Cultuur D-G

Daalberg, Bruno (eig. Petrus de Wakker van Zon; 1758-1818) Nederlands romanschrijver. In zijn jeugd was hij een groot aanhanger van de Verlichting Daalder, RenéDaalder, René (geb. 1944) Nederlands filmregisseur, eind jaren zestig aan de Nederlandse Filmacademie in Amsterdam mede-oprichter (met onder Daalen, Maria vanDaalen, Maria van (geb. 1951) Nederlands dichteres, wier werk overeenkomsten vertoont met het hermetische genre. De toon is ernstig en niet zelden Daan, LeaDaan, Lea (eig. Paula Gombert; geb. 1906) Belgisch (Vlaams) danseres en choreografe. Zij studeerde bij Rudolf von Laban en Kurt Jooss en stichtte Dabit, EugèneDabit, Eugène (1898-1936) Frans schrijver en schilder. Wijdde zich na een ontmoeting met André Gide geheel aan de literatuur. In 1929 verscheen Dach, SimonDach, Simon (1605-1659) Duits dichter, voornamelijk van simpele, traditionele baroklyriek in de trant van Opitz. D. schreef tal van doop-, huwelijks- dactylusdactylus (Gr.: daktulos = vinger) Versvoet van drie lettergrepen (lang kort kort), waarvan de eerste beklemtoond (lang) is en de andere twee onbeklemtoond Dada

Dada Artistieke, internationale beweging die zich tussen 1912 en 1924 op de gebieden van literatuur, beeldende kunst, muziek en theater heeft gemanifesteerd. Daddi, Bernardo

Daddi, Bernardo (ca. 1295-ca. 1348) Florentijns schilder, vermoedelijk een een der begaafdste leerlingen van Giotto, voornamelijk werkzaam te Florence, dado

dado In de architectuur het onderste gedeelte van een binnenmuur, dat door bijvoorbeeld een ornamentlijst van het hogere deel is gescheiden. De dado Daedalische kunst

Daedalische kunst De naar Daedalus (Attische held, personificatie van het kunstig handwerk) genoemde, vroegste Dorische kunst, vooral van de 7e Daeye, Hippoliet

Daeye, Hippoliet (1873-1952) Belgisch (Vlaams) schilder, leerling van Delvin, die aanvankelijk realistisch werkte, maar later evolueerde naar een dag (bouwk.)

dag (bouwk.) (dagmaat) Afstand tussen de zijkanten (dagkanten) en de boven-en benedendorpel van een venster, poort of boog, of tussen twee zuilen, dagboek (lit.)

dagboek (lit.) (journaal; Fr.: journal; Eng.: diary) Boek waarin men de dagelijkse gebeurtenissen (en gedachten) opschrijft. Een dagboek is niet artistiek dagboekroman

dagboekroman Een roman geschreven in de autobiografische vorm van een dagboek. De lezer ziet de gebeurtenissen en te beschrijven personen door Dagelet, Hans

Dagelet, Hans (Johannes Antonius Lebuïnus; geb. 1945) Nederlands acteur. Dagelet studeerde af aan de Toneelschool in Arnhem in 1967. Hij speelde Dagerman, Stig

Dagerman, Stig (1923-1954) Zweeds schrijver, wiens pessimistisch werk beheerst wordt door de gedachte dat de mens ten onder gaat aan zijn eigen dagkant

dagkant De loodrecht in de muur of het kozijnvlak gaande kant van een venster, poort, ingang of boog. Vroeger, in de Romaanse en gotische bouwkunst, Dagobert

Dagobert Naam van drie Frankische koningen uit het Merovingische huis: 1. Dagobert I (602-639), koning van Austrasië (623-628) en vanaf 629 koning dagobert

dagobert Naam voor een stoel met X-vormige poten die overlopen in de armleuningen. Dit type gaat terug tot de zgn. curulische zetel in de Romeinse Dahlberg, Edward

Dahlberg, Edward (1890-1977) Amerikaans romanschrijver en essayist. Leidde een zeer kleurrijk leven, waarop hij een deel van zijn werk baseerde: Dahlstierna, Gunno Eurelius

Dahlstierna, Gunno Eurelius (1661-1709) Zweeds schrijver. Een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de barokpoëzie. Zijn rouwdicht voor Dahl, Roald

Dahl, Roald (1916-1990) Brits schrijver van Noorse afkomst. Dahl maakte allereerst naam met humoristisch-macabere verhalen met een doorgaans Dahmen, Karl Fred

Dahmen, Karl Fred (1917-1981) Duits beeldend kunstenaar; sloot zich aan bij een groep tachisten en maakte daarbij reliëfachtige schilderijen, zgn. Dahn, Walter

Dahn, Walter (geb. 1954) Duits schilder, leerling van Beuys; schilderde aanvankelijk neo-expressionistisch en behoorde tot de Mülheimer Freiheit. Daisne, Johan

Daisne, Johan (eig. Hermanus Thiery; 1912-1978) Belgisch (Vlaams) dichter en schrijver. Studeerde economie, was leraar en vanaf 1945 hoofdbibliothecaris dakkapel

dakkapel Klein uitspringend venster dat een hellend dakvlak onderbreekt, bij hoge daken veelvuldig aangebracht om licht en lucht in de dakkap toe dakruiter

dakruiter In de architectuur een kleine opbouw in de vorm van een torentje of spits op een dak, die geen eigen fundament op de grond heeft en dus o

Dalayrac, Nicolas-Marie

Dalayrac, Nicolas-Marie (1753-1809) Frans componist. Ofschoon hij voorbestemd was voor een militaire carrière, koos Dalayrac voor een muzikale Dalem, Cornelis van

Dalem, Cornelis van (ca. 1530-1573) Vlaams schilder, een van de belangrijkste landschapschilders van de 16e eeuw. Van zijn oeuvre is weinig bewaard dalend metrum

dalend metrum Metrum dat ontstaat wanneer een beklemtoonde lettergreep gevolgd wordt door een onbeklemtoonde lettergreep (trocheus) of onbeklemtoonde Dalida

Dalida (1933-1987) (eig. Gigliotti, Yolande Christina) Frans zangeres. Dalida was de dochter van een bij een Egyptisch opera-orkest spelend Italiaans Dalí, Salvador

Dalí, Salvador (1904-1989) Spaans kunstenaar. Hij verwierf roem met schilderijen waarin hij surrealistische droomvisioenen fotografisch nauwkeurig Dallapiccola, Luigi

Dallapiccola, Luigi (1904-1975) Italiaans componist. Studeerde aan het conservatorium te Florence, waaraan hij van 1934-67 hoogleraar was. Dallapiccola Dallesandro, Joe

Dallesandro, Joe (geb. 1948) Amerikaans acteur die bekend werd uit undergroundfilms van Andy Warhol, zoals 'Flesh' (1968), 'Heat' (1972) en 'Andy Dalle, Felix

Dalle, Felix (geb. 1921) Belgisch priester/schrijver, hoofdredacteur van het weekblad Kerkelijk Leven. Zijn eerste boeken waren bestemd voor de rijpere Dall'Abaco, Evaristo Felice

Dall'Abaco, Evaristo Felice (1675-1742) Italiaans componist. Hij werkte in Modena; werd in 1704 cellist in de hofkapel van Max Emanuel te München. Dalmau, Luis

Dalmau, Luis (15e eeuw) Spaans schilder, werkzaam in Barcelona en Valencia tussen 1428 en 1460. Introduceerde, na een bezoek aan Vlaanderen, Dalou, Aimée Jules

Dalou, Aimée Jules (1838-1902) Frans beeldhouwer van allegorische beeldengroepen in neoklassieke stijl. Maakte ook veel studies van 'gewone' mensen Dalsum, Albertus Wilhelmus (Albert) van

Dalsum, Albertus Wilhelmus (Albert) van (1889-1971) Nederlands toneelspeler en regisseur. Speelde bij veel gezelschappen en was betrokken bij Dalton, Timothy

Dalton, Timothy (geb. 1944) Brits (Welsh) filmacteur. Werd na succes in klassieke toneelstukken aanvankelijk vooral gevraagd voor rollen in kostuumfilms, Dalwood, Hubert

Dalwood, Hubert (1924-1976) Engels beeldhouwer. Werkend in beton, brons, lood en aluminium ontwikkelde hij, na een figuratieve periode, een symbolische Dal, Vladimir Ivanovitsj

Dal, Vladimir Ivanovitsj (1801-1872) Russisch schrijver, lexicograaf en etnograaf. Zijn roem als verhalenschrijver (onder het pseudoniem de Kozak

damasceren

damasceren Techniek om goud- en zilverdraden in een stalen ondergrond te hameren; vooral gebruikt bij het versieren van wapens, zoals de damascener Damen, Jan

Damen, Jan (1898-1957) Nederlands violist. Hij studeerde aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag, daarna bij Carl Flesch te Berlijn, waar Dameron, Tadd

Dameron, Tadd (1917-1965) Amerikaans jazzpianist. Trad in de jaren veertig op als arrangeur voor onder anderen Count Basie, Sarah Vaughan en Dam, Cees

Dam, Cees (geb. 1932) Nederlands architect. Academie voor Bouwkunst, Amsterdam. Beïnvloed door Rietveld, Aldo van Eyck en Carlo Scarpa. Onderscheidt Dam, José van

Dam, José van (eig. Joseph van Damme; geb. 1940) Belgisch zanger (bas-bariton). Studeerde aan het Brussels Conservatorium bij Frederic Anspach. Dana, Richard Henry

Dana, Richard Henry (1815-1882) Amerikaans prozaschrijver, jurist en maatschappijhervormer. Maakte voor zijn afstuderen als jurist een zeereis Danby, Francis

Danby, Francis (1793-1861) Iers landschapschilder, was van grote invloed op de Engelse romantische schilderkunst. De meeste werken hebben een dance

dance Verzamelnaam van alle muziekstijlen waarop wordt gedanst: van rhythm & blues tot disco, van rock & roll tot techno. Tegenwoordig gebruikt Dance de Oude, George

Dance de Oude, George (ca. 1700-1768) Engels architect. Bouwde in Londen verscheidene kerken in classicistische stijl, o.a. St. Leonard's Church Danco, Suzanne

Danco, Suzanne (geb. 1911) Belgisch zangeres (sopraan). Danco studeerde in Brussel en behaalde daarna eerste prijzen op concoursen te Wenen (Dandrieu, Jean-François

Dandrieu, Jean-François (1682-1738) Frans organist en componist, vanaf 1704 organist te Parijs en vanaf 1721 tevens hoforganist. Hij schreef dri

dandy's

dandy's Groep rijke jongemannen die tijdens de Franse Restauratie en de Juli-monarchie (1815-1848) hun aristocratische superioriteit tot uitdrukking Dane, Clemence

Dane, Clemence (Eig. Winifred Ashton; 1890-1965) Engels toneel- en romanschrijfster. Aanvankelijk actrice onder de naam Diana Portis. Debutee

Danhauser, Joseph

Danhauser, Joseph (1805-1845) Oostenrijks schilder, vertegenwoordiger van het biedermeier. Schilder van genrestukken en portretten. Josef Danhauser:

Daniëls, René

Daniëls, René (geb.1950) Nederlands schilder. Opleiding Academie voor Beeldende Kunsten, Den Bosch. Zijn lyrische doeken in dunne verf van Daniel-Rops, Henri

Daniel-Rops, Henri (eig. Henri Jules Charles Petiot; 1901-1965) Frans historicus en schrijver. Debuteerde met essays en romans waarin hij een beeld Daniël, Joeli Markovitsj

Daniël, Joeli Markovitsj (1925-1988) Dissidente Russische schrijver, die schreef onder het pseudoniem Nikolaj Arzjak. Daniël dankt zijn literaire roem Daniel, Samuel

Daniel, Samuel (1563-1619) Engels dichter en toneelschrijver. Zijn bekendste werk is de sonnettencyclus 'Delia' (1592-1601). Een poging in neoclassicistische Daniïl Zatotsjnik

Daniïl Zatotsjnik (12e of 13e eeuw) Russisch schrijver van de 'Smeekbede van Daniïl Zatotsjnik' (Daniïl de Banneling), een manuscript uit het eind Daninos, Pierre

Daninos, Pierre (geb. 1913) Frans romanschrijver, die debuteerde met een aantal weinig succesvolle klassieke romans en daarop voor luchtiger proza Dannecker, Johann Heinrich von

Dannecker, Johann Heinrich von (1758-1841) Duits classicistisch beeldhouwer. Studeerde bij Pajou in Parijs en bij Canova in Rome. Vervaardigde Danniel, Danniel

Danniel, Danniel (echte naam onbekend; geb. 1950) Israëlisch/Nederlands filmregisseur en 'editor'. Danniel studeerde filosofie, kunstgeschiedenis Danny and the Juniors

Danny and the Juniors Amerikaanse rock 'n' roll-zanggroep, maakte in 1958 de beroemde hit 'At the hop', gevolgd door 'Rock and roll is here to stay'. dans

dans Continue beweging van het lichaam, binnen een bepaalde ruimte, in overeenstemming met een vaststaand ritme en een bewuste techniek. Behoort Dansersfonds '79

Dansersfonds '79 Fonds gesticht door Alexandra Radius en Han Ebbelaar met als doel jonge, begaafde dansleerlingen te steunen bij hun opleiding; danseur, danseuse

danseur, danseuse (Fr.) Toneeldanser(es), met name solodanser(es).

danslied

danslied Gezelschapslied, gezongen als begeleiding van een dans. Dansliederen bestaan meestal uit een aantal coupletten en een refrein, waardoor een dansnotatie

dansnotatie (dansschrift) Schriftelijk vastleggen van dansbewegingen d.m.v. symbolen. Vergelijkbaar met registreren van muziek d.m.v. notenschrift. Danstheater aan het Spui of AT&T Danstheater

Danstheater aan het Spui of AT&T Danstheater Sinds 1987 nieuw tehuis met 18 meter toneelopening voor het Nederlands Danstheater in Den Haag Dantan, Jean-Pierre

Dantan, Jean-Pierre (1800-1869) Frans beeldhouwer, leerling van Bosio; bekend geworden door zijn goedaardige karikaturen van tijdgenoten, o.a. Dante Alighieri

Dante Alighieri (1265-1321) Italiaans dichter. De grootste figuur uit de Italiaanse literatuur en onsterfelijk geworden door zijn 'Divina Commedia', Danti, Vincenzo

Danti, Vincenzo (1530-1576) Italiaans beeldhouwer, goudsmid, schilder, architect en kunsttheoreticus. Leerling van zijn vader Giulio Danti (1500-Dantzig, Rudi van

Dantzig, Rudi van (geboren te Amsterdam 4-8-1933): Internationaal gekend Nederlands balletleider en choreograaf. Hij kreeg zijn opleiding voornamelijk Danzi, Franz Ignaz

Danzi, Franz Ignaz (1763-1826) Duits componist. Danzi studeerde bij zijn vader en G.J. Vogler en was zowel in Duitsland als in Italië werkzaam als Daphnis en Chloë

Daphnis en Chloë Herdersroman van de Griekse schrijver Longus van Lesbos (3e eeuw n.C.). Het is het in fraaie stijl geschreven verhaal van twee Daquin, Louis Claude

Daquin, Louis Claude (1694-1772) Frans organist en componist. Reeds in 1706 werd Daquin organist van het klooster Petit Saint-Antoine te Parijs Darboven, Hanne

Darboven, Hanne (geb. 1941) West-Duits beeldend kunstenaar. Wordt gerekend tot de conceptual art. Zij ging in 1966 naar New York en begon daar Daret, Jacques

Daret, Jacques (ca. 1404-ca. 1468) Vlaams schilder; vanaf 1427 samen met Rogier van der Weyden in de leer bij Robert Campin. Slechts vier panelen, Dargomisjki, Aleksandr Sergejevitsj

Dargomisjki, Aleksandr Sergejevitsj (1813-1869) Russisch componist en pianist. Dargomisjki kreeg enig onderricht van Glinka en componeerde Darin, Bobby

Darin, Bobby (eig. Walden Robert Cassotto; 1936-1973) Amerikaans zanger, songwriter, pianist en filmacteur. Vanaf het eind van de jaren vijftig bij Darío, Rubén

Darío, Rubén (eig. Félix Rubén García Sarmiento; 1867-1916) Nicaraguaans (Spaans) dichter, de belangrijkste vertegenwoordiger van het Modern

Dart, Robert Thurston

Dart, Robert Thurston (1921-1971) Engels musicoloog en klavecimbelspeler. Dart studeerde aan het Royal College of Music in Londen en na de Tweede Darvas, József

Darvas, József (1912-1973) Hongaars schrijver, vertegenwoordiger der zgn. populisten, een na 1919 ontstane literaire groepering, die, na de hervorming Dasnoy, Albert

Dasnoy, Albert (geb. 1901) Vlaams schilder en kunstcriticus, die kunstkronieken schreef o.a. voor Journal des Beaux-Arts en La Revue Générale. D. Dassin, Jules

Dassin, Jules (geb. 1911) Amerikaans-Frans filmregisseur, vooral bekend door zijn politie- en misdaadfilms. In 1950 verliet hij de VS vanwege zijn Dauberval, Jean

Dauberval, Jean (eig. Jean Bercher; 1742-1806) Frans balletdanser en choreograaf, die als leerling van Noverre in 1761 debuteerde bij de Parijse Académie Daubigny, Charles François

Daubigny, Charles François (1817-1878) Frans schilder en graveur, bevriend met Corot. Sloot zich aan bij de school van Barbizon. Bekend door Däubler, Theodor

Däubler, Theodor (1876-1934) Oostenrijks schrijver. In 1898 begon D. aan zijn hoofdwerk 'Das Nordlicht', een cyclische kosmogonie van meer dan Daudet, Léon Alphonse Marie

Daudet, Léon Alphonse Marie (1867-1942) Frans journalist en schrijver, zoon van Alphonse D. Hij studeerde aanvankelijk medicijnen, maar koos Daudet, Louis-Marie Alphonse

Daudet, Louis-Marie Alphonse (1840-1897) Frans romanschrijver. Debuteerde met dicht- en toneelwerk en behaalde zijn eerste succes met het op Daumal, René

Daumal, René (1908-1944) Frans dichter en essayist. Zijn zeer grote belangstelling voor het occultisme en de daaruit voortvloeiende metafysische Daumier, Honoré

Daumier, Honoré (1808-1879) Frans schilder, lithograaf en beeldhouwer. Wereldberoemd geworden om zijn litho's, waarin hij het sociale en politieke Dauthendey, Max

Dauthendey, Max (eig. Maximilian D.; 1867-1918) Duits schrijver. D. debuteerde met de dichtbundel 'Ultra Violett' (1893), gevolgd door 'Der brennende Dautzenberg, Johan Michiel

Dautzenberg, Johan Michiel (1808-1869) Belgisch dichter. Van zijn hand verscheen in 1850 een bundel 'Gedichten' en kort na zijn dood publiceerde Dave Clark Five, The

Dave Clark Five, The Britse beatgroep, opgericht in 1962. In 1964 wereldhit met 'Glad all over'. Een der eerste Britse groepen die zeer populair waren Davenport, Charles

Davenport, Charles (1894-1955) Amerikaans ragtimepianist en zanger, mogelijk een van de eerste boogie-woogiepianisten. Speelde veel vaudevillenummers Davidson, Donald

Davidson, Donald (geb. 1893) Amerikaans dichter en criticus. Medeoprichter van het tijdschrift Fugitive en een der leden van de literaire groep The Davidson, John

Davidson, John (1857-1909) Schots dichter en romanschrijver. Poëzie van hem is o.a. 'In a music hall and other poems' (1891), 'Fleet Street eclogues' Davids, Henriëtte (Heintje)

Davids, Henriëtte (Heintje) (eig. Henriëtte Pinkhof-Davids; 1888-1975) Nederlands kleinkunstenares, zuster van Louis Davids. Speelde als kind op Davids, Louis

Davids, Louis (1883-1939) Nederlands kleinkunstenaar. Stond reeds op 13-jarige leeftijd op het toneel, o.a. met zijn zuster Henritte en speelde voor David, Félicien César

David, Félicien César (1810-1876) Frans componist. Na een algemene muzikale opleiding voltooide David zijn studie op het Parijse conservatoriu

David, Ferdinand

David, Ferdinand (1810-1873) Duits violist, studeerde o.a. bij Spohr. In 1826 leerde hij Mendelssohn kennen, die hem in 1835 naar Leipzig uitnodigde, David, Gerard

David, Gerard (ca. 1460-1523) Zuid-Nederlands schilder, beschouwd als een der laatste Vlaamse primitieven. Aanvankelijk vooral beïnvloed door David, Jacques-Louis

David, Jacques-Louis (1748-1825) Frans schilder, was ook politiek actief: eerst als propagandist voor de Franse Revolutie, daarna voor het dictatoriale David, Jan Baptist

David, Jan Baptist (1801-1866) Belgisch geestelijke, historicus en letterkundige. Was hoogleraar te Leuven (1836-65) en kanunnik te Mechelen. Met David, Johann Nepomuk

David, Johann Nepomuk (1895-1977) Oostenrijks componist en organist. Leidde van 1924-34 het Bachkoor te Wels (Opper-Oostenrijk), doceerde David, Pierre Jean

David, Pierre Jean (David d'Angers; 1788-1856) Frans beeldhouwer, die in 1808 in Parijs leerling werd van Roland en in 1811 de Prix de Rome won Davies, Arthur Bowen

Davies, Arthur Bowen (1862-1928) Amerikaans schilder, beeldhouwer en graficus. Studeerde in Chicago en New York. Schilderde hoofdzakelijk Davies, Cyril

Davies, Cyril (1932-1964) Brits rhythm and blues-musicus. Formeerde in 1961 met Alexis Korner de groep Blues Incorporated, waarin later bekend

Davies, John

Davies, John (geb. 1946) Brits beeldhouwer; maakte uit was en textielmaterialen figuurgroepen die met een stoffige grijze krijtlaag zijn overtrokken, Davies, Peter Maxwell (Sir)

Davies, Peter Maxwell (Sir) (geb. 1934) Brits componist. Studeerde aan het Royal Manchester College of Music, later bij Petrassi in Rome. In 1967 Davies, Robertson

Davies, Robertson (1913-1995) Canadese roman- en toneelschrijver die na zijn studie aan de Universiteit van Oxford in de jaren dertig, twee seizoenen Davies, Thomas

Davies, Thomas (1737-1812) Canadees landschapschilder. Zijn aquarellen zijn vooral in topografisch opzicht van belang.

Davie, Alan

Davie, Alan (geb. 1920) Brits beeldend kunstenaar, musicus en schrijver. In zijn teken- en schilderkunst is invloed aanwijsbaar van Klee, Picasso en Davignon, Henri

Davignon, Henri (1879-1964) Belgisch (Waals) schrijver van aristocratischen huize, wiens oeuvre zich diepgaand bezighoudt met de Belgische dualiteit Davis jr., Sammy

Davis jr., Sammy (1925-1990) Amerikaans entertainer. Danser, zanger en acteur Sammy Davis Jr. stond tientallen jaren aan de top van de Amerikaanse Davison, Wiliam Edward ('Wild Bill')

Davison, Wiliam Edward ('Wild Bill') (1906-1989) Amerikaans jazzmusicus. Davison begon zijn loopbaan in de jaren twintig. Hij speelde cornet in Davis, Alexander Jackson

Davis, Alexander Jackson (1803-1892) Amerikaans architect en illustrator. Na enige tijd gewerkt te hebben bij het architectenbureau Ithiel Town,

Davis, Brad

Davis, Brad (1949-1992) Amerikaans acteur. Davis bezocht de Academy of Dramatic Art in New York en speelde in de jaren zeventig in off-Broadway Davis, Coleen

Davis, Coleen (geboren te Oakland 1-11-1959): Amerikaanse danseres, kwam in 1977 bij Het Nationale Ballet en werd in 1985 tot eerste soliste bevorderd. Davis, Colin Rex (Sir)

Davis, Colin Rex (Sir) (geb. 1927) Brits dirigent. Kreeg in 1950 de leiding van de Chelsea Opera Group, dirigeerde het BBC Scottish Orchestra (1957-Davis, Eddy (Lockjaw)

Davis, Eddy (Lockjaw) (1921-1986) Amerikaans tenorsaxofonist. Speelde in de big band van Cootie Williams en leidde vanaf 1946 een eigen groep.

Davis, Miles

Davis, Miles (1926-1991) Amerikaans jazztrompettist. Naast Dizzy Gillespie is Miles Davis de invloedrijkste trompettist van de moderne jazz. Met Davis, Richard

Davis, Richard (geb. 1930) Amerikaans jazzbassist. Speelde in een aantal symfonieorkesten en met Benny Goodman (ca. 1960). Maakte deel uit van Davis, Ron

Davis, Ron (geb. 1937) Amerikaans schilder, werkend met vloeibaar plastic en fiberglas. Zijn tweedimensionale veelhoeken suggereren in perspectief Davis, Ruth Elizabeth (Bette)

Davis, Ruth Elizabeth (Bette) (1908-1989) Amerikaans actrice. Na een lange aanloop vol tegenslagen werd Bette Davis begin jaren dertig een van Davis, Stuart

Davis, Stuart (1894-1964) Amerikaans schilder, die o.m. in 1913 via de Armory Show in New York kennis maakte met het kubisme en abstracte, kubistische Day Lewis, Cecil

Day Lewis, Cecil (1904-1972) Engels dichter en romanschrijver van Ierse afkomst. Evenals Auden en Spender het meest actief in de jaren dertig. Vestigde Day, Clarence Shepard

Day, Clarence Shepard (1874-1935) Amerikaans prozaschrijver. Vooral bekend geworden door de autobiografische, zeer humoristische boeken 'God Day, Doris

Day, Doris (eig. Doris Mary Kappelhoff; geb. 1922) Amerikaans filmactrice, zingend hoofdrolspeelster in opgeruimde amusementsfilms als 'On moonlight De Dijk

De Dijk In 1974 opgerichte Nederlandstalige popgroep, vernoemd naar de Amsterdamse Zeedijk. De oorspronkelijke leden zijn Bert Stelder (gitaar/De Franco, Buddy

De Franco, Buddy (geb. 1923) Amerikaans jazzklarinettist. Kreeg veel bekendheid tijdens de bopperiode. Speelde in een aantal big bands (o.a. Count De Heinrico

De Heinrico Een anoniem, omstreeks 1000 in Thüringen geschreven gedicht, waarvan de regels gedeeltelijk in het Latijn en gedeeltelijk in het Oudhoogduits De la Mare, Walter John

De la Mare, Walter John (1873-1956) Engels dichter en prozaschrijver. Debuteerde onder het pseudoniem Walter Ramal met 'Songs of childhood' De Oliveira, Manoel

De Oliveira, Manoel (geb. 1908) Portugees filmregisseur. De eerste documentaire die De Oliveira in 1931 maakte, gaf met grote betrokkenheid het De Voto, Bernard

De Voto, Bernard (1890-1955) Amerikaans criticus. Redacteur bij de Saturday Review of literature (1636-38). Medewerker van Harper's Magazine Dean, James

Dean, James (1931-1955) Amerikaans acteur, ontdekt door Elia Kazan en idool der jongeren als prototype van de losgeslagen jeugd in de jaren vij

Dean, Roger

Dean, Roger (geb. 1944) Brits ontwerper, opgeleid tot industrieel ontwerper, zilversmid en meubelontwerper aan de Canterbury School of Art (1961-Debrot, Nicolaas (Cola)

Debrot, Nicolaas (Cola) (1902-1981) Antilliaans (Nederlands) arts, schrijver en staatsman. Studeerde medicijnen te Amsterdam, was van 1942-47 Deburau, Jean-Baptiste Gaspard

Deburau, Jean-Baptiste Gaspard (1796-1846) Frans pantomimespeler. Deburau is van groot belang geweest voor de ontwikkeling van de pantomime Debussy, Claude Achille

Debussy, Claude Achille (1862-1918) Franse componist. Debussy heeft weinig directe navolgers gehad, maar zijn invloed op de toonkunst van de debuut

debuut 1 Eerste publicatie van een schrijver. 2 Eerste professionele en publieke optreden van een toneelspeler, zanger, danser, enz.

decade

decade (Gr.: deka = tien) In de Oudheid een aantal van tien, bijv. in het leger of een reeks van tien dagen op de kalender. Tijdens de Franse Revolutie decadentie

decadentie (decadentisme; Fr.: décadence = verval) 1 Sinds het werk van de Franse schrijver Montesquieu een term in de cultuurfilosofie (1734). 2

Decadt, Jan

Decadt, Jan (1914-1995) Belgisch componist. Decadt studeerde aan het conservatorium van Gent en bij Jean Absil in Brussel. Van 1945 tot 1979 was Decaë, Henri

Decaë, Henri (geb. 1915) Frans cameraman, wiens experimentele camerawerk als het ware anticipeerde op de ideeën van de regisseurs van de nouvelle Decameron, Il

Decameron, Il Beroemde verhalenbundel in de vorm van een raamvertelling, geschreven door de Italiaan Giovanni Boccaccio (1348-53) en voor het decasyllabe

decasyllabe Tienlettergrepig vers, veel gebruikt in de Chansons de Geste; de cesuur viel meestal na de vierde lettergreep.

Decker, Jeremias de

Decker, Jeremias de (1609-1666) Nederlands dichter. Het feit dat zijn vader een specerijenhandelaar was, leverde hem in de 19e eeuw de bijnaam Decker, Paul

Decker, Paul (1677-1713) Duits architect en etser, leerling van de Berlijnse barokarchitect Andreas Schlüter (ca. 1660-1714). Zijn belang ligt niet declamatie

declamatie In het algemeen voordragen van poëzie, ook wel reciteren genoemd. Een declamatie is evenwel niet tot poëzie beperkt en kan ook proza declamatorium

declamatorium Een compositie waarin een lyrische of epische tekst door een recitant wordt voorgedragen. Deze tekst wordt onderstreept, ondersteund Decleir, Jan (Amanda Gustaaf)

Decleir, Jan (Amanda Gustaaf) (geb. 1946) Belgisch acteur. Decleir volgde de acteursopleiding van Studio Herman Teirlinck in Antwerpen. Hij décollage

décollage Term, vooral gebruikt in de beeldende kunst van de jaren zestig, die duidt op het methodisch kapotmaken van materiaal door bijv. scheuren, Deconinck, Romain

Deconinck, Romain (1915-1994) Vlaams acteur, auteur en regisseur. Deconinck studeerde aan de Gentse Toneelschool en aan de Academie voor S

deconstructie (lit.)

deconstructie (lit.) Term uit het postmoderne jargon. In de kunstwereld, in de literatuurwetenschap en in toenemende mate ook bij de beschrijving decor

decor Bouwsels op het toneel die de plaats van handeling voorstellen van een toneelstuk of een filmopname. Het decor vindt men al in het klassieke decorated

decorated Tweede fase in de gotische bouwkunst in Engeland (ca. 1275-1350). Volgde op early English en was voorafgaand aan perpendicular. Gekenmerkt Decorte, Bert

Decorte, Bert (geb. 1915) Belgisch (Vlaams) dichter en schrijver, debuteerde in 1937 met 'Germinal', een bundel vitalistische verzen, beïnvloed door deductieroman

deductieroman Traditionele vorm van het detectiveverhaal waarin de speurder door het juist interpreteren van een aantal aanwijzingen in staat is de Deelder, Jules A.

Deelder, Jules A. (geb. 1944) Nederlandse dichter en verhalenschrijver. Geniet grote bekendheid door zijn opvallende verschijning en wijze van voordragen, Deelen, Dirk van

Deelen, Dirk van (ook: Dirck van Delen; 1605-1671) Nederlands schilder, leerling van Hendrick Aerts; werd in 1639 lid van het Middelburgse schildersgilde Deel, Tom van

Deel, Tom van (geb. 1945) Nederlands dichter en literatuurcriticus. Zijn poëzie maakte een ontwikkeling door van anekdotisch naar algemeen beschouwend, Deense kunst

Deense kunst Culturele uitingen uit Denemarken. Tot de oudste voorwerpen behoren kleine barnstenen dierfiguurtjes uit het Mesolithicum (8000-Deep Purple

Deep Purple Britse hard rock-groep, opgericht in 1968. Geldt als een der grondleggers van het genre, met baanbrekende albums als 'Deep Purple in

Deeping, George Warwick

Deeping, George Warwick (1877-1950) Engels romanschrijver. Gaf artsenpraktijk op na succes van een serie historische romans, met name 'Love Def Leppard

Def Leppard Engelse hard rock-groep, opgericht in 1977. Een van de belangrijkste groepen van de zgn. new wave of British heavy metal. Debuteerde Defauw, Désiré

Defauw, Désiré (1885-1960) Belgisch/Amerikaans dirigent. Defauw studeerde te Gent en begon zijn loopbaan als vioolvirtuoos. In 1906 werd hij dirigent Defesche, Pieter

Defesche, Pieter (1921-1998) Nederlands beeldend kunstenaar; schilderde veelal landschappen, stillevens en bijbelse voorstellingen in expressionistische, defictionalisering

defictionalisering Een term uit de literatuurwetenschap, waarmee wordt aangegeven dat een auteur (de inhoud van) zijn tekst zoveel mogelijk probeert Defoe, Daniel

Defoe, Daniel (ca. 1660-1731) Engels schrijver. Was eerst koopman, maar ontwikkelde zich na een faillissement tot een uiterst productief auteur met Deforges, Régine

Deforges, Régine (Marie Léone; geb. 1935) Frans schrijfster en uitgeefster. Haar vroege boeken, `Blanche et Lucie' (1977) en `Le cahier volé' (1978), Defossez, René

Defossez, René (1905-1988) Belgisch dirigent en componist. Defossez studeerde te Spa en Luik en behaalde in 1935 de Prix de Rome. In 1936 werd Defresne, Maria André Antoine August

Defresne, Maria André Antoine August (1893-1961) Nederlands letterkundige, toneelschrijver en regisseur. Hij studeerde Nederlands te Amsterdam, Degas, Edgar Germain Hilaire

Degas, Edgar Germain Hilaire (1834-1917) Franse schilder en beeldhouwer, vooral bekend geworden om zijn schilderijen en pasteltekeningen van Degenhardt, Franz Josef

Degenhardt, Franz Josef (geb. 1931) Duits schrijver, aanvankelijk van ironisch-macabere chansons en kritische, doch weinig ideologische straatli

Degouve de Nuncques, William

Degouve de Nuncques, William (1867-1935) Frans-Belgisch schilder van landschappen, symbolistische en bijbelse voorstellingen; volledig autodidact. Dehmel, Richard

Dehmel, Richard (1863-1920) Duits schrijver. D. studeerde o.m. economie, sociologie en filosofie. Van 1887-95 was hij secretaris van een Berlijnse Deighton, Len

Deighton, Len (geb. 1929) Brits auteur van spionageromans. Had in 1962 onmiddellijk groot succes met 'The Ipcress file'. Hierna volgden regelmatig Deitrick, William H.

Deitrick, William H. (geb. 1905) Amerikaans architect. Bouwde samen met Nowicki en Severud de Arena te Raleigh, North Carolina (1952-53). Het

Dekelver, Piet

Dekelver, Piet (1907-1986) Belgisch acteur. Werd zeer populair als declamator bij de luisterspelen van de Katholieke Vlaamse Radio-Omroep (KVRO), Deken, Agatha (Aagje)

Deken, Agatha (Aagje) (1741-1804) Nederlands schrijfster. Werd opgevoed in een weeshuis te Amsterdam en diende daar bij de familie Bosch, met

Dekeukeleire, Charles

Dekeukeleire, Charles (1905-1971) Belgisch cineast, voorman van de Belgische film, die in 1927 met de abstracte film 'Combat de boxe' naam maa

Dekkers, Ad

Dekkers, Ad (1938-1974) Nederlands beeldend kunstenaar. Werkte met geometrische figuren die hij onderzocht door een zelfde figuur van verschillende Dekkers, Ger

Dekkers, Ger (geb. 1929) Nederlands beeldend kunstenaar; legt d.m.v. fotografie veranderingen en toevoegingen in het landschap vast (landscape Dekker, Gerrit (kunst)

Dekker, Gerrit (kunst) (geb. 1943) Nederlands beeldend kunstenaar. Aanvankelijk invloed van Heyboer. Later samenwerking en -woning met Ben Dekker, Gerrit (lit.)

Dekker, Gerrit (lit.) (1897-1973) Zuid-Afrikaans letterkundige, hoogleraar in de Afrikaanse letterkunde aan de universiteit van Potchefstroom (1927-Dekker, Maurits Rudolph Joël

Dekker, Maurits Rudolph Joël (1896-1962) Nederlands romancier en toneelschrijver. Ontwikkelde zich door zelfstudie tot een gewaardeerd auteur Dekker, Thomas

Dekker, Thomas (ca. 1570-1632) Engels toneelschrijver en een der opgewektste vertegenwoordigers van het Jacobean Drama. In 1600 publiceerde Delacre, Jules

Delacre, Jules (1883-1954) Belgisch (Frans) toneelspeler, regisseur en theaterdirecteur. Richtte tijdens WO I in Londen met M.J.T. Grein de French Delacroix, Eugène

Delacroix, Eugène (eig. Ferdinand-Victor-Eugène Delacroix; 1798-1863) Frans schilder, lithograaf en etser, een van de veelzijdigste kunstenaars van Delafosse, Jean-Charles

Delafosse, Jean-Charles (1734-1789) Frans architect, tekenaar en graveur. Belangrijk en origineel exponent van de Lodewijk XVI-stijl. Delafosse

Delahaut, Jo

Delahaut, Jo (1911-1992) Belgisch schilder, lid van de Jeune Peinture Belge. Aanvankelijk schilderde Delahaut in de trant van het fauvisme, maar

Delahaye, Charles

Delahaye, Charles (geb. 1928) Frans beeldhouwer, die plastieken vervaardigt die beweging of snelheid suggereren. Zijn eerste bekende werk was Delalande, Michel-Richard

Delalande, Michel-Richard (1657-1726) Frans organist en componist. Hij was koorknaap aan de Saint-Germain-l'Auxerrois te Parijs, studeerde daarna

Delaney, Bonnie & Friends

Delaney, Bonnie & Friends Amerikaanse popgroep, opgericht in 1969 door Delaney Bramlett en zijn vrouw Bonnie. De leden van de begeleidingsgroep Delaney, Shelagh

Delaney, Shelagh (geb. 1939) Brits schrijfster, behorend tot de Angry Young Men en zeer bekend geworden door haar toneelstuk 'A taste of honey' Delaroche, Hippolyte (Paul)

Delaroche, Hippolyte (Paul) (1797-1856) Frans schilder, bekend door zijn historische taferelen in realistische, romantische trant. Vervaardigde een

Delattre, Louis

Delattre, Louis (1870-1938) Belgisch (Frans) arts en schrijver. Hij was medewerker aan het tijdschrift Le Coq Rouge, waarin ook o.m. George Eekhoud Delaunay-Terk, Sonia

Delaunay-Terk, Sonia (1885-1979) Frans schilderes van Russische afkomst. Aanvankelijk beïnvloed door Gauguin. Later, evenals haar man Robert

Delaunay, Robert

Delaunay, Robert (1885-1941) Frans schilder, aanvankelijk beïnvloed door het fauvisme. Sloot zich in 1909 aan bij de kubisten. Liet de analytische Delaune, Étienne

Delaune, Étienne (1519-1583) Frans graveur en edelsmid; bekend door zijn virtuoos uitgevoerde reeks ornamentprenten en portretten, die enige overeenkomst Delaunois, Alfred

Delaunois, Alfred (1876-1941) Vlaams schilder, leerling en later directeur van de academie van Leuven. Schilderde naast landschappen vooral kerkinterieurs Delblanc, Sven Axel Hermann

Delblanc, Sven Axel Hermann (geb. 1931) Zweedse romanschrijver en criticus, die tot de belangrijkste auteurs van zijn generatie wordt gerekend. Delbruck, Berthold

Delbruck, Berthold (1842-1922) Vooraanstaand Duits indogermanist, beoefenaar van de historisch-vergelijkende taalwetenschap. Schrijver van een Delcour, Jean

Delcour, Jean (1631-1707) Waals beeldhouwer, die gedurende een negenjarig verblijf in Rome (1652-61) in het atelier van Bernini werkzaam was Delden, Lex van

Delden, Lex van (eig. Alexander Zwaap; 1919-1988) Nederlands componist en muziekjournalist. Van Delden studeerde piano bij Cor de Groot maar Deledda, Grazia

Deledda, Grazia (1871-1936) Italiaans schrijfster, dochter van een grootgrondbezitter op Sardinië, dat in haar eerste romans een overheersende rol Delen, Ary

Delen, Ary (eig. Adriaan Jan Jozef D.; 1883-1960) Belgisch romancier en kunsthistoricus, conservator van het Stedelijk Prentenkabinet (1936-44) en Delerue, Georges

Delerue, Georges (1924-1992) Frans componist. Delerue, een leerling van Darius Milhaud, werd vermaard om zijn filmmuziek, die zeer sfeerbepalend Deleu, Edward

Deleu, Edward (1902-1988) Vlaams acteur en regisseur. Vanaf 1930 was Deleu verbonden aan de Koninklijke Nederlandse Schouwburg te Antwerpen, Delff, familie

Delff, familie Familie van Nederlandse schilders, waarvan de belangrijkste zijn: Jacob Willemsz. II Delff (ca. 1550-1601) werkzaam te Delft, schilder Delfonics, The

Delfonics, The Amerikaanse soul- en dansgroep, vooral succesvol in de tweede helft van de jaren zestig. In 1968 met 'La la means I love you'. Stonden Delfts aardewerk

Delfts aardewerk Nederlandse aardewerk met beschildering op ondoorzichtig tinglazuur of email beleefde zijn grootste bloei in de 17e en 18e eeuw. Delftse School

Delftse School Stroming in de Nederlandse architectuur ontstaan in de jaren twintig, met als centrale figuur de Delftse hoogleraar Granpré Molière. Delhez, Victor

Delhez, Victor (geb. 1902) Vlaams graficus, die in 1939 benoemd werd tot hoogleraar aan de universiteit van Mendoza. Virtuoos kunstenaar die in Delibes, Clément Phillibert Léo

Delibes, Clément Phillibert Léo (1836-1891) Frans componist. Delibes studeerde te Parijs, o.a. bij Adam. Hij begon met het schrijven van operettes Delibes, Miguel

Delibes, Miguel (geb. 1920) Spaans schrijver, die zijn literaire carrière begon met de roman 'La sombra del ciprés es alargada' (1947), waarvoor hij Delicado, Francisco

Delicado, Francisco (ca. 1480-na 1533) Spaans arts en schrijver. Studeerde in Spanje, maar werd vanwege zijn joodse afkomst in 1492 gedwongen Delille, Jacques

Delille, Jacques (1738-1813) Frans letterkundige en dichter. Hij doceerde aan verscheidene provinciale colleges, maar kreeg na zijn vertaling van Vergilius' DeLillo, Don

DeLillo, Don (geb. 1936) Amerikaans schrijver die zijn loopbaan in 1971 begon met de vrij conventionele roman `Americana' en voor het eerst de a

Delius, Frederick

Delius, Frederick (1862-1934) Engels componist. Zijn vader bestemde hem voor de handel, maar in 1884 ging Delius naar Florida, waar hij sinaasappelplanter Deller, Alfred George

Deller, Alfred George (1912-1979) Engels zanger (counter tenor = mannelijke alt). Deller zong eerst in het kerkkoor te Margate en was daarna lid van Delluc, Louis

Delluc, Louis (1890-1924) Frans filmcriticus, een der eersten die zich inzetten voor de film als kunstvorm. Gaf filmtijdschriften uit en stichtte een school Delon, Alain

Delon, Alain (geb. 1935) Frans filmacteur. Vooral te zien in actie- en politiefilms, hoewel hij ook regelmatig werkte voor regisseurs als Luchino Visconti Delon, Nathalie

Delon, Nathalie (eig. Nathalie Barthelémy; geb. 1943). Frans fotomodel; getrouwd geweest met Alain Delon, met wie ze veel gelijkenis vertoont. Ze Delorme, Philibert

Delorme, Philibert (ook: de l'Orme; 1510/15-1570) Frans architect, een der belangrijkste vertegenwoordigers van de Renaissance in Frankrijk. Bouwde Delpeut, Peter

Delpeut, Peter (geb. 1956) Nederlands filmregisseur en conservator. Delpeut studeerde filosofie en filmwetenschap in Nijmegen en Utrecht en volgde Delvaux, André

Delvaux, André (geb. 1926) Belgisch filmregisseur. Debuteerde in 1966 met de verfilming van Johan Daisne's 'De man die zijn haar kort liet knippen', Delvaux, Laurent

Delvaux, Laurent (1696-1778) Vlaams beeldhouwer, wiens stijl invloeden toont van de Vlaamse barok, het classicisme en het Franse rococo. Tijdens Delvaux, Paul

Delvaux, Paul (1897-1994) Belgisch schilder en tekenaar. Delvaux groeide op in Brussel. In de jaren '30 evolueerde hij, o.m. onder invloed van De Delville, Jean

Delville, Jean (1867-1953) Vlaams schilder, schrijver en dichter, opgeleid aan de Academie te Brussel. Werd onder invloed van Sâr Péladan een der Delvin, Jean

Delvin, Jean (1853-1922) Vlaams schilder, opgeleid bij Jan Portaels aan de Academie van Brussel; werd in 1902 directeur van de Academie te Gent, Demachy, Robert

Demachy, Robert (1859-1938) Frans bankier en fotograaf, die met zijn kunstfoto's impressionistische effecten wist te bereiken door de negatieven Demanda do Santo Graal

Demanda do Santo Graal Portugese vertaling van een deel der legende van de Heilige Graal, daterend uit het laatste kwart van de 13e eeuw. Het v

Demarco, Hugo

Demarco, Hugo (geb. 1932) Argentijns beeldend kunstenaar, vertegenwoordiger van kinetische kunst en op art.

Demedts, André

Demedts, André (1906-1992) Vlaams schrijver. Demedts groeide op in een boerenmilieu in Zuid-West-Vlaanderen. De grondtoon van zijn werk is Demeester, Rita

Demeester, Rita (1946-1993) Belgisch (Vlaams) schrijfster. Na een loopbaan als pedagoge begon Rita Demeester gedichten en verhalen in diverse Demessieux, Jeanne

Demessieux, Jeanne (1921-1968) Frans organiste en componiste. Demessieux was een leerlinge van M. Dupré en was reeds op 12-jarige leeftijd organiste Demetrius

Demetrius Griekse mannennaam ('zoon van Demeter'), naam van enkele vorsten uit de dynastieën der Seleuciden en Antigoniden.

Demetrius Cydones

Demetrius Cydones (ca. 1320-ca. 1400) Byzantijns schrijver, theoloog en politicus. Hij was hofsecretaris onder verscheidene keizers, voor wie hij Demme, Jonathan

Demme, Jonathan (geb. 1944) Amerikaans filmregisseur, scenarioschrijver en producer. Demme is opgeleid tot veearts. In zijn studententijd schreef Demosthenes

Demosthenes (384-322 v.C.) Grieks redenaar, de bekendste der tien Attische oratoren. Studeerde welsprekendheid, overwon zijn spraakgebrek en demotisch schrift

demotisch schrift Late fase van het schrift waarin de Egyptische (religieuze) taal genoteerd werd, d.w.z. na de hiërogliefen en het hiëratisch schrift: Demus, Jörg Wollfgang

Demus, Jörg Wollfgang (geb. 1928) Oostenrijks pianist. Studeerde o.a. bij Gieseking en Yves Nat en maakte na zijn debuut in 1953 te Wenen snel

Demuth, Charles

Demuth, Charles (1883-1935) Amerikaans schilder, trok in 1914 naar Parijs, waar hij kennis maakte met het kubisme. Terug in de VS ontmoette hij Demy, Jacques

Demy, Jacques (1931-1990). Frans filmregisseur. Demy studeerde kunst in Nantes en film in Parijs. In de vijftiger jaren werkte hij samen met animator Démy, Jacques

Démy, Jacques (1931-1990). Frans filmregisseur. Demy studeerde kunst in Nantes en film in Parijs. In de vijftiger jaren werkte hij samen met Paul Dendermonde, Max

Dendermonde, Max (eig. Hendrik Hazelhoff; geb. 1919) Nederlands dichter, schrijver en journalist, o.a. bij 'De Groene Amsterdammer'. Debuteerd

Deneuve, Catherine

Deneuve, Catherine (eig. Catherine Dorléac; geb. 1943) Veelbewonderd, talentvol Frans filmactrice met gracieuze charme. Films o.a. 'Les parapluies Denham, John

Denham, John (1615-1669) Engels dichter en toneelschrijver. Vooral van belang uit literairhistorisch oogpunt. Bekend vanwege 'The sophy' (1642), Denijn, Jef Willem Frans

Denijn, Jef Willem Frans (1882-1941) Belgisch beiaardier. Denijn volgde zijn vader Adolf Denijn op als stadsbeiaardier van Mechelen. Hij deed het

Denisov, Edison Vasiljevitsj

Denisov, Edison Vasiljevitsj (1929-1996) Russisch componist. Denisov zocht als een van de eerste sovjetcomponisten aansluiting bij de westerse Denis, Maurice

Denis, Maurice (1870-1943) Frans schilder, graveur, sierkunstenaar en theoreticus. Behoorde tot de oprichters van Les Nabis. Schilderde veel religieuze Denon, Dominique Vivant

Denon, Dominique Vivant (1747-1825) Frans tekenaar en graveur, van beroep diplomaat. Hij maakte Napoleons expeditie naar Egypte mee, een reis denotatie

denotatie De betekenis van een begrip zoals die in het begrip zelf al gegeven is, zonder verdere bijbetekenissen. De term is afkomstig van de Britse Dens, Pieter Jan August

Dens, Pieter Jan August (1819-1901) Belgisch (Vlaams) architect, stadsbouwmeester van Antwerpen (1863-80). Bouwde in diverse neostijlen vele Denvers, Robert

Denvers, Robert (geboren te Antwerpen 9-3-42): Vlaams danser die van 1963-1973 verbonden was aan het Ballet van de XXste Eeuw in Brussel, Denver, John

Denver, John (eig. John Deutschendorf; 1943-1997) Amerikaans countryzanger. Na voor het folktrio Peter, Paul & Mary de hit Leaving on a jet plane

Depardieu, Gérard

Depardieu, Gérard (geb. 1948) Frans filmacteur, die in de jaren zeventig snel naam maakte in Franse en Italiaanse films, zoals 'Nathalie Granger' (Depauw, Valère Marcel

Depauw, Valère Marcel (1912-1994) Vlaams schrijver. Depauw werkte aanvankelijk in de textielzaak van zijn vader, werd later boekhandelaar en Depeche Mode

Depeche Mode (Basildon) Engelse synthesizergroep. Meest succesvolle vertegenwoordiger van de synthipop, de golf van synthesizerbands als OMD Depeuter, Frans

Depeuter, Frans (geb. 1937) Vlaams dichter en schrijver, medewerker van verscheidene dag- en weekbladen en tijdschriften, medeoprichter en redacteur Depp, Johnny

Depp, Johnny (geb. 1964) Amerikaans filmacteur en musicus. Depp speelde vanaf zijn dertiende gitaar in rockbandjes. Zijn filmdebuut maakte hij Dèr Mouw, Johan Andreas

Dèr Mouw, Johan Andreas (pseud. Adwaïta; 1862-1919) Nederlands dichter en classicus. Was van 1890-1903 leraar te Doetinchem. Schreef in zakelijk

Derain, André

Derain, André (1880-1954) Frans schilder, illustrator en beeldhouwer, een van de belangrijkste fauvisten. Werkte onder invloed van Picasso en Braque Derdriu

Derdriu (ook: Deirdre) Heldin uit de tot de Ulstersagen behorende geschiedenis 'De ballingschap van de zonen van Uisnech', vermoedelijk stammend Derkinderen, Antonius Johannes

Derkinderen, Antonius Johannes (1859-1925) Nederlands schilder, glasschilder, etser, lithograaf en publicist over kunst. Op zijn reizen door Italië Derkzen van Angeren, Antoon Philippus

Derkzen van Angeren, Antoon Philippus (1878-1961) Nederlands schilder en graficus, werkte eerst tien jaar als plateelschilder bij aardewerkfabrieken Dermota, Anton

Dermota, Anton (1910-1989) Oostenrijks zanger. Dermota studeerde in eigen land zang, pianoforte, orgel en compositie. Al op jeugdige leeftijd was Dermoût, Maria

Dermoût, Maria (eig. Helena Antonia Maria Elisabeth Dermoût-Ingerman; 1888-1962) Nederlands schrijfster. Stamde uit een familie die reeds vele Dern, Bruce

Dern, Bruce (geb. 1937) Amerikaanse filmacteur, hoofdzakelijk vertolker van rauwe rollen. Films o.a. 'Marnie' (Alfred Hitchcock, 1964), 'The wild Déroulède, Paul

Déroulède, Paul (1846-1914) Frans schrijver en politicus. Hij diende in de Frans-Duitse Oorlog en schreef naar aanleiding daarvan 'Chants du soldat' Des Masures, Louis

Des Masures, Louis (ca. 1515-1574) Frans dichter. Hij werkte aan het hof van Frans I, maar tijdens de regering van Hendrik II werd hij verbannen. Des Périers, Bonaventure

Des Périers, Bonaventure (ca. 1510-ca. 1544) Frans dichter, kamerdienaar en beschermeling van Marguerite de Navarre. Hij verdedigde de psalmberij

Des Roches, Jan

Des Roches, Jan (1740-1787) Nederlands autodidactisch gevormd taalkundige en historicus. Schreef een Nederlandse en een Franse grammatica waarvan Desbordes-Valmore, Marceline

Desbordes-Valmore, Marceline (eig. Marceline Félicité Josèphe Desbordes; 1786-1859) Frans dichteres en toneelspeelster, voor wie de poëzie ee

Desboutin, Marcellin Gilbert

Desboutin, Marcellin Gilbert (1823-1902) Frans schilder en etser, vooral bekend door toepassing van de enigszins in onbruik geraakte droge-naaldtechn

Descaves, Lucien

Descaves, Lucien (1861-1949) Frans schrijver en journalist. Naast zijn werk voor vele bladen als Le Journal, Le Figaro littéraire en l'Echo de Paris Deschamps, Antony

Deschamps, Antony (eig. Antoine François Marie Deschamps de Saint-Amand; 1800-1869) Frans dichter, broer van Émile D. Zijn 'Études sur l'Italie' Deschamps, Émile

Deschamps, Émile (eig.Émile Deschamps de Saint-Amand; 1791-1871) Frans schrijver, medeoprichter van het literaire tijdschrift La Muse française Deschamps, Jean

Deschamps, Jean (1218-1295) Frans gotisch architect, die opperbouwmeester was van de kathedraal van Clermont-Ferrand (begonnen 1248), waarvoor Descombin, Maxime

Descombin, Maxime (geb. 1909) Frans beeldhouwer, die aanvankelijk figuratief werkte, tot hij zich omstreeks 1946 tot een abstracte stijl had ontwikkeld. descriptief

descriptief Beschrijvend

Desdemona

Desdemona Een van de kleine manen van de planeet Uranus, in januari 1986 ontdekt op foto's die gemaakt werden door de Amerikaanse ruimtesonde Desfontaines, Pierre François Guyot

Desfontaines, Pierre François Guyot (1685-1745) Frans schrijver. Hij trad toe tot de orde der jezuïeten en doceerde retorica te Bourges. In 1715 Desiderio da Settignano

Desiderio da Settignano (ca. 1428-1464) Italiaans beeldhouwer. Stond onder invloed van Donatello; zijn stijl is echter lieftalliger en verfijnder. Bekendste Desmarets de Saint-Sorlin, Jean

Desmarets de Saint-Sorlin, Jean (1595-1676) Frans schrijver, beschermeling van Richelieu, die hem bij de oprichting van de Académie Française Desmond, Paul

Desmond, Paul (eig. Paul Breitenfeld; 1924-1977) Amerikaans altsaxofonist. Kwam in 1951 bij het kwartet van pianist Dave Brubeck en was voor Desnos, Robert

Desnos, Robert (1900-1945) Frans dichter. Behoorde aanvankelijk tot de surrealisten, getuige zijn bundel 'Deuil pour deuil' (1924). Ging na 1930 Desnoyer, François

Desnoyer, François (1894-1972) Frans schilder, beeldhouwer en graveur; opgeleid aan de École des Arts Décoratifs te Montauban. Probeerde in zijn Désormière, Roger

Désormière, Roger (1898 - 1963) Frans dirigent en componist. Studeerde aan het Parijse Conservatorium o.a. bij Vincent d'Indy en bij Charles Koechlin. desornamentado

desornamentado (eig.: estilo desornamentado; ook: estilo Herreresco) Een der strengste toepassingen van de Renaissance-opvattingen in de Spaanse Despauterius, Johannes

Despauterius, Johannes (eig. Jan de Spauter; ca. 1480-1520) Zuid-Nederlands humanist en taalgeleerde. Despauterius studeerde te Leuven, was rec

Despiau, Charles

Despiau, Charles (1874-1946) Frans beeldhouwer en graficus; werkte van 1907 tot 1914 in het atelier van Rodin, daarna zelfstandig. Zijn stijl toont Desportes, François Alexandre

Desportes, François Alexandre (1661-1743) Frans schilder, gespecialiseerd in stillevens en jachtstukken. Ontving zijn eerste lessen van de Vlaamse Desprez, Louis Jean

Desprez, Louis Jean (1743-1804) Frans architect, schilder, tekenaar, etser en kopergraveur. Werd in 1784 door Gustaaf III van Zweden aangesteld Dessauvage, Marc

Dessauvage, Marc (1931-1984) Belgisch architect, die internationale bekendheid geniet als vernieuwer van de rooms-katholieke kerkbouw, waarbij Dessau, Paul

Dessau, Paul (1894-1979) Duits componist. Studeerde te Berlijn, was vanaf 1919 operadirigent te Keulen, Mainz en Berlijn. Verliet als overtuigd Destouches, André Cardinal

Destouches, André Cardinal (1672-1749) Frans operacomponist. Destouches maakte als jongen eerst een reis naar Siam (Thailand), was van 1692-Destouches, Philippe Néricault

Destouches, Philippe Néricault (1680-1754) Frans toneelschrijver. Zijn werk staat zeer onder invloed van Molière, maar is koeler van toon doordat destructieve kunst

destructieve kunst Kunst waarbij vernietiging centraal staat. Hiertoe worden o.m. de zichzelf vernietigende machines van Tinguely gerekend.

Desvallières, George Olivier

Desvallières, George Olivier (1861-1950) Frans schilder en ontwerper van gebrandschilderd glas; gaf samen met Maurice Denis de religieuze schilderkun

detectiveroman

detectiveroman In de 19e eeuw ontstaan en ontwikkeld literatuurgenre, dat in de 20e eeuw tot grote populariteit is gestegen en zich heeft ontwikkeld dEUS

dEUS (Antwerpen) Belgische rockband. Debuteerde in '94 met het in eigen beheer opgenomen album Worst Case Scenario, dat door de muziekpers

deus ex machina

deus ex machina (Lat.: god uit de machine) Persoon of zaak die als reddende engel opeens op het toneel verschijnt; term uit de dramatiek, voor het Deus Ramos, João de

Deus Ramos, João de (1830-1896) Portugees dichter en pedagoog. Hij studeerde rechten te Coimbra, doch aangezien hij zich geestdriftig tussen Deutekom, Cristina

Deutekom, Cristina (eig. Christine Deutekom; geb. 1934) Nederlands operazangeres (coloratuursopraan). Zij debuteerde te Amsterdam bij de Nederlandse deuteragonist

deuteragonist (Gr.: de tweede speler) Een van de drie typen toneelspelers van het klassieke Griekse drama. De deuteragonist is de tegenspeler van de Deutscher Werkbund

Deutscher Werkbund Duitse vereniging, die in 1907 werd opgericht met het doel de samenwerking tussen ontwerpers, fabrikanten en handelaren te Deutsch, Ernst

Deutsch, Ernst (1890-1969) Duits toneelspeler. Speelde o.a. in Wenen, Praag en Dresden en werkte in Berlijn onder Max Reinhardt. Week in 1933 Deutsch, Niklaus Manuel

Deutsch, Niklaus Manuel (eig. Niklaus Manuel, ca. 1484-1530) Zwitsers schilder, schrijver en politicus. Begon als glasschilder, maar was vanaf 1

Deval, Jacques

Deval, Jacques (eig. Jacques Boularan; 1890-1972) Frans toneelschrijver. Zijn stukken behoren tot het boulevardtoneel. Het zijn levendige, fantasierijke, Devéria, Achille

Devéria, Achille (eig. Jacques Jean Marie Achille, 1800-1857) Frans schilder, tekenaar en lithograaf, leerling van Girodet, die in een groot aantal lithografieën devies (lit.)

devies (lit.) Zinspreuk van Rederijkerskamers. Zo was de zinspreuk van `De Eglantier' (Amsterdam): `In Liefde Bloeiende'.

Devine, George

Devine, George (geb. 1911) Engels acteur en theaterproducent. Hij debuteerde in 1932 als Salinio in Shakespeares 'The merchant of Venice' en maakte Devos, Lode

Devos, Lode (geb. 1926) Belgisch zanger (tenor). Devos studeerde aan het Koninklijk Conservatorium te Brussel (viool), daarna aan de Musikhochschule Devrient, familie

Devrient, familie Familie van bekende Duitse toneelspelers in de 19e eeuw. Ludwig Devrient (1784-1832) was een geniaal-demonisch karakterspeler, Dewaere, Patrick

Dewaere, Patrick (Patrick Maurin; 1947-1982) Frans acteur. Verkreeg bekendheid als tegenspeler van Gérard Depardieu in films als 'Les valseuses' Dexel, Walter

Dexel, Walter (1890-1978) Duits schilder en graficus, beïnvloed door het Bauhaus. Streefde naar een praktische toepassing van de beeldende kunst. Dexter, Colin

Dexter, Colin (geb. 1930) Britse schrijver van politiespeurdersromans, die in Cambridge klassieke talen studeerde en vervolgens leraar werd. In 1975 Deyssel, Lodewijk van

Deyssel, Lodewijk van (eig. Karel Joan Lodewijk Alberdingk Thijm; 1864-1952) Nederlands letterkundige, behorend tot de Tachtigers. Leerde in Dhôtel, André

Dhôtel, André (geb. 1900) Frans romanschrijver. Hij debuteerde als dichter en sloot zich aan bij het surrealisme, maar richtte zich spoedig op het schrijven Diabelli, Anton

Diabelli, Anton (1781-1858) Oostenrijks componist, pedagoog en uitgever. Hij studeerde bij Michael Haydn en ging in 1803 naar Wenen, waar hij diaconicon

diaconicon In de kerkarchitectuur de uitbouw van de vroeg-christelijke basiliek aan de westzijde van de absis. Het d. was het domein van de diakenen Diaghilev, Serge de

Diaghilev, Serge de (1872-1929) Russisch impresario. Zijn naam is onverbrekelijk verbonden met de Ballets russes, het balletgezelschap dat in het diakritisch teken

diakritisch teken Aan een letter toegevoegd teken om de juiste uitspraak te bepalen of te nuanceren. In vele talen een onontbeerlijk hulpmiddel, omdat dialect (taalw.)

dialect (taalw.) Plaatselijk of gewestelijk gesproken, en ook geschreven, vorm van een taal, die in meer of mindere mate afwijkt van de algemeen gangbare dialectiek

dialectiek Term met verschillende betekenissen. Oorspronkelijk stond hij voor een vorm van debatteerkunst. Hegel en Marx gaven het begrip een andere dialoog (lit.)

dialoog (lit.) (Gr.) Tweespraak, gesprek; discussie. In strikte zin de literaire vorm van een gesprek en als zodanig een in de klassieke Oudheid ontstaan Diamond, Neil

Diamond, Neil (geb. 1941) Amerikaans popzanger en songwriter. Schreef aanvankelijk songs voor anderen, onder wie Elvis Presley. Begon in 1966 diapason (muz.)

diapason (muz.) Een begrip (oud-Grieks) uit de muziekleer waaronder men de kortste afstand verstaat tussen twee gelijkklinkende tonen (= octaaf), Dias, Antônio Gonçalves

Dias, Antônio Gonçalves (1823-1864) Braziliaans (Portugees) dichter, de grootste van de eerste fase van de Romantiek. Afgezien van de geijkte ro

Dias, Manuel

Dias, Manuel (1574-1659) Portugese jezuïet en missionaris, arriveerde omstreeks 1605 in China, waar hij tot aan zijn dood zou blijven. Naast zijn diatoniek

diatoniek De leer der intervallen zoals deze voorkomen in de diatonische toonladder, die vijf hele- en twee halvetoonafstanden telt. Deze intervallen diatonische toonladder

diatonische toonladder Reeks van zeven tonen (per octaaf) die de basis vormen van de westerse muziek. Men spreekt ook wel van heptatonische ree

diatribe

diatribe (Gr.: gesprek) Een levendige verhandeling, gewoonlijk over een ethisch probleem, in lichte gesprekstoon (bijv. in Paradoxa stoicorum van Dibbets, Jan

Dibbets, Jan (geb. 1941) Nederlands beeldend kunstenaar; geniet internationaal grote bekendheid. Hield in 1967 op met schilderen: My last painting Dibdin, Michael

Dibdin, Michael (geb. 1947) Britse schrijver van speurdersromans, die een brede eruditie bij de lezer veronderstellen. In zijn debuut `The Last Sherlock Dib, Mohammed

Dib, Mohammed (geb. 1920) Algerijns (Frans) schrijver, aanvankelijk onderwijzer, later journalist. Zijn werk gaat over het dagelijks leven der Algerijnen, dichter(es)

dichter(es) In de wijde betekenis de scheppend kunstenaar van proza en poëzie, maar in het dagelijks taalgebruik de benaming van iemand die gedichten dichtgenootschappen

dichtgenootschappen Halverwege de 17e eeuw ontstane letterkundige verenigingen die ernaar streefden de dichtkunst te stimuleren. Ze kenden een dichtsoort

dichtsoort Hiermee wordt bedoeld een indeling van literaire werken in: epiek, lyriek en dramatiek. Het woord genre is een wijder begrip.

Dickenson, Vic

Dickenson, Vic (1906-1984) Amerikaans jazztrombonist en zanger, een van de grootste stilisten op de trombone. Speelde bij pianist Claude Hopkins Dickens, Charles John Huffam

Dickens, Charles John Huffam (1812-1870) Engels romanschrijver, wiens onuitputtelijke fantasie en vermogen onvergetelijke karakters en gevleugelde Dickens, Monica Enid

Dickens, Monica Enid (1915-1992) Brits schrijfster. Monica Dickens, achterkleindochter van Charles Dickens, schreef vanuit een komische invalshoek Dickinson, Emily

Dickinson, Emily (1830-1886) Amerikaans dichteres, dochter van een orthodox puriteins advocaat. Een uitzichtloze liefde op haar 30e jaar was de Dick, Philip Kindred

Dick, Philip Kindred (1928-1982) Veelzijdig en productief Amerikaans SF-schrijver. Debuteerde met de verhalenbundel 'A handful of darkness' (1955); didactische literatuur

didactische literatuur Teksten met kunstwaarde die er duidelijk op gericht zijn zedenkundige, wijsgerige en wetenschappelijke onderwerpen te beschouwen Diddley, Bo

Diddley, Bo (eig. Elias McDaniel; geb. 1928) Amerikaans rock'n'roll-zanger, gitarist en songwriter. Begon in 1951 met optredens; zijn eerste plaat, Diderot, Denis

Diderot, Denis (1713-1784) Frans schrijver en filosoof, vooral bekend door zijn verhalend proza, zijn brieven en de introductie van een nieuw toneelgenre, Didion, Joan

Didion, Joan (geb. 1934) Amerikaans schrijfster. In haar romans beschrijft zij vrouwen met hun angsten in de rusteloze, koude wereld van vandaag. Didymaion

Didymaion Een aan Apollo gewijde tempel te Didyma bij Milete in het huidige Turkije, in 492 v.C. door de Perzen verwoest, van 333 v.C. af herbouwd, Diebenkorn, Richard

Diebenkorn, Richard (1922-1993) Amerikaans schilder. Tot 1948 en een korte periode na 1955 schilderde Diebenkorn figuratief, in een door Matisse Dieb, Mohammad

Dieb, Mohammad (geb. 1920) Franstalig Algerijns schrijver. Aanvankelijk onderwijzer, later journalist. Hij schrijft novellen, romans en gedichten Diederen, Jef

Diederen, Jef (geb. 1920) Nederlands schilder en graficus. Zijn vroege werk bestond uit realistische landschappen van zijn geboortestreek met mijnindustrieën Diederik

Diederik Germaanse mannennaam, afgeleid van 'diet' = volk en 'rik' = machtig: machtig onder het volk. Andere vormen zijn o.a. Theoderik (Romeinse Diederik van Bern

Diederik van Bern (Dietrich von Bern) Naam waaronder Theodorik de Grote, koning der Visigoten, in een aantal Germaanse sagen en Oudduitse epen Diego, Gerardo

Diego, Gerardo (1896-1987) Spaans dichter en letterkundige. Diego behoorde tot de 'generatie van 1927', waartoe ook Federico Garcia Lorca en Rafael Diekmann, Maria Hendrika Jozina (Miep)

Diekmann, Maria Hendrika Jozina (Miep) (geb. 1925) Nederlands schrijfster van jeugdliteratuur. Van 1933-37 verbleef zij op Curaçao, dat in haar Diels, Joris Maria Marcus

Diels, Joris Maria Marcus (1903-92),) Belgisch toneelspeler en -regisseur. Diels richtte in 1923 het Vlaams Kamertoneel op en was vanaf 1925 ver

Dientzenhofer, familie

Dientzenhofer, familie Familie van barokarchitecten uit Beieren. Het belangrijkste lid was Kilian Ignaz Dientzenhofer (ca. 1690-1751). Deze voltooide Diepenbeeck, Abraham van

Diepenbeeck, Abraham van (1596-1675) Zuid-Nederlands schilder, vooral werkzaam als glasschilder voor diverse Antwerpse kerken. In opdracht Diepenbrock, Alphons Johannes Maria

Diepenbrock, Alphons Johannes Maria (1862-1921) Nederlands componist. Was oorspronkelijk leraar Klassieke talen (promoveerde in 1888), doch Diepraam, Arent

Diepraam, Arent (1622-1670) Nederlands schilder uit de 17e eeuw. Het weinige werk dat van hem bekend is, toont voonamelijk boerenherbergen, Diepraam, Willem

Diepraam, Willem (geb. 1944) Nederlands fotograaf, studeerde medicijnen en sociologie en kwam via de studentenpers tot de fotografie. Als freelance diepte- en oppervlaktestructuur

diepte- en oppervlaktestructuur De dieptestructuur is de basisstructuur van een zin, die gevormd wordt met behulp van de basisgrammatica van een dierensymboliek

dierensymboliek Het gebruik van dierenbeelden in zinnebeeldige betekenis. De Egyptenaren gebruikten bijv. de leeuw als symbool van kracht en koninklijke dierenverhalen

dierenverhalen Verhalen, in proza of berijmd, waarin de belangrijkste rollen vervuld worden door dieren, die echter vaak menselijke eigenschappen Dieren, Bernard Hélène Joseph van

Dieren, Bernard Hélène Joseph van (1887-1936) Nederlands componist en criticus. Autodidact. Vestigde zich in 1909 in Londen.Representant van diëresis

diëresis (Gr.: splitsing) In de poëzie een rustpauze in een versregel aan het einde van een woord. Typerend voor de diëresis is dat zij tussen twee versvoeten Dierkes, Paul

Dierkes, Paul (geb. 1907) Duits beeldhouwer, maker van vormzuivere dierplastieken van een klassieke eenvoud en ongekunsteldheid.

dierornamentiek

dierornamentiek Decoratief gebruik van diermotieven, zoals in de Vroege Middeleeuwen bijv. in Ierland. Vaak is het dier opgenomen in een patroon- Dierx, Léon

Dierx, Léon (1838-1912) Frans dichter, behorend tot de stroming van de Parnasse, die lyrische ontboezemingen veroordeelde en de theorie van 'l'art Dies irae

Dies irae (Lat.: dag van toorn) Beginwoorden van de door Thomas van Celano (ca. 1200) gedichte sequens voor de dodenmis (Messa da Requiem). Dietmar von Aist

Dietmar von Aist (ook D. von Eist; 1139-1171) Oostenrijks Minnesänger uit een adellijk geslacht met een stamburcht bij Mauthausen. Aan hem dankt Dietrich, Christian Wilhelm Ernst

Dietrich, Christian Wilhelm Ernst (1712-1774) Duits schilder en graficus uit de rococoperiode, o.a. hofschilder van koning August III te Dresden. Dietrich, Marlene

Dietrich, Marlene (eig. Maria Magdalena Dietrich; 1901-1992) Duits-Amerikaans filmactrice. Marlene Dietrich was een van de allergrootste sterren Diets

Diets (Duits) Aanduiding van de taal die in de Middeleeuwen in de Nederlanden werd gesproken, behalve in Friesland en de streken ten oosten van Dietsche Warande en Belfort

Dietsche Warande en Belfort Belangrijk rooms katholiek Vlaams letterkundig tijdschrift, in 1900 ontstaan door het samengaan van 'Dietsche Warande' Dietterlin, Wendel

Dietterlin, Wendel (eig. Wendel Grapp, 1550/1-1599) Duits schilder, graveur en architect, vooral bekend door zijn vele fantastische ornamentvormen. Dijck, Ernest Marie-Hubert

Dijck, Ernest Marie-Hubert (1861-1923) Belgisch operazanger (heldentenor). Dijck studeerde eerst rechten en filosofie alvorens zich definitief aan

Dijck, Linda van

Dijck, Linda van (Linda Marianne de Hartogh; geb. 1948) Nederlands actrice. Van Dijck was een pleegkind van Ko van Dijk en begon haar toneelcarrière Dijk, Bill van

Dijk, Bill van (geb. 1949) Nederlands zanger en acteur. Van Dijk studeerde aan de Theaterschool te Amsterdam, afdeling musical en revue, en aan de Dijk, Gerrit van

Dijk, Gerrit van (geb. 1939) Nederlands animatiefilmer. Van Dijk begon als kunstschilder en graficus. In 1971 maakte hij zijn eerste animatiefilm 'It's Dijk, Ko van

Dijk, Ko van (1916-78) Nederlands acteur. Zoon van de acteur Ko van Dijk Sr en de actrice Jetty Riecker. Debuteerde in 1932 bij het Schouwtooneel Dijk, Philips van

Dijk, Philips van (1680-1753) Nederlands schilder en kunsthandelaar, werkte in Middelburg, Den Haag en Kassel, waar hij hofschilder was van Willem Dijsselhof, Gerrit Willem

Dijsselhof, Gerrit Willem (1866-1924) Nederlands schilder en ontwerper, vooral werkzaam op het gebied der toegepaste kunsten: grafiek, boekdrukkun

Dikker, Loek

Dikker, Loek (geb. 1944) Nederlands jazzpianist. Speelde met het Theo Loevendie-Nedly Elstak Kwintet (1964-65), de Gunter Hampel-groep (1965

dilettantisme

dilettantisme (It.: dilettare = vermaken, genoegen scheppen) In algemene zin betekent dilettantisme het op basis van liefhebberij bezig zijn met kunst, Dillard and Clark

Dillard and Clark Amerikaans folkduo, in 1968 opgericht door Douglas Dillard, die uit de bluegrass-formatie The Dillards kwam, en Gene Clark van Dillens, Juliaan

Dillens, Juliaan (1849-1904) Belgisch beeldhouwer, zoon van de schilder Hendrick Dillens (1812-1872). Werd in 1877 bekend met zijn in Italië gemaakte Diller, Burgoyne

Diller, Burgoyne (1906-1965) Amerikaans schilder en beeldhouwer, opgeleid o.a. aan de Art Students League te New York. Evolueerde via het impressionisme, diminuendo

diminuendo (muz.) Afnemen in klanksterkte. Men spreekt ook wel van decrescendo.

dinanderie

dinanderie Geelkoperen (messing) voorwerpen: kandelaars, vaatwerk, bellen, doopvonten, enz. Werd in de Middeleeuwen en tijdens de Renaissance Dine, Jim

Dine, Jim (geb. 1935) Amerikaans schilder en beeldhouwer, werkte mee aan de 'happenings' in het begin van de jaren zestig (Smiling woman, Car crash), Dinggedicht

Dinggedicht (Du.) Gedicht dat een voorwerp (vaak kunstvoorwerp) of een levend wezen (plant, dier, mens) afstandelijk en objectief beschrijft. De Duitse Dinis, Dom

Dinis, Dom (1260-1325) Portugees dichter en van 1279-1324 koning van Portugal (Dionysius van Portugal). Beïnvloedde het culturele leven van Portugal Dinis, Júlio

Dinis, Júlio (eig. Joaquim Guilherme Gomes Coelho; 1839-1871) Portugees medicus en romanschrijver. Doceerde medicijnen aan de Escola Médica Diodorus Siculus

Diodorus Siculus Grieks schrijver uit de 1e eeuw v.C. Schreef een algemene geschiedenis met behulp van te Rome aanwezig materiaal. Het 40 boeken Dionysiën

Dionysiën Festiviteiten die in het oude Griekenland tweemaal per jaar plaatsvonden ter ere van de god Dionysus. De kleine of landelijke Dionysiën Dionysios

Dionysios (1440-1505) Belangrijkste Russische iconenschilder na Roebjlov. Vooraanstaand representant van de school van Novgorod. Karakteristiek dionysisch

dionysisch (Als) van de Griekse god Dionysus; uitbundig, in vervoering. Aanduiding voor opvatting van het kunstenaarschap, waarbij vervoering en Dionysius

Dionysius Griekse mannennaam, betekent 'tot Dionysus behorend' (Dionysus was de Griekse god van de wijn). Gedragen door o.a. twee heersers van Dior, Christian

Dior, Christian (1905-1957) Frans modeontwerper, werkzaam in Parijs. Zijn eerste collectie, voorjaar 1947, die de 'New Look' gedoopt werd, bezorgde dipodie

dipodie Het samenvoegen van twee enkelvoudige versvoeten tot een metrisch geheel. De hiervoor in aanmerking komende versvoeten zijn de jambe, diptiek

diptiek (ook: diptychon) Tweeluik van ivoor, metaal of hout. In de Oudheid aan de binnenzijde bestreken met was, waarin inscripties waren gegraveerd, Dire Straits

Dire Straits Britse popgroep onder aanvoering van Mark Knopfler, die in 1977 met haar eerste lp, waarop het hitnummer 'Sultans of swing', naam maakte. directe rede

directe rede In de taalkunde de rechtstreekse, woordelijke weergave van iemands woorden. De roman Le square (1955) van de Franse schrijfster Margue

dirigent

dirigent De leider van een vocaal of instrumentaal ensemble. Geheel naar de aard der muziek was het in vroeger tijden voldoende de maat te slaan, in Dirk

Dirk Germaanse mannennaam, afgeleid van Diederik, o.a. gedragen door een aantal graven van Holland: 1. Dirk I (reg. 922-ca. 939), zoon van Gerulf. Dische, Irene

Dische, Irene (geb. 1952) Amerikaans schrijfster van Duits-joodse afkomst. Irene Dische was de dochter van een intellectueel echtpaar dat in 1939 disco

disco Dansgelegenheid voor jongeren, waar door een diskjockey popmuziek wordt gedraaid. Tevens benaming voor bepaalde, specifiek op de dansvloer discontinuïteit

discontinuïteit Het verschijnsel dat taalbouwsels die normaal een eenheid vormen, zich in een bepaald grammatisch verband kunnen scheiden: 'belde Disir

Disir De negen vrouwelijke machten van het noodlot in de Germaanse sage. Bij veldslagen beschermden zij hun gunstelingen, door dromen konden Disler, Martin

Disler, Martin (1949-1996) Zwitsers schilder. De autodidact Disler maakte grote, zeer expressieve tekeningen, schilderijen en muurschilderingen, waarin Disney, Walter Elias (Walt)

Disney, Walter Elias (Walt) (1901-1966) Aanvankelijk tekenaar, maar later een van de bekendste Amerikaanse producenten van teken-, speel- en

dissonant

dissonant (tegenover consonant) Samenklank van twee of meer tonen die om een oplossing vraagt, waarbij men evenwel moet bedenken dat dit afhankelijk Distanzstellung

Distanzstellung (Duits) Stijlfiguur waarbij woorden die syntactisch bij elkaar horen, opzettelijk door andere taalbouwsels worden gescheiden: Een distichon

distichon (Gr.: dis = dubbel, stichos = vers) Oorspronkelijk een tweeregelige strofe, de eerste een hexameter, de tweede een pentameter. In deze vorm Distler, Hugo

Distler, Hugo (1908-1942) Duits componist en organist. Studeerde te Leipzig en was van 1931-37 cantor van de Jacobikirche te Lübeck. Tot 1940 was distributie (taalw.)

distributie (taalw.) (spreiding) De plaatsen waarop een element binnen grotere gehelen kan voorkomen. Complementaire distributie treedt op tussen distributionalisme

distributionalisme Extreme vorm van bloomfieldianisme (Amerikaans structuralisme) dat de verklaring voor het functioneren van de taalsystematiek Dis, Adriaan van

Dis, Adriaan van (geb. 1946) Nederlands schrijver en televisiepresentator. Had jarenlang een televisieprogramma bij de VPRO, waarin hij gesprekken dit

dit (Fr.) Kort verhalend gedicht met achtlettergrepige verzen. De satirische `dit' noemt men ook wel lai. Auteurs o.a.: Rutebeuf (13e eeuw), Guillaume dithyrambe

dithyrambe Uitbundig loflied. Oorspronkelijk een loflied op Dionysus, gezongen door een mannen- of jongenskoor met fluitbegeleiding. De Griekse Ditlevsen, Tove Irma Margit

Ditlevsen, Tove Irma Margit (1918-1976) Deens dichteres en romanschrijfster, debuteerde met gedichten in het tijdschrift Vild Hvede in 1939 en publi

Ditshuyzen, Ireen van

Ditshuyzen, Ireen van Nederlands filmregisseuse en producente. Van Ditshuyzen volgde de Academie voor sociaal en cultureel werk en studeerde Ditters von Dittersdorf, Karl

Ditters von Dittersdorf, Karl (1739-1799) Oostenrijks componist. Ditters von Dittersdorf begon als vioolvirtuoos en volgde na verdere studie in 1765 dittografie

dittografie (Gr.: dittos = dubbel) Het foutief herhalen van letters, lettergrepen of woorden in een geschreven tekst. In een gesproken tekst heet dit dittologie

Ditvoorst, Adriaan

Ditvoorst, Adriaan (1940-1987) Nederlands filmregisseur, werd internationaal bekend met zijn bekroonde korte film 'Ik kom wat later naar Madra' diva

diva Gevierde actrice of zangeres.

divertimento

divertimento Een uit meer delen bestaand muziekstuk, dat vanwege het oorspronkelijk verstrooiende karakter overwegend luchtige muziek bevat. Het divertissement

divertissement (Frans: verstrooiing) Een aantal in karakter en bezetting verschillende dansen tijdens een ballet, die niet rechtstreeks op de handeling divide et impera

divide et impera (Lat: verdeel en heers) Spreuk: zaai verdeeldheid onder tegenstanders en domineer ze. Toegeschreven aan Philippus van Macedonië Divina commedia

Divina commedia Het meesterwerk van de Italiaanse dichter Dante Alighieri, vermoedelijk ontstaan tussen 1307-21. Het is geschreven in het Toscaans, Divine

Divine (1945-1989) (eig. Milstead, Harris Glenn) Amerikaans zanger en acteur in travestie. Divine trad slechts eenmaal als man op in een film. Indruk dixieland

dixieland Muziekvorm in de jazz, die aan het begin van de 20e eeuw ontstond toen blanke musici in New Orleans de muziek van de negers (New Orleans Dixieland Pipers

Dixieland Pipers Nederlands jazzorkest, in 1946 opgericht door de pianist Eric Krans. Een van de eerste orkesten in Nederland die de originele dixielandstijl dixit

dixit (Lat.) (Hij, zij) heeft gezegd.

Dix, Otto

Dix, Otto (1891-1969) Duits schilder en graficus, representant van het expressionisme en van Dada, later belangrijk vertegenwoordiger van de Neue Djacenco, Boris

Djacenco, Boris (pseud. Peter Addams; 1917-1975) Duitstalig schrijver. Aanvankelijk studeerde Djacenco filosofie in Riga, doch werd als student Djajadewa

Djajadewa (ca. 1185-1205) Bengaals dichter, die het beroemde erotisch-religieuze gedicht Gitagovinda schreef over de liefde van Krisjna.

Djalski, Ksaver Sandor

Djalski, Ksaver Sandor (eig. Ljubo Babic; 1854-1935) Kroatisch schrijver van korte verhalen over de vergane glorie van de landadel, achtereenvolgens Djazzex

Djazzex In januari 1983 in Den Haag gestichte, moderne jazzdansgroep o.l.v. Glenn van der Hoff.

Djojopuspito, Suwarsih

Djojopuspito, Suwarsih (1912-1977) Indonesisch prozaschrijfster, in het Westen opgeleid. Was een voorvechtster van de Indonesische onafhankelij

Djordic, Ignjat

Djordic, Ignjat (1675-1737) Kroatisch dichter, was de laatste belangrijke vertegenwoordiger van een literaire periode waarin Dubrovnik het middelpunt Dmytryk, Edward

Dmytryk, Edward (geb. 1908) Canadees filmregisseur die in Hollywood in de jaren dertig en veertig een groot aantal stijlvolle misdaadfilms maakte. dobbelsteenkapiteel

dobbelsteenkapiteel Kubusvormig kapiteel, dat vooral bij vele Italiaanse kerken (met name in Lombardije) voorkwam. Een al te abrupte overgang Dobbenburgh, Aart van

Dobbenburgh, Aart van (1899-1988) Nederlands lithograaf, schilder en houtsnijder, opgeleid aan de Quellinusschool te Amsterdam. Dobbenburgh Döblin, Alfred

Döblin, Alfred (1878-1957) Duits-Frans arts en schrijver. Vooral bekend geworden door zijn romans die zowel trekken vertonen van het expressionisme Dobraczynski, Jan

Dobraczynski, Jan (1910-1994) Pools katholiek romanschrijver en publicist, verbonden met de politieke groepering Pax. Romans over WO II ('De Dobroljoebov, Nikolaj Aleksandrovitsj

Dobroljoebov, Nikolaj Aleksandrovitsj (1836-1861) Russisch criticus, was jarenlang literair medewerker van het tijdschrift De Tijdgenoot. D's opvatting Dobrowolski, Andrzej

Dobrowolski, Andrzej (geb. 1921) Pools componist en muziekpedagoog. Dobrowolski studeerde te Kraków en werd in 1954 tot compositieleraar beno

Dobson, Frank

Dobson, Frank (1888-1963) Engels beeldhouwer, begonnen als decoratieschilder, wijdde hij zich vanaf 1921 geheel aan het beeldhouwen. Zijn werk, Dobson, William

Dobson, William (1611-1646) Engels barokschilder, waarschijnlijk een leerling van Franz Cleyn. Vervaardigde voornamelijk portretten, die in compositie Doctorow, Edgar Lawrence

Doctorow, Edgar Lawrence (geb. 1931) Amerikaans schrijver. Vestigde de aandacht op zich met 'Ragtime' (1975), waarvoor hij de National Book doctrinale

doctrinale (Lat.: doctrina = onderwijs) Middeleeuwse naam voor zedenkundig leerboek. Een van de bekendste is de berijmde, 6673 regels tellende Dietsche Documenta

Documenta Internationale tentoonstelling van hedendaagse beeldende kunst. Wordt sedert 1955 iedere vier of vijf jaar in het Duitse Kassel georganiseerd.

documentair toneel

documentair toneel (docudrama) Vorm van toneel die de realiteit zo dicht mogelijk tracht te benaderen en waarbij tekst en regie ernaar streven het documentaire

documentaire Film die hoofdzakelijk bestaat uit aan de werkelijkheid, in niet-geënsceneerde, aan de werkelijkheid ontleende scènes, doorgaans bedoeld documentaire roman

documentaire roman Een roman die bepaalde aspecten van de werkelijkheid zo exact mogelijk tracht weer te geven en waarbij de schrijver zich baseert Documentatie in Nederland voor Muziek

Documentatie in Nederland voor Muziek (Donemus) Een in 1947 in het leven geroepen stichting ter bevordering van het Nederlandse muziekleven Dodds, Johnny

Dodds, Johnny (1892-1940) Amerikaans jazzklarinettist. Speelde in New Orleans bij Kid Ory (1911) en in de Creole Jazz Band van King Oliver (1920-Dodds, Warren (Baby)

Dodds, Warren (Baby) (1898-1959) Amerikaans jazzdrummer. Speelde in New Orleans, o.a. bij de Eagle Band en de Tuxedo Band (1913-20). Daarna Dodeigne, Eugène

Dodeigne, Eugène (geb. 1923) Frans beeldhouwer. Zijn vroegste werk in hout toont een eigenaardige vermenging van kubisme en surrealisme, in dodendans

dodendans Zinnebeeldige voorstelling van de macht van de dood over de mens. Het motief van de dood gaat terug tot de klassieke Oudheid, maar Doderer, Heimito von

Doderer, Heimito von (1896-1966) Oostenrijks schrijver, vooral bekend geworden door zijn romans 'Die Strudlhofstiege' en 'Die Dämonen', die zich Doderer, Joop

Doderer, Joop (Johan Heinrich; geb. 1921) Nederlands acteur. Doderer begon bij het Nederlandsch Tooneel van Cor van der Lugt Melsert. Na de oorlog Dodsley, Robert

Dodsley, Robert (1703-1764) Engels dichter, toneelschrijver en uitgever. Schreef o.a. de gedichtenbundel 'A muse in livery' (1732), een titel die terugslaat Doe Maar

Doe Maar Nederlandse popgroep, opgericht in 1978; eerste lp 'Doe Maar' (1979). Drijvende kracht, de bescheiden zanger-gitarist Henny Vrienten (Doebele, Thomas

Doebele, Thomas (geb. 1954) Nederlands geluidstechnicus en filmregisseur. De oorspronkelijk Duitse Doebele (geluid) en Maarten Schmidt (camera) doedelzak

doedelzak Muziekinstrument, bestaande uit een balg, van waaruit lucht in een aantal van een riet voorziene pijpen wordt geperst. In het begin werd

doelenstuk

doelenstuk (schuttersstuk) Groepsportret van schuttersvendels (zgn. korporaalschappen), vervaardigd in opdracht van schuttersgilden en bestemd voor Doesburg, Johan

Doesburg, Johan (geb. 1950) Nederlands regisseur en toneelleider. Doesburg volgde de regieafdeling van de Toneelschool in Amsterdam. Zijn afstudeerproductie Doesburg, Theo van

Doesburg, Theo van (eig. Christian Emil Marie Küpper; 1883-1931) Nederlands schilder en architect, medeoprichter van het tijdschrift 'De Stijl' en Does, Jacob van der

Does, Jacob van der (1623-1673) Nederlands schilder van landschappen, portretten en genrestukken, leerling van Nicolaas Moeijaert. Van 1645-

Doetechum, gebroeders Van

Doetechum, gebroeders Van Jan (gest. 1630) en Lucas (geb. ca. 1593). Nederlandse 17e-eeuwse uitgevers en illustrators, afkomstig uit Deventer. Doeve, Joseph Ferdinand (Eppo)

Doeve, Joseph Ferdinand (Eppo) (1907-1981) Nederlands schilder, graficus en tekenaar. Ontwerper van affiches (o.a. voor het Holland Festival), Doff, Cornelia Hubertina (Neel)

Doff, Cornelia Hubertina (Neel) (1858-1942) Belgisch schrijfster van Nederlandse afkomst. Leidde, voordat zij in 1896 trouwde, een armoedig bestaan Dohnányi, Ernö von

Dohnányi, Ernö von (1877-1960) Hongaars pianist en componist. Dohnányi studeerde te Boedapest, later nog bij Eugène d'Albert. Hij maakte vele Doisneau, Robert

Doisneau, Robert (1912-1994)Frans fotograaf. Doisneau studeerde aan de Ecole Estienne in Parijs (1926-1929) en ging daarna aan de slag als reclame doksaal

doksaal (ook: doxaal, oksaal of oxaal) Belangrijk onderdeel in het interieur van kerken en kloosters (12e eeuw-ca. 1600), dat diende om een afscheiding doktersroman

doktersroman Romantisch liefdesverhaal in de medische wereld.

Dolce Stil Novo

Dolce Stil Novo (It.:liefelijke nieuwe stijl) Literaire stroming in Italië tijdens de 13e eeuw met Florence als middelpunt. Kwam voort uit de Provençaalse Dolci, Carlo

Dolci, Carlo (1616-1686) Italiaans schilder, die zich ontwikkelde tot een der leidende schilders van Florence in het midden van de 17e eeuw; leerling Dolci, Danilo

Dolci, Danilo (geb. 1924) Italiaans r.-k. sociaal hervormer. In 1952 vestigde hij zich, na architectuur en planologie gestudeerd te hebben, op Sicilië, Dolin, Anton

Dolin, Anton (A.S.F.P.C. Healey Kay) (geboren te Slinfold 27-7-1904 - overleden te Londen 25-11-1983). Eerste Engelse, klassieke danser van wereldfaam. Dolitzki, Menahem Mendel

Dolitzki, Menahem Mendel (1856-1931) Russisch (Hebreeuws en Jiddisch) schrijver en dichter. Hij kreeg een traditioneel joodse opvoeding en onderw

Dolly Dots

Dolly Dots Nederlandse meidengroep, opgericht in 1978. Wisten boven het gemiddelde image van het genre uit te stijgen. Met de lp 'Attention' (1985) Dolmetsch, familie

Dolmetsch, familie 1. Arnold (1858-1940) Engels violist, muziekvorser en instrumentbouwer. Studeerde viool bij Vieuxtemps (Brussel) en werd in Dolphy, Eric Allan

Dolphy, Eric Allan (1928-1964) Amerikaans jazzsaxofonist, -fluitist en -klarinettist. Werd bekend als lid van het Chico Hamilton-kwintet (1958-59). Domani, Roger

Domani, Roger (eig. Roger Gheers; geb. 1926) Belgisch (Frans) theaterdirecteur en -producent. Hij studeerde Romaanse filologie en leerde via de Domanovic, Radoje

Domanovic, Radoje (1873-1908) Servisch schrijver van politieke satires, o.a. 'Stradija' (1902) waarin D. door middel van een allegorie kritiek uitoefent Domburg, Andrea

Domburg, Andrea (1923-97) Nederlands actrice. Was verbonden aan diverse gezelschappen, o.a. Studio, en blinkt uit in zowel klassieke als moderne Domela, César

Domela, César (eig. Caesar Domela Nieuwenhuis; 1900-1992) Nederlands schilder en graficus, voornamelijk werkzaam in Frankrijk. Domela was Domenichino

Domenichino (eig. Domenico Zampieri; 1581-1641) Italiaans schilder, een der belangrijkste kunstenaars van de door de Carracci's te Bologna gestichte Domenico di Bartolo

Domenico di Bartolo (ca. 1400-1447) Italiaans schilder, werkzaam in Siena. In zijn werk zijn zowel elementen van de Florentijnse stijl als die van Domenico Veneziano

Domenico Veneziano (na 1400-1461) Italiaans schilder, belangrijk door zijn toepassing van heldere kleuren en lichtbehandeling. Van zijn oeuvre Domentijan

Domentijan (ca. 1210-ca. 1264) Servisch biograaf. Monnik van het Servische klooster op Athos. In zijn biografieën 'Het leven van de H. Sava' (1253) dominant (muz.)

dominant (muz.) In de harmonieleer de naam voor de vijfde toon (kwint) van de diatonische grote- of kleine-tertstoonladder. Heeft harmonisch de n

Domingo, Placido

Domingo, Placido (geb. 1941) Mexicaans-Spaans operazanger (tenor). Doordat zijn ouders naar Mexico emigreerden, studeerde Domingo in Mexico-Dominguez, Oscar

Dominguez, Oscar (1906-1957) Spaans schilder, vestigde zich in 1934 definitief in Parijs, waar hij zich aansloot bij de surrealisten. Dominguez zou Domino, Antoine (Fats)

Domino, Antoine (Fats) (geb. 1928) Amerikaans rhythm and blues-zanger, pianist en songwriter. Ontdekt door Dave Bartholomew, die hem gedurende

Domselaer, Jakob van

Domselaer, Jakob van (1890-1960) Nederlands componist en pianist. Studeerde o.a. bij Johan Wagenaar en in Berlijn bij Fréderic Lamond. Introd

Domtoren

Domtoren Losstaande toren, in 1381/82 voltooid, van de kathedraal van Utrecht (de Dom). 112 m hoog, 17e-eeuws carillon van de gebroeders Hemony Domus Aurea

Domus Aurea (Lat.: gouden huis) Groot paleis in Rome, gebouwd (64-68 n.C.) voor Nero. Omgeven door uitgestrekte tuinen met - op de plaats waar Don Juan

Don Juan Legendarische vrouwenverleider van Spaanse herkomst. Voor het eerst ten tonele gevoerd in El burlador de Sevilla y convidado de piedra

Don Quichot

Don Quichot Held in Cervantes' wereldberoemde roman 'El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha' (2 dln.; 1605/1615). Cervantes schreef het Donas, Marthe

Donas, Marthe (ook: Tour Donas en Tour d'Onasky; 1885-1967) Belgisch schilder; onderging in 1917 in Parijs de invloed van het kubisme en schilderde Donatello

Donatello (1386?-1466) Een van de belangrijkste Italiaanse beeldhouwers van de 15e eeuw. Met zijn belangstelling voor het menselijk lichaam en voor Donatoni, Franco

Donatoni, Franco (geb. 1927) Italiaans componist. Studeerde van 1946-53 aan de conservatoria van Milaan, Bologna en Rome. Is sinds 1969 compositieleraar Donat, Robert

Donat, Robert (1905-1958) Engels acteur, bekend geworden door een groot aantal karakterrollen. Hij had een onnavolgbaar stemtimbre, hetgeen hem Donauballett

Donauballett Een poging om in Midden-Europese landen zoals Polen, Tsjechië en Hongarije, die wel belangstelling hebben voor de eigentijdse dansontwikkelingen Donauschool

Donauschool Naam die duidt op een groep schilders die in het eerste kwart van de 16e eeuw werkten in Regensburg, Passau, Krems en Wenen. Het Donen, Stanley

Donen, Stanley (geb. 1924) Amerikaans regisseur, begonnen als danser en choreograaf. Hij maakte vooral musicals, maar heeft ook enkele thrillers Dongen, Cornelis Theodorus Maria (Kees) van

Dongen, Cornelis Theodorus Maria (Kees) van (Cornelis Theodorus Maria van Dongen; 1877-1968) Frans schilder van Nederlandse afkomst; vestigde Donizetti, Gaetano Domenico Maria

Donizetti, Gaetano Domenico Maria (1797-1848) Italiaans operacomponist. In zijn beginperiode schreef Donizetti in snel tempo orkest-, kamer- Doni, Antonfrancesca

Doni, Antonfrancesca (1513-1574) Italiaans schrijver, was eerst geestelijke, studeerde daarna rechten en werd vervolgens uitgever. Hij was het type Donkersloot, Nicolaas Anthonie

Donkersloot, Nicolaas Anthonie (pseud. Anthonie Donker; 1902-1965) Nederlands dichter en essayist. Studeerde Nederlands, promoveerde in 1929, Donkers, Jan

Donkers, Jan (geb. 1943) Nederlands schrijver en journalist, medewerker bij de VPRO. Publiceerde 'Opgeruimde verhalen' (1973), 'Ouders van nu' Donker, Charles

Donker, Charles (geb. 1940) Nederlands grafisch kunstenaar met groot perfectionisme in zijn etswerk. Zijn Thema's zijn het landschap en vogels.

Donleavy, James Patrick

Donleavy, James Patrick (geb. 1926) Amerikaans-Iers schrijver. Donleavy, die in New York City werd geboren en microbiologie studeerde aan Trinit

Donnay, Charles Maurice

Donnay, Charles Maurice (1859-1945) Frans toneelschrijver. Gaf ingenieursstudie op en werd een der begaafdste tekstdichters van het cabaret Le Donner, Georg Raphael

Donner, Georg Raphael (1693-1741) Oostenrijks beeldhouwer, overgangsfiguur van rococo naar classicisme. Vervaardigde o.a. sculpturen in het Donner, Jörn

Donner, Jörn (geb. 1933) Fins filmcriticus en regisseur, die in de jaren zestig in Zweden werkte en er veel kritiek had op Ingmar Bergmans films. In Donne, John

Donne, John (1572-1631) Engels dichter en geestelijke. Stamde uit rooms katholiek gezin, studeerde te Oxford en Cambridge, was secretaris van de Donoso Yanez, José

Donoso Yanez, José (1924-1996) Chileens schrijver. Constanten in het werk van Donoso zijn het verval van de bovenlaag van de Chileense same

Dons, Aage Bergishagen

Dons, Aage Bergishagen (geb. 1903) Deens romanschrijver. Na een zangstudie maakte hij vele reizen, begon daarna hoorspelen te schrijven, maa

Doolaard, A. den

Doolaard, A. den (eig. Cornelis Johannes George Spoelstra; 1901-1994) Nederlands schrijver. Aanvankelijk was hij boekhouder, maar in 1934 werd doolhof

doolhof Ook labyrint. De doolhofconstructie wordt veel gebruikt bij experimenten (gewoonlijk met proefdieren) in het onderzoek van leerprocessen Doomer, Lambert

Doomer, Lambert (1622/23-1700) Nederlands schilder en tekenaar, leerling van Rembrandt. Zijn kunst spreekt het sterkst uit zijn fraaie topografische Doorenbos, Willem

Doorenbos, Willem (1820-1906) Nederlands letterkundige, leraar te Zaandam, rector te Winschoten. Van 1865-84 doceerde hij Nederlands aan een Dooren, Edmond van

Dooren, Edmond van (1896-1965) Belgisch schilder. Invloed van het kubisme en De Stijl. Zijn werk heeft altijd een constructieve vorm behouden.

Doorn, Johan (Johnny) van

Doorn, Johan (Johnny) van (1944-1991) Nederlands schrijver/performer. Van Doorn werd bekend in 1966 toen hij tijdens een poëzieavond in het Doorsnee, De familie

Doorsnee, De familie Door Annie M.G. Schmidt geschreven radioserie, van 1952-58 in wekelijkse afleveringen uitgezonden door de VARA en ongeke

Doors, The

Doors, The Amerikaanse rockgroep, in 1965 opgericht door zanger Jim Morrison. Met haar eerste lp, 'The Doors' (1967), vestigde ze haar reputatie doo-wop

doo-wop Zangstijl van Amerikaanse zanggroepen in de jaren vijftig. Term is afgeleid van een van de vele achtergrondkreten ter ondersteuning van de Dopper, Cornelis

Dopper, Cornelis (1870-1939) Nederlands componist en dirigent. Begon als operadirigent en was van 1901-31 tweede dirigent van het Concertgebouworkest. Dorana, Lia

Dorana, Lia (eig. Beppy van Werven; geb. 1918) Nederlands actrice. Begon haar loopbaan als chansonnière, speelde bij de cabarets van Wim Ibo, Wim Doráti, Antal

Doráti, Antal (1906-1988) Hongaars-Amerikaans dirigent en componist. Doráti studeerde in Boedapest aan de Franz Liszt Academie, waar hij leerling Dorazio, Piero

Dorazio, Piero (geb. 1927) Italiaans beeldend kunstenaar, bekend door zijn bijna monochrome kleurrasters met optische effecten. Nam deel aan de Dorbay, François

Dorbay, François (D' Orbay; 1624-1697) Frans architect, leerling van Louis le Vau. Werkte vanaf 1663 aan het Louvre (oostgevel), de Tuileriën en Doré, Gustave

Doré, Gustave (1832-1883) Frans tekenaar en graveur. Bekend door ca. 10.000 in hout gesneden illustraties, die van groot belang zijn geweest voor Dorham, Kenny

Dorham, Kenny (1924-1972) Amerikaans jazztrompettist. Speelde in de jaren vijftig in de bands van Dizzy Gillespie, Billy Eckstine en Lionel Hampton. Dorische orde

Dorische orde Bouworde uit de Griekse Oudheid, herkenbaar aan het type zuilen en de samenstelling van het hoofdgestel. De zuil stond zonder voetstuk Dorléac, Françoise

Dorléac, Françoise (1942-1967) Frans filmactrice, zuster van Catherine Deneuve. Zij kwam om het leven bij een auto-ongeluk. Dorleac speelde o.Dorna, Mary

Dorna, Mary (eig. Mary Tenkink-Stoppelman; 1891-1971) Nederlands schrijfster. Haar werk omvat hoofzakelijk schetsen, waaruit een grote humor dorpsverhaal

dorpsverhaal Genre in de (romantisch-realistische) streekliteratuur. Voorbeeld: De loteling (1850) van Hendrik Conscience; Betuwsche novellen (1852-Dorrestein, Renate

Dorrestein, Renate (geb. 1954) Nederlands schrijfster en columniste die met de nodige ironie en een voorliefde voor het groteske de sociale conventies Dörrie, Doris

Dörrie, Doris (geb. 1955) Duitse filmschrijfster en regisseuse, met een zwart-humoristische visie op de hedendaagse samenleving, vooral wat betreft dorsaal

dorsaal Aan de rugzijde gelegen; tegengestelde van ventraal.

Dorset Garden Theatre

Dorset Garden Theatre Beroemde, fraai gedecoreerde schouwburg te Londen, ontworpen door Wren. Gelegen aan de Theems, was het D. ook over Dorsey, Jimmy

Dorsey, Jimmy (1904-1957) Amerikaans jazzklarinettist, -saxofonist en bandleider. Speelde in de jaren twintig o.a. bij Paul Whiteman en Red Nichols. Dorsey, Tommy

Dorsey, Tommy (1905-1956) Amerikaans jazztrombonist en bandleider. Leidde met zijn broer Jimmy een orkest (1933-35) en begon daarna zelf een Dorsman, Adriaan

Dorsman, Adriaan (ook: Adriaan Dortsman; ca. 1625-1682) Nederlands architect; introduceerde de pilasterloze gevel in de Hollandse bouwkunst. Dorst, Tankred

Dorst, Tankred (geb. 1925) Duitse schrijver die na zijn terugkeer uit krijgsgevangenschap alsnog ging studeren maar, via een studentenmarionetten

Dors, Diana

Dors, Diana (eig. Diana Fluck; 1931-1984) Engels filmactrice, die als seksbom furore maakte en dikwijls de rol van 'smart girl' speelde. Tot haar films Dos Passos, John Roderigo

Dos Passos, John Roderigo (1896-1970) Amerikaans schrijver, wiens naturalistische, deels experimentele romans een kritisch beeld geven van de Dossi, Dosso

Dossi, Dosso (eig. Giovanni de' Luteri; 1479-1542) Italiaans schilder, werkzaam aan het hof van Ferrara vanaf 1514. Vervaardigde zowel portretten, Dostal, Nico

Dostal, Nico (1895-1981) Oostenrijks componist. Wijdde zich eerst aan de ernstige muziek, kwam in Berlijn in aanraking met de amusements- en operettemuziek Dostojevski, Fjodor Michajlovitsj

Dostojevski, Fjodor Michajlovitsj (1821-1881) Russisch schrijver, wiens grote romans nog steeds tot de wereldliteratuur behoren. Beroemd werden Dotremont, Christian Stanislas Marie Joseph Léandre Benoît

Dotremont, Christian Stanislas Marie Joseph Léandre Benoît (1922-1979) Belgisch schrijver en beeldend kunstenaar. Onderhield contacten met

Dottermans, Els

Dottermans, Els (geb. 1964) Vlaams actrice. Dottermans volgde haar opleiding bij Studio Herman Teirlinck te Antwerpen, waarna ze werkte met Jan Dotti, Carlo Francesco

Dotti, Carlo Francesco (1670-1759) Italiaans architect, werd in 1721 benoemd tot stadsarchitect van Bologna en bouwde in die hoedanigheid vele

Dottore, Il

Dottore, Il (It.) Toneelfiguur uit de commedia dell'arte: de doctor, Graziano genaamd. Hij weet alles, houdt van vrouwen, van lekker eten en drinken. double exigeance

double exigeance (Eng.) Een door Todorov geïntroduceerde term uit de genretheorie, die aanduidt dat elk genre voortdurend in beweging is. Iedere doublet (lit.)

doublet (lit.) (Lat.: duplus = dubbel) Bij de Rederijkers een naam voor een strofe met slechts twee verschillende rijmklanken.

Doughty, Charles Montagu

Doughty, Charles Montagu (1843-1926) Engels dichter en prozaschrijver. Hoogleraar letteren te Oxford en Cambridge. Maakte lange, verre reizen, Douglas, Alfred Bruce

Douglas, Alfred Bruce (1870-1945) Engels dichter en prozaschrijver, vriend van Oscar Wilde. Redacteur van het tijdschrift Academy (1907-10). W

Douglas, Gavin

Douglas, Gavin (1475-1522) Schots dichter en bisschop van Dunkeld (1515). Maakte met 'The XIII bukes of the Eneados' (1513) de eerste Britse vertaling Douglas, George Norman

Douglas, George Norman (1868-1952) Engels-Duitstalig prozaschrijver van Schots-Duitse afkomst. Vestigde zich op Capri na internationale opvoedi

Douglas, Kirk

Douglas, Kirk (eig. Isoer Danielovitsj Demsky; geb. 1916) Amerikaans filmacteur en -producent, vertolker van stoere karakterrollen. Films o.a. 'Out Douglas, Lloyd Cassel

Douglas, Lloyd Cassel (1877-1951) Amerikaans romanschrijver en geestelijke, debuteerde op middelbare leeftijd met de bestseller 'The magnifice

Douglas, Michael

Douglas, Michael (geb. 1944) Amerikaans filmacteur en producent. Michael is de zoon van filmacteur Kirk Douglas. Hij studeerde dramaturgie aan Douliez, Jean-François

Douliez, Jean-François (1903-1987) Vlaams violist, dirigent en componist. Het grootste deel van zijn loopbaan werkte Douliez in Brazilië waar h

Dou, Gerard

Dou, Gerard (1613-1675) Nederlands schilder, leerling van en aanvankelijk sterk beïnvloed door Rembrandt. Zeer populair door zijn portretten en Dova, Giovanni

Dova, Giovanni (geb. 1925) Italiaans schilder, opgeleid aan de Brera Academie te Milaan, kwam later in contact met Vantongerlo en Max Bill. In zijn Dove, Arthur Garfield

Dove, Arthur Garfield (1880-1946) Een van de eerste Amerikaanse schilders die abstract werk maakten; exposeerde al in 1912 met pastels, waarin Dowell, Anthony

Dowell, Anthony (geboren te Londen 16-2-1943): Engels danser van bijzondere klasse bij het Royal Ballet, voor wie Hans van Manen in 1975 Four Dowland, John

Dowland, John (1562-1626) Engels componist en luitspeler. Tussen 1579 en 1598 werkte Dowland afwisselend in Frankrijk, Engeland en Italië, daarna Down Town Jazzband

Down Town Jazzband Nederlandse jazzformatie, oude stijl. In 1949 door pianist-leider Roefie Hueting opgericht. Na één jaar ging de combinatie Downman, John

Downman, John (1750-1824) Engels tekenaar en schilder, die vooral grote faam verwierf als portrettist van de Engelse aristocratie. Debuteerde in 1770 Dowson, Ernest Christopher

Dowson, Ernest Christopher (1867-1900) Engels dichter, ook woonachtig in Frankrijk, waar hij deels is opgevoed. Behoorde tot de avant-garde van Doyle, Arthur Conan

Doyle, Arthur Conan (1859-1930) Engels arts en schrijver. Studeerde medicijnen te Edinburgh en had van 1882-90 een praktijk te Southsea. In 188

Doyle, Roddy

Doyle, Roddy (geb. 1958) Iers schrijver van een aantal romans die aan de oppervlakte zeer komisch zijn, maar waaronder een diepe tragiek schuilgaat Doyle, Tom

Doyle, Tom (geb. 1928) Amerikaans beeldhouwer, die in 1956 voor het eerst in New York zelfstandig exposeerde. Hij maakt abstracte environments, draailier

draailier Muziekinstrument met twee melodie- en vier bourdonsnaren, die gelijktijdig door de ingeharste rand van een schijf in trilling worden gebracht, draak (lit.)

draak (lit.) Reusachtig mythologisch monster, vaak met geschubd lichaam en vuurspuwend. Het komt dikwijls voor als bewaker van jonkvrouwen of Draak, Maartje

Draak, Maartje (1907-1995) Nederlands keltologe. Maartje Draak was van 1955 tot 1977 hoogleraar Keltische taal- en letter-kunde in Amsterdam Drabble, Margaret

Drabble, Margaret (geb. 1939) Brits schrijfster. Haar psychologische romans kenmerken zich door een zwartgallige kijk op het leven. Debuteerde met Dracontius, Blossius Aemilius

Dracontius, Blossius Aemilius Christelijk Latijns dichter uit de 5e-6e eeuw, woonachtig te Carthago, waar hij advocaat was tijdens de Vandaalse Dracula

Dracula In 1899 gepubliceerde roman van de Ierse auteur Bram Stoker (1847-1912) over graaf Dracula, een vampier. Deze late Gothic Novel is onderwerp Dragt, Antonia Johanna (Tonke)

Dragt, Antonia Johanna (Tonke) (geb. 1930) Nederlands schrijfster van jeugdliteratuur. Bracht WO II in Japans gevangenenkamp door, kwam daarna Dragt, Tonke

Dragt, Tonke (geb. 1930)Nederlands schrijfster van kinderboeken. Enkele titels van haar boeken: 'De brief voor de koning', 'Verhalen van de tweelingsbroer', Draijer, Reindert Juurt

Draijer, Reindert Juurt (geb. 1899) Nederlands schilder, opgeleid aan de Haagse academie, waar hij in 1937 tot leraar werd benoemd. Na gedurende

drama (lit.)

drama (lit.) (Gr.) (Serieus) toneelwerk; treurspel. In wezen een samenvattende benaming voor het uitbeelden van een menselijk conflict door middel dramady

dramady Mengvorm van drama en comedy.

dramatiek

dramatiek Toneelkunst. Overeenkomstig de traditioneel geworden indeling van Aristoteles is dit een van de drie uitingsvormen binnen de literatuur: dramatis personae

dramatis personae (Lat.) De (in een toneelstuk) optredende personen. In het toneel van de Oudheid de drie hoofdrolspelers van een drama, te weten dramatoloog

dramatoloog Toneelwetenschapper.

dramaturg

dramaturg Oorspronkelijk toneelschrijver, tegenwoordig de artistieke, meestal universitair geschoolde adviseur van de toneeldirectie die o.m. zorg draagt dramaturgie

dramaturgie Oorspronkelijk het schrijven en opvoeren van drama's. Tegenwoordig de theorie van het drama, gecombineerd met een verklaring van drame libre

drame libre `Vrij' of `open' toneel uit de Renaissance, gekenmerkt door een groot aantal tonelen die elkaar in grillige orde opvolgen, door grote variatie dramma per musica

dramma per musica Oude Italiaanse benaming voor de dramatische kunstvorm die later bekend werd onder de naam opera. Deze benaming werd voo

Dravidische talen

Dravidische talen Familie van talen die voorkomen in Zuid-India, Bangladesh (Brahui) en op Sri Lanka. De Dravidische talen bezitten geen aantoonbaar Drda, Jan

Drda, Jan (1915-1970) Tsjechisch schrijver en journalist, na WO II voorzitter van het Verbond van Tsjechische schrijvers. De gewone man staat centraal Dreelen, John van

Dreelen, John van (1922-1992) Nederlands acteur. Van Dreelen debuteerde in 1941 bij het Residentie Tooneel. In 1949 ging hij naar Londen, waar Dreesmann, Cécile

Dreesmann, Cécile (1920-94) Nederlands naaldkunstenares. Cécile Dreesmann werd opgeleid aan de Royal School of Needlework in Londen. Aanva

Dreigroschenoper, Die

Dreigroschenoper, Die (De driestuiversopera) Vrije bewerking van John Gays 'The beggar's opera' uit 1728 door Bertolt Brecht met muziek van Ku

Dreiser, Theodore Herman Albert

Dreiser, Theodore Herman Albert (1871-1945) Amerikaans romanschrijver van Duitse afkomst. Was van 1892-1910 werkzaam als journalist. Zijn Dresden, Sem

Dresden, Sem (1881-1957) Nederlands componist. Hij studeerde te Amsterdam, o.a. bij Fred Roeske en Bernard Zweers, daarna te Berlijn, o.m. bij Dresselhuys, Maria Johanna (Mary)

Dresselhuys, Maria Johanna (Mary) (geb. 1907) Nederlands actrice. Mary Dresselhuys debuteerde in 1929 bij het Hofstad Tooneel en speelde da

Drew, Kenny

Drew, Kenny (1928-1993) Amerikaans jazzpianist. Drew speelde in de jaren vijftig met o.a. Lester Young, John Coltrane en Dexter Gordon. In 1961 Drexhage, Geert

Drexhage, Geert (geb. 1914) Nederlands architect, maakte deel uit van het architectenbureau Drexhage, Sterkenbrug, Bodon en Venstra (DSBV). D. Dreyer, Carl Theodor

Dreyer, Carl Theodor (1889-1968) Deens filmregisseur. Zijn 'La passion de Jeanne d'Arc', een van de klassieke werken uit de periode van de zwijgende Dreyfuss, Richard

Dreyfuss, Richard (geb. 1947) Amerikaans acteur. Viel het eerst op met rollen in de gangsterfilm 'Dillinger'(1973) en 'American graffiti' (George Lucas, drieklank

drieklank In de muziekleer een samenklank van drie tonen, uitgaande van een grondtoon. Het bekendst zijn de grote drieklank (grondtoon, grote terts, driepas

driepas (drielob) Geometrisch versieringsmotief in de bouwkunst. Vooral tijdens de gotiek toegepast in maaswerk van vensters (venstertoppen), bogen, Driessens, Victor

Driessens, Victor (1820-1885) Belgish (Vlaams) toneelspeler en regisseur. Mede-oprichter van het Nationaal Tooneel (1853). Was zowel in België Driessen, Paul

Driessen, Paul (geb. 1940) Animatietekenaar en -filmer. Driessen volgde de Kunstacademie in Utrecht en begon als striptekenaar. Hij werkte bij Cine Drieu la Rochelle, Pierre

Drieu la Rochelle, Pierre (1893-1945) Frans schrijver. Hij vocht tijdens WO I, werd later medewerker van La Nouvelle Revue Française. Hij opteerde

Drifters, The

Drifters, The (New York, 1953) Amerikaanse vocale groep. Regelmatig van samenstelling wisselend zwart gezelschap dat in '53 werd geformeerd door Drijfhout, Bartholomeus Fransz.

Drijfhout, Bartholomeus Fransz. (1605-1649) Nederlands barokarchitect en beeldhouwer. Voltooide de door Arent van 's-Gravesande ontworpen drinklied

drinklied Gezelschapslied, gezongen bij het uitbrengen van een dronk of uitnodigend tot het ledigen van het glas. Het drinklied bestaat doorgaans uit drippings

drippings Het op de ondergrond gieten en druppelen van verf. Soms ligt een doek op de grond. Bij het verticaal brengen ontstaan zo drupslierten. Veel drive-in bioscoop

drive-in bioscoop Openluchttheater waar de bezoekers vanuit hun auto naar films kunnen kijken. Via een kleine luidspreker die in de auto wordt gelegd, Droejanov, Alter

Droejanov, Alter (1870-1938) Pools (Hebreeuws) schrijver, uitgever en zionistisch leider. Vanaf 1890 was hij actief als schrijver, van 1900-05 was Droeshout, Maarten

Droeshout, Maarten (ca. 1601-1660) Engels graveur van Vlaamse afkomst, vooral bekend door een portretgravure van Shakespeare voor de eerste

Droezjinin, Aleksandr Vasilevitsj

Droezjinin, Aleksandr Vasilevitsj (1824-1864) Russisch schrijver, journalist en criticus. Werd in 1847 beroemd door zijn novelle 'Polinka Saks', een drogenaaldtechniek

drogenaaldtechniek Grafisch procédé waarbij met een scherpe naald of diamant de tekening direct in de plaat wordt gekrast. Hierdoor ontstaat langs drôlerie

drôlerie (Fr.: snakerij) Kleine, grappige, speelse voorstelling. Kwam vooral voor in met bloem- en bladranken omlijste middeleeuwse handschriften. Droochsloot, Joost Cornelis

Droochsloot, Joost Cornelis (1586-1666) Nederlands schilder van voornamelijk stadsgezichten en dorpstaferelen. Invloed van Abraham Bloemaert.

Droogstoppel

Droogstoppel Personage in de Max Havelaar of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij (1860) van Multatuli (1820-1887). In Droog, Bernard

Droog, Bernard (geb. 1921) Nederlands toneelspeler, die o.m. werkzaam was bij de Haagse Comedie, het Rotterdams Toneel en Theater. D. is een Droste-Hülshoff, Annette von

Droste-Hülshoff, Annette von (1797-1848) Duits dichteres. Stamde uit een rooms katholiek adellijk geslacht en kreeg een strenge opvoeding. Onbegrip Drost, Willem

Drost, Willem Hollands schilder en graveur uit de 17e eeuw. Waarschijnlijk was hij voor 1650 leerling van Rembrandt, hetgeen tot uiting kwam in het Dros, Imme

Dros, Imme (geb. 1936) Nederlands schrijfster van kinder- en jeugdliteratuur. Werd bekend als tekstschrijver voor populaire tv-programma's als 'TiTa Drottningholm

Drottningholm Paleis ten westen van Stockholm op Lovö. Zomerverblijf van de Zweedse koninklijke familie, gebouwd door Nicodemus Tessin de Drouais, François Hubert

Drouais, François Hubert (1727-1775) Frans schilder, zoon en leerling van de miniatuurschilder Hubert D. (1699-1767); in 1757 door Lodewijk XV Drs. P.

Drs. P. (eig. Heinz Hermann Polzer; geb. 1919) Nederlands econoom en tekstdichter van Zwitserse afkomst. Hij studeerde te Rotterdam bedrijfsecon

drukkersmerk

drukkersmerk Voorstelling die door drukkers aan het begin of aan het slot van de door hen gedrukte werken wordt aangebracht ter verfraaiing en ter Drukker, Bernard

Drukker, Bernard (1910-1992) Nederlands organist. Drukker was een zeer virtuoos bespeler van het bioscooporgel, met een enorm breed repertoire, Drummond de Andrade, Carlos

Drummond de Andrade, Carlos (1902-1987) Braziliaans dichter en prozaschrijver, belangrijk vertegenwoordiger van de tweede fase van het Braziliaanse

Drummond, William

Drummond, William (ook William of Hawthornden; 1585-1649) Schots dichter en prozaschrijver, beïnvloed door Spenser, Sidney en de Italiaanse Druon, Maurice

Druon, Maurice (geb. 1918) Frans romanschrijver, tijdens WO II in Engeland verbonden aan de BBC. 'Lettres d'un Européen' (1946; essay) en 'La Drury Lane Theatre

Drury Lane Theatre Londens bekendste en oudste theater. Sinds de opening in 1663 meermalen verwoest en herbouwd; het huidige theater stamt uit Drury, Alfred

Drury, Alfred (1856-1944) Brits neoclassicistisch beeldhouwer, die zijn leermeester Dalou te Parijs assisteerde bij de vervaardiging van 'Le triomphe Dryden, John

Dryden, John (1631-1700) Engels toneelschrijver, dichter en essayist, belangrijke vertegenwoordiger van de Restoration- literatuur. Met 'Heroick stanzas Dr. John (the Nighttripper)

Dr. John (the Nighttripper) (eig. Malcolm John Rebennack; geb. 1941) Amerikaans popzanger, gitarist en pianist. Werkte aanvankelijk als producer Du Bois, Guy Pene

Du Bois, Guy Pene (1884-1958) Amerikaans schilder, auteur en criticus, studeerde aan de Chase-school en in Parijs bij Steinlen. Zijn werk bestaat Du Bos, Charles

Du Bos, Charles (1882-1939) Frans literair criticus, studeerde in Frankrijk en Engeland, volgde colleges in Duitsland en verkreeg hierdoor zowel een Du Bouchet, André

Du Bouchet, André (geb. 1924) Frans dichter, vertegenwoordiger van de zgn. 'poésie nouvelle'. In zijn werk, dat wel heraclitisch genoemd wordt, herleidt Du Maurier, Daphne

Du Maurier, Daphne (1907-1989) Engels romanschrijfster, debuteerde met artikelen en korte verhalen, later verzameld in 'The apple tree' (1925). Du Du Maurier, George Louis Palmella Busson

Du Maurier, George Louis Palmella Busson (1834-1896) Engels romanschrijver, illustrator en cartoonist, grootvader van Daphne Du M. Als tekenaar Du Plessys, Maurice

Du Plessys, Maurice (1864-1924) Frans dichter, aanvankelijk gelieerd met de 'décadents'. Sloot zich later aan bij de 'École Romane', die zich tot doel Duarte, Dom

Duarte, Dom (1391-1438) Portugees schrijver, zoon van Jan I van Aviz en vanaf 1433 koning van Portugal (Eduard). Was een zeer geletterd man en Duato, Nacho

Duato, Nacho (geboren te Valencia 8-1-1957): Spaans danser en choreograaf, van 1981 tot 1990 bij het Nederlands Danstheater. Hij maakte daar in Dua, Leo (Jo)

Dua, Leo (Jo) (1925-1993) Belgisch (Vlaams) regisseur, studeerde aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium en aan de Studio van het Nationaal dubbelganger

dubbelganger Iemand die sprekend op een ander lijkt. Het motief van de dubbelganger komt vooral in de Duitse Romantiek veelvuldig voor (Von Kleist, dubbelrijm

dubbelrijm Volrijm, dat zich in doorgaans metrische verzen uitstrekt over twee (soms drie) lettergrepen, waarvan minstens de eerste beklemtoond is Dubbels, Hendrick

Dubbels, Hendrick (1620/1-1676) Nederlands schilder van voornamelijk zeegezichten. Behalve schilder was hij ook winkelier te Amsterdam. Er zijn Dubillard, Roland

Dubillard, Roland (geb. 1923) Frans acteur en toneelschrijver, wiens werk gebruik maakt van burleske en absurdistische elementen. Zijn dialogen zijn Dubois, Jacques

Dubois, Jacques (1693-1763) Frans schrijnwerker, meester sinds 1742. Vervaardigde meubelen in de weelderige rocaillestijl. Hij is de maker van Dubois, Marie

Dubois, Marie (geb. 1937) Frans filmactrice, favoriet bij een aantal nouvelle vague-regisseurs. Zij speelde o.a. in 'Le signe du lion' (1959), 'Tirez sur Dubois, Pierre Hubert

Dubois, Pierre Hubert (geb. 1917) Nederlands dichter en criticus. Van 1941 tot 1949 was Dubois journalist te Brussel, en sinds 1952 kunstredacteur Dubuffet, Jean Philippe Arthur

Dubuffet, Jean Philippe Arthur (1901-1985) Frans schilder en beeldhouwer. Dubuffet kreeg internationale bekendheid met zijn bewust primitieve Ducasse, Jean-Jules Aimable Roger

Ducasse, Jean-Jules Aimable Roger (1873-1954) Frans componist. Hij studeerde aan het Parijse conservatorium o.m. bij Fauré en werd in 1909 Duccio di Buoninsegna

Duccio di Buoninsegna (ca. 1255-1319) Siënees schilder; vermengde Byzantijnse invloeden met Florentijnse en gotische principes. Belangrijk is d

Ducerceau, Jacques (Androuet)

Ducerceau, Jacques (Androuet) (ca. 1510-1585) Frans architect. Werkte o.a. aan het kasteel Fontainebleau. Met zijn tijdens zijn verblijf in Italië Duchamp-Villon, Raymond

Duchamp-Villon, Raymond (1876-1918) Frans beeldhouwer, aanvankelijk beïnvloed door Rodin; later werd zijn werk meer en meer kubistisch. Duchamp

Duchamp, Marcel

Duchamp, Marcel (1887-1968) Een van de opvallendste Franse kunstenaars van de 20e eeuw. Duchamp behoorde tot de leidende figuren van de Dada-Duclos, Charles Pinot

Duclos, Charles Pinot (1704-1772) Frans schrijver, beschermeling van Lodewijk XV en Mme de Pompadour. Zijn romans, o.a. 'Histoire de la baronn

Ducommun, Élie

Ducommun, Élie (1833-1906) Zwitsers schrijver, was vanaf 1868 verbonden aan het Internationaal Bureau voor de Vrede te Bern. Deelde in 1902 Dudok, Willem Marinus

Dudok, Willem Marinus (1884-1974) Nederlands architect, o.m. gemeentearchitect van Hilversum (1915). Kenmerken van zijn bouwstijl zijn het geb

duecento

duecento (It: tweehonderd) De 13e eeuw als cultuurtijdperk in Italië. De term komt van het Italiaans voor 1200: milleduecento.

duet

duet Compositie voor twee zangstemmen of instrumenten, al dan niet met begeleiding. Typerend voor een duet is de gelijkwaardigheid van de twee Dufay, Guillaume

Dufay, Guillaume (ca. 1400-1474) Zuid-Nederlands componist. Zijn eerste opleiding kreeg hij als koorknaap van de kathedraal te Kamerijk. Na verdere Dufresne, Charles

Dufresne, Charles (1876-1938) Frans schilder en graficus. Tot 1911 vervaardigde hij voornamelijk impressionistische pastels, vervolgens schilderijen, Dufy, Raoul

Dufy, Raoul (1877-1953) Frans schilder, graveur, ontwerper van tapijten, zijden stoffen en ceramiek. Beïnvloed door impressionisme, fauvisme en Dugan, Alan

Dugan, Alan (geb. 1923) Amerikaans dichter. Karakteristiek is zijn directe, vaak vurige en bijtende humor. Is wars van alle retoriek. Kreeg de Pulitzerprijs Dugazon, Louise Rosalie

Dugazon, Louise Rosalie (1755-1821) Frans operazangeres, dochter van de Franse balletdanser François Jacques Lefebvre. In 1767 debuteerde zij Duhameel, Alart

Duhameel, Alart (ca. 1449-ca. 1509) Nederlands architect en graveur, die als opzichter (1478-94) een belangrijke rol heeft gespeeld bij de bouw van Duhamel, Georges

Duhamel, Georges (1884-1966) Frans schrijver en arts. In zijn jeugd was hij lid van de kunstenaarsgroep L'Abbaye, die slechts één jaar bestond (1906-Duijker, Hubrecht

Duijker, Hubrecht (geb. 1942) Nederlands auteur van wijnboeken, (internationale) autoriteit op het gebied van Franse wijnen en de Spaanse Rioja. Duijm, Isaac

Duijm, Isaac (1696-1780) Nederlands acteur, van 1727-76 verbonden aan de Amsterdamse Schouwburg als protagonist pathosspeler en regisseur. Tot Duikelaar, Slome

Duikelaar, Slome (eig. Abraham Joseph Swalff; 1745-1819) Jiddisch schrijver van verhalen, korte komedies en rijmen, wiens pseud. Sjloume (= Salomo) Duiker, Jan

Duiker, Jan (1890-1935) Nederlands architect, vertegenwoordiger van de Nieuwe Zakelijkheid. Bouwde o.a. de Nirwana-flat in Den Haag (1927-29), Duinhoven, Antonius Mechel (Ton) van

Duinhoven, Antonius Mechel (Ton) van (geb. 1921) Nederlands toneelspeler, was aanvankelijk sportjournalist, werd lid van het journalistencabaret Duinkerken, Anton van

Duinkerken, Anton van (eig. Wilhelmus Johannes Maria Antonius Asselbergs; 1903-1968) Nederlands dichter en essayist. Studeerde aanvankelijk Duintjer, Marius Frans

Duintjer, Marius Frans (1908-1983) Nederlands architect en stedenbouwkundige; studeerde in Zwitserland en werkte enige tijd onder Le Corbusier

Duin, André van

Duin, André van (geb. 1947) Nederlands komiek en revue-artiest. Kreeg in het begin van de jaren zestig bekendheid met bandrecorderacts. In 1968 Duits

Duits Germaanse taal in Midden-Europa, officiële taal in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en België. Historisch is het te verdelen in Oud-, Middel- Duitse Beweging

Duitse Beweging Aanduiding voor de bloeitijd van het Duitse geestelijke leven, die ongeveer samenvalt met het leven van Goethe (1749-1832). Zij Duitse kunst

Duitse kunst Kunst uit het Duitse gebied. De oudste overblijfselen dateren van de prehistorie, zoals aardewerken potten uit het Neolithicum. Uit de duivel 2. in beeldende kunst

duivel 2. in beeldende kunst In de beeldende kunst wordt de duivel meestal voorgesteld in de gedaante van een afzichtelijk monster, zoals bijvoorbeel

Duizend-en-een-nacht, de vertellingen van

Duizend-en-een-nacht, de vertellingen van (Arab.: alf laila wa-laila) Titel van de beroemdste Arabische verzameling sprookjes, in de vorm van

Dujardin, Karel

Dujardin, Karel (1622-1678) Nederlands schilder en etser, een der italianisanten. Schilderde landschappen, genrestukken en portretten in warme kleuren.

Dukas, Paul

Dukas, Paul (1865-1935) Frans componist en muziekcriticus. Dukas studeerde aan het Parijse conservatorium, waar hij in 1888 de Prix de Rome verwierf. Dulac, Edmund

Dulac, Edmund (1882-1953) Engels schilder, aquarellist en illustrator, van Franse afkomst, studeerde te Toulouse en Parijs. In 1912 nam hij de Engelse Dulac, Germaine

Dulac, Germaine (Charlotte-Elisabeth-Germaine Saisset-Schneider; 1882-1942) Frans filmregisseuse, beroemd door 'La coquille et le clergyman' (Dulces ante omnia Musae

Dulces ante omnia Musae `Lieflijk zijn bovenal de muzen'; de naam van een in 1759 te Utrecht opgericht dichtgenootschap.

Dulcinea del Toboso

Dulcinea del Toboso De (denkbeeldige) geliefde van Don Quichotte, Dulcinea van Toboso, in de roman van Cervantes. Dulcinea is synoniem voor

Dulfer, Candy

Dulfer, Candy (Amsterdam, 19 september 1969) Nederlands altsaxofoniste. Dulfer speelde al in 1981 met haar vader Hans Dulfer, behaalde vanaf 1987 Dulfer, Hans

Dulfer, Hans (geb. 1940) Nederlands jazzsaxofonist. Leidde groepen als Heavy Soul Inc. (1968), Rhythmo Natural (1969) en Hans Dulfer en de Perikels Dülfer, Martin

Dülfer, Martin (1859-1942) Duits architect, studeerde in Hannover, Stuttgart en München. Stond D. aanvankelijk nog onder invloed van het 19e-eeuwse Dulieu, Jean

Dulieu, Jean (eig. Jan van Oort; geb. 1921) Nederlands auteur van kinderboeken, tekenaar en poppenspeler. Hij studeerde aanvankelijk viool, was enige Dullaert, Heiman

Dullaert, Heiman (1636-1684) Nederlands dichter en schilder, ging in 1652 naar Amsterdam om bij Rembrandt in de leer te gaan. In 1659 keerde hij Dullemen, Inez van

Dullemen, Inez van (geb. 1927) Nederlands schrijfster. Van Dullemen studeerde voor logopediste en voordrachtskunstenares. Ze schrijft haar leven Dullin, Charles

Dullin, Charles (1885-1949) Frans toneelspeler en regisseur, speelde o.a. bij het gezelschap van Jacques Copeau waarna hij in 1920 het Théâtre de Dumas (fils), Alexandre

Dumas (fils), Alexandre (1824-1895) Frans roman- en toneelschrijver, natuurlijke zoon van Alexandre Dumas, wiens ongeregelde leven hij veroordee

Dumas, Alexandre

Dumas, Alexandre (eig. Alexandre Davy de la Pailleterie; 1802-1870) Frans toneel- en romanschrijver. Ontwikkelde zich hoofdzakelijk autodidactisch Dumas, Marlène

Dumas, Marlène (geb. 1953) Beeldend kunstenaar van Zuid-Afrikaanse afkomst, die in Nederland werkt. Zij maakt o.m. schilderijen, tekeningen en Dumbar, Gert

Dumbar, Gert (geb. 1940). Nederlands grafisch vormgever. Opleiding Koninklijke Academie, Den Haag en Royal College of Art, Londen. Aanvankelijk Dumont, Margaret

Dumont, Margaret (1890-1965) Amerikaans filmactrice met een groot komisch talent en vooral bekend als tegenspeelster van Groucho Marx, o.a. Dumoustier, familie

Dumoustier, familie Frans geslacht van schilders en tekenaars van begin 16e tot in de 18e eeuw. Het meest bekend werden: Geoffroy (ca. 1510-1560), Dunaway, Faye

Dunaway, Faye (geb. 1941) Amerikaans filmactrice, bekend geworden door haar hoofdrol in 'Bonnie and Clyde' (Arthur Penn, 1967). Andere films Dunbar, William

Dunbar, William (ca. 1460-ca. 1520) Schots dichter. Zowel over zijn leven als over publicatiedata van zijn werk is weinig bekend. Was bewonderaar Duncan, Isadora

Duncan, Isadora (geboren te San Francisco 27-5-1877 - overleden te Nice 14-9-1927) Amerikaans danseres, grondlegster van de moderne danskunst. Dunne, Finley Peter

Dunne, Finley Peter (1867-1936) Amerikaans journalist, was verbonden aan de Herald (1884) en als redacteur aan de Evening Journal (1896), de Dunne, Irene

Dunne, Irene (1898-1990) (eig. Irene Marie Dunn) Amerikaans filmactrice. Irene Dunne behoorde in de jaren dertig en veertig tot de populairste sterren Dunoyer de Segonzac, André Albert Marie

Dunoyer de Segonzac, André Albert Marie (1884-1974) Frans schilder en graficus. Impressionistische weergave van stillevens, landschappen en Dunsany, Edward John Moreton Drax Plunkett

Dunsany, Edward John Moreton Drax Plunkett (1878-1957) Iers schrijver van toneelstukken en van verhalen, die in de jaren zeventig 'adult fantasy' Dunstable, John

Dunstable, John (ca. 1390-1453) Engels componist, lange tijd in dienst van de hertog van Bedford, met wie hij veel in Frankrijk vertoefde, waardoor duo

duo Compositie voor twee instrumenten (gelijke of ongelijke), maar ook een vaste combinatie tussen twee musici (pianist/violist). Bij vocale compos

duool

duool Splitsing in twee notenwaarden van een oorspronkelijk driedelig ritme. Een duool werd in de 19e eeuw toegepast als een opmaat tot grotere ritmische Duparc, Marie Eugène Henri

Duparc, Marie Eugène Henri (1848-1933) Frans componist, leerling van Franck. Een psychische ineenstorting in 1885 deed hem zijn belangstelling Duplessis, Joseph Silfrède

Duplessis, Joseph Silfrède (1725-1802) Frans schilder, die van 1744-49 in Rome zijn opleiding genoot. Aanvankelijk onbekend, werd hij in 1769 Dupont, Gabriel Édouard Xavier

Dupont, Gabriel Édouard Xavier (1878-1914) Frans componist. Dupont studeerde aan het Parijse conservatorium bij Massenet en Widor en verwierf Dupont, Patrick

Dupont, Patrick (geboren te Parijs 14-3-1959): Frans danser sinds 1974 bij het Parijse Operaballet, in 1978 benoemd tot eerste danser, in 1980 tot étoile Dupont, Pieter

Dupont, Pieter (1870-1911) Nederlands graficus, opgeleid in Amsterdam en Parijs, door wiens toedoen de burijn in ere werd hersteld. Was aanvankelijk Duprey, Jean-Pierre

Duprey, Jean-Pierre (1930-1959) Frans beeldhouwer en dichter, nam deel aan de surrealistische beweging. Zijn boek, 'Derrière son double' werd door Dupré, Desmond

Dupré, Desmond (1916-1974) Engels luitist en gambaspeler. Dupré studeerde chemie in Oxford, maar begon in 1940 van zijn hobby zijn vak te maken: Dupré, Jules

Dupré, Jules (1811-1889) Frans schilder en graveur; behoorde tot de School van Barbizon. Schilderde landschappen, maar ook zeegezichten. Was Dupré, Marcel

Dupré, Marcel (1886-1971) Frans organist en componist. Duprés talent voor het orgel bleek uit talrijke eerste prijzen en de Prix de Rome in 1914. Dupuis, Antoine Stanislas Nicolas Louis (Toon)

Dupuis, Antoine Stanislas Nicolas Louis (Toon) (1877-1937) Belgisch beeldhouwer. Naturalistische borstbeelden, o.a. van Bredius, Jozef Israëls Dupuis, Jacques

Dupuis, Jacques (1914-1984) Belgisch architect, archeoloog en schilder. Ontwikkelde in zijn architectonisch werk een individualistische, semi-traditionele Duquesnoy, familie

Duquesnoy, familie Familie van Zuidnederlandse beeldhouwers uit de barok. Belangrijkste leden: Hiëronimus de Oudere (voor 1570-1641/42), vertegenwoordiger Duran Duran

Duran Duran Britse popgroep, gevormd tussen 1978 en 1980. Braken door met de debuutsingle 'Planet earth' (1981). Aanvankelijk faam als tieneridolen, Durante, Francesco

Durante, Francesco (1684-1755) Italiaans componist. Durante studeerde aan het Conservatorio di Sant'Onofrio a Capuana te Napels, waar hij in 1710 Durante, Jimmy

Durante, Jimmy (1893-1980) Amerikaans komiek, die een lange en grote carrière had in revues, nachtclubs, variétés en films. Zijn succes als zanger Duras, Marguerite

Duras, Marguerite (Marguerite Donnadieu; 1914-1996) Frans schrijfster en cineaste. Marguerite Duras werd wereldberoemd door het scenario dat Durbin, Deanne

Durbin, Deanne (eig. Edna Mae Durbin; geb. 1921) Canadees filmster die als vijftienjarige een bliksemcarrière maakte, maar in 1949 stopte omdat Dürer, Albrecht

Dürer, Albrecht (1471-1528) Duits graveur en schilder, algemeen beschouwd als een kunstenaar van wereldformaat. Geboeid door de nieuwe kunstopvattingen Durey, Louis Edmond

Durey, Louis Edmond (1888-1979) Frans componist. Durey studeerde bij Léon de Saint-Requier en sloot zich daarna aan bij de Groupe des Six, v

Durham, Elias van

Durham, Elias van (Elias van Dereham; gest. 1245) Engels prelaat en architect, speelde een belangrijke rol in het religieuze en politieke leven van Duribreux, Gaston

Duribreux, Gaston (1903-1986) Belgisch Nederlandstalig auteur. Bekend als de romancier van de zee. Duribreux was hotelhouder te Oostende en publiceerde Durieux, Tilla

Durieux, Tilla (eig. Ottilie Godeffroy; 1880-1971) Duits toneelspeelster van Franse afkomst. Van 1903-1911 speelde zij onder regie van Max Reinhardt, Durigo, Ilona

Durigo, Ilona (1881-1943) Hongaars zangeres (alt). Na haar opleiding was Durigo eerst operazangeres, later werd zij concert- en liederenzangeres, waarbij Durlacher, Gerhard L.

Durlacher, Gerhard L. (1928-1996) Duits-Nederlands schrijver en socioloog. Durlacher vluchtte in 1937 met zijn ouders voor de nazi's naar Nederland, Durme, Jef van

Durme, Jef van (1907-1956) Belgisch componist en pianist. Durme studeerde aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium te Antwerpen, o.a. bij L. Durrell, Gerald Malcolm

Durrell, Gerald Malcolm (1925-1995) Brits zoöloog en schrijver. Durrell leidde diverse expedities naar o.a. Zuid-Amerika, Australië en Nieuw-Zee

Durrell, Lawrence George

Durrell, Lawrence George (1912-1990) Engels schrijver van romans, reisverhalen, poëzie, toneel en jeugdlectuur. Hij woonde het grootste deel va

Dürrenmatt, Friedrich

Dürrenmatt, Friedrich (1921-1990) Zwitsers toneelschrijver, die als eerste in de naoorlogse periode de Duitstalige toneelschrijfkunst weer grote faam Duruflé, Maurice

Duruflé, Maurice (1902-1986) Frans organist en componist. Studeerde o.a. bij Dukas en Vierne, werd in 1930 organist van de Saint-Étienne-du-Mont Dusart, Cornelis

Dusart, Cornelis (1660-1704) Nederlands genreschilder en graveur. In zijn schilderijen en tekeningen was hij sterk afhankelijk van zijn leermeeester Dusík, Jan Ladislav

Dusík, Jan Ladislav (1760-1821) Boheems pianist en componist. Dusík werd in 1779 organist te Mechelen, later te Bergen op Zoom en Amsterdam

Dusschoten, Frans van

Dusschoten, Frans van (geb. 1933) Nederlands entertainer. Van Dusschoten werkte als bediende bij een Amsterdamse uitgeverij en begon, na het Dutch Swing College Band

Dutch Swing College Band (oorspronkelijk The Orchestra of the Dutch Swing College genaamd) Nederlandse jazzformatie die na WO II ontstond Dutert, Charles Louis Ferdinand

Dutert, Charles Louis Ferdinand (1845-1906) Frans architect, betrokken bij de herbouw van het stadhuis van Parijs. Bouwde, samen met Victor Contamin, Dutilleux, Henri

Dutilleux, Henri (geb. 1916) Frans componist, studeerde aan het Parijse conservatorium, o.a. bij H. Busser, en verwierf in 1938 de Prix de Rome. Van Dutoit, Charles

Dutoit, Charles (geb. 1936) Zwitsers dirigent. Studeerde in Zwitserland, Italië en de VS. Werd in 1977 benoemd tot chef-dirigent van het Symfonieorkest Dutourd, Jean

Dutourd, Jean (geb. 1920) Frans schrijver, nam tijdens WO II actief deel aan het verzet en de bevrijding van Parijs. De ervaringen en kennis van die Duvall, Robert

Duvall, Robert (geb. 1931) Amerikaans filmspeler. Bekend om zijn karakterrollen. Zeer productief, speelde in tientallen films. Debuteerde in 'To kill Duveneck, Frank

Duveneck, Frank (1848-1919) Amerikaans schilder en beeldhouwer, opgeleid in München (1870-75), waar hij - evenals later te Florence - les gaf Duvet, Jean Drouot

Duvet, Jean Drouot (1485-ca. 1570) Frans graveur en hofedelsmid onder Frans I en Hendrik II, bijgenaamd de 'Meester van de Eenhoorn', naar een Duvivier, Julien

Duvivier, Julien (1896-1967) Frans regisseur, bekend gebleven door zijn poëtisch-realistische films uit de jaren dertig, o.a. 'Pépé-le-Moko' (1937), Duvosel, Seraphien Lieven

Duvosel, Seraphien Lieven (1877-1956) Belgisch componist. Duvosel studeerde te Gent en Parijs (Widor en Fauré) en vestigde zich daarna te Gent Duymaer van Twist, Mien

Duymaer van Twist, Mien (1891-1967) Nederlands toneelspeelster, was vanaf 1907 o.m. werkzaam bij het Klein Tooneel van Koos Speenhoff en Duynhoven, Martin van

Duynhoven, Martin van (geb. 1942) Nederlands jazzdrummer. Maakte deel uit van diverse Nederlandse groepen (o.a. groepen van Hans Dulfer, Theo

Duyse, Florimond van

Duyse, Florimond van (1843-1910) Belgisch musicoloog, componist en rechtsgeleerde. Duyse studeerde te Gent en had reeds vroeg succes als comp

Duyse, Prudens van

Duyse, Prudens van (1804-1859) Belgisch dichter, studeerde rechten te Leuven en Gent, waar hij in 1832 promoveerde en vanaf 1836 stadsarchivaris Duyster, Willem Cornelisz.

Duyster, Willem Cornelisz. (1599-1635) Nederlands genreschilder, behorend tot de groep van de zgn. 'soldatenschilders' (Pieter Codde, Jacob Duck, Duyvis, Debora Geertruida

Duyvis, Debora Geertruida (geb. 1886) Nederlands grafisch kunstenares, opgeleid aan de Rijksacademie in Amsterdam, leerling van Dupont, werkte Dvorák, Antonin

Dvorák, Antonin (1841-1904) Tsjechisch componist. Dvorák kreeg zijn eerste muzieklessen in zijn geboorteplaats, pas in 1857 kon hij in Praag verder Dwight, Timothy

Dwight, Timothy (1752-1817) Amerikaans dichter en prozaschrijver, een der Connecticut Wits. Theologisch hoogleraar aan en rector magnificus van Dwoskin, Steve

Dwoskin, Steve (geb. 1939) Amerikaans graficus, fotograaf en filmmaker. Dwoskin stichtte in Engeland de London Film Makers Co-operative en publiceerde Dyck, Anthonie van

Dyck, Anthonie van (1599-1641) Belangrijk 17e-eeuws schilder. Hij werd geboren in de Zuidelijke Nederlanden, maar werkte behalve daar, ook in Dyck, Floris Claesz. van

Dyck, Floris Claesz. van (1575-1651) Nederlands stillevenschilder, in 1610 lid en in 1637 deken van het Haarlemse schildersgilde. Schilderde voor

Dyer, John

Dyer, John (1699-1758) Welsh dichter en schilder, bekend gebleven dankzij het gedicht 'Grongar Hill' (1727), dat met levendige observatie en woordgebruik Dyke, Dick van

Dyke, Dick van (geb. 1925) Amerikaans humorist, die meer succes had in het theater en voor de tv dan bij de film. Hij speelde o.a in de amusement

Dylan, Bob

Dylan, Bob (eig. Robert Allan Zimmerman; geb. 1941) Amerikaans folk-rockzanger en songwriter. Raakte bekend als vertolker van protestsongs tegen dystopie

dystopie anti-utopie.

Dzamonja, Dusan

Dzamonja, Dusan (geb. 1928) Joegoslavisch beeldhouwer die, met als centraal thema de mens, plastieken (veelal torsi) maakte die de oorspronkelijke d'Armagnac, Ben

d'Armagnac, Ben (1940-1978) Nederlands beeldend kunstenaar, bekend van zijn indrukwekkende performances en body art. Aanvankelijk schilder D'Avenant, William

D'Avenant, William (1606-1668) Engels dichter en toneelschrijver. Vroeg werk omvat 'The tragedy of Albovine' (1629), 'The platonick lovers' (1636; D'Haen, Christine Elodia Maria

D'Haen, Christine Elodia Maria (geb. 1923) Belgisch dichteres, lerares Duits te Brugge. Zij debuteerde in 1948 in Dietsche Warande en Belfort, publicee

D'Hooge, Kamiel

D'Hooge, Kamiel (geb. 1929) Belgisch organist. Hij studeerde aan het Lemmeninstituut te Mechelen en de conservatoria te Antwerpen en Gent. Van d'Indy, Paul Marie Théodore Vincent

d'Indy, Paul Marie Théodore Vincent (1851-1931) Frans componist, dirigent en organist. d'Indy studeerde aan het Parijse conservatorium o.a. bij Eagle Band

Eagle Band Band die tijdens de bloei van de New Orleans jazz (begin 20e eeuw) veel bekendheid genoot in New Orleans. Werd eerst geleid door F. Eagles, The

Eagles, The Amerikaanse country rock-groep. Hun eerste lp, 'Eagles' (1972), sloeg alleen in Nederland aan, maar het conceptalbum 'Desperado' (1973) Eagling, Wayne

Eagling, Wayne (geboren te Montreal in 1950): Canadees danser, opgeleid aan de Royal Ballet School in Londen. Hij werd in 1969 danser bij het Eakins, Thomas

Eakins, Thomas (1844-1916) Amerikaans schilder van portretten en sportevenementen, die uitmunten door een realistische, nuchtere en objectieve Eames, Charles

Eames, Charles (1907-1978) Amerikaans architect en meubelontwerper. Bekend door zijn in de jaren veertig ontworpen stoelen (metalen frame, zitting Earlom, Richard

Earlom, Richard (1743-1822) Engels graveur, ontwikkelde de techniek van de mezzotint, waardoor verschillende grijsgradaties in de gravure kunnen Early English

Early English Eerste fase van de gotische bouwkunst in Engeland (ca.1175-1275), voorafgegaan door het Anglo-Norman en overgaand in decorated. Earl, Ralph

Earl, Ralph (1751-1801) Amerikaans schilder en jurist; aanvankelijk autodidact. E. moest na het uitbreken van de Amerikaanse Vrijheidsoorlog, wegens Earth & Fire

Earth & Fire (Voorburg, 1968-1983) Nederlandse popgroep. Succesvolle symfonische rockband rond zangeres Jerney Kaagman en de met puntbaarden Earth, Wind and Fire

Earth, Wind and Fire Amerikaanse popformatie, in 1971 opgericht door Maurice White. Speelt combinatie van funk, soul, jazz en rock. Grote doo

eastcoast jazz

eastcoast jazz Jazzstijl die na 1953 in New York ontstond als reactie op de cool jazz en waarin men weer teruggreep op de bebop en de blues. De nieuwe Eastwood, Clint

Eastwood, Clint (geb. 1930) Amerikaans filmacteur, -regisseur en -producent. Populair door de tv-serie 'Rawhide' (1958-65). Speelde bij Sergio Leone Ebbelaar, Josephus Johannes Maria (Han)

Ebbelaar, Josephus Johannes Maria (Han) (geboren te Hoorn 16-4-1943): Nederlands danser, opgeleid o.a. door Peter Leoneff en Benjamin Harkarvy. Eberhard van Béthune

Eberhard van Béthune (ookÉvrard de Béthune) Vlaams grammaticus uit de 12e-13e eeuw. Op zijn naam staat het meer dan tweeduizend regels tellen

Eberz, Josef

Eberz, Josef (1880-1942) Duits schilder, graficus en ontwerper van mozaïek en glas in lood. Studeerde van 1901-03 aan de academie van München; Ebner-Eschenbach, Marie von

Ebner-Eschenbach, Marie von (1830-1916) Oostenrijks schrijfster van adellijke afkomst. Aanvankelijk schreef zij epigonale drama's, historische Eboman

Eboman (geb. 1973) Artiestennaam van de Nederlandse samplekunstenaar Jeroen Hoffs, aanvankelijk in samenwerking met beeldsampler Armin Dröge. Eça de Queirós, José Maria

Eça de Queirós, José Maria (1845-1900) Romancier en criticus, wordt beschouwd als de grootste prozaschrijver van het 19e-eeuwse Portugal. Met Eccard, Johannes

Eccard, Johannes (1553-1611) Duits componist. Eccard was koorknaap in de hofkapel te Weimar, daarna lid van de hofkapel te München, waar hij Ecevit, Bülent

Ecevit, Bülent (geb. 1925) Turks letterkundige en politicus, leider van de linkervleugel in de Republikeinse Volkspartij (CHP). Lid van het parleme

Echegaray y Eizaguirre, José

Echegaray y Eizaguirre, José (1832-1916) Spaans geleerde en toneelschrijver. Hij was een veelzijdig man, oorspronkelijk ingenieur en wiskundige, echinus

echinus (Gr.: egel) Meestal kwartrond geprofileerd kussenachtig deel onder de abacus van het Dorische kapiteel.

echodicht

echodicht Satirisch genre dat populair was bij de rederijkers. Het laatste woord van een regel rijmt op het voorlaatste en geeft daarbij antwoord op de échoppé

échoppé Brede etsnaald met een ovaal snijvlak, dat aan één zijde schuin afgeslepen is. Door de naald te draaien kan men lijnen van verschillende dikte Eckart

Eckart (Eckhardt, Eckehardt) Figuur uit de Oudduitse sage: de trouwe. Hij komt ook bij latere schrijvers voor, o.a bij L. Tieck (1773-1853).

Eckenlied

Eckenlied Middel-Hoog-Duits heldenepos behorend tot de sagen rondom Diederik van Bern. Ontstond in de 13e eeuw. Beschrijft een gevecht tussen Eckeren, Gerard van

Eckeren, Gerard van (eig. Maurits Anne Esser; 1876-1951) Nederlands schrijver en criticus, van 1906-29 redacteur van Den Gulden Winckel en v

Eckstine, Billy

Eckstine, Billy (eig. William Clarence Eckstein; 1914-1993) Amerikaans jazz-zanger en bandleider. Eckstine, bijgenaamd 'Mr. B' en 'the sepia Sinatra', eclecticisme (beeld. kunst)

eclecticisme (beeld. kunst) Het combineren van motieven en elementen uit vroegere stijlen tot een nieuw geheel.

ecloga

ecloga (Gr.: keuze) Herdersdicht, idylle. Oorspronkelijk bij de Romeinen de benaming voor een uit een verzameling gekozen gedicht. Later kreeg het École de Paris

École de Paris Oorspronkelijk de benaming van een groep buitenlandse (veelal uit Oost- Europa afkomstige) schilders en beeldhouwers, die zich na École des Beaux-Arts

École des Beaux-Arts (eig. École Nationale Supérieure des Beaux-Arts) Kunstacademie, in 1671 opgericht door Jean-Baptiste Colbert, minister van école romane

école romane (Fr.) In 1891 breekt Jean Moréas met de symbolisten en sticht de `école romane'. Hij pleit voor een terugkeer naar het ware classicisme écossaise

écossaise Een snelle dans in tweekwartsmaat, die veel overeenkomst vertoont met de polka. In weerwil van de naam (écossaise = Schots) is de dans Eco, Umberto

Eco, Umberto (geb. 1932) Italiaans semioloog, mediëvist, essayist en romancier. Was mede-oprichter van de avant-gardistische literaire beweging Gruppo écriture artiste

écriture artiste (Fr.) De schrijvers Edmond (1822-1896) en Jules (1830-1870) de Goncourt gaven deze benaming aan hun impressionistische schrijfstijl. écriture féminine

écriture féminine (Fr.) Vrouwelijke schrijfwijze. De term is ontstaan aan het begin van de jaren zeventig, toen vrouwelijke auteurs zich in hun teksten écriture sismographique

écriture sismographique (Fr.) Aanduiding voor het (seismografisch) nauwgezette taalgebruik van de Franse schrijver Jean-Marie Le Clézio (1940).

Edda

Edda Naam van twee verzamelwerken uit de Oud-IJslandse literatuur. Er is een prozadeel, de Snorra-Edda, geschreven door Snorri Sturluson (1178-Eddy, Don

Eddy, Don (geb. 1944) Amerikaans beeldend kunstenaar, vertegenwoordiger van het hyperrealisme. Zijn onderwerpen zijn ontleend aan de consumptiemaatschappij.

Edelfelt, Albert Gustav

Edelfelt, Albert Gustav (1854-1905) Fins landschap-, genre- en portretschilder, hoofdzakelijk opgeleid te Parijs als leerling van Léon Gérôme. Schilderde Edelhagen, Kurt

Edelhagen, Kurt (1920-1982) Duits jazzpianist, speelde ook saxofoon en klarinet. Formeerde in 1946 een big band, waarmee hij aanvankelijk speelde Edelinck, Gerard

Edelinck, Gerard (1640-1707) Zuid-Nederlands graveur, een van de beroemdste van de 17e eeuw; leerling van Gaspar Huybrecht tot hij in 1666 naar edelsmeedkunst

edelsmeedkunst Ontwerpen en vervaardigen van voorwerpen uit edele metalen, in hoofdzaak goud en zilver, soms ook in combinatie met andere materialen, Edgar, George Willem Fred (Boy)

Edgar, George Willem Fred (Boy) (1915-1980) Nederlands jazzpianist en bandleider. Speelde met The Moochers (1937-41) en Kid Dynamite (1938-Edgeworth, Maria

Edgeworth, Maria (1767-1849) Anglo-Iers prozaschrijfster, had een belangrijk aandeel in een aantal samen met haar vader Richard Lovell E. gepubliceerde Edinga, Hans

Edinga, Hans (eig. Hans Heidstra; 1918-1980) Nederlands dichter en schrijver, tevens werkzaam in de journalistiek en vooral als vertaler van Engelse editio princeps

editio princeps (Lat.: eerste uitgave) Eerste gedrukte uitgave van een werk, ook van de werken die geschreven werden vóór de uitvinding van de bo

Edward

Edward Mannennaam, afgeleid van Eádweard = beschermer van het erfgoed (eád = erfgoed, weard = beschermer). Voorkomende vormen Eduard, Edouard, Edwards, Blake

Edwards, Blake (eig. William Blake McEdwards; geb. 1922) Amerikaans filmregisseur van vooral humoristische films; getrouwd met Julie Andrews. Edzard, Conrad Karl

Edzard, Conrad Karl (1890-1972) Duits beeldhouwer. Onder invloed van Maillol maakte hij gevoelige en gestileerde portretten en naakten in terracotta Edzard, Dietz

Edzard, Dietz (1893-1963) Duits schilder, graveur en ontwerper van glasschilderingen, autodidact. In 1911 werkzaam bij Max Beckmann in Berlijn. Eeckhoudt, Jean van den

Eeckhoudt, Jean van den (1875-1946) Belgisch schilder van landschappen, portretten en stillevens; leerling van J. Verheyden. In zijn vroege werk

Eeckhout, Gerbrand Jansz. van den

Eeckhout, Gerbrand Jansz. van den (1621-1674) Nederlands schilder en etser, leerling, later vriend van Rembrandt, wiens overheersende invloed Eeden, Frederik Willem van

Eeden, Frederik Willem van (1860-1932) Nederlands letterkundige, behoorde tot de Tachtigers, onder wie hij het religieus symbolisme vertegenwoordig

Eekhoud, Georges

Eekhoud, Georges (1854-1927) Franstalig Belgisch romancier. Hij was bestemd voor een militaire loopbaan, maar hij koos de journalistiek en werd Eekhout, Jan Hendrik

Eekhout, Jan Hendrik (1900-1978) Nederlands dichter en romancier. Hij was enige tijd journalist te Den Haag, maar wijdde zich daarna geheel aan Eekman, Nicolaas Mathieu

Eekman, Nicolaas Mathieu (geb. 1889) Vlaams schilder en graveur; studeerde aanvankelijk architectuur, later aan de Academie van Brussel. Vertrok

eenakter

eenakter Toneelstuk in één bedrijf. Door deze beperking is een eenakter rechtlijniger van opbouw dan een toneelstuk in drie of meer bedrijven, maar eenheid van tijd, plaats en handeling

eenheid van tijd, plaats en handeling Een aan Aristoteles (Poetica) toegeschreven eis dat een toneelstuk zich binnen 24 uur op één plaats afspeelt

eenheidstaal

eenheidstaal Aanduiding voor een nationale voertaal die in meertalige landen als bindend element wordt beschouwd in het streven naar politieke en Eerenbeemt, Gerard

Eerenbeemt, Gerard (geb. 1936) Nederlands kunstenaar, die aanvankelijk realistische schilderijen met vervreemdende elementen maakte. Later werd Eesteren, Cornelis van

Eesteren, Cornelis van (1897-1988) Nederlands architect en stedenbouwkundige. Van Eesteren studeerde aan een kunstacademie in Rotterdam en Ees, Johanna Martina (Annie) van

Ees, Johanna Martina (Annie) van (1893-1970) Nederlands toneelspeelster, zuster van Jan van Ees, gehuwd met Cor van der Lugt Melsert (1919). Ees, Johannes Cornelis (Jan) van

Ees, Johannes Cornelis (Jan) van (1896-1966) Nederlands toneelspeler, cabaretier en tekstschrijver. Hij debuteerde in 1914 en werkte van 1917-Eeten, Peter van

Eeten, Peter van (geb. 1933) Nederlands schrijver en journalist. Opstellen over het werk van Kloos publiceerde hij onder de titel 'Dichterlijk labirint' efemeriden (lit.)

efemeriden (lit.) (Gr.: ephemeris = dagboek) Dagboeken van een koning of hooggeplaatste personen in de Oudheid. De efemeriden van Alexander de Effen, Justus van

Effen, Justus van (1684-1735) Nederlands letterkundige en jurist. Was gouverneur bij een aantal welgestelde families, promoveerde te Leiden in de Effner, Joseph

Effner, Joseph (1687-1745) Duits bouwmeester en tuinarchitect, leerling van Boffrand. Hofbouwmeester in München: bouwde o.m. de oostelijke façade Egas, Enrique

Egas, Enrique (ca. 1455-ca. 1535) Spaans architect, overgangsfiguur van late gotiek naar Renaissance. Introduceerde de zgn. platereske stijl. Bouwde Egas, familie

Egas, familie Spaanse architecten- en beeldhouwersfamilie van Vlaamse origine. Annequin de Egas (gest. 1494), een Vlaams architect en beeldhouwer, EGAU

EGAU (Études en Groupe d'Architecture et d'Urbanisme) Belgische architectengroep, in 1944 geformeerd door Charles Carlier, Hyacinthe Lhoest en Egeïsche kunst

Egeïsche kunst Beschaving in het gebied in en om de Egeïsche zee, die bloeide in het tweede en derde millennium v.C. Men onderscheidt drie groepen: Egell, Paul

Egell, Paul (1691-1752) Duits beeldhouwer en tekenaar, leerling van Permoser, vertegenwoordiger van de rococo. E. was een fijnzinnig kunstenaar, Eggerickx, Jean-Jules

Eggerickx, Jean-Jules (1884-1963) Belgisch architect en stedenbouwkundige, behorend tot de groep Belgische architecten die in het Interbellum op Eggers, Bartholomeus

Eggers, Bartholomeus (ca. 1630-1692) Nederlands beeldhouwer, werd in 1646 lid van het Sint-Lucasgilde en leerling van Pieter Verbruggen te A

Egge, Klaus

Egge, Klaus (1906-1979) Noors componist, studeerde te Oslo en Berlijn en was een der belangrijkste Noorse musici. Zijn gematigd moderne muziek Eggink, Clara Hendrika Catharina Clementine Helène

Eggink, Clara Hendrika Catharina Clementine Helène (1906-1991) Nederlands dichteres en schrijfster. Clara Eggink schreef romantische, maar Eggleston, Edward

Eggleston, Edward (1837-1902) Amerikaans prozaschrijver, was eerst onderwijzer, reizend predikant en redacteur van een zondagsschoolblad. Met Egils saga

Egils saga IJslands verhaal in proza, door een onbekend auteur vermoedelijk in de eerste helft der 13e eeuw geschreven. Beschrijft op meesterlijke, Egk, Werner

Egk, Werner (eig. Werner Joseph Mayer; 1901-1983) Duits componist. Egk studeerde in Augsburg, later bij Orff in München. Van 1936-40 dirigeerde Egmond, abdij van

Egmond, abdij van Benedictijnenabdij in de Nederlandse gemeente Egmond, gebouwd in 1935 (architect Kropholler). De eerste abdij werd ca. 930 Egmond, Max van

Egmond, Max van (geb. 1936) Nederlands zanger (basbariton). Na het behalen van de Toonkunst-Vocalistenprijs in 's-Hertogenbosch (1959) begon Egmond, Piet van

Egmond, Piet van (1912-1982) Nederlands organist en dirigent. Van Egmond bespeelde al op 6-jarige leeftijd een kerkorgel en werd na het behalen Egmont, Justus van

Egmont, Justus van (1601-1674) Vlaams schilder, vertegenwoordiger van de barok. Werkte tot 1628 in het atelier van Rubens. In Parijs medewerker egodocumenten

egodocumenten Documenten die in eerste instantie bedoeld zijn voor de schrijver of schrijfster zelf en niet voor een groter publiek: dagboeken, brieven Egorov, Youri

Egorov, Youri (1954-1988) Russisch-Nederlands pianist. Egorov studeerde bij Yakov Zak aan het Conservatorium van Moskou en won op belangrijke egotistische literatuur

egotistische literatuur (bekentenisliteratuur) Onder egotistische literatuur verstaat men teksten waarin de persoon van de schrijver of dat wat hij heeft Egoyan, Atom

Egoyan, Atom (geb. 1960) Armeens-Canadees filmregisseur, geboren in Caïro uit Armeense ouders. Egoyan is de auteur van een klein, consistent en Eguren, José Maria

Eguren, José Maria (1882-1942) Peruaans dichter, wiens werk invloeden ondergaan heeft van het Franse symbolisme en surrealisme, maar in zijn Egyptische kunst

Egyptische kunst Aanduiding voor de cultuur van Egypte vanaf de Vroeg-Dynastieke periode (rond 3000 v.C.) tot de Romeinse overheersing (30 v.Ehrenstein, Albert

Ehrenstein, Albert (1886-1950) Oostenrijks schrijver. E. debuteerde als lyricus in 'Die Fackel' van Karl Kraus. Na de publicatie van zijn zelfanalytische Ehrlich, Georg

Ehrlich, Georg (1897-1966) Uit Oostenrijk afkomstig beeldhouwer, schilder en graficus. Zijn stijl toont een klassiek realisme, waarin sporen van expressionisme Eichendorff, Joseph von

Eichendorff, Joseph von (1788-1857) Duits dichter, stamde uit een adellijk geslacht, studeerde rechten en vervulde van 1816-44 belangrijke ambte

Eich, Günter

Eich, Günter (1907-1972) Duits schrijver, vooral na de Tweede Wereldoorlog bekend geworden door zijn gedichten en hoorspelen. Zijn poëzie bezit eierlijst

eierlijst Gebeeldhouwde ornamentrand met motieven in de vorm van een ei, afgewisseld door spitse punten. Komt o.a. voor bij het Erechtheion te Athene.

Eiermann, Egon

Eiermann, Egon (1904-1970) Vooraanstaand Duits architect en industrieel vormgever, leerling van Hans Poelzig; beïnvloed door Ludwig Mies van Eight, The

Eight, The Groep Amerikaanse kunstenaars rond de schilder en kunstpedagoog Robert Henri (1865-1929). Hij stond een benadering van kunst voor Eigtved, Nikolaj

Eigtved, Nikolaj (1701-1754) Deens rococoarchitect, o.a. werkzaam aan de Zwinger te Dresden. Ontwierp het plein van Amalienborg (koninklijke residentie) Eijk, Henriëtta Catharina Maria van

Eijk, Henriëtta Catharina Maria van (1897-1980) Nederlands schrijfster van humoristische en fantasievolle verhalen, waarmee zij dit genre nieuwe Eimert, Herbert

Eimert, Herbert (1897-1972) Duits componist en muziektheoreticus. Eimert studeerde te Keulen zowel muziek als muziekwetenschap en promoveerde einde (lit.)

einde (lit.) Het einde van een detectiveroman is zeer belangrijk: de hele plot van een deductieverhaal is toegeschreven naar de ontknoping, de oplossing eindrijm

eindrijm Vanaf de Middeleeuwen gebruikte rijmvorm, waarbij van de laatste woorden der versregels de beklemtoonde klinker(s) en de daarop volgende Einem, Gottfried von

Einem, Gottfried von (1918-1996) Oostenrijks componist. Von Einem studeerde compositie bij Boris Blacher te Berlijn. In 1944 werd hij muzikaa

Einfache Formen

Einfache Formen Titel en begrippen van een door de Nederlandse taalgeleerde André Jolles (1874-1946) in 1930 gepubliceerde werk Einfache Formen

Einfühlung (lit.)

Einfühlung (lit.) (empathie; lett. invoeling) Vermogen om zich in voorstellingen van anderen te verplaatsen en ze zo te begrijpen. Meer specifiek is Einstein, Alfred

Einstein, Alfred (1880-1952) Duits/Amerikaans musicoloog. Einstein studeerde muziekwetenschap te München en promoveerde in 1903. Van 1918

Einstein, Carl

Einstein, Carl (1885-1940) Duits schrijver. Hij studeerde kunstgeschiedenis te Berlijn en was o.a bevriend met Gottfried Benn, Franz Blei en Carl Sternheim. Eisenman, Peter

Eisenman, Peter (geb. 1932) Amerikaans architect en directeur van het Institute for Architecture and Urban Studies in New York. Behoort tot de zgn. Eisenreich, Herbert

Eisenreich, Herbert (geb. 1925) Oostenrijks schrijver. E. raakte in literaire kringen bekend met zijn roman 'Auch in ihrer Sünde' (1953). Naast lyriek Eisenstaedt, Alfred

Eisenstaedt, Alfred (1898-1995) Duits-Amerikaans fotojournalist Eisenstaedt begon in 1926 als pers-fotograaf en legde voor Associated Press de o

Eisenstein, Sergej Michajlovitsj

Eisenstein, Sergej Michajlovitsj (1898-1948) Russisch regisseur, wiens invloed nog steeds groot is. Dit wordt niet alleen veroorzaakt door zijn overigens

Eisen, Charles Dominique Joseph

Eisen, Charles Dominique Joseph (1720-1778) Frans graveur en schilder; tekenleraar en beschermeling van Madame de Pompadour. In 1777 viel Eisen, Keisai

Eisen, Keisai (1791-1848) Japans landschapschilder en tekenaar. Werkte samen met Ando Hiroshigè aan de serie 'Negenenzestig etappen van de Kisokaido' Eishi, Hosoda

Eishi, Hosoda (1756-1829) Japans schilder en tekenaar, lid van de samoeraifamilie, hofschilder die zijn opleiding genoot aan de Kano-school. Zijn Eisler, Johannes (Hanns)

Eisler, Johannes (Hanns) (1898-1962) Duits componist. Studeerde o.a. bij Schönberg, was van 1924-33 docent te Berlijn, verliet Duitsland vanwege

Eisma, Will

Eisma, Will (geb. 1929) Nederlands violist en componist. Hij studeerde aan het conservatorium te Rotterdam viool en compositie (o.a. bij Kees van Eitner, Robert

Eitner, Robert (1832-1905) Duits musicoloog. Eitner ging in 1853 als muziekleraar naar Berlijn, waar hij in 1863 een eigen muziekschool opende. Ekberg, Anita

Ekberg, Anita (geb. 1931) Zweeds filmactrice die opschudding verwekte met haar striptease in 'La dolce vita' (Federico Fellini, 1960). Andere films Ekelöf, Bengt Gunnar

Ekelöf, Bengt Gunnar (1907-1968) Zweeds dichter en essayist, enige tijd redacteur van de modernistische tijdschriften Spektrum en Karavan, belangrijk Ekels de Jonge, Jan

Ekels de Jonge, Jan (1759-1793) Nederlands schilder, zoon van Jan E. de Oude. Schilderde portretten en verdienstelijke interieurs met genreachtige Ekels de Oude, Jan

Ekels de Oude, Jan (1724-1781) Nederlands schilder, voornamelijk van stadsgezichten. Werkte in de traditie van 17e-eeuwse stedenschilders, vooral Ekelund, Otto Vilhelm

Ekelund, Otto Vilhelm (1880-1949) Zweeds dichter en essayist. Zijn eerste poëzie was natuurlyriek, waarbij Ola Hansson zijn grote voorbeeld was, Ekhof, Konrad

Ekhof, Konrad (1720-1778) Duits toneelspeler. Was van 1740-67 o.a. verbonden aan de gezelschappen van Johann Friedrich Schönemann (1704-1782) ekkyklèma

ekkyklèma (Gr.) Verplaatsbaar podium, waardoor in de klassieke Griekse tragedie scènes vertoond konden worden die zich achter het toneel (bijv. binnenshuis) Ekland, Britt

Ekland, Britt (geb. 1942) Zweeds actrice, succesvol in een aantal Amerikaanse televisieseries (o.a. 'McCloud' en 'De man van zes miljoen') en films. Ekseption

Ekseption Nederlandse popgroep, vanaf eind jaren zestig populair met trendsettende rockuitvoeringen van bekende klassieke werken, zoals 'The fifth' Ek, Mats

Ek, Mats (geboren te Malmö 18-4-45): Zweeds choreograaf - zoon van de moderne danseres en choreografe Birgit Cullberg - die een aantal zeer dwarse El Eco

El Eco Experimenteel museum in de stad México, ontworpen door Mathias Goeritz, die bij de totstandkoming zowel in de functie van architect als in Elburg, Joannes Gommert (Jan G.)

Elburg, Joannes Gommert (Jan G.) (1919-1992) Nederlands dichter. Elburg schreef aanvankelijk traditionele poëzie, maar sloot zich begin jaren Elckerlyc

Elckerlyc (eig. 'Den spyeghel der salicheyt van Elckerlyc') Eind 15e eeuw ontstane Nederlandse moraliteit, toegeschreven aan Petrus Dorlandus (Petrus Eldh, Carl Johan

Eldh, Carl Johan (1873-1954) Zweeds architect en beeldhouwer in klassieke trant, die verwantschap vertoont met Maillol. Vervaardigde monumen

Eldridge, (David) Roy

Eldridge, (David) Roy (1911-1989) Amerikaans jazzmusicus. Eldridge begon als zesjarige op drums, maar leerde later trompet spelen van zijn broer, Electric Boogie

Electric Boogie Een aan de Franse mime ontleende manier van schokkerig, robotachtig bewegen, dat in show en ballet in de jaren tachtig veel navolging Electric Light Orchestra, The

Electric Light Orchestra, The (ELO) Britse popformatie, ontstaan uit The Move. Combineert Beatles-achtige zangharmonieën met symfonische muziek, elegie

elegie Weemoedig dicht- of muziekstuk. Bij de Grieken een in disticha geschreven gedicht van beperkte omvang met wisselende inhoud, dat voorgedragen elektronische muziek

elektronische muziek (ook: elektro-akoestische muziek) Muziek die uitsluitend met behulp van elektronische middelen kan worden gerealiseerd en Elenbaas, Valdemar Hansen (Wally)

Elenbaas, Valdemar Hansen (Wally) (geb. 1912) Nederlands schilder en graficus, leverde in de jaren dertig een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling élévation

élévation Vermogen van een danser om hoog op te springen of met een reeks kleine sprongen steeds hoger de lucht in te gaan. Bestaat uit twee elementen: elf

elf Sprookjesfiguur, een goede natuurgeest; tussenwezen tussen goden en mensen, klein van gestalte, verwant aan de dwerg. Evenals de laatste vaak Elffers, Cornelis

Elffers, Cornelis (geb. 1898) Nederlands architect, die vooral na WO II in Rotterdam werkzaam was en kantoorgebouwen voor banken en verzekeringsmaatschappijen, Elffers, Dick

Elffers, Dick (1910-1990) Nederlands graficus en schilder, studeerde o.a. bij Piet Zwart. Zijn werk had een expressionistisch karakter. Vooral bekend Elgar, Edward William

Elgar, Edward William (1857-1934) Engels componist. Als zoon van een organist kreeg Elgar zijn opleiding hoofdzakelijk door de praktijk. Hij bespeelde Elgin marbles

Elgin marbles Marmeren sculpturen, afkomstig van de Acropolis te Athene. Door de Britse geleerde en diplomaat Thomas Bruce Elgin (1766-1841) Eliade, Mircea

Eliade, Mircea (1907-1986) Roemeens godsdienstwetenschapper en romanschrijver. Na een verblijf in Calcutta en de Himalaya docent in Boekarest, Elias

Elias (eig. Etienne Michiels; geb. 1936) Belgisch schilder. Zijn vroege werk is verwant aan pop art. Beschilderde met Reinier Lucassen en Roger Raveel Eliasz, Nicolaes

Eliasz, Nicolaes (bijgenaamd Pickenoy; 1590/91-1654/56) Nederlands schilder, een der bekendste Amsterdamse portrettisten van zijn tijd. Onderging Eliot, George

Eliot, George (pseud. van Mary Ann Evans; 1819-1880) Een van de grote 19e-eeuwse romancières, die door haar inzicht in karakter en motief en door Eliot, Thomas Stearns

Eliot, Thomas Stearns (1888-1965) Amerikaans dichter, criticus, toneelschrijver en essayist. Eliot was, met Ezra Pound, James Joyce en William Butler Elisabeth

Elisabeth Vrouwennaam, afgeleid van het Hebr. Elisjeba = 'God heeft gezworen' of 'God is degene bij wie ik zweer'. Ook Elizabeth en Elisabet.

elisie

elisie (Lat.: elidere = uitstoten) In de literatuur het weglaten van een zwakker beklemtoonde klank ter wille van het metrum. In zulke gevallen schrijft Elisio, Filinto

Elisio, Filinto (eig.Francisco Manuel do Nascimento; 1734-1819) Portugees dichter. Hij kreeg een priesteropleiding, maar had meer belangstelling voor Elizabethaans toneel

Elizabethaans toneel (Elizabethan Drama) Toneel zoals dat in Engeland tijdens de regeringsperiode (1558-1603) van Elizabeth I tot bloei kwam. De Elizabethaanse Tijdperk (kunst)

Elizabethaanse Tijdperk (kunst) Uiting van cultuur die een directe associatie heeft met Elizabeth I, koningin van Engeland van 1558 (ze was toen Elk, Ger van

Elk, Ger van (geb. 1941) Nederlands kunstenaar; zijn vroege werk omvat sculpturen waarbij hij vloeibare polyurethaan uitgoot. Handeling is een essentieel Ellington, Edward Kennedy (Duke)

Ellington, Edward Kennedy (Duke) (1899-1974) Componist, arrangeur, orkestleider en pianist. Hij was een van de grootste en belangrijkste componisten Ellington, Mercer Kennedy

Ellington, Mercer Kennedy (1919-1996) Amerikaans bandleider. Ellington is zijn hele leven in de schaduw blijven staan van zijn beroemde vader, Elliott, Cassandra (Cass)

Elliott, Cassandra (Cass) (Mama Cass; 1941-1974) Amerikaans popzangeres. Begon als folkzangeres, maakte in de jaren zestig deel uit van de zanggro

Elliott, Denholm

Elliott, Denholm (1922-1992) Brits acteur. Elliott begon na de oorlog zijn loopbaan als acteur bij het toneel en speelde in de West End en op Broadway. ellips (taalw.)

ellips (taalw.) (elliptische zin, onvolledige zin of onvolkomen zin; Grieks: elleipo = weglaten, overslaan). Zin waarin één of meer belangrijke zinsde

Ellison, Ralph

Ellison, Ralph (1914-1994) Amerikaans schrijver. Ellison werd beroemd door zijn enige roman: 'Invisible man' (1952), in 1965 door 200 schrijvers Ellis, Brett Easton

Ellis, Brett Easton (geb. 1964) Amerikaans romanschrijver die in 1985 als 21-jarige student debuteerde met de geruchtmakende roman over bedorven Ellis, Donald Johnson (Don)

Ellis, Donald Johnson (Don) (1934-1978) Amerikaans jazztrompettist. Speelde tot 1965 bij George Russell en Maynard Ferguson. Formeerde daarna Elman, Mischa

Elman, Mischa (1891-1967) eig. Michael Saulovitsj. Russisch-Amerikaans violist. Elman was een wonderkind in de ware zin van het woord: op 6-Elmes, Harvey Lonsdale

Elmes, Harvey Lonsdale (1814-1847) Engels architect, leerling van zijn vader James E. (1782-1862). In zijn korte leven bouwde E. voornamelijk éloge

éloge (Fr.) Lofrede.

elogium

elogium (Lat.) Opschrift, door de Romeinen onder afbeeldingen en op graven van voorouders geplaatst met het doel hun daden en leven te verheerlijken. eloquentie

eloquentie Welsprekendheid.

Elsensohn, Johan

Elsensohn, Johan (eig. Johannes Wilhelmus E.; 1884-1966) Nederlands toneelspeler en tekstschrijver. Hij speelde bij de gezelschappen van Willem Elsheimer, Adam

Elsheimer, Adam (1578-1610) Belangrijk Duits schilder, vertegenwoordiger van de vroege barok. In Italië (na 1598) geïnspireerd door Tintoretto en Elsink, Henk

Elsink, Henk (geb. 1936) Nederlands cabaretier. Hij begon als amateur, won een eerste prijs tijdens een talentenjacht, werkte twee jaar bij Wim Kan Elsken, Ed van der

Elsken, Ed van der (1925-90) Nederlands fotograaf en cineast. Van der Elsken werd beroemd door zijn foto's van het dagelijks leven, waarbij hij een Elsner, Gisela

Elsner, Gisela (1937-1992) Duits schrijfster. Elsner studeerde letteren, filosofie en theaterwetenschappen te Wenen. Zij leefde in Rome, Londen en Elsschot, Willem

Elsschot, Willem (pseud. van A.J. de Ridder; 1882-1960) Vlaams schrijver en zakenman. Debuteerde in 1913 met zijn roman 'Lijmen' (1924), dit was Elssler, Franziska (Fanny)

Elssler, Franziska (Fanny) (geboren te Gumpendorf 23-6-1810 - overleden te Wenen 27-11-1884) Oostenrijks balletdanseres, opgeleid in Wenen Elstak, Nedly

Elstak, Nedly (1931-1989) Nederlands jazzmusicus. Elstak kreeg vioolles en leerde zichzelf trompet spelen. Hij werkte in het Surinaamse orkest Ritmico, Elstrøm, Harry

Elstrøm, Harry (1906-1993) Belgisch beeldhouwer. Elstrøm had een Deense vader en een Engelse moeder. Hij onderging invloed van het expressionisme ELTA

ELTA Eerste Luchtvaart Tentoonstelling Amsterdam, gehouden 1 aug-15 sept 1919; architect Dirk Roosenburg (1887-1962). Stimulans voor de oprichting Éluard, Paul

Éluard, Paul (eig. Eugène Paul Grindel; 1895-1952) Frans dichter, leerde in 1920 de surrealisten kennen en werd een van hun grootste dichters. Zijn Elyot, Thomas

Elyot, Thomas (1499-1546) Engels prozaschrijver, diplomaat en geleerde. Leerling van Thomas More en promotor van het humanisme in Engeland. Élysée

Élysée Paleis van de president van de Franse Republiek sinds 1873. Gebouwd in 1718 op de hoek van de Rue du Faubourg-Saint-Honoré en de avenue Elytis, Odysseus

Elytis, Odysseus (eig. Odysseus Alepoudhèlis; 1911-1996) Grieks dichter. Elytis dankte zijn bijnaam 'de zanger van de Egeïsche zee' aan de talrijke email (kunst)

email (kunst) Glasachtig materiaal dat in een of meer lagen op een ander materiaal (meestal metaal) wordt aangebracht. Dit kan functioneel zijn (glanzend, Emants, Marcellus

Emants, Marcellus (1848-1923) Nederlands dichter, prozaïst en toneelschrijver. Verder was Emants werkzaam als tijdschriftredacteur en verschenen Embirikos, Andreas

Embirikos, Andreas (1901-1975) Grieks dichter, groeide op in Roemenië, studeerde psychologie en vestigde zich als psychoanalyticus te Athene. embleemboek

embleemboek Embleembundel

emblema

emblema (Gr.: inlegwerk) Zinnebeeldige prent met een motto of devies en een kort, verklarend gedicht (vaak een epigram), dan wel een verklarend embouchure

embouchure (Fr: bouche = mond) Mondstuk van een blaasinstrument. Ook de combinatie van de stand van de lippen, de tong, enz. (het aanblazen

emendatie

emendatie (Lat.) Verbetering in onjuist geschreven of gekopieerde woorden in handschriften.

Emerson, Ralph Waldo

Emerson, Ralph Waldo (1803-1882) Amerikaans dichter en essayist, een der belangrijkste vertegenwoordigers van de Transcendentalisten. Werd emfase en contrast

emfase en contrast Sommige onderscheidingen in de zinsklank berusten op de behoefte bepaalde constituenten te benadrukken (emfase) of van iets Eminescu, Mihail

Eminescu, Mihail (1850-1889) Roemeens dichter, wiens werk als een hoogtepunt van de Roemeense romantische poëzie beschouwd wordt. Uit zijn Emmanuel, Pierre

Emmanuel, Pierre (Noël Mathieu; 1916-1984) Frans dichter, wiens werk sterk religieus (rooms-katholiek) geïnspireerd is. Hij studeerde filosofie en empfindsame Dichtung

empfindsame Dichtung (Empfindsamkeit) Literaire beweging (in Duitsland, ca. 1740-1780), die nauw verbonden was met het piëtisme binnen de Empire State Building

Empire State Building Kantoorgebouw in New York, genoemd naar de bijnaam voor de staat New York. In bedrijf 1 mei 1931; 102 verdiepingen (empirestijl

empirestijl Stijl in de meubel- en interieurkunst en de mode tussen 1799 en 1815, de periode van het bewind van Napoleon. Vormde een onderdeel encaustiek

encaustiek Techniek in de schilderkunst waarbij met was vermengde verf met een gloeiend ijzer werd ingebrand. Reeds toegepast in de 5e eeuw v.C.

enceinte

enceinte (Fr.: omheining) Kernvesting, fortificatiegordel met wat daarbinnen besloten is. Wallen of walmuren vormen de begrenzing. Vroeger het essentiële Encina, Juan del

Encina, Juan del (1469-1529/1530) Spaans toneelschrijver, musicus en dichter. Hij studeerde te Salamanca, trad ca. 1492 in dienst van de hertog van Enckell, Rabbe Arnfinn

Enckell, Rabbe Arnfinn (1903-1974) Zweedstalig Fins schrijver en dichter. Zijn poëzie evolueerde van idyllisch in 'Dikter' (1923) en 'Flöjtblåsarlycka' enclitische vorm

enclitische vorm Sommige taalbouwsels hangen in de praktijk altijd aan een ander woord, niet gescheiden door een pauze. Slechts in de taalbeschouwing encyclopedie

encyclopedie Een encyclopedie is een verklarend woordenboek dat de gebruiker informatie geeft over onderwerpen en personen uit wetenschap, kunst Ende, Jaap van den

Ende, Jaap van den (geb. 1944) Nederlands schilder. O.m. reliëfachtige opeenstapelingen en geometrisch gevormde, houten, geschilderde panelen. Ende, Michael

Ende, Michael (Andreas Helmut; 1929-1995) Duits schrijver van kinder- en jeugdboeken. Geboren als zoon van de surrealistische schilder Edgar Ende, endocentrische en exocentrische woordgroep

endocentrische en exocentrische woordgroep Al naargelang een woordgroep een deel bevat dat de syntactische functie van het geheel kan overnemen, Endo, Shusaku

Endo, Shusaku (1923-1996) Japans schrijver. Endo werd als jong kind rooms-katholiek gedoopt, wat van beslissende invloed is geweest op zijn latere Enescu, George

Enescu, George (1881-1955, ook Georges Enesco) Roemeens componist en violist. Studeerde van 1888-94 aan het Conservatorium te Wenen, debuteerde engagement

engagement 1 Betrokkenheid bij eigentijdse problemen. 2 Ook: verbintenis (bijv. als artiest bij een gezelschap). Geëngageerde Franse schrijver Roger Engelbrechtsz., Cornelis

Engelbrechtsz., Cornelis (ook Engelbertsz., Engelbrechtsen; 1468-1533) Noord-Nederlands schilder, werkend in de traditie van Rogier van der Weyde

engelenbak

engelenbak Volkse bijnaam voor de goedkoopste rang in een theater, aanduidend dat deze plaatsen zich boven in het theater bevinden. Aangezien deze Engelen, Fred

Engelen, Fred (eig. Alfred E.; 1912-1967) Belgisch (Vlaams) acteur, regisseur en dramaturg, studeerde toneel aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium Engelke, Gerrit

Engelke, Gerrit (1890-1918) Duits lyricus, afkomstig uit een arbeidersmilieu. Al op jeugdige leeftijd was E. een volwaardig expressionistisch dichter, Engelmann, Hans Ulrich

Engelmann, Hans Ulrich (geb. 1921) Duits componist. Engelmann studeerde compositie te Heidelberg en muziekwetenschap te Frankfurt, waarin Engelman, Johannes Aloysius Antonius (Jan)

Engelman, Johannes Aloysius Antonius (Jan) (1900-1972) Nederlands letterkundige, medeoprichter van het rooms katholieke literaire tijdschrift Engelman, Wilhelmina Joanna Reiniera

Engelman, Wilhelmina Joanna Reiniera (1834-1902) Nederlands toneelspeelster, gehuwd met acteur Jan (Johannes Hermanus) Albregt (1829-1879). Engels

Engels West-Germaanse taal, behorend tot de grote wereldtalen en in veel landen de officiële voertaal, o.a. in Groot-Brittannië, Ierland, de Verenigd

Engelschman, Niek

Engelschman, Niek (1913-1988) (pseud. Bob Angelo) Nederlands acteur, oprichter van het COC. Reeds vlak voor de oorlog kondigde Engelschman

Engelse documentaire school

Engelse documentaire school Groep documentaire filmmakers onder leiding van John Grierson, die in de jaren dertig, vaak met behulp van overheidsgeld

Engelse kunst

Engelse kunst Kunst uit het Engelse koninkrijk. De eerste bloeiperiode viel in de tijd van de Angelsaksische koninkrijken (5e-11e eeuw). Uit deze Engels, John

Engels, John (Groningen, 13 mei 1935) Nederlandse drumspeler. Engels speelt sinds 1953, aanvankelijk veel in Amerikaanse clubs in Duitsland, vanaf Engels, L.J.

Engels, L.J. (geb. 1928) Vlaams architect en stedenbouwkundige. Studeerde aan Nationale Hogere School voor Bouwkunst en Sierkunsten (Brussel/Engels, Pieter

Engels, Pieter (geb. 1938) Nederlands beeldend kunstenaar; maakte tot 1962 voornamelijk monochromen, daarna dadaïstische objecten, zoals Suicide Engel, Johann Carl Ludwig

Engel, Johann Carl Ludwig (1778-1840) Duits bouwmeester, vanaf 1816 werkzaam in Helsinki, waar hij vele openbare gebouwen in streng classicistisch

enjambement

enjambement (Fr.) Het doorlopen zonder rust van de ene versregel in de volgende. Een stijlvorm in de dichtkunst waarbij het einde van een versregel Ennodius, Magnus Felix

Ennodius, Magnus Felix (ca. 474-521) Frans (Latijns) schrijver en dichter. Hij ontving zijn opleiding in Noord-Italië en werd in 493 tot priester gewijd. Enoema Elisj

Enoema Elisj Babylonisch scheppingsepos. Vertelt hoe de god Mardoek het zeemonster Tiamat verslaat en uit zijn lichaam de hemel en de aarde maakt. Enquist, Anna

Enquist, Anna (geb. 1945) Nederlands dichteres, romancier en psychoanalytica. Zij debuteerde in 1991 met de dichtbundel 'Soldatenliederen', waarvoor Enright, Dennis Joseph

Enright, Dennis Joseph (geb. 1920) Engels dichter, criticus en romanschrijver. Hoogleraar Engels in o.a. Egypte, Japan en Thailand. In de jaren vijftig Enríquez Gómez, Antonio

Enríquez Gómez, Antonio (ca. 1600-1660) Spaans schrijver, die vanwege zijn joodse afkomst in 1636 Spanje moest ontvluchten en in Frankrijk secre

Enrique, Maestro

Enrique, Maestro (gest. 1277) Spaans architect van Duitse afkomst die zich, na werkzaam te zijn geweest aan de kathedraal van Reims, in Spanje vestigde. enscenering

enscenering Aankleding van een theatervoorstelling (toneel, opera, ballet), ook wel montering genoemd. Omvat decors, kostuums, rekwisieten, belichting, ensemble (toneel)

ensemble (toneel) (Fr.: samen) Geheel; gezelschap. Het samenwerken onder leiding van een regisseur van alle bij een productie betrokken medewerkers, Ensingen, Ulrich von

Ensingen, Ulrich von (ook: Ulrich Ensinger; 1350/60-1419) Duits architect, opperbouwmeester van de dom te Ulm, een der belangrijkste gotische

Ensor, James

Ensor, James (1880-1949) Belgisch (Vlaams) schilder, tekenaar en etser. Ensor wordt gerekend tot de belangrijkste Belgische kunstenaars omstreeks entablement

entablement (hoofdgestel) Breed, horizontaal lijstwerk boven de kolommen aangebracht, naar klassiek voorschrift bestaande uit een architraaf, een Entartete Kunst

Entartete Kunst Aanduiding van die vormen van kunst en cultuur door de nazi's die niet strookten met hun politieke bedoelingen. Het ging vnl. om entasis

entasis (Gr.: enteinoo = spannen) Lichte zwelling in de schacht van een Dorische zuil.

entertainment (lit.)

entertainment (lit.) (Eng.) Vermaak. Graham Greene (1904-1991) onderscheidde romans en `entertainments'; zijn eerste entertainment, Stamboul Train

entrelac

entrelac Versieringsmotief bestaande uit dooreengevlochten lofwerk, koorden of linten. Toegepast in Angelsaksische handschriften en edelsmeedkunst, entrelacement

entrelacement (Fr.: ineenstrengeling) De techniek om literaire composities op te bouwen uit een veelheid van verhaalstrengen die kruip-door-sluip-entremeses

entremeses (Sp.) Korte toneelspelen, soms vergezeld van zang, die in Spanje opgevoerd werden tussen de bedrijven van een groter toneelstuk (meestal Entremont, Philippe

Entremont, Philippe (geb. 1934) Frans pianist en dirigent. Studeerde bij zijn ouders, beide musici, Marguerite Long en vervolgens tot 1949 aan het entr'acte

entr'acte (Fr.) Een kort orkeststuk, te spelen tussen twee bedrijven van een opera of toneelstuk. In veel opera's heeft de entr'acte het karakter van een Entwicklungsroman

Entwicklungsroman (Du.: ontwikkelingsroman) Een vrijwel uitsluitend in de Duitse literatuur voorkomend romantype, waarin de centrale figuur va

enumeratie

enumeratie (Lat.: opsomming) Stijlfiguur waarbij een aantal namen, feiten, hoedanigheden, enz. achter elkaar geplaatst wordt, om zodoende meer indruk enveloppe (kunst)

enveloppe (kunst) (Fr.: omhulling) In de vestingbouw de omwalling buiten de eigenlijke vesting. Aan de binnenzijde liep een tegen vijandelijk vuur environment

environment (Eng.: omgeving) Vorm van ruimtelijke beeldende kunst waarbij de toeschouwer wordt gestimuleerd tot actieve deelname aan het artistiek envoy

envoy (envoi) Slotstrofe van een refrein.

Enzensberger, Hans Magnus

Enzensberger, Hans Magnus (geb. 1929) Duits dichter, essayist, vertaler en uitgever. Enzensberger behoort tot de schrijvers die het politieke gebe

epenthesis

epenthesis (epenthese) Inlassing van letters in een woord (eitje); het opzettelijk toevoegen van een onbeklemtoonde lettergreep ter wille van het metrum. Epidaurus

Epidaurus In de Oudheid stad in Argolis in Griekenland. Beroemd om het heiligdom van Asclepius (ca. 380 v.C. in Dorische stijl gebouwd). Hierin epiek

epiek Verhalende dichtkunst en proza; overeenkomstig de traditioneel geworden indeling van Aristoteles een van de drie uitingsvormen binnen de literatuur. epifora

epifora (Gr.) Herhaling van een woord aan het eind van opeenvolgende zinnen of delen van een zin.

epigoon

epigoon (Gr.: nakomeling) Navolger zonder oorspronkelijke ideeën.

epigraaf

epigraaf (Gr.) Op-, inschrift.

epigram

epigram (Gr.: opschrift) Puntdicht. In de Oudheid een opschrift op een grafmonument of een wijgeschenk (ex voto), doorgaans in de vorm van een epigrammatist

epigrammatist Puntdichtschrijver, schrijver van epigrammen, bijv. de Amerikaan Ambrose Bierce (1842-1914) met The devil's dictionary (1911).

epigrammatistiek

epigrammatistiek Epigrammenliteratuur.

epiloog (lit.)

epiloog (lit.) Narede, nawoord, naspel. In de Griekse Oudheid het laatste, afsluitende deel van een redevoering, de peroratio of slotrede. Vanaf Plautus episch

episch 1 (Als) van het epos. 2 Verhalend; heroïsch.

episch drama

episch drama Het episch drama is een door Bertolt Brecht, Piscator en andere Duitse toneelmakers in de jaren twintig en dertig van de 20e eeuw gepropageerde epische poëzie

epische poëzie Verhalende poëzie, waartoe het epos of heldendicht behoort, evenals o.a. de ballade, de romance en de idylle.

episode (lit.)

episode (lit.) (Gr.: epeisodion = ingevoegd iets) Afgerond deel van een verhaal of van een reeks gebeurtenissen; een zelfstandige nevenhandeling in epistel

epistel (Apostel)brief.

Epístola moral a Fabio

Epístola moral a Fabio Een waarschijnlijk omstreeks 1600 geschreven Spaans gedicht in de vorm van een brief, dat in volmaakte terzinen de verga

epitaaf

epitaaf (grafschrift) Tekst oorspronkelijk op laat-middeleeuwse grafstenen aangebracht. Deze epitaaf groeide soms uit tot een klein monument, dat tegen epitasis

epitasis Verwikkeling in een drama.

epithalamia

epithalamia (Gr.) Bruiloftsliederen, gezongen ter opluistering van bruiloftsfeesten. Bekend zijn de epithalamia van de Griekse dichteres Sappho (ca. epitheton

epitheton (Gr.: toevoegsel) Bijvoeglijk naamwoord dat een eigenschap of soort aangeeft; het wordt om verklarende of illustratieve redenen aan een epitome

epitome (Gr.: epitomos = afgesneden) Uittreksel van een wetenschappelijk of literair boek; in het Latijn: excerptum geheten.

epode

epode (Gr.: epooidè = gezang) 1 In de Griekse koorlyriek de naam van de aan een strofe toegevoegde slotstrofe met afwijkend metrum. 2 Naam van epos

epos (heldendicht) 1 Verhalend gedicht, doorgaans van grote omvang en met de nadruk op actie. De inhoud is veelal een versmelting van historisch

épreuve d'artiste

épreuve d'artiste Afdruk van een ets, gravure of litho, door de kunstenaar zelf gemaakt om de oplagedruk van de uitgever te kunnen controleren. De épreuve d'essai

épreuve d'essai (proefdruk) Tussentijdse afdruk van een ets, litho of gravure, die het de kunstenaar mogelijk maakt te beoordelen hoe het resultaat Epstein, Jacob

Epstein, Jacob (1880-1959) Engels beeldhouwer, van Russisch-Poolse afkomst, wiens aanvankelijk door Rodin beïnvloede stijl veranderde in een epyllion

epyllion (Gr.: klein epos) Een in de hellenistische periode (vanaf ca. 300 v.C.) ontstane dichtvorm, die het als te lang ondervonden epos verving en ervoor Equiluz, kurt

Equiluz, kurt (geb. 1929) Oostenrijks zanger (tenor). Equiluz begon als jongenssopraan bij de Wiener Sängerknaben, studeerde daarna aan de Wiener Érard, Sébastien

Érard, Sébastien (1752-1831) Frans pianobouwer van Duitse afkomst. Érard bezat reeds jong een groot vakmanschap en bouwde in 1777 zijn eerste Ercole de' Roberti

Ercole de' Roberti (ook: Ercole da Ferrara; ca. 1450-1496) Italiaans schilder en architect, leerling van Francesco del Cosso en Cosimo Turra (die hij Erdmannsdorff, Friedrich Wilhelm von

Erdmannsdorff, Friedrich Wilhelm von (1736-1800) Duits neoclassicistisch architect, maakte reizen naar Italië en Engeland en geldt als vertegenwoordiger Erdrich, Louise

Erdrich, Louise (geb. 1954) Amerikaans schrijfster van romans over het leven van hedendaagse `inheemse Amerikanen'. Geboren als dochter van een Erechtheion

Erechtheion Tempel op de Acropolis te Athene, gebouwd ca. 434-406 v.C. en gewijd aan Erechtheus en Athene. Belangrijk monument van Ionische Erenboerg, Ilja Grigorovitsj

Erenboerg, Ilja Grigorovitsj (ook wel als Ehrenburg gespeld) (1891-1967) Zeer populair Russisch schrijver. Erenboerg heeft altijd geprobeerd conflict

Erens, Marie Joseph François Pierre (Frans)

Erens, Marie Joseph François Pierre (Frans) (1857-1935) Nederlands schrijver en essayist. Na zijn rechtenstudie was hij advocaat en kantonrechter, ergativiteit

ergativiteit (schijn-intransitiviteit) In de zin (1) 'De steen beweegt' schuilt de veronderstelling (2) X beweegt de steen. De oorzakelijke relatie die verscholen Erik

Erik Germaanse mannennaam, betekenis niet duidelijk. Erik kan op eer slaan of op 'ee' (= wet). Betekenis zou kunnen zijn 'heerser van de wet'. Vormen: Eriksson, Nils Einar

Eriksson, Nils Einar (geb. 1899) Zweeds architect die zijn studie aan de kunstacademie van Stockholm afrondde met een reis door West-Europa. Daar Erkel, Ferenc

Erkel, Ferenc (1810-1893) Hongaars componist. Na zijn opleiding deed Erkel veel ervaring op te Kolozsvár (1827-34) en te Pest, waar hij van 1836-Ermetici

Ermetici Met `Ermetici' wordt een groep 20e-eeuwse Italiaanse dichters aangeduid die bepaalde opvattingen over poëzie gemeen hadden. De periode Ermoldus Nigellus

Ermoldus Nigellus Middeleeuws Latijns dichter uit de eerste helft der 9e eeuw (vermoedelijk geboren ca. 790), afkomstig uit de Franse streek Aquitanië. Ernaux, Annie

Ernaux, Annie (Thérèse Blanche; geb. 1940) Frans schrijfster van een serie autobiografische romans die in feministische kringen grote weerklank vonden: Erni, Hans

Erni, Hans (geb. 1909) Zwitsers schilder en graficus, werkte tussen 1928 en 1935 in Parijs en Berlijn en was lid van de groep abstraction-création. Zijn Ernst

Ernst Germaanse mannennaam; betekenis 'in de strijd'.

Ernst, Karl Friedrich Paul

Ernst, Karl Friedrich Paul (1866-1933) Duits schrijver. E. begon met naturalistische eenakters, ging rond 1900 over tot de neoromantiek en werd daa

Ernst, Max

Ernst, Max (1891-1976) Duits-Frans schilder en beeldhouwer. Zijn vroegste werk stond onder invloed van Delaunay en de futuristen. Medeoprichter Erotici

Erotici (Gr.) Schrijvers over de liefde, met name een elftal Griekse auteurs (gebundeld in Erotici scriptores, 1856): Achilles Tatius, Antonius Diogenes, erotische literatuur

erotische literatuur Grofweg zijn er drie soorten erotische literatuur te onderscheiden: 1 Literatuur waarin de erotiek (ervaringen van liefde; seksuele Erotokritos

Erotokritos Griekse ridderroman, omstreeks 1650 geschreven door Vitzéntzos Kornaros en uitgegeven in 1713 te Venetië. De roman is geschreven erratum

erratum (Lat.) (Druk)fout.

Erté

Erté (1892-1990) (eig. Romain de Tirtoff) Frans kunstenaar. Erté (zo genoemd naar zijn initialen) werd vooral bekend door de rijke decor- en kostuu

Ertel, Aleksandr Ivanovitsj

Ertel, Aleksandr Ivanovitsj (1855-1908) Russisch schrijver van verhalen uit het volksleven. E.'s belangrijkste roman is 'De Gardenins' (1889). Hij Ervine, St. John Greer

Ervine, St. John Greer (1883-1971) Iers toneel- en romanschrijver, biograaf en criticus. Was enige tijd leider van het Abbey Theatre te Dublin. Toneelstukken Ervin, Booker Telleferro

Ervin, Booker Telleferro (1930-1970) Amerikaans jazzsaxofonist, behoorde tot de tenorsaxofonisten uit de zgn. Texas School. Bekend om zijn vertol

Erwin von Steinbach

Erwin von Steinbach (1244-1318) Duits bouwmeester en stamvader van een beroemde architectenfamilie. Werd ten onrechte door Goethe in zijn es

Erwin, George (Pee Wee)

Erwin, George (Pee Wee) (1913-1981) Amerikaans jazztrompettist. Speelde in de jaren dertig o.a. bij Benny Goodman en Tommy Dorsey en had Er-ja

Er-ja De E. (Erya), waarschijnlijk een product van de 3e eeuw v.C., is het eerste Chinese woordenboek (de titel is onvertaalbaar). Het was bedoeld als esbatement

esbatement (esbattement) In de 15e eeuw door de Rederijkers aan het Frans ontleende benaming voor een luchtig toneelstuk. In de 16e eeuw kreeg eschatologische mythen

eschatologische mythen (Gr.: eschatos = einde) Het tegendeel van kosmogonische mythen. In eschatologische mythen wordt zowel de dood als het Eschauzier, Frits Adolf

Eschauzier, Frits Adolf (1889-1957) Nederlands architect. Hield zich bezig met de bouw van woonhuizen, kantoorgebouwen en kerken, was betrokken

Escher, Maurits Cornelis

Escher, Maurits Cornelis (1898-1972) Nederlands graficus, beroemd om zijn houtsneden en houtgravures. Deze worden gekenmerkt door het accent Escher, Rudolf George

Escher, Rudolf George (1912-1980) Nederlands componist, studeerde aan het Rotterdams conservatorium en bij Willem Pijper. Werkte in de elektro

Escobar, Patricio

Escobar, Patricio (gest. 1912) Generaal en staatsman van Paraguay. Hij onderscheidde zich in de oorlog met de Triple Alliantie, de grote buren Brazilië, Escorial, El

Escorial, El (eig. San Lorenzo de El Escorial) Klooster en paleis in het gelijknamige dorp, 47 km ten noordwesten van Madrid op de zuidhelling van Eskimo-cultuur

Eskimo-cultuur Beschaving van de bevolkingsgroep die aan weerszijden van de Noordpool woont, van Siberië tot Groenland. De kunst omvat vnl. Esmoreit

Esmoreit Oudste en bekendste der vier abele spelen, overgeleverd door het Hulthems Handschrift. Esmoreit is een Siciliaanse koningszoon, wiens late Espace

Espace Kunstenaarsassociatie, actief tussen 1950 en 1965. Streefde de volledige vrijheid na van autonome en toegepaste kunsten in het kader van de espagnolette

espagnolette 1. Versieringsmotief uit de 18e eeuw in de vorm van een vrouwentorso. Werd aangebracht op de hoeken van meubels, vooral tafels. Verspreid Espaillat, Ulises Francisco

Espaillat, Ulises Francisco (1823-1878) Schrijver en politicus van de Dominicaanse Republiek, voor wier onafhankelijkheid hij zich inzette. In 1876

Esperanto

Esperanto Kunsttaal, in 1887 door de Poolse oogarts L.L. Zamenhof geïntroduceerd om het wederzijdse begrip tussen volkeren te verhogen. De woordenschat Espina García, Antonio

Espina García, Antonio (1894-1972) Spaans schrijver en dichter, medewerker aan tijdschriften als España, La Pluma en Revista de Occidente. Zijn

Espinel, Vicente

Espinel, Vicente (1550-1624) Spaans schrijver en musicus die zich na een avontuurlijk leven op latere leeftijd tot priester liet wijden en te Madrid espressivo

espressivo (muz.) Uitdrukkingsvol. Ook: con espressione = met uitdrukking.

Espronceda y Delgado, José de

Espronceda y Delgado, José de (1808-1842) Spaans dichter en schrijver. Al jong kreeg hij moeilijkheden door zijn politieke opvattingen; hij was Esquivel, Laura

Esquivel, Laura (geb. 1951) Mexicaans schrijfster die bekend is geworden door het boek `Como agua para chocolate' (1989, Ned. editie `Rode rozen essay

essay (Eng.: poging) Persoonlijk getint, stijlvol geschreven wetenschappelijk of cultuurfilosofisch artikel of opstel over historische, maatschappelijke Essers, Bernhard

Essers, Bernhard (geb. 1893) Nederlands graveur, opgeleid in Amsterdam en Kensington wiens werk nog late invloeden van de Jugendstil vertoont; Esser, Vincent Pieter Semeyn

Esser, Vincent Pieter Semeyn (geb. 1914) Nederlands beeldhouwer van figuratief werk. Maker van het Troelstra-monument in Den Haag (1953) Esswood, Paul

Esswood, Paul (geb. 1942) Engels zanger (countertenor). Esswood was een leerling van het Royal College of Music (Londen), waar hij student wa

Estang, Luc

Estang, Luc (Lucien Bastard; 1911-1992) Frans dichter en romanschrijver, van 1934-51 kunstcriticus van het dagblad La Croix. Zijn rooms-katholieke Estébanez Calderón, Serafín

Estébanez Calderón, Serafín (El Solitario; 1799-1867) Spaans schrijver en geleerde, groot kenner van de Arabische taal. Onder het pseudoniem El Estefan, Gloria

Estefan, Gloria (Miami, 1 september 1957) Cubaanse zangeres. Dochter van de lijfwacht van de door Fidel Castro verjaagde dictator Batista. Had met Esterházy (van Galantá), familie

Esterházy (van Galantá), familie Rijk adellijk Hongaars geslacht, bekend door zijn stimulerende invloed op het Hongaars/Oostenrijkse muziekleven. Estes, Richard

Estes, Richard (geb. 1936) Amerikaans schilder, vertegenwoordiger van het hyperrealisme. Maakt met zuiver schilderkunstige middelen werken die Estève, Maurice

Estève, Maurice (geb. 1904) Frans schilder die, aanvankelijk stillevens en surrealistisch werk maakte, later door invloeden van Léger en de kubisten, esthetica (kunst)

esthetica (kunst) Aanduiding voor dat wat met de aard van de waarneming te maken heeft. Als term voor dat gebied van de systematieke filosofie dat estheticisme

estheticisme Esthetische levensbeschouwing; als stroming een reactie op het realisme en het naturalisme. Het gaat om de werkelijkheid in het kunstwerk Estienne, Robert I

Estienne, Robert I (1503-1559) Frans drukker en uitgever, koninklijk drukker (1539). Gaf o.a. een 'Thesaurus linguae latinae' (1531) en een Griekse Estopiñan, Roberto

Estopiñan, Roberto (1920) Cubaans beeldhouwer, die vooral in gesoldeerd ijzer objecten maakt met pieken, spitsen en andersoortige uitsteeksels die Es, Jacob Fopsen van

Es, Jacob Fopsen van (1596-1666) Antwerps stillevenschilder, in 1617 bevorderd tot meester in het St.-Lucasgilde aldaar. Verkeerde o.a. met Jordaens Étienne de Bourbon

Étienne de Bourbon (ca. 1190-ca. 1260) Een Frans (Latijns) schrijver. Als dominicanermonnik was hij hevig gekant tegen de albigenzen, die hij in Étienne, Claude

Étienne, Claude (eig.Adrien de Backer; geb. 1917) Belgisch (Frans) toneeldirecteur. Hij studeerde toneel aan het conservatorium van Brussel, waar Étienne, Martin

Étienne, Martin (geb. 1913) Frans beeldhouwer, vooral door Marchel Duchamp beïnvloed. Maker van magisch mythische bouwsels en ook textiele etiologische mythen

etiologische mythen (verklarende mythen; etiologie = leer van de oorzaken) Volgens sommige geleerden zijn dit geen mythen in de oorspronkelijke etnomusicologie

etnomusicologie Bestudering van de (volks)muziek van andere culturen, de plaats van de muziekbeoefening in zo'n cultuur en de veranderingen in etnosemantiek

etnosemantiek Wetenschapsgebied binnen de taalwetenschap en de culturele antropologie, waarin de betekenissen bestudeerd worden die door leden Etoile (sterdanser)

Etoile (sterdanser) De hoogste rang in het Franse Ballet aan de Parijse Opera.

Etruskische kunst

Etruskische kunst Culturele uitingen in het Etruskisch beschavingsgebied van 700 v.C. tot 90 v.C. Twee perioden zijn te onderscheiden: de eerste, ets

ets Afdruk in diepdruk, meestal op papier, van een voorstelling in lijn of toon, die met zuur in een metalen plaat is gebeten. Namen als Dürer, Altdorfer, etsen

etsen 1. Grafische techniek waarbij een metalen plaat, veelal koper, soms zink of ijzer, wordt bedekt met een zuurbestendige laag, de etsgrond (een Ettinger, Solomon

Ettinger, Solomon (1803-1856) Pools (Jiddisch) dichter en toneelschrijver. Hij werd beïnvloed door de Haskalah, maar literair werk was voor E. in Etty, William

Etty, William (1787-1849) Engels schilder, befaamd om zijn naakten. Leerling van Thomas Lawrence en beïnvloed door de Venetiaanse meesters. Zijn etude

etude (Frans: étude = studie) Een compositie die uitsluitend of grotendeels studiedoeleinden dient. Naast de elementaire vingeroefeningen behandelt etymologie

etymologie Onderdeel van de taalwetenschap dat zich bezighoudt met de afkomst en de vormveranderingen van woorden in één taal of in een groep Eucken, Rudolf Christoph

Eucken, Rudolf Christoph (1846-1926) Duits filosoof en filoloog, hoogleraar te Basel (1871-74) en Jena (1874-1920). Ontving in 1908 de Nobelprijs

Eudocia

Eudocia (Eudoxia) Naam van enkele keizerinnen en prinsessen in het Oost-Romeinse en Byzantijnse Keizerrijk, o.a.: 1. Eudocia Aelia (gest. 404), vrouw eufemisme

eufemisme Het op indirecte (verzachtende) wijze omschrijven van een begrip, ten einde de directheid ervan te omzeilen, bijv. `heengaan' in plaats v

Eugenius III van Toledo

Eugenius III van Toledo Spaans (Latijns) dichter en schrijver uit de 7e eeuw, later benoemd tot bisschop van Toledo. Bekend als Eugenius III van

euphuïsme

euphuïsme Gekunstelde literaire stijl; genoemd naar de roman Euphues (1581) van de Engelsman John Lyly.

Eureka Brass Band

Eureka Brass Band Marching band uit de periode van de New Orleans jazz. Was zeer bekend rond de eeuwwisseling.

Euripides

Euripides (ca. 485 v.C.-406 v.C.) Laatste grote Griekse tragedieschrijver. Zijn werk stond onder invloed van de nieuwe levensvisie der sofisten. In zijn euritmie

euritmie (Grieks: eu = goed; rhythmos = maat) Bewegingskunst, gebaseerd op de antroposofische levensbeschouwing van Rudolf Steiner. Beoogt het European Southern Observatory

European Southern Observatory (ESO) Sterrenwacht die in 1969 door België, Denemarken, West-Duitsland, Frankrijk, Nederland en Zweden in Eurythmics

Eurythmics Engels popduo, bestaande uit Annie Lennox en Dave Stewart. Een van de belangrijkste groepen van de Engelse popgolf van de jaren 80. Eusden, Laurence

Eusden, Laurence (1668-1730) Engels dichter en dominee, in 1718 tot Poet laureate benoemd. Pope gebruikte hem als mikpunt in 'The Dunciad' en Eustathius van Thessalonica

Eustathius van Thessalonica Byzantijns schrijver uit de 12e eeuw. Hij gaf les in welsprekendheid aan de Aya Sofia en was vanaf 1175 metropoliet Euston Road Group

Euston Road Group Groep Engelse schilders, actief tussen 1937 en 1939, die, als reactie op en als alternatief voor de overweldigende invloed van Eutychides uit Sicyon

Eutychides uit Sicyon (begin 3e eeuw v.C.) Grieks beeldhouwer en schilder, leerling van Lysippus. Zijn beroemdste werk is de 'Tyche van Antiochië', evangeliarium

evangeliarium Benaming voor een handschrift of boek dat de vier canonieke evangeliën of gedeelten daarvan bevat. Werd gebruikt tijdens de liturgieviering Evangelisti, Franco

Evangelisti, Franco (1926-1980) Italiaans componist. Brak zijn ingenieursopleiding af en studeerde compositie in Rome (1948-53) bij Daniele Paris Evans, Gil

Evans, Gil (1912-1988) (eig. Green, Ian Ernest Gilmore) Amerikaans jazzpianist. Evans emigreerde als kind naar de Verenigde Staten. Muzikaal een Evans, Walker

Evans, Walker (1903-1975) Amerikaans fotograaf, wiens belangstelling voor documentaire fotoreportages was gewekt door het werk van de Fransman Evans, William John (Bill)

Evans, William John (Bill) (1929-1980) Amerikaans jazzpianist. Leidde vanaf 1956 een eigen trio, behoudens een onderbreking in 1958, toen hij in Evenepoel, Henri

Evenepoel, Henri (1872-1899) Belgisch schilder, studeerde aan de Academie te Brussel en ging in 1892 naar Parijs, werkte daar in het atelier van Gustave Eventstructure Research Group

Eventstructure Research Group (ERG) Kunstenaarsgroep, opgericht in 1967 door Theo Botschuijver, Jeffrey Shaw en Sean Wellesley-Miller (lid Everdingen, Allaert van

Everdingen, Allaert van (1621-1675) Nederlands schilder, etser en graveur. Een reis naar Zweden (voor 1645) inspireerde hem tot het vervaardigen

Everdingen, Caesar Boëtius van

Everdingen, Caesar Boëtius van (1620-1678) Nederlands schilder van historiestukken en portretten te Alkmaar, broer van Allaert. Van 1648 tot Evergood, Philip

Evergood, Philip (geb. 1901) Amerikaans schilder, vertegenwoordiger van de sociaal-realistische richting in de Amerikaanse schilderkunst tijdens de evergreen

evergreen (Eng.) Boek, lied (enz.) dat altijd populair blijft (classic).

Everly Brothers, The

Everly Brothers, The Amerikaans zangduo bestaande uit de broers Isaac Donald E. (geb. 1937) en Philip E. (geb. 1939). Begeleid door hun ouders, Evers, Henri

Evers, Henri (1856-1929) Nederlands architect, publicist en schilder; was docent aan de Rotterdamse academie en hoogleraar aan de TU-Delft. Zijn evocatie

evocatie (Lat.: oproeping) Het oproepen (evoqueren of evoceren) van voorstellingen of ervaringen bij het zien van kunstwerken; bij een dichter als Evoluon

Evoluon Tentoonstellingsgebouw in Eindhoven waar sinds 1966 een permanente tentoonstelling over 'De evolutie van de samenleving onder invloed Ewart, Gavin Buchanan

Ewart, Gavin Buchanan (geb. 1916) Engels dichter. Debuteerde in 1939 met 'Poems and songs'. Zijn toon wordt gekenmerkt door stijlparodieën en

Ewouts, Hans

Ewouts, Hans (Eworth; ca. 1515-1574) Vlaams schilder uit Antwerpen, sinds 1547 werkzaam in Engeland, waar hij in 1550 werd genaturaliseerd e

exarchos

exarchos Koorleider in de Griekse klassieke tragedie.

Excelsior

Excelsior Voetbalclub uit Rotterdam, opgericht in 1902. Terrein: Sportpark Woudenstein, accommodatie voor 10.000 toeschouwers.

Excelsior Brass Band

Excelsior Brass Band Marching band uit de periode van de New Orleans jazz, speelde meer dan veertig jaar in en om New Orleans. Bereikte het toppunt exclamatie

exclamatie (Lat.: exclamatio) Stijlfiguur: uitroep. Vooral in de romantische letterkunde veel toegepast (om uiting te geven aan sterke gemoedsbewegingen).

exc(udit)

exc(udit) (Latijn: hij heeft gesmeed, bewerkt) Aanduiding vaak voorkomend op prenten en gravures, veelal voorafgegaan of gevolgd door de naam van exedra

exedra In de klassieke architectuur een ruimte voor samenkomsten - soms overdekt, veelal in de open lucht - in de vorm van een absis, met een zitbank exegese

exegese (Gr.: exègèsis = uiteenzetting) (Bijbel)tekstverklaring. Uitleg van een geschrift, bijv. van het werk van Homerus, maar ook van een modern exempel

exempel (Lat.: voorbeeld) Een vertelling uit de didactische literatuur, bedoeld om een stelling te verhelderen. In de Middeleeuwen legde men er ten Exilliteratur

Exilliteratur (Fr.: exil = verbanningsoord) Benaming voor de (emigranten)literatuur die door Duitsers in de periode 1933-1945 in het buitenland gepubliceerd exit

exit (Lat.) Toneelterm: de acteur treedt/gaat af.

Exloo, halssnoer van

Exloo, halssnoer van Kralensnoer uit de midden bronstijd (1400-1000 v.C.), gevonden in 1881 in Exloo (Drenthe). Getuigt van verre handelsbetrekkingen exodos

exodos Anapestisch lied waarmee het koor van de Oud-Griekse tragedie op het eind van het stuk de orchestra verliet.

exotisme

exotisme (Gr.) Voorkeur voor het vreemde, cultus van het uitheemse. Vooral in de (pre-)Romantiek (Rousseau, Chateaubriand) en het symbolisme experimenteel toneel

experimenteel toneel Iedere vorm van toneel die met behulp van het menselijk lichaam, decors, rekwisieten, geluid en licht nieuwe toneelmogelijkheden experimentele kunst

experimentele kunst Iedere kunstuiting die naar nieuwe uitdrukkingsmogelijkheden zoekt.

Experimentelen

Experimentelen Nederlandse dichtersgroep uit de jaren vijftig en daarom ook wel Vijftigers genoemd. Streefden naar anti-intellectualistische poëzie expertise

expertise In de kunsthandel het op schrift gestelde resultaat van een (wetenschappelijk gefundeerd) onderzoek van een kunstkenner naar echtheid en explicateur

explicateur Functionaris die in het tijdperk van de zwijgende film de beelden tijdens de voorstelling van verduidelijkend commentaar voorzag. Een exposé

exposé (Fr.: uiteenzetting, overzicht) Korte beschrijving van de (film)inhoud; synoniem: synopsis.

expositie (lit.)

expositie (lit.) (Lat.: exponere = uitstallen) 1 Uiteenzetting. Volgens het aristotelisch model begint een toneelstuk met de expositie (al dan niet voorafgegaan expressionisme

expressionisme (Expressie: uitdrukking van gevoelens of taal) Invloedrijke kunststroming tijdens de eerste decennia der 20e eeuw, die vooral in Duitsland expunctie

expunctie Het uitkrabben of onduidelijk maken van schrijf- en tekenfouten in middeleeuwse manuscripten.

extravaganza

extravaganza Vorm van toneel die vooral in de eerste helft van de 19e eeuw populair was. Kwam voort uit de burleske. Het was een spel met muziek ex-libris

ex-libris (boekmerk; Lat.: behorend tot de boeken) Vignet, eigendomsmerk, met naam, devies of initialen van de bezitter van een boek. Het ex-libris ex-tempore

ex-tempore (Lat.: uit het moment) Een voor de vuist weg uitgesproken rede of voordracht.

Ex, The

Ex, The (Wormer, 1980) Nederlandse anarcho-punkband. Geformeerd rond zanger G.W. Sok. De boodschap was in eerste instantie belangrijker dan Eybers, Elisabeth Françoise

Eybers, Elisabeth Françoise (geb. 1915) Zuid-Afrikaans dichteres, studeerde letteren te Witwatersrand en was tot haar huwelijk in 1937 redactrice Eyck, Aldo Ernest van

Eyck, Aldo Ernest van (geb. 1918) Nederlands architect, bekend door zijn vooruitstrevende ideeën betreffende bebouwing van oude binnensteden.

Eyck, Caro van

Eyck, Caro van (eig. Gerarda Jacoba Everdina Taytelbaum; 1915-1979) Nederlands actrice, debuteerde in 1936 bij Het Hofstad Tooneel en was o.m. Eyck, Charles Hubert

Eyck, Charles Hubert (1897-1983) Nederlands schilder, beeldhouwer, tekenaar en glazenier. Vervaardigde gebrandschilderde ramen voor vele Limb

Eyck, Jan van

Eyck, Jan van (ca. 1390-1441) Vlaams schilder, een van de grondleggers van de schilderkunst in de Nederlanden. Hij was een van de eersten die de Eyck, Pieter Nicolaas van

Eyck, Pieter Nicolaas van (1887-1954) Nederlands dichter. Studeerde rechten, promoveerde te Leiden in 1914, was van 1920-1935 correspondent Eyk, Henriëtte Catharina Maria van

Eyk, Henriëtte Catharina Maria van (1897-1980) Nederlands schrijfster van humoristische en fantasievolle verhalen en romans, waarmee zij dit genre Eysden-Vink, Marie

Eysden-Vink, Marie (1864-1953) Nederlands actrice, debuteerde in 1878 in de Amsterdamse Stadsschouwburg, maar was van 1882-1924 werkzaam Eysselinck, Walter

Eysselinck, Walter (1931-1995) Vlaams toneelschrijver, regisseur en dramaturg. Eysselinck studeerde Germaanse filologie in Gent en volgde er tevens Eysselsteijn, Bernard (Ben) van

Eysselsteijn, Bernard (Ben) van (1898-1973) Nederlands dichter, romancier en toneelschrijver, maakte grote reizen, waarvan de weerslag in enige ezelsrug

ezelsrug Op een muur gemetselde constructie van schuin opgelegde stenen, waardoor er op de muur een soort 'dak' ontstaat waarvan de randen over è-makimono

è-makimono Japans schilderij: een horizontale rol, waarop grote composities zijn geschilderd met anekdotische, godsdienstige of literaire onderwerpen,

Faassen, familie

Faassen, familie Nederlandse familie van toneelspelers: Pieter Victor Jacobus (Rosier) Faassen (1833-1907), was een karakterkomiek, die aanvankelijk Faassen, Gesina Maria (Ina) van

Faassen, Gesina Maria (Ina) van (geb. 1928) Nederlands toneelspeelster, getrouwd met de acteur Ton van Duinhoven. Ze studeerde aan de Academie Fabbri, Agenore

Fabbri, Agenore (geb. 1911) Italiaans beeldhouwer, wiens vroege plastieken invloed van Marini vertonen. Bekend door expressionistische, monsterachtige fabel

fabel (Lat.: fabula = verhaal) Korte vertelling met een moraal, tot de didactische literatuur behorend. Er treden doorgaans zich als mensen gedragende fabeldier

fabeldier Gefantaseerd dier, soms samengesteld uit onderdelen van verschillende dieren, soms gedeeltelijk dier, gedeeltelijk mens. Komt voor in mythen Faber, Peter

Faber, Peter (geb. 1943) Nederlands acteur. Faber volgde de mimeopleiding. Hij was medeoprichter van het Werkteater (1970). In 1975 weigerde Fabius

Fabius Geslacht van Romeinse patriciërs. Leden o.a.: Quintus Fabius Maximus Verrucosus (ca. 280-203 v.C.) Bijnaam Cunctator (= talmer). Vijfmaal fabliaux

fabliaux (Fr.; Ned.: boerde) Een kluchtig, soms wat scabreus verhaal in dichtvorm (paarsgewijs rijmend) en zonder zedenles, waarin steeds hetzelfde Fabre, Emile

Fabre, Emile (1869-1955) Frans toneelschrijver, debuteerde met 'Comme ils sont tous' (1894) en 'l'Argent' (1895), waaruit zijn voorkeur voor de sociale Fabre, Jan

Fabre, Jan (geboren te Antwerpen in 1958): Vlaams beeldend kunstenaar die zich al vroeg aangetrokken voelde tot het maken van theatervoorstellingen, Fabricius, Jan

Fabricius, Jan (1871-1964) Nederlands toneelschrijver, was in Nederland, maar ook geruime tijd in het voormalige Nederlands-Indië, werkzaam als Fabricius, Johan Johannes

Fabricius, Johan Johannes (1899-1981) Nederlands schrijver, zoon van Jan Fabricius, bracht zijn jeugd door in het voormalige Nederlands-Indië, Fabritius, Barent

Fabritius, Barent (1624-1673) Nederlands schilder, broer van Carel, sterk beïnvloed door Rembrandt. Schilder van portretten en bijbelse en mythologische Fabritius, Carel

Fabritius, Carel (1622-1654) Nederlands schilder, broer van Barent, leerling van Rembrandt. Schilderde met gevoel voor atmosferische effecten, voor Fabrizi, Aldo

Fabrizi, Aldo (1905-1990) Italiaans acteur. Fabrizi heeft zijn internationale bekendheid aan slechts één filmrol te danken: die van kleine, dappere priester Fabro, Luciano

Fabro, Luciano (geb. 1936) Italiaans beeldend kunstenaar. Maakte beelden van in gips gedrenkte kledingstukken, werk dat tot de arte povera wordt fabulae

fabulae (Lat.) Toneelstukken, treur- of blijspelen. De voornaamste typen zijn: 1 fabula atellana (Atellaanse klucht) Romeins volkstoneel, dat zijn oorsprong

façade

façade (voorgevel) Front van een gebouw, meestal de naar de straat, weg, hof of plein gekeerde zijde, waarin zich de hoofdingang bevindt.

facetiae

facetiae (facetiën; Lat.: geestigheden) Anekdotische verhalen, vooral in zwang in Italië tijdens de Renaissance. Door hun weinig fijnzinnige, soms zeer facetus

facetus (Lat.: geestig, later: welopgevoed) Ethisch Latijns gedicht uit de Middeleeuwen tot onderricht in juist gedrag en fatsoenlijke levenshouding. factie (lit.)

factie (lit.) Een literair genre, in zwang bij de Rederijkers. Als komisch toneelspel had de factie raaklijnen met het esbatement, als moraliserend spel faction

faction (Eng.: fact + fiction) Op feiten (Eng.: facts) gebaseerde fictie, bijv. Truman Capotes In cold blood (1965), een reconstructie van een gruwelijke factor (lit.)

factor (lit.) (facteur; Fr.: facteur = dichter) Aan een Rederijkerskamer verbonden dichter, die de toneelopvoeringen leidde en spelen en gedichten schreef fagot

fagot Houten blaasinstrument bestaande uit een U-vormige, conisch geboorde houten buis met vijf vingergaten en negentien kleppen. Het mondstuk Faguet, Auguste Emile

Faguet, Auguste Emile (1847-1916) Frans letterkundige en essayist, was enige tijd leraar aan een lyceum, waarna hij in 1890 hoogleraar werd aan Fahlström, Öyvind

Fahlström, Öyvind (1928-1976) Zweeds dichter en beeldend kunstenaar, bekend geworden door zijn concrete poëzie. Met concrete muziek (musiq

Fahrenkamp, Emil

Fahrenkamp, Emil (1885-1966) Duits architect, studeerde bij Willy Kreis te Düsseldorf en te Aken. Hoewel in zijn vroege werken de bewondering faience

faience Aardewerk met tinglazuur, waarop de decors. Kenmerkend zijn de sprekende kleuren blauw, paars, oranje, geel en groen. Het woord is afgeleid Fairbanks jr., Douglas Elton

Fairbanks jr., Douglas Elton (geb. 1909) Amerikaans filmacteur, zoon van acteur Douglas Fairbanks. Charmante held in vele romantische en avonturenfil

Fairbanks, Douglas

Fairbanks, Douglas (eig. Julius Ullman; 1883-1939) Amerikaanse filmacteur, held in avontuurlijke kostuumfilms uit de periode van de stomme film. Fairport Convention

Fairport Convention Britse folkrockgroep, opgericht in 1967. In de loop der jaren vonden tal van wisselingen in de bezetting plaats. Hun beste lp was Faith, Percy

Faith, Percy (1908-1976) Canadees-Amerikaans componist en dirigent. Bracht in de jaren veertig en vijftig met zijn orkest van de swing afgeleide 'Fajoemportretten

Fajoemportretten Mummieportretten, gevonden te El-Fajoem in Egypte. Op realistische, bijna icoonachtige wijze was het gelaat van de dode weergegeven. Falconetto, Giovan Maria

Falconetto, Giovan Maria (ca. 1468-voor 1540) Italiaans frescoschilder en architect, de belangrijkste telg uit een Veronese kunstenaarsfamilie. Zijn Falconet, Étienne-Maurice

Falconet, Étienne-Maurice (1716-1791) Frans rococobeeldhouwer en ontwerper van modellen voor de porseleinfabriek te Sèves. Bekend door zijn Falco, Louis

Falco, Louis (1942-1993) Amerikaans danser en choreograaf. Falco studeerde o.a. bij José Limón, Martha Graham en de American Ballet Theater School. Falcão de Sousa, Cristóvão

Falcão de Sousa, Cristóvão (1515-1553) Portugees dichter van goeden huize, maar sterk verarmd. Hij vervulde een functie aan het hof en leerde Faldbakken, Knut Robert

Faldbakken, Knut Robert (geb. 1941) Noors journalist en schrijver van psychologische romans, waarin erotiek een belangrijk motief is. In het uit Falguière, Alexandre

Falguière, Alexandre (eig. Jean Alexandre Joseph, 1831-1900) Frans beeldhouwer en schilder, studeerde aan de École des Beaux-Arts te Parijs onder Falklandjes

Falklandjes Korte (journalistieke) schetsjes van Herman Heijermans (1864-1924), tussen 1894 en 1911 geschreven onder het pseudoniem Samuel Falkland; Falk, Peter

Falk, Peter (geb. 1927) Amerikaans acteur, eerst in off-Broadway theaters, later film en televisie; populair geworden als inspecteur Columbo in de Fallaci, Oriana

Fallaci, Oriana (geb. 1930) Italiaanse verslaggeefster en schrijfster. Afkomstig uit een militant anti-fascistisch milieu. Werkzaam als oorlogsverslaggeefster Fallada, Hans

Fallada, Hans (eig. Rudolf Ditzen; 1893-1947) Duits schrijver. Studeerde landbouwkunde, maar begon in de jaren twintig te schrijven. Kreeg naam Fallaux, Emile Marcus

Fallaux, Emile Marcus (geb. 1944) Nederlands acteur, journalist en documentairemaker. Fallaux bezocht de toneelschool in Arnhem en Amsterdam,

Falla, Manuel de

Falla, Manuel de (1876-1946) Spaans componist en pianist. Hij studeerde aan het conservatorium te Madrid, daarna nog bij Felipe Pedrell, wiens streven familieroman

familieroman Roman waarin de lotgevallen van een gehele familie beschreven worden. In het algemeen betekent dit dat de wederwaardigheden van

Family

Family Britse rockgroep die bekendheid genoot door sensationele optredens en oorspronkelijke rock 'n roll. Bekendste en beste lp's 'Music in a doll's Fancelli, Domenico di Alessandro

Fancelli, Domenico di Alessandro (1469-1519) Italiaans beeldhouwer, een der eerste kunstenaars die de Italiaanse renaissancestijl in Spanje introduceerde

fancy pictures

fancy pictures Term die een soort schilderijen aanduidt die het midden houdt tussen portret- en genrestukken. Vaak worden plattelandstaferelen afgebeeld, fandango

fandango Spaanse dans in 3/8 maat, die bestemd is voor één danspaar en begeleid wordt door gitaar en castagnetten, soms uitgebreid met andere instrumenten. fanfare

fanfare Korte melodie of signaal, geblazen door trompetten of andere koperen blaasinstrumenten. Veel signalen zijn gebouwd op de tonen van de grote fanfareorkest

fanfareorkest Orkest samengesteld uit koperen blaasinstrumenten en slagwerk. In de meeste landen worden ook saxofoons in het fanfareorkest gebruikt, Fangen, Ronald

Fangen, Ronald (1895-1946) Noors schrijver van romans, toneelstukken en essays, debuteerde als veertienjarige met een artikel over Strindberg en fantasie (lit.)

fantasie (lit.) Verbeelding(skracht); verzinsel. Een van de sleutelbegrippen uit de Romantiek; aan het eind van de 18e eeuw, tijdens de preromantiek, fantasie (muz.)

fantasie (muz.) Benaming voor een instrumentaal muziekstuk dat de indruk maakt grotendeels geïmproviseerd te zijn. In de 16e en 17e eeuw was het fantastische literatuur

fantastische literatuur Niet te verwarren met (de verzinsels van) mythologische verhalen of met sprookjes. Fantastische literatuur kenmerkt zich door fantasy

fantasy (Eng.) Literair genre dat moeilijk te onderscheiden is van science fiction. `In de breedste zin van het woord omvat fantasy alle science fiction. Fantin-Latour, Ignace Henri Jean Théodore

Fantin-Latour, Ignace Henri Jean Théodore (1836-1904) Frans schilder, graveur en lithograaf; kreeg zijn opleiding aan de École des Beaux-Arts Fanzago, Coscino

Fanzago, Coscino (1591-1678) Italiaans beeldhouwer en architect van de barok, vanaf 1608 te Napels werkzaam. Hield zich meer met de decoraties Faraldo, Claude

Faraldo, Claude (geb. 1936) Frans filmregisseur van nihilistisch-anarchistische films, waarin acteurs een persoonlijke creatieve inbreng hebben. 'Bof' farandole

farandole Provençaalse reidans in 2/4 of 6/8 maat. De dansers vormen rijen, houden elkaar bij de hand en voeren de variaties uit die de leider aangeeft. farce

farce (Fr.) Franse benaming voor klucht, waarmee oorspronkelijk de mysteriespelen als het ware werden opgevuld (farcir = opvullen). Er zijn ongeveer Fargue, La

Fargue, La Nederlands schildersgeslacht in de 18e eeuw, voornamelijk werkzaam te 's-Gravenhage. Het belangrijkste lid was Paul Constantijn (1729-Fargue, Léon-Paul

Fargue, Léon-Paul (1876-1947) Frans dichter, beïnvloed door symbolisme en impressionisme. Zijn poëzie kenmerkt zich door een subtiel taalgebruik Farha, Clint

Farha, Clint (geboren te Kansas 21-12-1953): Amerikaans danser met een sterke techniek, hoge sprongen, katachtige bewegingen, een weerbarstig karakter Faria, Otávio de

Faria, Otávio de (geb. 1908) Braziliaans schrijver, studeerde enige tijd rechten, maar koos later voor een literaire loopbaan. Hij werkte mee aan het Farinelli

Farinelli (eig. Carlo Broschi; 1705-1782) Italiaans zanger (castraat). Farinelli werd opgeleid door N. Porpora, in wiens opera Eumene (1722) hij zijn Farington, Joseph

Farington, Joseph (1747-1821) Engels schilder en illustrator, maakte talrijke landschap- en architectuurveduta's in olie, aquarel en gewassen pentekening Farkas, Ferenc

Farkas, Ferenc (geb. 1905) Hongaars componist. Farkas studeerde te Boedapest en na het behalen van de Prix de Rome nog bij Respighi (1929-31). Farmer, Arthur Stewart (Art)

Farmer, Arthur Stewart (Art) (geb. 1928) Amerikaans jazztrompettist, speelt ook bugel. Speelde bij Benny Carter (1951-52), Lionel Hampton (1952- Farnaby, Giles

Farnaby, Giles (ca. 1565-1620) Engels componist. Farnaby is een der eerste Engelse componisten die muziek schreven voor toetsinstrumenten. Het Faro, Isaac

Faro, Isaac (eig. Cornelis Israël; geb. 1922) Nederlands schrijver van novellen en romans, o.m. de roman voor kinderen 'De paradijsklok' (1971). Ander Farrell, James Thomas

Farrell, James Thomas (1904-1979) Amerikaans schrijver van romans en korte verhalen, met als hoofdthema het leven van arme Ieren in de grote Farrow, Mia

Farrow, Mia (geb. 1945) Amerikaans filmactrice, dochter van Maureen O'Sullivan en regisseur John Farrow. Werd bekend door de tv-serie 'Peyton

Fasch, Johann Friedrich

Fasch, Johann Friedrich (1688-1758) Duits componist. Fasch had o.a. les van J. Kuhnau, met wie hij in conflict kwam nadat Fasch in 1718 een coll

fascistische kunst

fascistische kunst Hieronder verstaat men de kunst die ontstaan is met officiële goedkeuring van de fascistische regimes in Duitsland en Italië in de Fassbaender, Brigitte

Fassbaender, Brigitte (geb. 1939) Duits zangeres (alt). Fassbaender, dochter en leerlinge van de bariton Willi Fassbaender, beheerst een repertoire Fassbinder, Rainer Werner

Fassbinder, Rainer Werner (1946-1982) West-Duits filmregisseur, richtte in 1969 te München een antitheatergroep op. Maakte naast theater- en Fastnachtspiel

Fastnachtspiel (Vastenavondspel) Een kluchtig toneelstukje over gebeurtenissen uit het dagelijks leven. Het ontwikkelde zich sinds het begin van de Fast, Howard Melvin

Fast, Howard Melvin (geb. 1914) Amerikaans romanschrijver en vooraanstaand vertegenwoordiger van links. Beroemd werd zijn verslag 'The naked

Fatal Flowers

Fatal Flowers (Amsterdam, 1984) Nederlandse gitaarrockband. Hoewel de groep slechts één hitje had (Younger Days) trok ze met haar concerten volle fatische en musische laag

fatische en musische laag De laag van de woorden (het lexicale materiaal) en de melodische of musische laag: accent, toonhoogte en zinsmelodie. fatrasies

fatrasies Middeleeuwse kluchtige en absurde verzen. Bekend zijn de fatrasies van de Franse schrijver Philippe de Beaumanoir (ca. 1250-1296). De

Faulkner, William Cuthbert

Faulkner, William Cuthbert (1897-1962) Amerikaans schrijver. Door zijn fabelachtige techniek en door de merkwaardige mengeling in zijn werk van Fauré, Gabriel Urbain

Fauré, Gabriel Urbain (1845-1924) Frans componist. Fauré studeerde te Parijs o.a. bij Saint-Saëns en was tot 1877 organist van diverse kerken. Daarna Faust-legende

Faust-legende Op een historische figuur berustend verhaal over een wetenschappelijk onderzoeker die zijn ziel aan de duivel verkoopt in ruil voor Fautrier, Jean

Fautrier, Jean (1898-1964) Frans schilder. Werkte tot ca. 1943 in expressionistische trant. Daarna ontstonden materieschilderijen, o.a. zijn serie 'Otages' Fauves, Les

Fauves, Les Groep (ontstaan in 1905) voornamelijk Franse schilders, die opvielen door hun felle, ongemengde kleuren die de compositie van het schilderij faux bourdon

faux bourdon Een door Guillaume Dufay voor het eerst in het Postcommunio van zijn Missa S. Jacobi (ca. 1427) toegepaste compositietechniek, waarbij Faverey, Hans

Faverey, Hans (1934-1990) Nederlands dichter. Faverey debuteerde in 1968 met 'Gedichten.' Zijn poëzie is moeilijk toegankelijk en ontdaan van alle Favors, Malachi

Favors, Malachi (geb. 1937) Amerikaans jazzbassist. Speelde in de Big Experimental Band o.l.v. pianist Muhal Richard Abrahams (begin jaren zestig). Faydherbe, Lucas

Faydherbe, Lucas (ook: Fayd'herbe; 1617-1697) Vlaams barokbeeldhouwer en architect, leerling van Rubens. Bouwde o.a. de kerk van O.L. Vrouw Faye, Alice

Faye, Alice (eig. Alice Jeanne Leppert; 1912-1998) Amerikaanse zangeres die in de jaren dertig succes had als filmster, o.m. in 'Old Chicago' (1938), Faye, Jean-Pierre

Faye, Jean-Pierre (geb. 1925) Frans schrijver, behorend tot de literaire avant-garde. Hij werkte aanvankelijk mee aan het experimentele tijdschrift Fayrfax, Robert

Fayrfax, Robert (ook: Robert Fairfax; 1464-1521) Engels componist. Fayrfax werd in 1496 benoemd tot lid van de Chapel Royal, daarnaast werd hij Fazekas, Mihály

Fazekas, Mihály (1766-1828) Hongaars dichter en botanicus. Na een militaire loopbaan trok hij zich in 1796 terug op zijn boerderij, waar zijn kruidentuin Fazzini, Pericle

Fazzini, Pericle (1913-1987) Italiaans beeldhouwer, toonde al jong begaafdheid met beelden als 'Uittocht uit de ark' (1932) en 'Storm en Dans' (1934). Fearing, Kenneth Flexner

Fearing, Kenneth Flexner (1902-1961) Amerikaans dichter en romanschrijver, hanteert het slang van de grote stad in zijn satirische gedichten, met

Feber, Louis Jean Marie

Feber, Louis Jean Marie (1885-1964) Nederlands schrijver en politicus, studeerde te Delft, was van 1909-20 als waterbouwkundig ingenieur werkzaa

Februari, M.

Februari, M. (geb. 1963; eig.: Marjolein Drenth) Nederlands schrijfster, kunsthistorica en filosofe die ook regelmatig essays en recensies schrijft voor Feestgericht

Feestgericht Een der eerste balletten van Hans van Manen (muziek Luctor Ponse), dat in 1958 in première ging bij het toenmalige Ballet van de Nederlandse Fefer, Itzhik

Fefer, Itzhik (1900-1952) Sovjetrussisch (Jiddisch) dichter, na WO I een actief lid van de communistische partij. Zijn enigszins sentimentele poëzie

Feichtmayr, Johann Michael

Feichtmayr, Johann Michael (ook: Feuchtmayer, Faichtmayr; ca. 1709-1772) Duits rococobeeldhouwer en -stucwerker. Decoreerde vele kerkinterieurs, Feiffer, Jules Ralph

Feiffer, Jules Ralph (geb. 1929) Amerikaans cartoonist, studeerde o.a. aan de Art Students League te New York en leerde het vak verder als medewerker Feijó y Montenegro, Benito Jerónimo

Feijó y Montenegro, Benito Jerónimo (1676-1764) Spaans schrijver en essayist. Studeerde in Salamanca en trad in 1690 toe tot de orde der benedictijnen. Feininger, Lyonel Charles Adrian

Feininger, Lyonel Charles Adrian (1871-1956) Amerikaans schilder en graficus van Duitse afkomst; werkte aanvankelijk als karikaturist en illustrator. Feitama, Sybrand

Feitama, Sybrand (1694-1758) Nederlands letterkundige, was aanvankelijk koopman, maar wijdde zich later als welgesteld burger geheel aan de literatuur. Feith, Johannes

Feith, Johannes (Amsterdam 1874-1944) Nederlands (sport)journalist en letterkundige, medewerker van o.a. Algemeen Handelsblad, Indische Post Feith, Rhijnvis

Feith, Rhijnvis (1753-1824) Nederlands jurist, dichter, proza- en toneelschrijver. Was enige tijd burgemeester van Zwolle, daarna ontvanger bij de Fejes, Emerik

Fejes, Emerik (1904-1969) Joegoslavisch schilder; behoort tot de zgn. naïeven. Zijn werk bestaat vnl. uit stadsgezichten in heldere kleuren.

Fejes, Endre

Fejes, Endre (geb. 1923) Hongaars schrijver, verbleef geruime tijd in West-Europa, maar keerde in 1949 naar zijn land terug. Veel werk speelt zich Feldman, Martin Alan (Marty)

Feldman, Martin Alan (Marty) (1934-1982) Brits komiek met zeer expressief gezicht, werkte mee aan het satirische programma 'Monty Python's flying Feldman, Morton

Feldman, Morton (1926-1987) Amerikaans componist. Studeerde compositie bij Wallingford Riegger en Stefan Wolpe. Na zijn ontmoeting met John Feld, Paul

Feld, Paul (geb. 1958) Feld studeerde Nederlands in Utrecht en volgde de regieopleiding in Amsterdam. Met een aantal individuele theatermakers vormde Félibrige

Félibrige Een door een groep jonge dichters in 1854 in de Provence gestichte beweging die zich de wederopbloei van de Occitaanse taal en literatuur Feliciano, José

Feliciano, José (geb. 1945) Amerikaans (Porto Ricaans) popzanger, gitarist en harmonicaspeler. Genoot reeds aanzienlijke populariteit in Spaanssprekende Felinski, Alojzy

Felinski, Alojzy (1771-1820) Pools dichter, toneelschrijver en vertaler. Publiceerde twee theoretische verhandelingen over versificatie. Vertaler van Felipe, León

Felipe, León (eig. León Felipe Camino Galicia; 1884-1968) Spaans dichter, studeerde farmacie en reisde door Castilië als plaatsvervangend apotheker. Fellini, Federico

Fellini, Federico (1920-1993) Italiaans filmregisseur. Fellini regisseerde in 1950 zijn eerste films. Aanvankelijk stond hij sterk onder invloed van het Felsenstein, Walter

Felsenstein, Walter (1901-1975) Oostenrijks acteur en regisseur, debuteerde in 1923 als acteur bij het Wiener Burgtheater en in 1927 als regisseur feministische kunst

feministische kunst Verzamelnaam van al die kunstwerken waarin de emancipatiestrijd van de vrouw tot uitdrukking komt. We zien deze werken v

feministische literatuurkritiek

feministische literatuurkritiek In de Nederlandse literatuur ontstond de feministische literatuurkritiek met het artikel Van bevestigen naar bewustmaken

Fendi, Peter

Fendi, Peter (1796-1842) Oostenrijks schilder, etser en beeldhouwer, studeerde aan de kunstacademie van Wenen, vertegenwoordiger van het Weense Fénelon, François de Salignac de la Mothe

Fénelon, François de Salignac de la Mothe (1651-1715) Frans schrijver. In 1675 werd hij tot priester gewijd, in 1689 werd hij belast met de opvoeding Feng-sjen jen-i

Feng-sjen jen-i (Fengshen yanyi) De F., 'De geschiedenis van de verheffing tot goden', is een van de meest bekende romans uit de Chinese Ming-dynastie Fenicische cultuur

Fenicische cultuur Cultuur van een volk dat in de Oudheid leefde in een gebied dat grofweg overeenkwam met het huidige Libanon. Een van de eerste Fenosa, Apelles

Fenosa, Apelles (geb. 1899) Spaans beeldhouwer die zich in 1921 te Parijs bij de kunstenaarskring rond Picasso voegde. Maakte van verschillende Fens, Cornelis Waltherus Antonius (Kees)

Fens, Cornelis Waltherus Antonius (Kees) (geb. 1929) Nederlands letterkundige, van 1962-66 redacteur van het tijdschrift 'Merlyn'. Als literair Fenton, Roger

Fenton, Roger (1819-1869) Brits oorlogsfotograaf, maakte in opdracht van de Britse regering een fotoreportage (1853-55) van de Krimoorlog. De Feraoun, Mouloud

Feraoun, Mouloud (1913-1962) Algerijns Franstalig schrijver, onderwijzer in Kabylië, later in Algiers; werd vermoord door de OAS. Uit zijn werk

Ferber, Edna

Ferber, Edna (1887-1968) Amerikaans schrijfster van korte verhalen, romans en toneelstukken. Introduceerde met verhalen in o.a. 'Roast beef, medium' Ferber, Herbert

Ferber, Herbert (geb. 1906) Amerikaans beeldhouwer, zijn vroege werk is nog overwegend massief, sinds 1940 abstracter en opener. Ruimte is een Ferdinand

Ferdinand Germaanse mannennaam, van frithu = bescherming, vrede en nantha = moedig. Varianten: Fernand, Dinand, Fernando, Hernando, Ferrand. Ferdinandusse, Marinus Daniël (Rinus)

Ferdinandusse, Marinus Daniël (Rinus) (geb. 1931) Nederlands schrijver en hoofdredacteur van het weekblad 'Vrij Nederland, waarin hij als Douwe Ferguson-Wigerink, Margaretha

Ferguson-Wigerink, Margaretha (1920-1992) Nederlands schrijfster. Margaretha Ferguson groeide op in Nederlands-Indië en zat van 1942-45 gevangen Ferguson, Maynard

Ferguson, Maynard (geb. 1928) Canadees jazztrompettist, had een eigen band in Verdun, Quebec (1943-47). Kwam naar de VS (1948), waar hij speelde Fergusson, Robert

Fergusson, Robert (1750-1774) Schots dichter, schreef satires over het rauwe leven in de stad, die sterk aan Edinburgh doet denken. Zijn werk beïnvloedde Ferguut

Ferguut Middel-Nederlandse ridderroman (13e eeuw) behorend tot de Arthurromans. De anonieme Vlaamse dichter greep hiervoor terug op een Frans-Ferlinghetti, Lawrence

Ferlinghetti, Lawrence (geb. 1920) Amerikaans uitgever en schrijver. Ferlinghetti heeft een centrale plaats ingenomen in de Beat Generation. Zijn fermate

fermate (orgelpunt) Teken boven een noot of rustteken dat aangeeft dat de noot of rust langer moet worden aangehouden dan de genoteerde waarde. Fernandel

Fernandel (eig. Fernand Joseph Désiré Contandin; 1903-1971) Frans filmacteur die al op vijfjarige leeftijd op de planken stond en tot ca. 1930 optrad Fernández de Jerena, Garcí

Fernández de Jerena, Garcí Spaans dichter uit de tweede helft van de 14e eeuw. Was troubadour aan het hof van Juan I en moest dit vermoedelijk Fernández de Lizardi, José Joaquín

Fernández de Lizardi, José Joaquín (1776-1827) Mexicaans dichter en schrijver, bekend geworden door 'El Periquillo Sarniento' (3 dln., 1816), Fernández Flórez, Wenceslao

Fernández Flórez, Wenceslao (1886-1964) Spaans schrijver die populair werd door zijn 'Acotaciones de un oyente', politieke commentaren op de Fernández, Lucas

Fernández, Lucas (1474-1542) Spaans dichter en musicus. Hoewel zijn werk minder renaissancistisch is dan dat van zijn meester Juan del Encina, Fernández, Macedonio

Fernández, Macedonio (1874-1952) Argentijns schrijver en ziel van de literaire beweging 'martín fierrista', genoemd naar de held Martín Fierro uit Ferneyhough, Brian John Peter

Ferneyhough, Brian John Peter (geb. 1943) Brits componist. Studeerde van 1966-71 achtereenvolgens in Londen, Amsterdam en Bazel. Doceerde Fernhout, Edgar

Fernhout, Edgar (1912-1974) Nederlands schilder, zoon van Charley Toorop. Aanvankelijk realistisch werk in de trant van de Nieuwe Zakelijkheid. Fernhout, Johannes Hendrik

Fernhout, Johannes Hendrik (1913-1987) Nederlands cineast. John Fernhout werkte als cameraman van Joris Ivens aan 'Spanish earth' (over de Spaanse

feroce

feroce (muz.) Wild, verbeten.

Ferrabosco, Domenico Maria

Ferrabosco, Domenico Maria (1513-1574) Italiaans componist. Ferrabosco werkte hoofdzakelijk te Bologna, waar hij zanger was en in 1547 kapelmeester

Ferrant, Angel

Ferrant, Angel (1891-1959) Spaans beeldhouwer, speelde met Julio Gonzalez een belangrijke rol in de ontwikkeling van de moderne beeldhouwkunst Ferrari, Gaudenzio

Ferrari, Gaudenzio (1475-1546) Italiaans schilder in wiens werk invloeden van Perugino, Leonardo da Vinci en Dürer zijn aan te wijzen. Hij wist Ferrari, Luc

Ferrari, Luc (geb. 1929) Frans componist, studeerde in Parijs bij Alfred Cortot, Arthur Honegger en Olivier Messiaen. Was in 1958 een van de oprichters Ferras, Christian

Ferras, Christian (1933-1982) Frans violist, studeerde te Nice en Parijs (bij George Enescu) en behaalde in 1948 de eerste prijs (samen met Michael Ferreira de Castro, José Maria

Ferreira de Castro, José Maria (1898-1974) Portugees romanschrijver, emigreerde in 1911 naar Brazilië, waar hij vier jaar op een rubberplantage Ferreira, António

Ferreira, António (1528-1569) Portugees dichter en toneelschrijver, studeerde rechten aan de universiteit van Coimbra, waar hij de humanist Diego Ferreira, Vergílio

Ferreira, Vergílio (1916-1996) Portugees schrijver. Begonnen als neorealistisch schrijver, werd Ferreira later beïnvloed door het existentialisme, me

Ferréol, Andréa

Ferréol, Andréa Frans actrice, in eigen land bekend om haar optreden in stukken van Arrabal, Brecht en Shakespeare. Internationaal vooral opgevallen Ferreri, Marco

Ferreri, Marco (1928-1997) Ferreri trok eind jaren vijftig naar Spanje, waar hij zijn eerste films regisseerde. De bekendste hiervan is El cochecito (1960), Ferrer, José

Ferrer, José (José Vicente Ferrer de Otero y Cintron; 1912-1992) Amerikaans acteur en regisseur. De in Portorico geboren Ferrer was een zeer veelzijdig Ferrer, Mel

Ferrer, Mel (eig. Melchor Gaston Ferrer; geb. 1917) Van oorsprong schrijver en uitgever, later acteur en danser op Broadway, tevens filmacteur, producent Ferré, Léo

Ferré, Léo (1916-1993) Frans chansonnier. Ferré schreef zo'n 350 chansons die, behalve door hemzelf, door alle grote vedetten werden gezongen. Rebelse, Ferrier, Kathleen Mary

Ferrier, Kathleen Mary (1912-1953) Brits zangeres (alt). Ferrier was oorspronkelijk pianolerares, maar legde zich na 1937, toen ze een prijs won op Ferriss, Hugh

Ferriss, Hugh (1889-1962) Amerikaans architect die de ideeën van Raymond Hood, Ralph Walker en het bouwteam van het Rockefeller Centre weergaf Ferron, Louis

Ferron, Louis (geb. 1942) Nederlands schrijver en dichter. Ferron was enige tijd in dienst van het Vreemdelingenlegioen. Een gedeelte van zijn jeugd Ferry, Bryan

Ferry, Bryan (geb. 1945) Brits popmusicus, richtte in 1970 de groep Roxy Music op. Werkte daarnaast aan een solocarrière. Zijn muziek kenmerkt fescennische verzen

fescennische verzen In dialoogvorm gezongen spotverzen bij de oude Romeinen (bij oogst- en bruiloftsfeesten).

Festa, Costanzo

Festa, Costanzo (ca. 1480-1545) Italiaans componist. Vanaf 1517 was Festa zanger in het pauselijke koor te Rome, waar hij later de leiding van kreeg. festival

festival (Langdurig) muziek-, film-, toneelfeest. Het oude Griekenland kende cyclische theatermanifestaties. Thans kan men noemen: het festival van festoen

festoen 1. Versieringsmotief bestaande uit een slinger van bladeren, bloemen en/of vruchten. Toegepast in de Romeinse kunst, de renaissance, barok fêtes galantes

fêtes galantes Genre in de Franse schilderkunst van de 18e eeuw, voorstellend jonge mensen in hofkledij, die zich in een landelijke omgeving vermaken Fétis, François Joseph

Fétis, François Joseph (1784-1871) Belgisch componist en musicoloog. Studeerde aan het Parijse conservatorium, o.a. bij Boieldieu. Hoogleraar Feti, Domenico

Feti, Domenico (ook: Fetti; ca. 1589-ca. 1624) Italiaans barokschilder, leerling van Cigoli te Rome, die in 1613 hofschilder werd van Fernando Gonzaga Fet, Afanasi Afanasevitsj

Fet, Afanasi Afanasevitsj (1820-1892) Russisch lyrisch dichter, was de zoon van de edelman Sjensjin, wiens huwelijk met een Duitse protestantse Feuchtwanger, Lion

Feuchtwanger, Lion (pseud. J.L. Wetcheek; 1884-1958) Duits schrijver, studeerde in München en Berlijn o.a. filosofie en antropologie, leidde van Feuerbach, Anselm

Feuerbach, Anselm (1829-1880) Duits schilder, leerling van Schadow; in Parijs (1851-54) beïnvloed door Courbet en Delacroix. Vermengde heroïsch-Feuermann, Emanuel

Feuermann, Emanuel (1902-1942) Oostenrijks-Amerikaans cellist. Studeerde vanaf 1908 in Wenen en maakte daar in 1913 zijn debuut. Vervolgde

Feuillade, Louis

Feuillade, Louis (1873-1925). Frans filmregisseur uit de zwijgende periode. Maakte in twintig jaar meer dan 800 films van sterk wisselende lengte feuilleton

feuilleton (Fr.: blaadje) Vervolgverhaal. Franse term gebruikt voor een gevouwen boekje van 8 pagina's. In 1799 voegde de Parijse krant `Journal des Feuillet-notatie

Feuillet-notatie Een systeem om dansen te noteren, uitgevonden door Charles Louis Beauchamp en vervolmaakt en in 1700 gepubliceerd door Raoul Feuillet, Octave

Feuillet, Octave (Désiré Hazard; 1821-1890) Frans schrijver van moraliserende romans en toneelstukken. Zette zich af tegen het realisme en het naturalisme Feuillet, Raoul Auger

Feuillet, Raoul Auger (ca. 1675 - ca. 1710): Frans dansmeester en lid van de Académie de la Danse. Vervolmaakte het door Pierre Beauchamp ontw

Février, Henri

Février, Henri (1875-1957) Frans componist. Février studeerde aan het Parijse conservatorium (o.a. bij Massenet), schreef in zijn begintijd hoofdzakelijk Février, Jacques

Février, Jacques (geb. 1900) Frans pianist, zoon van Henri Février. Hij studeerde te Parijs o.a. bij Marguerite Long en werd later leraar aan het Parijse Feydeau, Georges

Feydeau, Georges (1862-1921) Frans toneelschrijver, zeer productief in het genre van de vaudeville. Na zijn dood in 1921 werd hij een kwart eeu

Feyder, Jacques

Feyder, Jacques (eig. Jacques Fréderix; 1887-1948) Belgisch filmregisseur, belangrijk man uit begintijd van de film, werkte in Parijs, Berlijn en de fiaal

fiaal (fioel) Spits toelopend, sierend bouwdeel in de vorm van een gotisch torentje, aangebracht op en naast frontalen van vensters en portalen, op borstweringen Fibich, Zdenek

Fibich, Zdenek (1850-1900) Tsjechisch componist. Fibich studeerde te Leipzig en Mannheim en was van 1875-78 tweede dirigent van het Praags Nationaal fibula (kunst)

fibula (kunst) Sierspeld van brons, ijzer, zilver of goud. In gebruik vanaf de midden bronstijd tot in de 8e eeuw. Diende om de stof van kledingstukken, Ficheroux, Mathieu

Ficheroux, Mathieu (geb. 1926) Nederlands kunstenaar. Maakte abstract expressionistische schilderijen en objecten van perspex in grillige, driedimensionale Fichman, Ya'akov

Fichman, Ya'akov (1881-1958) Russisch (Hebreeuws) dichter en schrijver. In 1911 ontmoette hij te Odessa de dichter Chajjim Bialik, wiens invloed Fichte, Hubert

Fichte, Hubert (1935-1986) Duits schrijver die ter wereld kwam als buitenechtelijk kind van een joodse man en een protestantse vrouw. Tijdens de fictie

fictie (Lat.: fictio = verzinsel) Verhalen, novellen, romans die zijn opgebouwd met verzonnen elementen.

fiction

fiction (Eng.) Verhalen, novellen, romans die zijn opgebouwd met verzonnen elementen. De term fiction wordt vooral gebruikt in de uitgevers- en boekhandelswereld. fictionaliteit

fictionaliteit In literaire teksten houdt dit in dat deze (verhalende en dramatische) teksten verwijzen naar een deels verzonnen wereld, een `wereld in Fiedler, Arthur

Fiedler, Arthur (1894-1979) Amerikaans dirigent. Fiedler studeerde te Berlijn en Wenen en was tot 1929 orkestlid van het Bostons Symfonieorkest, Fiedler, Otto Herbert

Fiedler, Otto Herbert (1891-1962) Nederlands schilder en tekenaar van Duitse origine, studeerde aan de academie van Dresden en van 1912-14 aan

Fielding, Henry

Fielding, Henry (1707-1754) Engels toneel- en romanschrijver. Schreef komedies, o.a. 'The tragedy of tragedies or Tom Thumb' (1730) en 'Pasquin' Fields, W.C.

Fields, W.C. (eig. William Claude Dukinfield; 1879-1946) Amerikaans komiek, bekend om zijn krakende stem, drankzucht en intolerantie met name Field, John

Field, John (1782-1837) Iers pianist en componist. Field studeerde bij Clementi en ging met hem in 1802 naar Parijs en vandaar naar Sint-Petersburg, Fiesta Gitana

Fiesta Gitana (1957-1988) Spaans flamenco-ensemble o.l.v Bert da Silva dat 31 jaar lang de flamencodans in Nederland en elders verdedigde. De laatste Fifth Dimension, The

Fifth Dimension, The Amerikaanse vocale groep, opgericht in 1965. Groeide met fraaie close harmony zang aan het eind van de jaren zestig uit tot Figaro

Figaro Toneelfiguur uit de blijspelen Le barbier de Séville (1775) en Le mariage de Figaro (1784) van Beaumarchais (1732-1799), naar stijl en intrige Figini, Luigi

Figini, Luigi (geb. 1913) Italiaans architect, studeerde in Milaan. In 1925 richtte F. met Pollini en vijf andere architecten de Gruppo 7 op, de eerste Italiaanse Figueroa, Francisco de

Figueroa, Francisco de (1536-1617?) Spaans dichter die zich, vooral toen hij jong was, aan de poëzie wijdde. In Italië, waar hij een tijdlang woonde, Figueroa, Leonardo de

Figueroa, Leonardo de (ca. 1650-1730) Spaans architect die een belangrijke invloed heeft gehad op de barokarchitectuur van Sevilla en omgeving

figura piramidale

figura piramidale (piramidale compositie) Compositievorm waarbij de voorstelling geconcentreerd wordt binnen de omtrek van een piramide. Dit schema figurant

figurant (Fr.) Vertolker van zwijgende rollen als voorbijganger, bediende, hoveling of lid van een massa. Figuranten zijn vooral belangrijk voor het figuratieve kunst

figuratieve kunst Kunst waarin de zichtbare werkelijkheid min of meer herkenbaar is weergegeven.

figuurgedicht

figuurgedicht Een gedicht waarvan de lengte der regels en de typografische schikking ervan zodanig zijn dat het geheel de vorm krijgt van het in het figuurlijk

figuurlijk In beeld(spraak), niet-letterlijk. `Boeien' betekent letterlijk `boeien aandoen' en figuurlijk `de aandacht in beslag nemen'.

Filarete, Antonio di Pietro Averlino

Filarete, Antonio di Pietro Averlino (ca. 1400-1469) Italiaans beeldhouwer, bronsgieter, architect en theoreticus. Werkte mee aan de bronzen deuren Filarski, Dirk Herman Willem

Filarski, Dirk Herman Willem (1885-1964) Nederlands aquarellist, lithograaf en schilder van vnl. bloemen en landschappen. Behoorde tot de Berg

Filiger, Charles

Filiger, Charles (1863-1928) Frans schilder, exposeerde in 1889 in de Salon des Indépendants en kwam daar in contact met Gauguin, Bernard en Sérisier, filippica

filippica Boze toespraak, genoemd naar de drie redevoeringen die de Griekse staatsman Demosthenes (384-322 v.C.) hield tegen Philippus van Macedonië. Filippo Lippi, Fra (di Tommaso)

Filippo Lippi, Fra (di Tommaso) (ca. 1406-1469) Italiaans schilder, karmeliet (1421-32). Behoorde tot de eerste generatie renaissancekunstenaars. Filippo, Eduardo de

Filippo, Eduardo de (geb. 1900) Italiaans toneelschrijver, acteur en regisseur. Hij is vooral bekend als de vernieuwer van het Napolitaanse volksstuk, Filips

Filips Nederlandse mansnaam, ontstaan uit het Griekse phileoo (houden van) en hippos (paard). Naam van tal van vorsten, komt in verschillende talen Filliou, Robert

Filliou, Robert (geb. 1926) Frans kunstenaar, vooral bekend geworden om zijn Fluxus- activiteiten.

film

film Weergeven van bewegende beelden door het snel achter elkaar projecteren van fotografische opnamen. Gewoonlijk zijn deze even snel achter elkaar film noir

film noir Genre in vooral de Amerikaanse film, dat zijn grootste bloeitijd kende in de jaren veertig en vijftig, maar nog steeds beoefend wordt. De stroom filmcamera

filmcamera Camera voor het opnemen van film. Op te vatten als een fotocamera voorzien van een transportsysteem voor de film. De film wordt schoksgewijs, filmeditie

filmeditie Boek met foto's uit de verfilmde versie ervan.

Filmer, Robert

Filmer, Robert (1588-1653) Engels schrijver, koningsgezind en exponent van de droit divin-theorie. Werk: 'The necessity of the absolute power of filmfestival

filmfestival Manifestatie tijdens welke een aantal (recente) films vertoond wordt en waaraan meestal prijzen verbonden zijn. Bekend zijn het festival filmmuseum

filmmuseum Instelling met als doel het verzamelen en conserveren van films, filmapparatuur en geschreven bronnen over film en dit materiaal voor filmproducent

filmproducent Persoon die bij het maken van een film verantwoordelijk is voor de financiering. Heeft ook de eindverantwoordelijkheid voor de uiteindelijke filmregisseur

filmregisseur Persoon die de artistieke verantwoordelijkheid draagt bij het maken van een film. Sommige filmregisseurs zijn in staat alle aspecten bij filmscenario

filmscenario De op schrift gestelde inhoud van een film, met een nauwkeurige beschrijving van het verhaal en met aanwijzingen betreffende camera-filmstudio

filmstudio Ruimte speciaal ingericht voor het maken van films. Tot de uitrusting behoort doorgaans uitgebreide licht- en geluidsapparatuur. Tevens filologie

filologie (Grieks) Studie van de taal en literatuur van een bepaald volk of bepaalde taalgroep. Heel vroeger bepaalde de filologie zich uitsluitend tot filosofische roman

filosofische roman Roman rond wijsgerige thema's. Een volmaakt voorbeeld is Candide (1759) van Voltaire (1694-1778): zowel wegens het polemische finale (muz.)

finale (muz.) (Ital. = sluitstuk) In de symfonische muziek het laatste deel van een meerdelig werk (sonate, symfonie, concert), doorgaans opgewekt Finch, Peter

Finch, Peter (eig. William Mitchell; 1916-1977) In Londen geboren Australisch filmacteur, speelde in Engeland en de VS en vertolkte vele sterke karakterrollen. Finck, Heinrich

Finck, Heinrich (1444/45-1527) Duits componist. Finck was lid van de hofkapel te Kraków en vanaf 1510 kapelmeester te Stuttgart. Na 1514 werd Finiguerra, Maso

Finiguerra, Maso (1426-1464) Italiaans edelsmid en graveur, werkzaam in Florence in de tijd van de Vroege Renaissance, en een van de eersten die Finney, Albert

Finney, Albert (geb. 1936) Brits acteur, bekend geworden door rollen in films als 'Saturday night and Sunday morning' (Karel Reisz, 1960), 'Tom Jones' Finnsagen

Finnsagen Tot de 10e eeuw teruggaande verhalen uit de Keltisch-Ierse literatuur, die betrekking hebben op de mythische hoofdman Fionn Mac Cumhaill Finoegrisch

Finoegrisch Familie van talen die voorkomen in Noordoost-Europa en Noordwest-Siberië. Samentrekking van Fennisch en Oegrisch. Na toevoeging Finse kunst

Finse kunst Culturele uitingen uit Finland. De oudste overblijfselen van beeldende kunst uit Finland dateren van het jonge Stenen Tijdperk: potten, Finson, Lodewijk

Finson, Lodewijk (1580-1617) Vlaams schilder, leerling van zijn vader, de decorateur Jacques Finsonius; werkzaam te Aix-en-Provence, Napels, A

Fiocco, familie

Fiocco, familie Italiaans-Belgische componistenfamilie. Pierre-Antoine Fiocco (1650-1714) Italiaans-Belgisch componist en dirigent aan het hof van Fioretti di San Francesco

Fioretti di San Francesco Verzameling legendes en feiten over het leven van Franciscus van Assisi en zijn eerste volgelingen. Waarschijnlijk een a

fioritura

fioritura Het versieren van een vocale melodie (bijv. een aria). Deze versierkunst kende een hoogtepunt in de 18e-eeuwse Italiaanse opera, maar wordt Fiori, Ernesto de

Fiori, Ernesto de (1884-1945) Italiaans beeldhouwer, in 1914 tot Duitser genaturaliseerd. Hij week - uit vrees voor het nazi-regime - in 1936 uit naar Firbank, Arthur Annesley Ronald

Firbank, Arthur Annesley Ronald (1886-1926) Engels romanschrijver, begon met korte verhalen, gebundeld in 'Odette d'Antrevernes' (1905), zijn Firdausi, Aboel Qasim Mansoer

Firdausi, Aboel Qasim Mansoer (ca. 940-1020) Perzisch dichter, schrijver van het grootste gedicht 'Sjah-nama' (voltooid 1010), dat in Iran als het Firkusny, Rudolf

Firkusny, Rudolf (1912-1994) Tsjechisch-Amerikaans pianist. Firkusny studeerde in Brno o.a. bij Janácek, later in Praag en New York (bij Artur Schnabel). Fischer von Erlach, Johann Bernhard

Fischer von Erlach, Johann Bernhard (1656-1723) Oostenrijks barokarchitect, opgeleid in Rome (1670-86). Ontwierp o.a. de Kollegienkirche (1694-Fischer von Erlach, Joseph Emanuel

Fischer von Erlach, Joseph Emanuel (1693-1742) Oostenrijks architect, zoon van Johan Bernhard. Voltooide werk in Wenen als hofbouwmeester Fischer-Dieskau, Albert Dietrich

Fischer-Dieskau, Albert Dietrich (geb. 1925) Duits zanger (bariton). Fischer-Dieskau voltooide zijn studie na WO II en verkreeg al spoedig grote Fischer, Annie

Fischer, Annie (1914-1995) Hongaars pianiste. Annie Fischer debuteerde op achtjarige leeftijd en werd opgeleid door E. von Dohnányi. In 1933 won Fischer, Edwin

Fischer, Edwin (1886-1960) Zwitsers pianist en muziekpedagoog. Fischer studeerde in Bazel en Berlijn, waar hij van 1905-1914 leraar was. In 193

Fischer, Johann Caspar Ferdinand

Fischer, Johann Caspar Ferdinand (ca. 1665-1746) Duits componist. Fischer was van 1692-1716 dirigent bij de markgraaf van Baden en werkte Fischer, Johann Michael

Fischer, Johann Michael (ca.1691-1766) Duits rococoarchitect, ontwerper van veel kerken en kloosters, o.a. de benedictijnenkerk te Zwiefalten en

Fischer, Leck

Fischer, Leck (eig. Otto Peter Leck F.; 1904-1956) Deens roman- en toneelschrijver, was eerst bankemployé, maar koos in 1930 voor een literaire loopbaan, Fischer, Lothar

Fischer, Lothar (geb. 1933) Duits schilder en beeldhouwer; met o.a. Eva Renée Nele (geb. 1932) exponent van het nieuwe expressionisme in de Duitse Fischer, Theodor

Fischer, Theodor (1862-1938) Duits architect en stedebouwkundige, in wiens monumentale werken al invloeden van de Internationale stijl te bespeuren Fisher, Robert

Fisher, Robert (geboren te Wollongong (Australië) 20-5-1936): Australische danser sinds 1961 bij Het Nationale Ballet, in 1965 bevorderd tot eerste Fisher, Vardis Alvero

Fisher, Vardis Alvero (1895-1968) Amerikaans dichter en romanschrijver, schreef romans in omvangrijke reeksen. De Vridar Hunter-tetralogie omv

Fish, Robert L.

Fish, Robert L. (geb. 1912) Amerikaans schrijver van detectiveverhalen. De bekendste speurder van F. is de Braziliaanse inspecteur Captain José da Fistoulari, Anatole

Fistoulari, Anatole (1907-1995) Oekraïens-Brits dirigent. Fistoulari stond als zevenjarig wonderkind voor het eerst voor een orkest. Na de revolutie Fitzgerald, Ella

Fitzgerald, Ella (1918-1996) Amerikaans jazz-zangeres. Fitzgerald was een van de grootste zangeressen van de jazz. Zij debuteerde in 1934 en was Fitzgerald, Francis Scott Key

Fitzgerald, Francis Scott Key (1896-1940) Amerikaans schrijver, onverbrekelijk verbonden met de jaren twintig, die hij ook een naam gaf: de Jazz Fjodor

Fjodor (Feodor) Naam van enige tsaren van Rusland: Fjodor I (1557-1598), tsaar vanaf 1584, laatste uit het geslacht Roerik, zoon van Ivan IV de Verschrikkelijke. Flack, Roberta

Flack, Roberta (geb. 1940) Amerikaans zangeres en pianiste. Werd in 1968 ontdekt en groeide uit tot wereldbekend vertolkster van ballads, waaronder Flagstad, Kirsten Malfrid

Flagstad, Kirsten Malfrid (1895-1962) Noorse operazangeres (dramatische sopraan). Tot 1933 zong Flagstad uitsluitend in Noorwegen, maar na haar Flaherty, Robert J.

Flaherty, Robert J. (1884-1951) Amerikaans filmmaker. Wordt algemeen beschouwd als de grondlegger van de documentaire. De term werd ook voor

Flake, Otto

Flake, Otto (pseud. Leo F. Kotta; 1880-1963) Duits schrijver, studeerde filosofie en kunstgeschiedenis in Straatsburg, waar hij in de ban raakte van

flamboyant

flamboyant (Fr.: vlammend) Laatste fase in de gotische architectuur in Frankrijk. Genoemd naar de vlamvormige traceringen, vooral voorkomend in flamenco

flamenco (canto flamenco) Zuid-Spaanse (Andalusische) dansen, begeleid door zang en gitaarspel. Herkomst omstreden. Om de danseres (bailaora) Flanagan, Barry

Flanagan, Barry (geb. 1941) Brits beeldend kunstenaar. Begon omstreeks 1966 met het vervaardigen van beelden waarin karakteristieke kwaliteiten Flanagan, Tommy Lee

Flanagan, Tommy Lee (geb. 1930) Amerikaans jazzpianist. Maakte deel uit van diverse bopgroepen (jaren vijftig), o.a. die van gitarist Kenny Burrell, Flandres, Juan de

Flandres, Juan de (ook: Jan van Vlaanderen; gest. voor 1519) Zuid-Nederlands schilder, wiens werk verwantschap vertoont met dat van Gerard David, Flandrijs

Flandrijs Een Middel-Nederlandse ridderroman uit het begin van de 14e eeuw. Hoewel het hoofdthema van het verhaal de strijd van de christenen tegen Flandrin, Hippolyte Jean

Flandrin, Hippolyte Jean (1809-1864) Frans neoclassicistisch schilder van militaire en religieuze taferelen en portretten; studeerde aan de École des Flannagan, John Bernard

Flannagan, John Bernard (1895-1942) Amerikaans beeldhouwer, studeerde schilderkunst aan het Minneapolis Institute of Art, maar begon, aangemoedi

flashback

flashback (Eng.) Terugblik die de loop van een (film)verhaal onderbreekt. Dit stijlmiddel werd al gebruikt in de film Intolerance (D.W. Griffith, 1916), Flatterzunge

Flatterzunge (eig. mit Flatterzunge) Een speciaal effect bij het fluitspel, dat bereikt wordt door tijdens het aanblazen een tong-r uit te spreken.

Flaubert, Gustave

Flaubert, Gustave (1821-1880) Frans schrijver. Flaubert werd beroemd om zijn romans, waarmee hij het realisme in de Franse literatuur naar een hoogtepunt Flavin, Dan

Flavin, Dan (1933-1996) Amerikaans kunstenaar. Flavin, een vertegenwoordiger van de minimal art, kreeg internationale bekendheid met zijn lichtsculpturen. Flaxman, John

Flaxman, John (1755-1826) Engels neoclassicistisch beeldhouwer en tekenaar, ontwerper voor de Wedgwood-fabriek (1775-87). Vervaardigde graftombes, Flecker, Herman James Elroy

Flecker, Herman James Elroy (1884-1915) Engels dichter en toneelschrijver, debuteerde met de gedichtenbundel 'Bridge of fire' (1907). Zijn diplomati

Fleerackers, Johan

Fleerackers, Johan (1931-1989) Belgisch promotor van de Nederlandse cultuur in Vlaanderen. Fleerackers studeerde rechten te Leuven. Hij was jurist Fleetwood Mac

Fleetwood Mac Amerikaanse popgroep, die kort na oprichting in 1967 veel succes had met op blues georiënteerde muziek, zoals 'Need your love so Flegel, Georg

Flegel, Georg (1560-1638) Duits schilder die door zijn samenwerking met Maarten van Valckenborch Nederlandse invloeden onderging en geldt als Fleischer, Dave

Fleischer, Dave (1894-1979) Amerikaans filmproducent, die samen met zijn broer Max Fleischer (1889-1972) naam maakte op het gebied van de tekenfilm. Fleischer, Richard

Fleischer, Richard (geb. 1916). Amerikaans filmregisseur. Zoon van animator Max Fleischer. Begonnen als 'editor' en maker van nieuwsjournaals. Fleischman, Peter

Fleischman, Peter (geb. 1937) West-Duits filmregisseur, in het midden van de jaren zestig een van de voorgangers van de jonge Duitse film. Belangrijkste Flémalle, Bertholet

Flémalle, Bertholet (1614-1675) Zuid-Nederlands schilder, leerling van Gérard Douffet, werkte aanvankelijk in diens trant, later werd zijn stijl meer Fleming, Ian Lancaster

Fleming, Ian Lancaster (1908-64) Brits auteur van spionageromans. Fleming was correspondent in Moskou voor Reuter en tevens lid van de Britse Fleming, Robert Peter

Fleming, Robert Peter (geb. 1907) Engels schrijver van oorlogs- en reisverhalen; broer van Ian Fleming. Als buitenlands journalist verbonden aan Fleming, Victor

Fleming, Victor (1883-1949) Amerikaans filmregisseur, bekend gebleven door een aantal klassieke films als 'The Virginian' (1929), 'Treasure Island' Flentrop, Dirk Andries

Flentrop, Dirk Andries (geb. 1910) Nederlands orgelbouwer, sedert 1940 directeur van de Flentrop Orgelbouw NV. Hij restaureerde de Schnitgerorg

Flers, Robert Pellevé de la Motte-Ango

Flers, Robert Pellevé de la Motte-Ango (1872-1927) Frans schrijver van geestige, met verve geschreven toneelstukken, libretti van komische opera's Flesch, Carl

Flesch, Carl (1873-1944) Hongaars violist en vioolpedagoog. Studeerde aan de conservatoria te Wenen (1886-90, bij J.M. Grün) en Parijs (1890-94, Fletcher, John

Fletcher, John (1579-1625) Engels toneelschrijver ten tijde van het Jacobean Drama. Had de leiding van de theaters The Globe en Blackfriars, waa

Fletcher, Louise

Fletcher, Louise (geb. 1936) Amerikaans actrice, bekend van televisie en film, o.m. 'Thieves like us' (1974), One flew over the cuckoo's nest' (1975).

fleuronkroon

fleuronkroon Heraldisch ornament, kroon met een bloemvormige versiering op de rand. Kwam op barokke schilden uit de 18e eeuw vaak in de plaats flexibel theater

flexibel theater Een type theater waarin zowel het speelvlak als de zitplaatsen gemakkelijk zijn te verplaatsen. Bekend is het ontwerp uit 1927 van Walter Fliegende Blätter

Fliegende Blätter Humoristisch Duits weekblad, in 1844 te München opgericht door de illustrator-uitgever Kaspar Braun (1807-1877). Ging in 1928 Flier, Jaap

Flier, Jaap (Scheveningen 27-2-1934) Nederlands balletdanser, choreograaf en pedagoog. Verwierf bekendheid door zijn expressieve vertolking van Flinck, Govert

Flinck, Govert (1615-1660) Nederlands schilder van portretten, genre- en historiestukken. Decoreerde het huidige Paleis te Amsterdam. Bezat tevens Flindt, Flemming

Flindt, Flemming (Kopenhagen 30-6-1936) Deens balletdanser en choreograaf. Opgeleid aan de school van het Koninklijk Deens Ballet; debuteerde Flink, Coenraad (Coen)

Flink, Coenraad (Coen) (geb. 1932) Nederlands toneelspeler, zoon van Richard Flink en Mieke Verstraete. Hij debuteerde in 1953 bij de Haagsche

Flink, Richard Martinus Willem

Flink, Richard Martinus Willem (1903-1967) Nederlands acteur en regisseur, debuteerde in 1924 en speelde bij de gezelschappen van Louis Saalborn, Flipse, Eduard

Flipse, Eduard (1896-1973) Nederlands dirigent. Hij studeerde van 1919-22 compositie bij Henri Zagwijn en directie bij Evert Cornelis. Werd in 1926 Flodoardus van Reims

Flodoardus van Reims (ca. 893-966) Frans (Latijns) historicus en dichter, studeerde te Reims, werd tot priester gewijd en was als kanunnik verbonden floodlight

floodlight (Eng.) Verlichting (van verschillende kanten) met schijnwerpers.

floor-show

floor-show (Eng.) Vertoning (variété, striptease, enz.) in een nachtclub e.d.

Flora Farnese

Flora Farnese Kolossaal beeld van de godin Flora, gevonden in de thermen van Caracalla te Rome; behoort tot de collectie-Farnese en is met andere Flores, Lola

Flores, Lola (1923-1995) Spaans flamenco-zangeres. Lola Flores begon haar zang- en dans-carrière al op tienjarige leeftijd in Andalusische kroegen florilegium

florilegium (lat.: flos = bloem; legere = lezen) Latijnse vertaling van het Griekse anthologia: bloemlezing.

Floris ende Blanchefloer

Floris ende Blanchefloer Titel van de ca. 1270 door de Vlaming Diederic van Assenede vervaardigde vertaling van het Franse hoofse ridderverhaal Floris, familie

Floris, familie (oorspr. De Vriendt; ook Floris de Vriendt) Zuid-Nederlands geslacht van beeldende kunstenaars. Voornaamste vertegenwoordigers:

Florizoone, Gery

Florizoone, Gery (1923-1986) Belgisch dichter. Schreef natuurgebonden poëzie, waarbij hij vooral werd geïnspireerd door zijn geboortestreek, met Flothuis, Marius Hendrikus

Flothuis, Marius Hendrikus (geb. 1914) Nederlands componist en musicoloog. Flothuis studeerde bij H. Brandts Buys, later uziekwetenschap o.a. Flötner, Peter

Flötner, Peter (Peter Flettner; ca. 1490-1546) Duits bouwmeester, beeldhouwer en decorateur van Zwitserse origine. Speelde een belangrijke rol bij Flotow, Friedrich von

Flotow, Friedrich von (1812-1883) Duits componist, studeerde te Parijs en woonde er tot 1850. Zijn eerste werkelijke succes was de opera 'Alessandro flower power

flower power Jeugdcultuur aan het eind van de jaren zestig. Omstreeks 1966 ontstaan in San Francisco, waar de zogenaamde hippies zich afkeerden Floyris, Trierer

Floyris, Trierer Een ca. 1170 ontstane bewerking in Limburgs dialect van 'Floire et Blancheflor', de Franse versie van het oosterse verhaal van Floris fluit (muz.)

fluit (muz.) (dwarsfluit) Tot de houten blaasinstrumenten behorend muziekinstrument, bestaande uit een cilindrische rechte buis, meestal van metaal, Fluxus

Fluxus Beweging in muziek en beeldende kunst, die begin jaren zestig ontstond en tot doel had kunst en dagelijks leven te laten integreren. Daarbij flyaken

flyaken (Gr. phlyax = platte parodie) Soort kluchten in de 3e en 4e eeuw v.C. op Sicilië, in Beneden-Italië en Alexandrië, waarbij indecent geklede acteurs Flying Burrito Brothers, The

Flying Burrito Brothers, The Amerikaanse country-rockgroep, die in 1968 werd opgericht met o.a. Gram Parsons, Chris Hillman en Bernie Leadon

Flynn, Errol

Flynn, Errol (1909-1959) Australisch filmacteur, die in Hollywood een grote carrière maakte als romantisch avonturier in films als 'Captain Blood' (focalisatie

focalisatie (Lat.: focus = brandpunt) In een verhaal worden gebeurtenissen op een bepaalde manier gepresenteerd. De lezer krijgt van de geschiedenis Focillon, Henri

Focillon, Henri (1881-1943) Frans kunsthistoricus, hoogleraar aan de Sorbonne te Parijs in 1925 en in 1933 aan de Yale University. F. was een veelzijdig Focus

Focus Nederlandse symfonische rockgroep, opgericht in 1969. Meest succesvolle bezetting was die met Thijs van Leer (fluit, toetsen, zang), Jan Akkerman Fodor, Carel Joseph

Fodor, Carel Joseph (1801-1860) Nederlands kunstverzamelaar, van beroep steenkolenhandelaar. Zijn verzameling - o.a. schilderijen van tijdgenoten Fogazzaro, Antonio

Fogazzaro, Antonio (1842-1911) Italiaans schrijver, voorstander van het rooms-katholieke modernisme. F. schreef naturalistische romans, waarin zowel Foggini, Giovanni Battista

Foggini, Giovanni Battista (1652-1725) Italiaans beeldhouwer en architect, leerling van Ferrata te Rome, waar hij ook werd beïnvloed door Bernini;

Fokine, Michel

Fokine, Michel (eig. Mihail Mahajlovitsj Fokin, geboren te Sint Petersburg 5-5-1880 - overleden te New York, 22-8-1942) Russisch-Amerikaans balletdanser Fokkema, Klaas

Fokkema, Klaas (1898-1967) Fries taalkundige, in 1937 gepromoveerd op het proefschrift 'Het stadsfries, een bijdrage tot de geschiedenis en de grammatica Foldes, Andor

Foldes, Andor (1913-1992) Hongaars-Amerikaans pianist. Foldes studeerde te Boedapest o.a. bij E. von Dohnányi, waar hij in 1922 zijn debuut maakte. Folengo, Teofilo

Folengo, Teofilo (Merlino Coccai; 1491-1544) Italiaans dichter; benedictijner monnik. Publiceerde in 1517 onder het pseudoniem Merlin Coccai, de folía

folía Een oude Portugese dans in driekwartsmaat, waarvan de melodie doorgaans is geschreven boven een basso ostinato. Corelli maakte de folía beroemd foliant

foliant Groot boek in folio (het grootste papierformaat).

foliëring

foliëring Tot het einde van de 16e eeuw de wijze van nummering van de bladen van een boek. Men telde niet zoals thans de bladzijden, doch de bladen, Folies-Bergère

Folies-Bergère Revuetheater in Parijs, geopend op 2 mei 1869 als openbaar vermaakscentrum onder de naam Café du sommier élastique. De latere folk

folk Richting in de popmuziek, heeft de Europese volksmuziek als oorsprong en is beïnvloed door de negermuziek uit de Verenigde Staten.

folk music

folk music Richting in de popmuziek, heeft de Europese volksmuziek als oorsprong en is beïnvloed door de negermuziek uit de Verenigde Staten.

Folkertsma, Eeltsje Boates

Folkertsma, Eeltsje Boates (1893-1968) Nederlands (Fries) essayist en journalist, voorman van de Friese Beweging. Was tot 1926 onderwijzer, werd Folkloristisch Danstheater

Folkloristisch Danstheater Een in Amsterdam in 1961 door Ferdinand van Altena opgericht dansensemble (tot 1984 onder de naam Internationaal Follain, Jean

Follain, Jean (geb. 1903) Frans dichter. Hij studeerde rechten en vestigde zich in 1928 als advocaat in Parijs. Vanaf deze tijd werkte hij mee aan verscheidene Folquet de Marseille

Folquet de Marseille (ook Foulques de Toulouse; 1160-1231) Middeleeuws Provençaals dichter en geestelijke. Hij verkeerde aan de hoven van vel

Fonda, Bridget

Fonda, Bridget (geb. 1964) Amerikaans actrice en dochter van Peter Fonda. Bridget Fonda speelde o.a. in 'The Godfather III', 'Drop dead Fred', 'Singles' Fonda, Henry

Fonda, Henry (1905-1982) Amerikaans filmacteur, veelal als personificatie van de intelligente, integere Amerikaan; vader van acteurs Jane en Peter Fonda, Jane

Fonda, Jane (geb. 1937) Amerikaans filmactrice, dochter van Henry Fonda. Activiste tegen Vietnamoorlog en strijdster voor vrouwenrechten. Films Fonda, Peter

Fonda, Peter (geb. 1940) Amerikaans filmacteur, zoon van Henry Fonda. Bekend door zijn typering van de jongere generatie in films als 'The wild foneem

foneem In de fonologie iedere spraakklank (klankeenheid) die aan een woord een andere betekenis geeft. Het is de kleinste taaleenheid en kan bestaan fonemische analyse

fonemische analyse Methode uit de fonologie om de fonemen van een taal op te sporen. Tot de hiervoor gebruikte manieren behoort het zoeken en fonetiek

fonetiek (spraakklankleer) Wetenschap die de fysische en fysiologische aspecten van de menselijke spraakklanken bestudeert. Verdeeld in akoestisch

fonetisch schrift

fonetisch schrift Grafische weergave van een gesproken taal, d.w.z. dat de klanken zo worden weergegeven als ze uitgesproken worden. In veel alfabetisch fonetische terminologie

fonetische terminologie Verwarrend in de fonetische terminologie is dat de termen aanvankelijk ontleend werden aan concrete sferen: articulatorisch foniatrie

foniatrie (spraakgeneeskunde) Geneeskunde der spraakorganen, verbetering van stem en spraak. Deze discipline treedt in de praktijk op in eenheid met fonologie

fonologie (lett: klankleer) De tak van wetenschap die zich bezighoudt met de wijze waarop basisklanken (fonemen) worden samengevoegd tot een taal. Fonseca, Manuel de

Fonseca, Manuel de (geb. 1911) Portugees schrijver. Belangrijk vertegenwoordiger van het neorealisme, vooral bekend als verhalenschrijver. In zijn Fonseca, Rubem

Fonseca, Rubem (geb. 1925) Braziliaans schrijver. Door zijn ervaring als politiecommissaris, bedrijfsleider, copywriter, filmscriptschrijver en wethouder Fontainebleau

Fontainebleau Stad in het Franse dep. Seine-et-Marne, 60 km ten zuidoosten van Parijs; 18.103 inw. (1992). Forenzenplaats van Parijs. Tot 1967 zetel Fontainebleau, School van

Fontainebleau, School van Ontstaan in de 16e eeuw, toen voor koning Frans I in die plaats een kasteel werd aangelegd. Omvatte een groep Italiaanse

Fontaine, Joan

Fontaine, Joan (eig. Joan de Havilland, zuster van Olivia; geb. 1917) Amerikaans filmactrice, aanvankelijk vooral in rollen als bedeesde jonge vrouw. Fontaine, Pierre François Léonard

Fontaine, Pierre François Léonard (1762-1853) Frans empirearchitect, werkte - in dienst van Napoleon - samen met Percier. Samen bouwden zij Fontana, Carlo

Fontana, Carlo (1634-1714) Italiaans architect, leerling van Cortona en Bernini. Vertegenwoordiger van de late barok. Bouwde o.a. te Rome de façade Fontana, Domenico

Fontana, Domenico (1543-1607) Italiaans architect, pauselijk bouwmeester, die geldt als een overgangsfiguur van late Renaissance naar vroege barok. Fontana, Guido

Fontana, Guido (ook: Guido Durantino; gest. 1576) Italiaans majolicaschilder, zoon van Niccolò Pellipario. Telg uit een familie van pottenbakkers Fontana, Lucio

Fontana, Lucio (1899-1968) Kunstenaar, in Argentinië geboren maar voornamelijk in Italië werkzaam geweest. Hij heeft met zijn werk, dat hij 'concetto Fontanella, Girolamo

Fontanella, Girolamo (ca. 1610-1644) Italiaans dichter, navolger van Giambattista Marino. F. onderscheidde zich van de andere marinisten door zijn Fontanes, Louis de

Fontanes, Louis de (1757-1821) Frans schrijver en staatsman. Hij was een liberaal patriot, die de gewelddadigheden tijdens de revolutie afkeurde Fontane, Theodor

Fontane, Theodor (1819-1898) Duits romancier en dichter. Fontane was een overgangsfiguur van het realisme naar het naturalisme. Hij heeft zijn fontange

fontange Hoogopgemaakt vrouwenkapsel met bijbehorende geplisseerde muts, versierd met linten en strikken. In de mode tot ca. 1720. Genoemd naar fontein

fontein Bekken waarin steeds vers water wordt aangevoerd, al of niet afkomstig uit een natuurlijke bron. De oudste resten van fonteinen zijn gevonden Fonteyne, Ast

Fonteyne, Ast (1906-1991) Vlaams voordrachtskunstenaar. Fonteyne studeerde toneel en voordracht aan het Koninklijk Conservatorium te Gent. Hij Fonteyne, Norbert Edgard

Fonteyne, Norbert Edgard (1904-1938) Belgisch schrijver, onderwijzer te Veldegem. Hij debuteerde met het te Brugge spelende 'Pension Vivès' (Fonteyn, Margot

Fonteyn, Margot (eig. Margaret Hookham; 1919-1991) Brits balletdanseres. Margot Fonteyn was sinds 1936 prima ballerina van het Vic-Wells Ballet Fontyn, Jacqueline

Fontyn, Jacqueline (geb. 1930) Belgisch componiste. Studeerde compositie bij Marcel Quinet te Brussel (1947-59) en in Parijs bij Max Deutsch (1954). fool

fool (Eng.) In de Middeleeuwen de (bij)naam voor de hofnar wiens relativerend-wijsgerige kwinkslagen soms van grote invloed waren op de houding Foote, Samuel

Foote, Samuel (1720-1777) Engels acteur en toneelschrijver. Zijn vele korte, maar scherpe toneelsatires hadden betrekking op destijds actuele gebeurtenissen Foppa, Vincenzo

Foppa, Vincenzo (ca. 1427-ca. 1515) Italiaans renaissance-schilder, belangrijk voor de ontwikkeling van de Lombardische schilderkunst. Kenmerkend: Forain, Jean-Louis

Forain, Jean-Louis (1852-1931) Frans schilder en graficus; geestverwant van Daumier. F. maakte impressionistische schilderijen, maar werd bekend Forbes, Esther

Forbes, Esther (1891-1967) Amerikaans schrijfster van historische romans als 'O, genteel lady' (1926), 'A mirror for witches' (1928), 'The general's

Ford, Ford Madox

Ford, Ford Madox (oorspr. Ford Hermann Hueffer; 1873-1939) Brits romanschrijver, oprichter van het literaire maandblad 'The English Review' (1908), Ford, Harrison

Ford, Harrison (geb. 1942) Amerikaans filmacteur. Ford begon met acteren op de middelbare school. Vanaf de jaren 60 speelde hij in tv-series en had Ford, John

Ford, John (1895-1973) Amerikaans filmregisseur van Ierse afkomst. De bekendste regisseur van westerns, het Amerikaanse filmgenre bij uitstek. Zijn Ford, Paul Leicester

Ford, Paul Leicester (1865-1902) Amerikaans schrijver en bibliograaf. Hij is vooral belangrijk om zijn streven onbekend historisch materiaal voor Ford, Richard

Ford, Richard (geb. 1944) Amerikaans schrijver. Ford debuteerde met de roman `A piece of my heart' (1976), gevolgd door `The ultimate good luck' Forester, Cecil Scott

Forester, Cecil Scott (1899-1966) Brits romanschrijver, vooral bekend geworden door een tiental boeken over de Engelse zeeheld Horatio Hornblo

forlane

forlane Italiaanse dans in 6/8 of 6/4 maat en in een niet te snel tempo. Door Bach gebruikt in zijn eerste orkestsuite en door Ravel in 'Le tombeau de formalisme, Russisch

formalisme, Russisch Stroming in de literaire kritiek (1916-1930), die resoluut alle niet-esthetische criteria (gegevens aangedragen door biografie, Forman, Milos

Forman, Milos (geb. 1932) Tsjechisch-Amerikaans regisseur. Won met zijn debuutfilm 'Schoppenaas'/'Cerny Petr' (1963) de hoofdprijs van het festival Formby, George

Formby, George (eig. George Booth; 1904-1961) Engels komiek in music halls en films, waarin hij altijd een sukkelige held tegen wil en dank speelde Forment, Damián

Forment, Damián (ca. 1480-ca. 1540) Spaans beeldhouwer die waarschijnlijk zijn opleiding genoot in Florence. Forment paste als eerste de vormentaal formuleerproces

formuleerproces Het proces waardoor de stembanden in staat worden gesteld spraakklanken voort te brengen. Er wordt van uitgegaan dat dit in twee formuleverhaal

formuleverhaal Volksverhaal waarvan vooral de vorm en niet de inhoud belangrijk is. De vorm ligt traditioneel vast en bij het vertellen van een formuleverhaal Forner, Juan Pablo

Forner, Juan Pablo (1756-1797) Spaans essayist en jurist die vooral satirische stukken en polemieken schreef zoals 'Sátira contra los abusos introducidos Forrester, Maureen

Forrester, Maureen (geb. 1930) Canadees zangeres (alt). Forrester begon al heel jong piano te studeren, maar werd aan het conservatorium te Montreal Forssell, Lars Hans Carl Abraham

Forssell, Lars Hans Carl Abraham (geb. 1928) Zweeds dichter en toneelschrijver. Hij debuteerde met de dichtbundel 'Narren' (1952), later gevolgd Forster, Edward Morgan

Forster, Edward Morgan (1879-1970) Engels schrijver. Het hoofdthema van zijn romans is de confrontatie van twee tegenovergestelde werelden. Al

Förster, Ludwig Ritter von

Förster, Ludwig Ritter von (1797-1863) Oostenrijks architect, studeerde aan de academies van München en van Wenen. Bouwde vooral kerken en Forster, Margaret

Forster, Margaret (geb. 1938) Brits schrijfster van subtiel psychologische, onderkoeld geschreven romans, die zich afspelen in de hogere middenklasse, Forsythe, William

Forsythe, William (geboren te New York 30-12-1949): Amerikaans choreograaf, die o.a. bij het Nederlands Danstheater bekend werd door zijn brutale, fort

fort Klein, aan alle zijden verdedigbaar vestingwerk. In het midden meestal een gemetselde toren of een reduit, dat tevens diende als onderkomen voor forte

forte (It.: sterk, krachtig) In de muziek betekent de aanduiding forte (meestal afgekort tot f) luid. Kan worden uitgebreid tot fortissimo (ff), zeer luid, Fortini, Franco

Fortini, Franco (eig. Franco Lattes; 1917-1994) Italiaans dichter en prozaschrijver. Schreef ook essays over thema's uit de hedendaagse samenleving: Fortner, Wolfgang

Fortner, Wolfgang (1907-1987) Duits componist. Fortner studeerde te Leipzig en werd in 1931 muziekleraar te Heidelberg en in 1954 hoogleraar te Fortunatus

Fortunatus Hoofdpersoon uit het Duitse volksboek 'Fortunatus und seine Söhne', gedrukt in 1509, maar wellicht aan het eind van de 15e eeuw ontstaan. Fortuyn/O'Brien

Fortuyn/O'Brien (eig. Irene Fortuyn; geb. 1959) Nederlands beeldend kunstenaar. Zij werkte tot diens dood in 1988 samen met Robert O'Brien en exposeert Fort, Paul

Fort, Paul (1872-1960) Frans dichter. Overtuigd symbolist. Richtte in 1890 het 'Théâtre d'Art' op, waar symbolistische stukken werden gespeeld. Leidde Forum

Forum Nederlandstalig literair tijdschrift, dat bijzonder belangrijk geweest is voor de verspreiding van literaire opvattingen, die zich kantten tegen k

forum

forum (Lat.: markt, plaats) In de Oudheid het marktplein, centrum van het openbare, politieke, economische en religieuze leven van een stad. In grote Forumpoëzie

Forumpoëzie `Forum' (1931-1935) was een letterkundig tijdschrift. Het heeft bijgedragen tot de verspreiding van literaire opvattingen die bekend geworden Foscolo, Niccolò (Ugo)

Foscolo, Niccolò (Ugo) (1778-1827) Italiaans dichter en romancier die het ideaal van de eenheid en onafhankelijkheid van de Italiaanse staat tot een Fosse, Bob

Fosse, Bob (Robert Louis Fosse; 1927-1987) Amerikaans filmregisseur, danser en choreograaf. Fosse speelde als kind al in de shows van zijn vader Foss, Lukas

Foss, Lukas (oorspr. Fuchs; geb. 1922) Amerikaans dirigent van Duitse afkomst. Foss studeerde te Parijs, daarna in de VS o.a. bij Koussewitzky en Foster, George Murphy (Pops)

Foster, George Murphy (Pops) (1892-1969) Amerikaans jazzbassist, maakte de stringbass populair in de jazz. Speelde te New Orleans o.a. met King Foster, Jodie

Foster, Jodie (Alicia Christian Foster; geb. 1962) Amerikaans actrice. Foster speelde toen ze drie was haar eerste rol, in een reclamefilm. Ze trad daarna Foster, Stephen Collins

Foster, Stephen Collins (1826-1864) Amerikaans dichter en componist van honderden volksliedachtige teksten, veelal bedoeld om gezongen te worden

fotografie (kunst)

fotografie (kunst) Landschap, gebouw of stadsgezicht, stilleven en portret waren de onderwerpen bij uitstek voor de 19e-eeuwse fotograaf. Actiefoto's fotografie, seriële

fotografie, seriële (fotosequentie) Serie samenhangende en in een bepaalde volgorde te bekijken foto's, vaak geïnspireerd op de thema's tijd en beweging. fotogram

fotogram (ook: fotografiek) Fotografische afbeelding, vervaardigd zonder gebruik van camera of objectief. Ontstaat door vlakke voorwerpen op gevoelig Fouda, Farag

Fouda, Farag (1915-1992) Egyptisch schrijver. Fouda was er een groot voorvechter van om van Egypte een seculaire staat te maken, met een strenge Foujita, Tsugouharu Tsuguji

Foujita, Tsugouharu Tsuguji (1886-1968) Uit Japan afkomstig Frans schilder van zeer verfijnde stillevens, portretten en naakten. Werd in 1959 rooms-

Fouquet, Jean

Fouquet, Jean (ca. 1420-1477/81) Belangrijk Frans schilder en miniaturist; kwam in Italië (ca. 1446) in contact met de Vroege Renaissance. Kenmerken: Fouqué, Friedrich baron de la Motte

Fouqué, Friedrich baron de la Motte (pseud.: Pelegrin; 1777-1843) Duits schrijver, telg van een adellijk Normandisch hugenotengeslacht, voorbestemd Four Seasons, The

Four Seasons, The Amerikaanse vocale groep, die in het begin van de jaren zestig uitblonk met harmonieuze doo-wop songs. 'Sherry' (1962), 'Big Four Temperaments, The

Four Temperaments, The Eerste van een reeks balletten uit 1946, gevolgd door onder andere 'Agon', 'Episodes' en 'Le Tombeau de Couperin', waari

Fournet, Jean

Fournet, Jean (geb. 1913) Frans dirigent. Was verbonden aan de Opéra-Comique (1944-57) en werd in 1961 eerste dirigent van het Radio Filharmonisch Fournier, Pierre Léon Marie

Fournier, Pierre Léon Marie (1906-1986) Frans violoncellist. Leerling van Paul Bazelaire en André Hekking aan het Parijse conservatorium, waar Fowles, John

Fowles, John (geb. 1926) Brits schrijver. Studeerde Frans in Oxford en debuteerde in 1963 met 'The collector'. Zijn werk wijkt af van de traditionele Fo, Dario

Fo, Dario (geb. 1926) Italiaans toneelschrijver en acteur, wiens roem berust op zijn revolutionaire, door de commedia dell'arte geïnspireerde ensceneringen. Fra Angelico

Fra Angelico (ca. 1400-1455) Italiaans schilder, neemt als overgangsfiguur tussen gotiek en Renaissance in de kunst van het 15e-eeuwse Florence een Fra Bartolommeo

Fra Bartolommeo (eig. Baccio della Porta; 1472-1517) Italiaans schilder, vertegenwoordiger van de renaissance. Dominicaan, volgeling van Savonarola, Fra Filippo Lippi

Fra Filippo Lippi (di Tommaso; ca. 1406-1469) Italiaans schilder van de Renaissance met een heel individualistische stijl. Zijn werk heeft veel invloed Frager, Malcolm Monroe

Frager, Malcolm Monroe (1935-1991) Amerikaans pianist. Frager debuteerde op tienjarige leeftijd. Toen hij veertien was, ging hij naar New York

fragment (lit.)

fragment (lit.) (Lat.: fragmentum = stuk, brok) 1 Gedeelte, brokstuk van een literair werk. 2 Onvolledig werk (de rest is verloren gegaan. 3 Onvoltooid Fragonard, Jean Honoré

Fragonard, Jean Honoré (1732-1806) Frans schilder, tekenaar en etser, vertegenwoordiger van de rococo, leerling van o.a. Boucher. Schilderde hi

frak

frak Lange herenjas met opstaande kraag en weggesneden voorpanden. In de mode in de tweede helft van de 18e eeuw.

Françaix, Jean René

Françaix, Jean René (1912-1997) Frans componist en pianist. Studeerde o.a. bij Nadia Boulanger en maakte naam als concertpianist. Zijn muziek Francescatti, René Charles (Zino)

Francescatti, René Charles (Zino) (1902-1991) Frans violist. Francescatti kreeg vanaf zijn 5e jaar les van zijn ouders, beide violist. Debuteerde in Francesco di Giorgio Martini

Francesco di Giorgio Martini (1439-1501/02) Italiaans architect, vestingbouwkundige, schilder en beeldhouwer, vertegenwoordiger van de renaissance. France, Anatole

France, Anatole (pseud. van Jacques Anatole François Thibault; 1844-1924) Frans schrijver, beroemd om zijn ironisch getinte romans. De 'affaire Francheville, Pierre de

Francheville, Pierre de (Pietro Francavilla; ca. 1548-1615) Zuid-Nederlands maniëristisch beeldhouwer die in 1572 te Florence leerling werd van

Franchina, Nino

Franchina, Nino (geb. 1912) Italiaans beeldhouwer, wiens vroegste werk onder invloed stond van Arturo Martini. Na WO II brachten Picasso, Moore Francia, Il

Francia, Il (eig. Francesco Raibolini; ca. 1448-1517) Italiaans schilder van de Renaissance; was aanvankelijk edelsmid aan het hof van Ferrara. Zijn Francisco de Hollanda

Francisco de Hollanda (ca. 1517-1584) Portugees miniaturist en tekenaar van Hollandse afkomst, die door koning Johan III naar Rome werd gezond

Francis, Richard Stanley (Dick)

Francis, Richard Stanley (Dick) (geb. 1920) Engels jockey en schrijver. Zijn vader bezat een renstal, zodat hij te midden van paarden opgroeide. Tijdens

Francis, Sam

Francis, Sam (1923-1994) Amerikaans schilder, leidend figuur van de tweede generatie van het abstract-expressionisme, naar aanleiding van een in Francken, familie

Francken, familie Vlaamse schildersfamilie uit de 16e en 17e eeuw, waarvan minstens veertien leden als kunstenaar actief zijn geweest. De voornaamste Franck, César Auguste

Franck, César Auguste (1822-1890) Belgisch, in 1873 tot Fransman genaturaliseerde, componist, organist en pianist die - vooral na 1870 - vocale Franck, Melchior

Franck, Melchior (ca. 1580-1639) Duits componist. Franck trad reeds in 1603 als dirigent in dienst van de hertog van Coburg en bleef daar tot zijn Franco

Franco (1938-1989) (eig. Luambo, Francis; bijnaam: Makiadi) Congolees/Zaïrees popmusicus. Als één der grondleggers van de nieuwe Afrikaanse francofonie

francofonie Beweging van landen waarin Frans wordt gesproken. In 1986 riep de Franse president Mitterand voor het eerst al deze landen bijeen, om François-vaas

François-vaas Volutenkrater uit ca. 555 v.C., 66 cm hoog, versierd met mythologische voorstellingen. Gesigneerd door de Griekse pottenbakker Ergotims Franju, Georges

Franju, Georges (1912-1987) Frans filmregisseur. In 1936 had Georges Franju samen met Henri Langlois het initiatief genomen tot de oprichting van Frank Boeijen Groep

Frank Boeijen Groep Nederlandse popgroep, een van de weinige die de golf van Nederlandstalige muziek heeft overleefd. Braken door met '1001 Hotel' Frankaert, Jacob

Frankaert, Jacob (ook: Jacob Francart of Francquart; 1583-1651) Zuid-Nederlands architect en schilder. Na een verblijf in Rome introduceerde hij Frankenheimer, John

Frankenheimer, John (geb. 1930) Amerikaans tv- en filmregisseur. Na een korte loopbaan als acteur kwam hij als tv-regisseur in dienst van CBS en Frankenstein

Frankenstein (eig. 'Frankenstein; or, The Modern Prometheus') Titel van een gothic novel in 1818 verschenen in Londen, geschreven in Cologny aan Frankenthaler, Helen

Frankenthaler, Helen (geb. 1928) Amerikaans schilderes, vertegenwoordiger van de postpainterly abstraction en beïnvloed door het werk van Jackson Franken, Lies

Franken, Lies (1935-1996) Nederlands actrice. Na haar eindexamen aan de Amsterdamse Toneelschool in 1953, kreeg Lies Franken een engagement Frankie Goes To Hollywood

Frankie Goes To Hollywood Engelse popgroep, opgericht in 1980 door zanger Holly Johnson. In november 1983 verscheen de hitsingle 'Relax', vanwege

Frankische romans

Frankische romans (voorhoofse romans) Middel-Nederlandse epen (ca. 13e eeuw) over Frankische vorsten en helden, grotendeels ontleend aan Franse Franklin, Aretha

Franklin, Aretha (geb. 1942) Amerikaanse zangeres en pianiste. Haar succes begon in 1967 met 'I never loved a man (the way I loved you)', waarna Franko, Ivan

Franko, Ivan (1856-1916) Oekraïens prozaschrijver. In zijn naturalistische romans o.a. 'Boa Constrictor' (1878) en 'Borislav lacht' (1882) beschrijft Frank, Annelies Marie (Anne)

Frank, Annelies Marie (Anne) (1929-1945) Nederlands meisje van Duits-joodse afkomst. Vluchtte in 1933 met haar ouders naar Amsterdam, dook

Frank, Bruno

Frank, Bruno (1887-1945) Duits schrijver, studeerde in Tübingen eerst rechten, vervolgens filosofie, waarin hij promoveerde. Hij vocht in WO I en Frank, Leonard

Frank, Leonard (geb. 1942) Nederlands toneelleider en regisseur. Leonard Frank volgde de Toneelschool te Amsterdam en regisseerde daarna bij de Frank, Leonhard

Frank, Leonhard (1882-1961) Duits schrijver. Na een werktuigbouwkundige opleiding studeerde Frank schilderkunst in München en gaf in 1913 een Franquinet, Robert Marie Philomain Joseph

Franquinet, Robert Marie Philomain Joseph (1915-1979) Nederlands dichter en prozaschrijver, voor WO II medewerker aan Forum, van 1946-68 Franquin, André

Franquin, André (1924-1997) Belgisch striptekenaar. Franquin, die samen met Hergé, de vader van Kuifje, op de schoolbanken zat, begon in 1945 Frans

Frans Mansnaam, afgeleid van Franciscus. Naam van een aantal vorsten.

Frans (taal)

Frans (taal) Oudst bekende en best bewaard gebleven Neolatijnse (Romaanse) taal. In de Middeleeuwen bestond er een scherp onderscheid tussen Langue Franse kunst

Franse kunst Culturele uitingen uit Frankrijk. De oudste overblijfselen van beeldende kunst in Frankrijk stammen uit het Paleolithicum en werden Franssen, Josse

Franssen, Josse (geb. 1906) Vlaams architect en stedebouwkundige. Leerling van Horta aan de Academie voor Schone Kunsten te Brussel. Bouwde Franz Kafka-prijs

Franz Kafka-prijs Literaire prijs, die sinds 1979 wordt uitgereikt en is ingesteld door de Oostenrijkse stad Klosterneuburg (Wenen) en de Niederösterreich-Franz, Robert

Franz, Robert (1815-1892) Duits componist. Na zijn studie verdiepte Franz zich vooral in de muziek van Bach en Händel en zijn eerste collectie liederen frase

frase (Gr.: phrasis = het spreken) Onder frase verstaat men een volzin, een betekenis die er ook in de muziek aan gegeven wordt als afgerond onderdeel Frayn, Michael

Frayn, Michael (geb. 1933) Engels toneel- en romanschrijver en journalist. De auteur werd in de jaren zestig bekend met een reeks satirische, soms Frears, Stephen

Frears, Stephen (geb. 1941) Engels filmregisseur, studeerde rechten in Cambridge. Aanvankelijk maakte hij theater en in de zestiger jaren werd hij Frédéric, Eric

Frédéric, Eric (geboren te Rocourt 19-6-68) Belgisch danser. Opgeleid in Luik, danste in Israël en Italië, werd in maart 1993 2e solist bij het Koninklijk Frédéric, Léon

Frédéric, Léon (1856-1940) Belgisch schilder, leerling van Jan Portaels te Brussel. Schilder van genrestukken, landschappen, portretten en religieuze Frederik

Frederik Germaanse mansnaam, afgeleid van frede = vrede, beschermer en rik = machtig. Naam van een aantal vorsten. Friedrich (Duits), Federico (Frederiksborg

Frederiksborg Voormalig koninklijk paleis te Hillerød bij Kopenhagen, thans nationaal museum. Gebouwd onder koning Christiaan IV; ontwerp van Free Cinema

Free Cinema Britse documentaire beweging in de jaren vijftig, verwant aan de politieke ideeën van New Left. Rond het filmtijdschrift Sequence ontstond free jazz

free jazz Soort jazz ontstaan ca. 1958; kenmerkte zich door grote harmonische en ritmische vrijheid. Ging verder gepaard met sociaal protest. Men verzette Freeling, Nicolas

Freeling, Nicolas (geb. 1927) Engels schrijver van politie- en detectiveromans, vooral bekend geworden door zijn serie over de Amsterdamse inspecteur Freeman, Earl Lavon (Von)

Freeman, Earl Lavon (Von) (geb. 1922) Amerikaans tenorsaxofonist. Jaren lang actief in Chicago en omgeving, o.a. met pianist Sun Ra en in een Freeman, Lawrence (Bud)

Freeman, Lawrence (Bud) (1906-1991) Amerikaans tenorsaxofonist. Freeman was samen met Coleman Hawkins de meest complete tenorsaxofonist Freeman, Mary Eleanor Wilkins

Freeman, Mary Eleanor Wilkins (1852-1930) Amerikaans prozaschrijfster. Haar strak gecomponeerde verhalen spelen zich af in het puriteinse New Freeman, Richard Austin

Freeman, Richard Austin (1862-1943) Engels arts en schrijver van detectiveromans. F. is de schepper van de politiearts John Evelyn Thorndyke, de

Freezer, Harriët

Freezer, Harriët (eig. Wilhelmina Vriesendorp-Eybergen; 1911-1977) Nederlands journaliste, medewerkster bij radio en tv, auteur van korte, humoristische Frenaud, André

Frenaud, André (geb. 1907) Frans letterkundige en dichter. Hij doceerde Franse letteren in Polen, maakte vele reizen door Europa en debuteerde met French, Daniel Chester

French, Daniel Chester (1850-1931) Amerikaans beeldhouwer; werkte in de 19-eeuwse figuratieve stijl, waarin duidelijk invloeden van het neocla

French, Marilyn

French, Marilyn (geb. 1929) Amerikaans schrijfster, woordvoerster van het literaire vrouwenverzet in de VS. Debuteerde met 'The book as world; James Freneau, Philip Morin

Freneau, Philip Morin (1752-1832) Amerikaans dichter. Vroeg werk werd beïnvloed door de Engelse dichters Gray en Goldsmith. Ook politiek aanva

Freni, Mirella

Freni, Mirella (geb. 1936) Italiaanse operazangeres (lyrische sopraan). Freni debuteerde in 1956 en begon haar internationale carrière te Amsterdam Frenkel Frank, Dimitri

Frenkel Frank, Dimitri (eig. Frenkel, Dimitri Georg; 1928-1988) Nederlands schrijver, acteur en regisseur. Frenkel Frank was een getalenteerd schrijver, Frenssen, Gustav

Frenssen, Gustav (1863-1945) Duits schrijver, studeerde theologie en was van 1890-1902 predikant in enkele kleine Noord-Duitse plaatsen. In deze Freriks, Kester

Freriks, Kester (geb. 1954) Nederlands schrijver. Debuteerde in 1979 met de verhalenbundel 'Grand Hotel Lembang', waarin hij de gedwongen terugkeer Fréron, Élie-Cathérine

Fréron, Élie-Cathérine (1718-1776) Frans journalist en criticus. Hij werkte mee aan verscheidene kranten en tijdschriften en stichtte in 1754 een eigen fresco

fresco (al fresco, a fresco of buon'fresco) Muurschildertechniek op een natte kalkpleisterlaag. Op een muur wordt eerst met houtskool een tekening Frescobaldi, Girolamo

Frescobaldi, Girolamo (1583-1643) Italiaans organist en componist. Frescobaldi kreeg les van de organist Luzzasco Luzzaschi (1545-1607) te Fer

Freuchen, Peter

Freuchen, Peter (eig. Lorentz Peter Elfred F.; 1886-1957) Deens schrijver en poolreiziger. Hij brak zijn medicijnenstudie af om deel te nemen aan Freud, Lucian Michael

Freud, Lucian Michael (geb. 1922) Brits schilder; kleinzoon van Sigmund Freud. Geboren in Berlijn, in 1932 met zijn familie naar Engeland geëm

Freundlich, Otto

Freundlich, Otto (1878-1943) Duits schilder, graficus en beeldhouwer. Aanvankelijk schilder van allegorische thema's met invloeden van Jugendstil. Freymuth, Alphons

Freymuth, Alphons (geb. 1940) Nederlands schilder. In zijn werk komen veel `citaten' uit de werken van andere kunstenaars voor. Met steeds terugkerende Freyre, Gilberto

Freyre, Gilberto (1900-1987) Braziliaans schrijver en socioloog. Freyre studeerde in de Verenigde Staten en Europa politieke en sociale wetenschappen Frick, Gottlob

Frick, Gottlob (geb. 1906) Duits operazanger (bas). Frick studeerde aan de Muziekhogeschool te Stuttgart en debuteerde in 1934 te Coburg. Na enkele Fricsay, Ferenc

Fricsay, Ferenc (1914-1963) Hongaars dirigent. Studeerde tot 1933 aan de Muziekacademie in Boedapest, piano bij Bartók en compositie bij Kodály. Friday, Nancy

Friday, Nancy (geb. 1937) Amerikaans schrijfster. Maakte naam met enkele romans over met taboes en schuldgevoelens omgeven onderwerpen, o.a. Fridegård, Jan

Fridegård, Jan (tot 1931 Johan Fridolt Johansson, 1897-1968) Zweeds romanschrijver. Hij was de zoon van een landarbeider, was tijdens WO I beroepssoldaat Frid, Géza

Frid, Géza (1904-1989) Hongaars-Nederlandse pianist, componist en muziekrecensent. Als veelzijdig getalenteerd musicus oefende Frid vooral in de Friedhoff, Gijsbert

Friedhoff, Gijsbert (1892-1970) Nederlands architect wiens stijl verwantschap vertoont met de Amsterdamse School en De Stijl. Friedhoff heeft vele Friedländer, Max Jacob

Friedländer, Max Jacob (1867-1958) Duits-Nederlands kunsthistoricus, te Berlijn directeur van de Gemälde galerie (1924-33), van het Kupferstich

Friedman, Bruce Jay

Friedman, Bruce Jay (geb. 1930) Amerikaans prozaschrijver. Kenmerkend zijn satire en zwarte humor. Romans zijn 'Stern' (1960) en 'A mother's Friedman, Carolina (Carl)

Friedman, Carolina (Carl) (geb. 1952) Nederlands schrijfster die in 1991 debuteerde met 'Tralievader', een sobere, tragikomische novelle over de v

Friedman, Yona

Friedman, Yona (geb. 1923) Frans architect en theoreticus van Hongaarse origine, wiens belang vooral schuilt in het feit dat hij utopische ideeën over Friedrich von Hausen

Friedrich von Hausen (ca. 1150-1190) Duitstalig Minnesänger van adellijke afkomst. F. verkeerde aan het hof van Frederik I en Hendrik VI, hij nam Friedrich von Sonnenburg

Friedrich von Sonnenburg Duitstalig dichter en Minnesänger uit Sonnenburg in het Pusterdal (Tirol). Onder invloed van Reinmar von Zweter bezong Friedrich, Caspar David

Friedrich, Caspar David (1774-1840) Een van de grootste Duitse romantische schilders. Caspar David Friedrich werd beroemd om zijn landschapschil

Fried, Erich

Fried, Erich (1921-1988) Oostenrijks dichter en schrijver. Fried emigreerde in 1938 naar Londen waar hij o.a. bibliothecaris, glaswerker en BBC-co

Friel, Brian

Friel, Brian (Bernard Patrick; geb. 1929) Ierse schrijver, geboren in een katholiek onderwijzersgezin, die een priesterstudie afbrak om onderwijzer te fries (kunst)

fries (kunst) In de klassieke architectuur de horizontale band tussen architraaf en kroonlijst, onderdeel van een hoofdgestel. In algemene zin horizontale Fries (taalw.)

Fries (taalw.) (Frysk) West-Germaanse taal, verwant met het Angelsaksisch. Men onderscheidt het Noord-Fries (alleen nog gesproken in Zuid-Sleeswijk Frieseke, Frederick Carl

Frieseke, Frederick Carl (1874-1939) Amerikaans schilder van Duitse afkomst; studeerde aan de academie van Chicago en te New York. Ging in Fries, Charles Carpentier

Fries, Charles Carpentier (1887-1967) Amerikaans linguïst, vooraanstaand descriptivist, als wiens voornaamste verdienste gezien wordt dat hij de Fries, Fritz Rudolf

Fries, Fritz Rudolf (geb. 1935) Duitse schrijver die zijn kinderjaren in Spanje doorbracht en in Leipzig studeerde. Hij is sinds 1958 actief als tolk-vertaler Fries, Hans

Fries, Hans (ca. 1469-1520) Zwitsers schilder, vertegenwoordiger van de laat-gotische schilderkunst; beïnvloed door Hans Holbein de Oude. F. werkte fringe

fringe Oorspronkelijk de aanduiding voor de onofficiële kleine gezelschappen die in het Londense Edinburgh Theatre speelden. Tegenwoordig wordt Frischlin, Philipp Nikodemus

Frischlin, Philipp Nikodemus (1547-1590) Duits schrijver. De predikantszoon Frischlin studeerde filologie, poëzie en theologie in Tübingen, waar Frischmann, David

Frischmann, David (1861-1922) Pools (Duits, Hebreeuws en Jiddisch) dichter, criticus en essayist. Hij studeerde in zijn jeugd Duits, waarbij hij de Frisch, Max

Frisch, Max (1911-1991) Zwitsers schrijver. Frisch dankt zijn bekendheid in de eerste plaats aan zijn toneelstukken. Zij zijn overwegend niet-realistisch; frisisme

frisisme Een Friese taaleigenaardigheid; barbarisme uit het Fries.

Fritsch, Gerhard

Fritsch, Gerhard (1924-1969) Oostenrijks schrijver, transportvlieger tijdens WO II, studeerde na zijn krijgsgevangenschap Duitse letteren te Wenen. Fritz, Walter Helmut

Fritz, Walter Helmut (geb. 1929) Duits schrijver, studeerde in Heidelberg literatuur, filosofie en moderne talen. Eerste bekendheid verwierf hij met Froberger, Johann Jacob

Froberger, Johann Jacob (1616-1667) Duits organist en componist. Froberger kreeg eerst onderricht van zijn vader, waarna hij begin 1637 te Wenen

Fröbe, Gert

Fröbe, Gert (1913-1988) (eig. Frober, Gert) Duits acteur, cabaretier en sinds 1948 filmspeler. Begonnen als violist in het Berlijnse uitgaansleven van Froger, René

Froger, René Nederlandse zanger. Voormalig Amsterdams marktkoopman die in de voetsporen van zijn vader Bolle Jan treedt met zoetgevooisde Engelstalige Froissart, Jean

Froissart, Jean (1337-1410) Frans dichter en geschiedschrijver. Vertoefde aan het Engelse hof, maar bezocht ook Vlaanderen en bereisde heel Frankrijk. Fromentin, Eugène Samuel Auguste

Fromentin, Eugène Samuel Auguste (1820-1876) Frans schrijver en schilder, beïnvloed door Delacroix. Zijn reizen naar Noord-Afrika leverden Froment, Nicolas

Froment, Nicolas (ca. 1435-1485) Frans schilder, werkzaam aan het hof van René d'Anjou. Als reactie op te veel Italiaanse verfijning schilderde hij Front 242

Front 242 (1981) Belgische industrial groep. Synthesizerband die aan de wieg stond van de opkomende housescene. Viel in '82 op met een opzwepende frontaal (bouwkunst)

frontaal (bouwkunst) Driehoekig bouwdeel boven venster- en deuropeningen, voorkomend in de gotische bouwkunst. Had aanvankelijk ook een besch

frontaliteit

frontaliteit Principe van compositie in de vroege Griekse beeldhouwkunst, waarbij de voorzijde van een figuur in één vlak werd gehouden, terwijl de frontaliteitsprincipe

frontaliteitsprincipe Methode in de beeldende kunst om een beeld of beeltenis zo te maken dat zij de meeste zeggingskracht heeft als het van voren Fronte nuovo delle arti, Il

Fronte nuovo delle arti, Il Italiaanse kunstbeweging, omstreeks 1946 voornamelijk door kunstenaars uit de verzetsbeweging gesticht. Hun werk was fronton

fronton Bekroning van een gevel, venster of ingang naar klassieke trant, door een strak, een gebroken, een driehoekig of segmentvormig lichaam. Het Fronttoneel

Fronttoneel Tegen het eind van WO I in het leven geroepen toneelgroep om voor de Vlaamse soldaten aan het IJzerfront te spelen. De officiële naam Froschauer, Christoph

Froschauer, Christoph (ca. 1490-1564) Zwitsers boekdrukker die zich ca. 1519 in Zürich vestigde. Froschauer was de belangrijkste drukker in Zw

Frost, Robert Lee

Frost, Robert Lee (1874-1963) Een van de populairste dichters van Amerika. Het belangrijkste onderwerp van zijn gedichten is het leven op het platteland frottage

frottage Techniek waarbij een ondergrond door er met bijv. een potlood over heen te wrijven op papier wordt overgenomen. Toegepast door o.a. surrealisten.

frottola

frottola Een aan het danslied verwante, vierstemmige, homofone liedvorm, die vooral in de tweede helft van de 15e en de eerste helft van de 16e eeuw Frugoni, Carlo Innocenzo

Frugoni, Carlo Innocenzo (1692-1768) Italiaans dichter, behorend tot de Arcadia, waar hij lid van was onder de naam Comante Eginetico. Hij was Frugoni, Francesco Fulvio

Frugoni, Francesco Fulvio (ca. 1620-1686) Italiaans letterkundige. Studeerde in Spanje en trad toe tot de orde der minderbroeders van San Francesc

Frug, Simon Samuel

Frug, Simon Samuel (1859-1916) Russisch (Hebreeuws en Jiddisch) dichter, schreef aanvankelijk in het Russisch, in welke taal hij drie dichtbundels Frühbeck de Burgos, Rafael

Frühbeck de Burgos, Rafael (geb. 1933) Spaans dirigent. Hij studeerde ondermeer viool aan de conservatoria te Bilbao en Madrid en directie aan Frühromantiker

Frühromantiker (romantici van Jena) Typerend voor de Duitse Romantiek is de neiging tot kringvorming. Vooral de romantici van Jena vormden in Fruytiers, Filips

Fruytiers, Filips (1610-1666) Vlaams schilder, die in 1631 meester van het Antwerpse schildersgilde werd. Naast enkele altaarstukken schilderde hij Fry, Christopher

Fry, Christopher (geb. 1907) Engels schrijver van toneelstukken in verzen. Zijn vaak levendige werk betekende een nieuwe opbloei van dat genre en Fry, Edwin Maxwell

Fry, Edwin Maxwell (1899-1987) Brits architect, vertegenwoordiger van de Internationale Stijl. Bouwde met Walter Gropius het Impington College Fry, Roger

Fry, Roger (1866-1934) Brits schilder en vooral ook kunstcriticus. Liet een aanzienlijke kunstcollectie na.

Fuchs, Daniel

Fuchs, Daniel 1909-1993) Amerikaans romanschrijver. Schrijft humoristische, realistische romans over het leven in de joodse sloppenwijken van Brooklyn. Fuchs, Günter Bruno

Fuchs, Günter Bruno (1928-1977) Duits schrijver en graficus. In zijn jonge jaren was Fuchs o.a. circusclown en student grafiek in Oost-Berlijn, dat Fucik, Julius

Fucik, Julius (1872-1916) Tsjechisch componist, studeerde o.a. bij Dvorák. Fucik schreef meer dan 200 composities in het populair-klassieke genre, Fuentes, Carlos

Fuentes, Carlos (geb. 1928) Mexicaans schrijver. Zijn romans, korte verhalen en toneelstukken worden gekenmerkt door taalvernieuwing en structurele fuga

fuga (It.: vlucht) Contrapuntische muzikale vorm waarbij een thema door de verschillende stemmen na elkaar wordt ingezet. Meestal is de fuga vierstemmig. Fuga, Ferdinando

Fuga, Ferdinando (1699-1781) Italiaans architect; leerling van G.B. Foggini in Florence; in dienst van Koning Karel III van Napels vanaf 1751. Gedurende Fugitives, The

Fugitives, The Groep Amerikaanse dichters uit het zuiden van de VS, die hun naam ontleenden aan het tweemaandelijks tijdschrift `The Fugitive' dat Fulgentius Ruspensis

Fulgentius Ruspensis (ook: Fulgentius van Ruspe; 467-532) Afrikaans kerkvader en (Latijns) schrijver. Hij trad toe tot de orde der augustijnen en Fuller, Curtis DuBois

Fuller, Curtis DuBois (geb. 1934) Amerikaans jazztrombonist. In de tweede helft van de jaren vijftig werkzaam bij Lester Young, Dizzy Gillespie, Fuller, George

Fuller, George (1822-1884) Amerikaans portret-, figuur- en landschapschilder, begon als rondreizend portretschilder, maar vestigde zich in 1847 in Fuller, Marie Louise (Loie)

Fuller, Marie Louise (Loie) (geboren te Fullersburg (Ill.) 22-1-1862 - overleden te Parijs 21-1-1928) Amerikaans danseres. Trad vanaf 1890 in Amerik

Fuller, Richard Buckminster

Fuller, Richard Buckminster (1895-1983) Amerikaans architect, bekend door zijn ontwerpen van geodetische koepels, die vooral na WO II werden Fuller, Roy Broadbent

Fuller, Roy Broadbent (1912-1991) Engels dichter en romanschrijver. Werd in de jaren dertig beïnvloed door Auden en Spender, behoorde toen tot

Fuller, Samuel

Fuller, Samuel (1911-1997) Amerikaans filmregisseur. Fuller begon zijn loopbaan als misdaadverslaggever en vocht tijdens WO II als infanterist in Fuller, Sarah Margaret

Fuller, Sarah Margaret (1810-1850) Amerikaans schrijfster. Kwam al vroeg in aanraking met de Transcendentalisten, bevriend met Ralph Waldo Emer

Fulton, Hamish

Fulton, Hamish (geb. 1946) Brits beeldendkunstenaar, aanvankelijk schilder. Maakt sinds eind jaren zestig evenals Richard Long lange voettochten

functiewoorden

functiewoorden In tegenstelling tot lexicale woorden dragen functiewoorden weinig informatie over de wereld buiten de taal. Hun taak is de andere functionalisme (kunst)

functionalisme (kunst) Stroming in de bouwkunst en kunstnijverheid, waarin men bij het ontwerpen de functie van een gebouw of voorwerp centraal

fundamentele schilderkunst

fundamentele schilderkunst Stroming uit de eerste helft van de jaren zeventig waarbij de schilderkunstige grondbeginselen domineren. Kunstenaars Funès, Louis de

Funès, Louis de (eig. Louis Germain David de Funès de Galarza; 1914-1983) Populaire Franse filmkomiek. Films o.a. 'Le gendarme de Saint-Tropez' funk

funk Uit de soul en rhythm & blues voortgekomen stijl van popmuziek met sterk dansbare ritmiek en uitgesproken sexy uitstraling. Maakte vanaf eind funk art

funk art Begrip uit de kunst van de jaren vijftig en zestig, minder een stroming dan een houding, een artistiek klimaat. De term is ontleend aan het jazz-Funkessays

Funkessays Literaire essays in de vorm van hoorspelen van de Duitse schrijver Arno Schmidt (1914-1979). Bekend is Nachrichten von Menschen und fuoco

fuoco (muz.) Vuur. Komt alleen voor in samenstellingen als allegro con fuoco=snel en met vuur (vurig).

Fuoco, Sofia

Fuoco, Sofia (eig. Maria Brambilla; 1830-1916) Italiaans danseres, begon op zevenjarige leeftijd met haar opleiding bij Carlo Blasis; debuteerde in furiant

furiant Snelle Tsjechische dans in afwisselend twee- en driekwartsmaat. Gewoonlijk wordt de furiant in driekwartsmaat genoteerd waarbij de maatverschuiving Furie, Sidney J.

Furie, Sidney J. (geb. 1933) Canadees filmregisseur die enkele jaren in Engeland werkte. In 1966 ging hij naar Hollywood. Films o.m. 'Dangerous furioso

furioso (muz.) Woedend, onstuimig.

Furnerius, Abraham

Furnerius, Abraham (1628-1648) Hollands landschapschilder en tekenaar, zoon van Johannes Furnerius, de schoonvader van Philips Koninck, ver

Furness, Frank Heyling

Furness, Frank Heyling (1839-1912) Amerikaans architect, ontwerper van vele banken, stations en openbare gebouwen in Philadelphia en omgeving Furtwängler, Adolf

Furtwängler, Adolf (1853-1907) Duits archeoloog die deel nam aan opgravingen te Olympia; was van 1880 tot 1894 werkzaam in het Antiquarium

Furtwängler, Gustav Ernst Heinrich Wilhelm

Furtwängler, Gustav Ernst Heinrich Wilhelm (1886-1954) Duits dirigent en componist. Furtwängler studeerde o.a. bij J. Rheinberger en M. von Fussenegger, Gertrud

Fussenegger, Gertrud (Gertrud Dietz; geb. 1912) Oostenrijks schrijfster. Zij studeerde kunstgeschiedenis en filosofie in welke laatste richting zij in Füssli, Johann Heinrich

Füssli, Johann Heinrich (ook Fuseli; 1741-1825) Brits schilder van Zwitserse afkomst, voorloper van de Romantiek. Veel van zijn vaak op de liter

Füst, Milán

Füst, Milán (1888-1967) Hongaars schrijver en dichter. Hij studeerde rechten en doceerde staathuishoudkunde, maar kwam zowel na WO I als na WO futurisme

futurisme Artistieke beweging ontstaan in het begin van de 20e eeuw. Wilde breken met de traditionele normen en een nieuwe, anti-intellectuele kunst futurologische roman

futurologische roman Roman waarvan het verhaal in de toekomst speelt. Voorbeeld: My (= Wij; 1920) van de Russische schrijver Jevgeny Zamjatin Fux, Johann Joseph

Fux, Johann Joseph (1660-1741) Oostenrijks componist en muziektheoreticus. Hofcomponist in Wenen (1698), in 1705 tweede, in 1715 eerste kap

Fyt, Jan

Fyt, Jan (ook Jan Fijt; ca. 1611-1661) Zuid-Nederlands schilder, bekend door zijn bloem- en jachtstillevens, die opvallen door rijke kleurschakeringen