดว่าจะได้รับจากการแลกเปลี่ยนสินค้าหรือบริการกับลูกค้า

การกำหนดราคา มีทั้งแบบคงที่/กำหนดจำนวนเงินที่แน่นอน หรือกำหนดแบบผันแปร เช่นส่วนลด เงินจูงใจ

ขั้นที่ 4 ปันส่วนราคา

ขั้นนี้คือการปันส่วนราคาของรายการค้าที่ได้ระบุไว้ในขั้นที่ 2 ถ้ามีภาระที่ต้องปฏิบัติเดียว ก็ไม่ต้องปันส่วน การปันส่วนจะมีเมื่อมีภาระฯมากกว่า 1 ภาระ โดยวิธีการปันส่วนจะใช้ราคาซื้อหรือขายเดี่ยว (stand-alone selling price) ณ จุดเริ่มต้นของสัญญา

ขั้น 5 รับรู้รายได้เมื่อปฏิบัติตามภาระเสร็จสิ้น

กิจการจะรับรู้รายได้เมื่อได้ปฏิบัติตามภาระเสร็จสิ้น

ภาระเสร็จเมื่อสินค้าหรือบริการได้ถูกโอนการควบคุม (control) ไปยังลูกค้า

การควบคุม หมายถึง ความสามารถสั่งการการใช้งานสินค้าหรือบริการ และการได้รับประโยชน์ส่วนใหญ่จากสินค้าหรือบริการ รวมถึงการกีดกันไม่ให้กิจการอื่นได้รับประโยชน์จากสินค้าหรือบริการนั้นด้วย

การรับรู้รายได้ โดยคำนึงถึงเวลา มี 2 แบบ

1. รับรู้รายได้ตามช่วงเวลา (over time) – รับรู้เมื่อภาระต้องปฏิบัติแล้วเสร็จ เป็นช่วงเวลา (Performance obligations satisfied over time) เช่นบริการสมาชิก 1 ปี

2. รับรู้รายได้ ณ จุดเวลา ( a point in time) – รับรู้เมื่อภาระเสร็จ ณ เวลาใดเวลาหนึ่ง (Performance obligations satisfied at a point in time) เช่น ภาระเสร็จเมื่อส่งมอบสินค้า

ข้อบ่งชี้ของการโอนอำนาจการควบคุม มีจุดพิจารณา คือ

· ความสามารถสั่งการการใช้สินทรัพย์

· ลูกค้าได้ประโยชน์ที่เหลืออยู่จากสินทรัพย์

การวัดระดับความก้าวหน้าของการปฏิบัติตามภาระที่ต้องปฏิบัติให้เสร็จสิ้นให้สมบูรณ์

วิธีวัดระดับความก้าวหน้า

1. รวมวิธีผลลัพธ์ (Output method) เช่น ผลผลิตที่ได้ หน่วยงของงานที่ส่งมอบ

2. วิธีปัจจัยนำเข้า (Input method) เช่น จำนวนชั่วโมงแรงงานที่ใช้ ต้นทุนที่เกิด

การเปิดเผยข้อมูล

วัตถุประสงค์ของข้อกำหนดที่เกี่ยวกับการเปิดเผยข้อมูลคือ เพื่อต้องการให้กิจการเปิดเผยข้อมูลอย่างเพียงพอที่จะทำให้ผู้ใช้งบการเงินเข้าใจลักษณะ จำนวนเงิน จังหวะเวลาและความไม่แน่นอนของรายได้ และกระแสเงินสดที่เกิดขึ้นจากสัญญาที่ทำกับลูกค้า เพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ดังกล่าว กิจการต้องเปิดเผยข้อมูลเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณของรายการดังต่อไปนี้

1 รายการสัญญาของกิจการที่ทำกับลูกค้า

2 ดุลยพินิจสำคัญที่ใช้ในการพิจารณารายการสัญญาที่กิจการทำกับลูกค้าเพื่อการปฏิบัติตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินฉบับนี้ รวมทั้งดุลยพินิจที่เปลี่ยนแปลงไป และ

3 สินทรัพย์ที่รับรู้มาจากต้นทุนที่ทำให้ได้มาซึ่งสัญญาหรือต้นทุนในการทำให้เสร็จสิ้นตามสัญญาที่ทำกับลูกค้าที่รับรู้

ค่าใช้จ่าย (Expenses)

ค่าใช้จ่าย หมายถึง สินทรัพย์ของกิจการที่ลดลง หรือหนี้สินที่เพิ่มขึ้นเนื่องจากการประกอบากรหากำไร ประเภทที่สำคัญของค่าใช้จ่าย ได้แก่ ค่าใช้จ่ายที่ก่อให้เกิดรายไ เช่นต้นทุนสินค้า ค่าใช้จ่ายในการขายและการบริหาร ดอกเบี้ยจ่าย และภาษีเงินได้ ค่าใช้จ่ายที่ไม่เกิดประโยชน์ตอบแทนและขาดทุนต่างๆ เช่น ขาดทุนในการจำหน่ายสินทรัพย์ถาวร และขาดทุนจากการประเมินราคาหลักทรัพย์ในความต้องการของตลาดที่ถือเป็นสินทรัพยหมุนเวียน เป็นต้น

ตัวอย่างการรับรู้รายได้ กรณีต่างๆ

การควบคุมภายใน

การควบคุมภายในด้านการขาย

การควบคุมภายในด้านการขาย มาตรการที่สำคัญ ได้แก่ การแบ่งแยกหน้าที่เพื่อมิอให้บุคคลหรือแผนกงานหนึ่งแผนกงานใดควบคุมการขายตั้งแต่ต้นจนจบ หน้าที่ซึ่งควรแยกความรับผิดชอบออกจากกันมีดังต่อไปนี้

1. การรับคำสั่งซื้อจากลูกค้า รวมทั้งการออกใบสั่งผลิต ควรเป็นหน้าที่ของแผนกขาย

2. การเก็บเงินจากลูกค้า ควรเป็นหน้าที่ของแผนกการเงิน

3. การส่งของลูกค้า ควรเป็นหน้าที่ของแผนกส่งของ

4. การจัดทำใบกำกับสินค้าและลูกหนี้รายตัว ควรเป็นหน้าที่ของแผนกบัญชี

5. การอนุมัติหนี้สูญและรับคืนสินค้า ควรให้อยู่ในความรับผิดชอบของเจ้าหน้าที่ระดับบริหาร

ใบกำกับสินค้และใบส่งของควรมีเลขที่กำกับ และมีการตรวจสอบลงบัญชีให้เลขที่เรียงลำดับโดยครบถ้วน แผนกบัญชีควรรับผิดชอบตรวจสอบใบกำกับสินค้าทุกฉบับก่อนส่งไปให้ลูกค้า เพื่อให้ถูกต้องทั้งปริมาณ ราคา และจำนวนเงินรวม สินค้าที่รับคืนควรมีใบรับของและออกใบหักหนีแสดงปริมาณ สภาพ และราคาของสินค้า

กรณีขายสินค้าหรือให้บริการเป็นเงินสด ควรกำหนดให้พนักงานขายออกบิลขายเงินสดสำหรับการขายทุกรายการ และมีพนักงานรับเงินโดยเฉพาะ หรือใช้เครื่องบันทึกรับเงิน การตรวจสอบบิลขายเงินสดประจำวันโดยจัดเลขที่บิลให้เรียงลำดับครบถ้วน คำนวณราคาขายและทำสถิติที่ขายโดยแยกเป็นแผนกหรือประเภทของสินค้า ก็เป็นวิธีที่ควรปฏิบัติ

การควบคุมภายในด้านการซื้อ

การควบคุมภายในด้านการซื้อที่ควรแยกความรับผิดชอบออกจากกันมีดังต่อไปนี้

1. การออกใบสั่งซื้อ ควรเป็นหน้าที่ของแผนกจัดซื้อ

2. การรับของและทำใบรับของ ควรเป็นหน้าที่ของแผนกพัสดุ

3. การจัดทำใบสำคัญจ่าย ตรวจสอบราคาของ และทำบัญชีเจ้าหนี้รายตัวหรือทะเบียนใบสำคัญ ควรเป็นหน้าที่ของแผนกบัญชี

4. การจ่ายเงิน ควรเป็นหน้าที่ของแผนกการเงิน

ใบสั่งซื้อควรมีเลขที่กำกับและมีสำเนาให้แผนกบัญชีเรียงลำดับเลขที่โดยครบถ้วน ควรมีระเบียบกำหนดวิธีการซื้อและผู้มีอำนาจอนุมัติให้เหมาะสม เมื่อแผนกบัญชีตรวจสอบใบกำกับสินค้าของผู้ขายและทำใบสำคัญเพื่อเตรียมจ่ายเงิน ควรตรวจสอบปริมาณและราคาของที่จะจ่ายเงินให้ตรงกับที่ได้รับและสั่งซื้อไปด้วย ใบกำกับสินค้าและเอกสารประกอบเมื่ออนุมัติจ่ายเงินแล้ว ควรประทับตราหรือหมายเหตุว่าได้จ่ายเงินแล้ว เพื่อป้องกันมิให้นำมารเบิกจ่ายซ้ำอีก

การตรวจสอบรายได้และค่าใช้จ่าย

วัตถุประสงค์การตรวจสอบรายได้และค่าใช้จ่าย

1. เพื่อให้ทราบว่ารายได้และค่าใช้จ่ายของรอบระยะเวลาบัญชีได้บันทึกไว้โดยครบถ้วนตามความเป็นจริงหรือไม่ เพื่อมิให้งบกำไรขาดทุนแสดงผลการดำเนินงานที่เป็นเท็จ

2. เพื่อให้การบันทึกรายได้และค่าใช้จ่ายเป็นไปตามหลักการบัญชีที่รับรองทั่วไป ซึ่งได้ถือปฏิบัติเช่นเดียวกับปีก่อน และมีการแสดงรายการในงบกำไรขาดทุนโดยถูกต้อง และเพื่อให้มีการเปิดเผยข้อมูลที่จำเป็นไว้ด้วย เช่น ดอกเบี้ยจ่ายที่ถือเป็นส่วนหนึ่งของราคาทุนของสินทรัพย์ ข้อผูกพันตามสัญญาเช่าระยะยาวและผลขาดทุนยกมา ไม่เกิน5 ปี ที่อาจนำไปหักจากกำไรทางบัญชีเพื่อคำนวณภาษีเงินได้

3. เพื่อให้ทราบว่ามีรายจ่ายที่เป็นทุนซึ่งลงบัญชีผิดไว้ในบัญชีค่าใช้จ่ายบ้างหรือไม่

4. เพื่อให้ทราบว่ามีข้อพิพาทในบัญชีสินทรัพย์และหนี้สินที่เกี่ยวข้องบ้างหรือไม่ เช่นบันทึกไว้ไม่ครบถ้วน หรือสูงกว่าควารเป็นจริง เป็นต้น

5. เพื่อเปิดเผยข้อเท็จจริงอันเป็นสาระสำคัญเกี่ยวกับการเสียภาษีเงินได้ ตามประมวลรัษฏากร

วิธีการตรวจสอบรายได้และค่าใช้จ่าย

1. ตรวจสอบเอกสารใบสำคัญประกอบรายการในสมุดขั้นต้น แล้วผ่านรายการไปยังบัญชีรายได้และค่าใช้จ่ายสำหรับระยะเวลาหนึ่ง

2. ตรวจสอบการถือปฏิบัติตามหลักการบัญชีเช่นเดียวกับปีก่อน

3. ตรวจสอบกำไรจากการขายตามสัญญาผ่อนชำระ

4. ตรวจสอบรายได้เบ็ดเตล็ด

5. ตรวจสอบรายการต้นปีใหม่

6. ตรวจสอบรายการพิเศษ

7. ตรวจสอบกำไรต่อหุ้น

8. ตรวจสอบข้อมูลที่จะต้องเปิดเผยเป็นหมายเหตุ

9. ตรวจสอบภาษีอากรตามประมวลรัษฏากร