Oksigjeni është element shumë i përhapur sa që pa të nuk mund të paramendohet jeta. Kështu dy të tretat (diku reth 65%) e trupit të njeriut përbëhet nga ky element i pazëvendësueshëm. Këtë element në trupin e njeriut e gjejmë në formë të ujit. Oksigjeni është gaz i cili nuk digjet por e ndihmon djegien. Oksigjeni së bashku me hidrogjenin formojn ujin i cili është komponimi më i përhapur në natyrë. Oksigjeni gjendet ne dy modifikime alotropike si oksigjen i zakonshëm (O2) dhe ozon (O3) Është element halogjen i grupit 16 VIA të sistemit periodik. Është jometal prandaj karakterizohet me veti të jometaleve. Shenja kimike O, numri atomik 8, masa atomike 16. Gjindet i lirë dhe i lidhur. I lirë gjindet në ajër 21%. I lidhur gjindet në ujë, tokë, shkëmbinj, komponime organike dhe joorganike. Ky element përfitohet në laborator dhe në industri. 1. Përfitohet nëse bëjmë nxemjen e oksidit të zhivës. 2. Nëse bëjmë nxemjen e kloratit të kaliumit.
VETITË: Gaz pa ngjyrë, pa erë, nuk digjet por e ndihmon djegien, është më i rëndë se ajri prandaj gjindet në shtresat e ulëta të atmosferës,tretet në ujë.
Komponimet e oksigjenit janë: oksidet, uji dhe peroksidi i hidrogjenit.
Përdorimi
Oksigjeni eshte perberesi kryesor i ajrit. Bimet e gjelberta e krijojn oksigjenin gjate procesit te fotosintezes, ndersa njerzit dhe shtazet e shfrytezojn ate gjate procesit te frymemarrjes dhe e lirojn dioksidin e karbonit. Oksigjeni eshte i nevojshem per fymemarrje, per zhytesit, alpinistet, pilotet, perdoret ne mjeksi per ta letesuar frymemarrjen e te te semureve, perdoret si lende per ta ndihmuar djegien, si oksidues per lende te djegshme raketash, ne udhtimet kozmike. po ashtu oksigjeni perdoret dhe tek njerzit te cilet kanë veshtirësi ne frymarje dhe i'u jepet oksigjeni.
Historia e zbulimit
Oksigjeni u zbulua nga kimisti suedez Carl Wilhelm Scheele në 1771, por ky zbulim nuk ishte menjëherë të njohur. Gjithashtu, zbulimi bërë në mënyrë të pavarur nga Joseph Priestley është i njohur mirë. Antoine Laurent Lavoisier u emërua në vitin 1774.
Përbërja
Oksigjeni është shumë elektronegativ. Ajo dëshirë forma shumë komponimeve jonik me metale (oksideve, hydroxides). Ajo gjithashtu ka forma të komponimeve ionocovalents me jo-metale (p.sh. dioksidit te karbonit, trioxide squfuri) dhe është një përbërës i shumë klasa e molekulave organike, p.sh., Alkoolet (R-OH), R carbonyl -cho ose R2CO dhe acidet carboxylic (R-COOH).
