Cultuur A-C

Aachen, Hans von (1553-1615) Duits schilder van portretten, genrestukken, religieuze, allegorische en mythologische taferelen. Beïnvloed door Tintoretto, Aafjes, Lambertus Jacobus Johannes (Bertus)Aafjes, Lambertus Jacobus Johannes (Bertus) (1914-1993) Nederlands dichter en prozaschrijver. Aafjes debuteerde in 1940 met de bundel 'Het Aaltonen, Wäinö VaeldemarAaltonen, Wäinö Vaeldemar (1894-1966) Fins beeldhouwer van portretten (van o.a. Jean Sibelius), reliëfs, miniaturen en monumentale sculpturen Aalto, AlvarAalto, Alvar (1898-1976) Fins architect en industrieel ontwerper, een van de belangrijkste bouwmeesters van de 20e eeuw. Karakteristiek voor zijn aanloopaanloop (hollijst) Halfcirkelvormig overgangsprofiel tussen voetstuk en schacht van een zuil.Aanrud, HansAanrud, Hans (1863-1953) Noors roman- en toneelschrijver. Hij studeerde korte tijd aan de universiteit van Christiansand (Oslo), waarna hij theaterrecensent aantonende wijs

aantonende wijs (indicatief) De gewone, vervoegde vorm van een werkwoord, die doorgaans een mededeling inhoudt, bijv. `ik kom', `jij zei', `wij zwommen', aanvoegende wijs

aanvoegende wijs (wensende wijs, conjunctief) In onbruik geraakte werkwoordsvorm die echter nog voortleeft in een aantal vaste uitdrukkingen zoals aanwijzend voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord Woordsoort waardoor men (identieke) zelfstandigheden duidelijk van elkaar kan onderscheiden, bijv. 'dat', 'dit', 'deze',

Aarestrup, Carl Ludvig Emil

Aarestrup, Carl Ludvig Emil (1800-1856) Deens dichter van vooral erotische verzen, bijv. de cyclus 'Erotiske situationer'. Beïnvloed door Victor Hug

Aarnio, Eero

Aarnio, Eero (geb. 1932) Fins architect en ontwerper van de 'Asko'-meubelen, de eerste meubels van glasvezels, die na een tentoonstelling in Keulen Aarts, Johannes Josephus

Aarts, Johannes Josephus (1871-1934) Nederlands grafisch kunstenaar, vanaf 1911 hoogleraar aan de Academie te Amsterdam. Bekend door zijn ab ovo

ab ovo (Lat.: vanaf het ei, dus: vanaf het allereerste begin) Compositievorm (novelle, roman), waarbij de auteur de gebeurtenissen in chronologische abacus (kunst)

abacus (kunst) In de Griekse bouwkunst het bovenste deel van een kapiteel: een rechthoekige plaat die de verbinding vormt tussen pijler of zuil en Abadie, Paul

Abadie, Paul (1812-1884) Frans architect; ontwierp kerken in neostijlen, w.o. de Sacré-Coeur in Parijs, die echter pas lang na zijn dood is voltooid Abakanowicz, Magdalena

Abakanowicz, Magdalena (geb. 1930) Pools kunstenaar; vervaardigt wandkleden die opvallen door hun grote zeggingskracht, vooral wat betreft ruim

Abaquesne, Masseot

Abaquesne, Masseot (werkz. ca. 1526-1560) Frans pottenbakker, vooral bekend door zijn tegeltableaus, o.a. voor kasteel d'Ecouen (1542, thans in Abate, Niccolò dell'

Abate, Niccolò dell' (1509-1571) Italiaans maniëristisch schilder, beïnvloed door Correggio en Parmigianino. Werkte vanaf 1552 in dienst van Primaticcio Aba-Novák, Vilmos

Aba-Novák, Vilmos (1894-1941) Min of meer classicistisch werkend Hongaars schilder, beïnvloed door de eigentijdse Italiaanse kunst.

ABBA

ABBA Zweedse popgroep, opgericht in 1972 en bestaande uit Björn Ulvaeus (zang, gitaar en compositie), Benny Andersson (zang, toetsen), Agnetha Abbado, Claudio

Abbado, Claudio (geb. 1933) Italiaans dirigent. Studeerde aan het Conservatorium te Milaan en nadien (1955-57) directie bij Hans Swarowsky aan Abbeel, Jan van den

Abbeel, Jan van den (geb. 1943) Belgisch (Vlaams) schilder; werkt constructief-abstract, waarbij de balk heel belangrijk is. Later meer driedimensionaliteit. Abbotsford

Abbotsford Landgoed van Sir Walter Scott aan de rivier de Tweed in Schotland. Scott kocht het in 1811 en liet het tussen 1817 en 1825 verbouwen Abbott & Costello

Abbott & Costello Komisch filmduo, bestaande uit Bud Abbott (eig. William Alexander Abbott; 1895-1974) en Lou Costello (eig. Louis Francis Cristillo; Abbott, Berenice

Abbott, Berenice (1898-1991) Amerikaans fotografe. Berenice Abbott trok begin jaren twintig naar Parijs, waar zij assistente werd van Man Ray. A

Abbott, George

Abbott, George (1887-1995) Amerikaans schrijver en producent van succesvolle musicals als Broadway (1926), Boy meets girl (1935), Pal Joey (1940), abbreviatuur

abbreviatuur Afkortingen in de muzieknotatie voor standaardfiguren, vooral ter vereenvoudiging van herhaalde ritmische figuren. Onder abbreviatuur ABC Cabaret

ABC Cabaret Een in 1936 door Wim Kan en Corry Vonk opgericht cabaret, dat op 15 augustus 1936 in het Amsterdamse Leidscheplein-Theater zijn ABC-boek

ABC-boek Boek waaruit de kinderen vroeger het ABC en de spelling leerden, later vaak aangevuld met een deel van de algemene leerstof. De oudste ABC-rijm

ABC-rijm Een bekend kinderrijmpje om kinderen spelenderwijs met het alfabet vertrouwd te maken. De beginregels luiden: A is een aapje, dat houdt Abd

Abd Arabisch woord voor slaaf (dienaar), meestal gebruikt in samenhang met een van de 99 bijnamen van Allah, bijv. Abd al-Rahman = dienaar van abdij

abdij Klooster met grote zelfstandigheid, geleid door abt of abdis, dat groot grondgebied bezit om in levensbehoeften van kloosterlingen te voorzien. Abeele, Albijn van den

Abeele, Albijn van den (1835-1918) Belgisch schrijver en schilder. Schreef realistische dorpsromans en begon in 1874 te schilderen. Vervaardigde abele spelen

abele spelen ('abel' betekent 'kunstig') Aanduiding van vier anonieme Midde-Nederlandse spelen: Gloriant, Lanseloet van Denemarken, Esmoreit en

Abels, Jacobus Theodorus

Abels, Jacobus Theodorus (1803-1866) Nederlands schilder en aquarellist, bekend van rivier-en stadsgezichten en dierstukken.

Abel, Karl Friedrich

Abel, Karl Friedrich (1723-1787) Duits viola da gamba-speler en componist, werd in 1748 gambist in Dresdener hofkapel, ging in 1759 naar Londen Abercrombie, Lascelles

Abercrombie, Lascelles (1881-1938) Engels dichter en criticus. Een van de zgn. Georgian poets. Zijn gedichten zijn meer dramatisch dan lyrisch. Abercrombie, Leslie Patrick

Abercrombie, Leslie Patrick (1879-1957) Brits architect en planoloog, ontwerper van het Greater London Plan (1945), een plan voor de reconstructie Abè, Kobo

Abè, Kobo (1924-1993) Japans roman- en toneelschrijver. Kobo Abè kreeg grote internationale bekendheid door de verfilming in 1964 van zijn roman Abildgaard, Nicolai Abraham

Abildgaard, Nicolai Abraham (1743-1809) Deens neoclassicistisch schilder. Werd in Rome beïnvloed door het werk van Rafaël en Michelangelo. Abkoude, Chris van

Abkoude, Chris van (1880-1960) Nederlands onderwijzer en schrijver van jeugdlectuur, trok in 1920 naar de VS. Werd beroemd door 'Pietje Bell'(ablaut

ablaut (klankwisseling) Regelmatige wisseling van klinkers in de stam van verwante werkwoordsvormen, bijvoorbeeld bij het werkwoord `nemen': Aboeladze, Tengiz

Aboeladze, Tengiz (1924-1994) Georgisch filmregisseur, leerling van Sergei Joetkevitsj en Michaïl Romm. Vervlocht folkloristische en politieke motieven About, Edmond François Valentin

About, Edmond François Valentin (1828-1885) Frans journalist en romanschijver. Hij werd zeer beïnvloed door Voltaire, hetgeen zich uitte in talrijke Abrahams, Peter

Abrahams, Peter (geb. 1919) Vooraanstaand Zuid-Afrikaans negerauteur. Hoofdthema: de apartheid en de daaruit voortvloeiende ontmenselijking Abraham, F(ahrid). Murray

Abraham, F(ahrid). Murray (geb. 1939) Amerikaans acteur van Syrisch-Italiaanse afkomst. Veel toneel- en televisie-ervaring, onverwachte Oscar voor

Abramovic, Marina

Abramovic, Marina (geb. 1946) Joegoslavisch (Montenegro) beeldend kunstenares, hield zich aanvankelijk bezig met 'body art', en gaf tal van in hoge Abramovitz, Max

Abramovitz, Max (geb. 1908) Amerikaans architect, compagnon van Wallace Harrison. Ontwierp o.a. de Philharmonic Hall van het Lincoln Center Abrams, Muhal Richard

Abrams, Muhal Richard (geb. 1930) Amerikaans jazzpianist en -componist. Richtte halverwege de jaren zestig de Association for the Advancement

Absil, Jean

Absil, Jean (1893-1974) Belgisch componist, leerling van o.a. Paul Gilson. Doceerde harmonie in fuga aan het Brussels conservatorium (1930-1959), absis

absis Halfronde of veelhoekige nis als afsluiting van de hoofdruimte. In de Romeinse tijd al gebruikt als plaats voor een godenbeeld. Werd in de christelijke absolute muziek

absolute muziek (tegenover: programmamuziek) Muziek die niet gebaseerd is op een buitenmuzikaal gegeven of een programma. Term ontstond in abstract expressionisme

abstract expressionisme Begrip in de beeldende kunst, van toepassing op het abstracte werk van een groep New-Yorkse kunstenaars, vervaardigd

abstracte kunst

abstracte kunst (non-figuratieve kunst) Beeldende kunst, m.n. schilder- en beeldhouwkunst, die geen weergave is van een waarneembare werkelijkheid, abstraction-création

abstraction-création In 1931 te Parijs opgerichte kunstenaarsgroepering, waarvan de Belg Vantongerloo de centrale figuur was. Het doel was d.m.v. absurd toneel

absurd toneel Naam die men gewoonlijk geeft aan een soort toneel dat vooral in de jaren vijftig opgang maakte. De term is ingeburgerd na de publicatie Académie Française

Académie Française Frans taalgenootschap, ontstaan in 1634 en in 1635 officieel door Lodewijk XIII goedgekeurd. Het beoogde het gebruik van Académie Julian

Académie Julian Kunstacademie in 1860 te Parijs geopend door Rodolphe Julien; het eerste instituut in Frankrijk naast de École officielle en zij gold Académie Royale de Danse

Académie Royale de Danse Instituut voor dansonderricht, in 1661 in Parijs opgericht door Charles Louis Beauchamp op verzoek van Lodewijk XIV. Académie Royale de Langue et de Littérature Française de Belgique

Académie Royale de Langue et de Littérature Française de Belgique Academie van Franstalige letterkundigen, sinds 1920 gevestigd te Brussel. academie (kunst)

academie (kunst) Instelling voor hoger onderwijs, de bevordering van kunsten en/of wetenschappen en tegenwoordig ook hoger beroepsonderwijs. academisme

academisme In de beeldende kunst een richting die niet uitging van individuele waarneming, maar was gebaseerd op een strak systeem van regels en acanthus

acanthus Op het blad van de acanthusplant gebaseerd versieringsmotief, dat werd toegepast in de Griekse kunst, vooral bij de Korinthische bouworde acatalectisch

acatalectisch (Gr.) Dichtregel waarvan de laatste voet volledig is. (Duits) voorbeeld: Was itzund praechtig blüht, soll bald zertreten werden. (Gryphius).

Accardo, Salvatore

Accardo, Salvatore (geb. 1941) Italiaans violist. Accardo won in 1958 de eerste prijs van het Concorso internazionale di violino `N. Paganini'. Accardo accelerando

accelerando (muz.) In steeds sneller tempo.

accent (muz., taalw.)

accent (muz., taalw.) Toonhoogte (muzikaal accent), toonsterkte (dynamisch accent), soms ook toonduur waarmee de delen van een woord (klemtoon

accipies

accipies Benaming van een reeks iconografisch samenhangende houtsneden (eind 15e eeuw), genoemd naar de tekst van de banderol op een der houtsneden: Accius, Lucius

Accius, Lucius (Lucius Attius; 170-86 v.C.) Romeins tragedieschrijver; inspireerde zich op de Griekse tragedies, m.n. van Euripides, en in twee gevallen accoladeboog

accoladeboog Licht in- en uitstulpende spitsboog in de vorm van een accolade. Werd voornamelijk in de late (flamboyante) gotiek (14e tot begin 16e Acconci, Vito Hannibal

Acconci, Vito Hannibal (geb. 1940) Amerikaans beeldend kunstenaar; hield zich eind jaren zestig en in de jaren zeventig bezig met body art. Gebruikte acconsonerend rijm

acconsonerend rijm Rijmvorm waarbij alleen de slotmedeklinkers van de woorden in klank overeenkomen, zoals `sterft' en `drijft' in `Stad' van Gerrit accordeon

accordeon Muziekinstrument waarbij door in- en uittrekken van een balg tongen in trilling worden gebracht. Rechts bevinden zich toetsen (of knoppen) acefaal

acefaal (Grieks: zonder hoofd) In de kunstgeschiedenis een beeld van een menselijke figuur opzettelijk zonder hoofd vervaardigd, omdat de voorgestelde Achard, Marcel

Achard, Marcel (pseudoniem van Marcel Auguste Ferréol, 1899-1974) Frans toneelschrijver, tevens medewerker aan een groot aantal films. Poëtische, Achebe, Chinua

Achebe, Chinua (geb. 1930) Nigeriaans schrijver, studeerde geschiedenis en theologie, waarna hij bij de Nigeriaanse radio werkzaam was. In zijn verhalen acheiropoëiten

acheiropoëiten (Grieks: niet met de hand gemaakt) Hoofdzakelijk Oost-Europese voorstellingen van Christus of heiligen (vooral Maria), waarvan men Achenbach, Andreas

Achenbach, Andreas (1815-1910) Duits landschapschilder, leerling van Wilhelm von Schadow, broer van Oswald A. Leidend figuur van de realist

Achenbach, Oswald

Achenbach, Oswald (1827-1905) Duits schilder, broer van Andreas Achenbach. Verbleef veel in Italië. Bekend door zijn bonte genrestukken en Zuid-Achillini, Claudio

Achillini, Claudio (1574-1640) Italiaans schrijver en jurist; docent aan de universiteiten van Bologna en Ferrara. Auteur van juridische werken en van Achiqar

Achiqar Titel van een Babylonisch of Assyrisch boek (waarschijnlijk 7e eeuw voor Christus), waarvan een Aramese vertaling uit de 5e eeuw voor C

Achmatova, Anna

Achmatova, Anna (pseud. van Anna Andrejevna Gorenko; 1889-1966) Russisch dichteres. Behoorde evenals haar echtgenoot (1910-1918) Goemilj

acht trigrammen

acht trigrammen (pa kwa) Fundamentele figuren uit het klassieke Chinese werk 'I-tsjing'. Een trigram is opgebouwd uit drie evenwijdige lijntjes. Elk Achterberg, Gerrit

Achterberg, Gerrit (1905-1962) Algemeen beschouwd als de belangrijkste dichter van de generatie die in de jaren dertig in Nederland bekendheid kreeg. achterglasschildering

achterglasschildering Schildering in spiegelbeeld op de achterkant van een glasplaat. Als volkskunst vooral in het midden van de 18e eeuw tot bloei Achtermann, Theodore Wilhelm

Achtermann, Theodore Wilhelm (1799-1884) Duits beeldhouwer, die in 1842 in Rome ging wonen. Hij is bekend van een aantal plastieken met religieuze Achternbusch, Herbert

Achternbusch, Herbert (geb. 1938) Zeer veelzijdig Duitse kunstenaar: roman- en toneelschrijver, acteur, filmmaker, schilder en beeldhouwer. Zijn achtervoegsel

achtervoegsel (suffix) Woorddeel dat aan een bestaand woord toegevoegd wordt, waardoor een nieuw woord ontstaat. Er zijn er vele, bijv. `-baar', achterzetsel

achterzetsel Achtergeplaatst voorzetsel: het huis door; de tuin uit. Niet te verwarren met het gescheiden voorkomen van voorzetselachtige woordgedeelten: achtkant

achtkant (octogoon) Centraal aangelegd gebouw met als grondplan een regelmatige achthoek. Ook: bovenste geleding van een toren, waarvan de lagere Achtschellinck, Lucas

Achtschellinck, Lucas (ca. 1626-1699) Zuid-Nederlands schilder, bekend van schilderstukken voor kerken in Brugge en Brussel. Hij schilderde vn

acid rock

acid rock Muziek gebaseerd op hallucinerende ervaringen met drugs, ontstaan tijdens de hippiecultuur aan het eind van de jaren zestig.

Ackermann, familie

Ackermann, familie Duitse acteursfamilie, afstammend van Konrad Ernst Ackerman (1712-71). Hij stichtte een eigen gezelschap, waarvan zijn vrouw Acket, Paul

Acket, Paul (1922-1992) Nederlands impresario. Acket was een befaamd organisator van jazzconcerten. Hij regelde tournees voor de Dutch Swing Ackroyd, Peter

Ackroyd, Peter (geb. 1949) Brits schrijver. Ackroyd studeerde in Cambridge en aan Yale University, en werd vervolgens literair criticus, sinds 1986 acroamatisch

acroamatisch Oudheid: voor een kleine kring van meer gevorderden bestemd (van filosofische geschriften of voordrachten).

acroniem

acroniem Afkorting bestaande uit de opeenvolging van een of meer beginletters van een serie woorden, waarbij het resultaat weer een uitspreekbaar acropolis

acropolis (Grieks: acron = top; polis = stad) In de Griekse Oudheid het hoogste punt van de stad waar het versterkte paleis van de vorst stond en dat acrostichon

acrostichon (naamdicht) (Gr.) Gedicht waarin de beginletters (soms ook eindletters) van de regels een naam of gezegde vormen. Deze gekunstelde acroterion

acroterion In de Griekse bouwkunst een versieringsmotief op de hoeken van frontons en daken van tempels. Meestal vervaardigd uit terracotta; veelal actant

actant Term afkomstig uit het Franse structuralisme: handelingsdrager, instantie die een handeling verricht, een gebeurtenis veroorzaakt of ondergaat.

actiemoment

actiemoment (speelmoment) Moment in een toneelstuk dat in directe verbinding staat met een voorafgaand en volgend speelmoment. Het kan bovendien actie-tomaat

actie-tomaat Amsterdamse actiegroep die o.a. door het gooien van tomaten naar de spelers van de Nederlandse Comedie in september 1969 uiting actinefilamenten

actinefilamenten Een van de elementen waaruit een dwarsgestreepte spiervezel is opgebouwd. Van belang bij het samentrekken van een spier.

action painting

action painting (gesture painting) Richting binnen het abstract expressionisme waarbij de kunstenaar zijn emoties zeer direct op het doek trachtte over actor (taalw.)

actor (taalw.) (logisch subject) Degene die de werkwoordshandeling verricht. In de Nederlandse bedrijvende zin meestal tevens grammaticaal onderwerp; Actors' Studio

Actors' Studio De Actors' Studio werd in 1947 opgericht in New York door Lee Strasberg en Elia Kazan, om theaterkunstenaars in de gelegenheid AC/DC

AC/DC (Sydney, 1974) Australische rockgroep. Protégés van het producersduo Harry Vanda en George Young (oudere broer van gitaristen Malcolm ad libitum

ad libitum (Lat.: naar believen) Muziekaanduiding die een zekere vrijheid in de voordracht aangeeft of aanduidt dat een bepaalde (orkest)partij onbe

ad spectatores

ad spectatores (terzijde; Lat.: naar de toeschouwers) Wijze van acteren waarbij een acteur zich rechtstreeks tot het publiek richt. Bij komedieschrijvers adagietto

adagietto Kort muziekstuk in langzaam tempo.

adagio (muz.)

adagio (muz.) Tempoaanduiding: langzaam.

adagium

adagium (Lat.) In ruime zin: spreekwoord - in engere zin: kernachtige spreuk, meestal op naam van een bepaald persoon. Bekend zijn bijv. de Adagia

Adalbert

Adalbert Germaanse mannennaam, afgeleid van adel = edel en bert of brecht = stralend. Vormen: Adelbert, Albrecht, Albert. 1. Adalbert (956-997), Adam de la Halle

Adam de la Halle (1237-1286) Frans dichter-musicus, kwam als trouvère in 1271 in dienst bij Robert II van Anjou en ging met hem in 1283 naar Sicilië. Adam style

Adam style Naar de Britse architecten Robert en James Adam genoemde stijl in de bouw- en interieurkunst, toonaangevend in Engeland in de tweede Adama van Scheltema, Carel Steven

Adama van Scheltema, Carel Steven (1877-1924) Nederlands dichter. Hij was de zoon van een welgestelde kunsthandelaar, die hem bij zijn dood Adami, Valerio

Adami, Valerio (geb. 1935) Italiaans schilder, beïnvloed door de pop art, Matta en Bacon. Hij zette realistische figuren af tegen een achtergrond van Adamo

Adamo (eig. Salvatore Adamo; geb. 1943) Belgisch chansonnier, die vooral in het midden der jaren zestig succes had in België, Nederland en Frankrijk. Adamov, Arthur

Adamov, Arthur (1908-1970) Frans toneelschrijver van Russische afkomst. In 1924 vestigde hij zich te Parijs, waar hij zich aansloot bij de surrealisten Adamski, Hans Peter

Adamski, Hans Peter (geb. 1947) Vertegenwoordiger van de zgn. Neue Wilden (Duitsland). Hij maakt nieuw-expressionistische, semi-abstracte sc

Adams, Ansel

Adams, Ansel (1902-1984) Amerikaans kunstenaar; maakte intrigrerende foto's in zwart-wit van landschappen, stillevens en mensen in Amerika. Hij Adams, Bryan

Adams, Bryan (geb. 1959) Canadees popzanger, componeerde aanvankelijk voor diverse popartiesten, zoals Joe Cocker en Tina Turner. Maakte vanaf Adams, Douglas

Adams, Douglas (Noel; geb. 1952) Britse schrijver van sciencefiction radio- en tv-series en pas later van romans. In het begin van zijn loopbaan als Adams, George Rufus

Adams, George Rufus (1940-1992) Amerikaans jazzmusicus; speelt tenorsaxofoon. Werd in 1968 in New York bekend door zijn werk bij Art Blakey,

Adams, Pepper

Adams, Pepper (1930-1986) (eig. Park III Adams) Amerikaans baritonsaxofonist. Speelde al sinds 1945 baritonsaxofoon, aanvankelijk in Detroit (Adams, Pieter

Adams, Pieter (1778-1846) Nederlands neoclassicistisch architect, stadsbouwmeester van Rotterdam (1820-35). Bouwde daar o.a. het vroegere stadhuis Adams, Richard

Adams, Richard (geb.1920) Engels schrijver. Hij studeerde geschiedenis en was vanaf 1948 te Londen werkzaam in een ambtelijke functie, die hij Adams, Robert

Adams, Robert (1917-1984) Brits beeldhouwer; werkt in hout, metaal en beton. Vooral bekend om zijn massieve abstract-geometrische sculpturen.

Adam-Tessier, Maxime

Adam-Tessier, Maxime (geb. 1920) Frans beeldhouwer, aanvankelijk beïnvloed door Despiau, later door het kubisme van Laurens. Zijn werk heeft

Adam, Adolphe Charles

Adam, Adolphe Charles (1803-1858) Frans operacomponist, leerling van Boieldieu en een der meesters van de opéra-comique, in welk genre hij o.Adam, François-Gaspard

Adam, François-Gaspard (1710-1761) Frans beeldhouwer, te Rome opgeleid. In dienst van Frederik de Grote. Had belangrijk aandeel in de verspreid

Adam, Henri-Georges

Adam, Henri-Georges (1904-1967) Frans beeldend kunstenaar, aanvankelijk schilder en graficus. Vervaardigde na 1943 abstracte lineaire sculpturen, Adam, Lambert Sigisbert

Adam, Lambert Sigisbert (Adam de Oudere; 1700-1759) Frans beeldhouwer. Bekend door de beeldengroepen in opdracht van Lodewijk XV vervaardigd Adam, Paul

Adam, Paul (1862-1920) Frans schrijver, aanvankelijk van naturalistische romans bijv. 'Chair molle' (1885). Onder invloed van het symbolisme ontstonden Adam, Robert

Adam, Robert (1728-1792) Prominent Brits architect, interieur- en meubelontwerper. Zijn neoclassicistische stijl, beïnvloed door zijn studie in Rome adaptatie (kunst)

adaptatie (kunst) Bewerking voor of in een andere kunstvorm, bijv. een roman voor een toneelstuk, film of televisie.

Ada-groep

Ada-groep Groep miniaturen omstreeks 800 vervaardigd door kunstenaars werkzaam voor het hof van Karel de Grote te Aken. Deze is genoemd naar Addams, Charles Samuel (Chas)

Addams, Charles Samuel (Chas) (1912-1988) Amerikaans cartoonist. Addams besloot zijn tekenopleiding af te breken en cartoons te gaan tekenen Adderley, Julian (Cannonball)

Adderley, Julian (Cannonball) (1928-1975) Amerikaans jazzsaxofonist. Formeerde met zijn broer Nat een combo dat vooral in de jaren zestig populair Adderley, Nat

Adderley, Nat (geb. 1931) Amerikaans jazzkornettist. Speelde aanvankelijk o.a. bij Lionel Hampton (1954-55) en Woody Herman (1959). Maakte Addison, Joseph

Addison, Joseph (1672-1719) Engels dichter. Vervulde vele diplomatieke functies en was bevriend met Richard Steele (1672-1729). Addison werkte Adenet le Roi

Adenet le Roi Brabants (Frans) minnezanger uit de 13e eeuw, werkte aan het hof van Hendrik III van Brabant en diens opvolger Jan I. Nadien was adequaat (taalw.)

adequaat (taalw.) Een grammatica is zwak adequaat als zij alle zinnen genereert die men wenst te genereren; zij is sterk adequaat als zij ze tevens een Ader, Bas-Jan

Ader, Bas-Jan (1942-1976) Nederlands beeldend kunstenaar. Behoorde tot de conceptual art. Hij maakte aanvankelijk figuratieve schilderijen. Bekend Adé, Georges

Adé, Georges (1936-1992) Vlaams schrijver. Adé schreef, aanvankelijk onder het pseudoniem Laurent Veydt, werken waarin hij met zichzelf in het Adé, King Sunny

Adé, King Sunny (geb. 1946) Nigeriaans gitarist, belangrijk vertegenwoordiger van de Juju- muziek, een vorm van Afrikaanse muziek die in het Joroeba-Adjani, Isabelle

Adjani, Isabelle (geb. 1955) Frans actrice, vanaf haar 17de bij de Comédie Française. Na haar rol als de dochter van Victor Hugo in 'L'histoire d'Adèle Adler, Dankmar

Adler, Dankmar (1844-1900) Duits-Amerikaans architect, belangrijk exponent van de school van Chicago. Leidde, samen met Louis Sullivan, een Adler, Jankel

Adler, Jankel (1895-1949) Pools schilder, die in 1912 naar Duitsland ging, vanwaar hij in 1933 voor de nazi's uitweek naar Parijs en in 1940 naar Schotland. Admiraal, Joop

Admiraal, Joop (geb. 1937) Nederlands acteur. Admiraal behaalde in 1959 het diploma van de Toneelschool in Amsterdam. Een roemruchte periode Adolf

Adolf Mannennaam, mogelijk afkomstig van het Oudhoogduits: edele wolf; of van het Grieks: Adelphos = broer. 1. Adolf van Egmond (1438-1477) adonius

adonius Dubbelversvoet, bestaande uit een dactylus en een trochee.

Adriaanse, Aram

Adriaanse, Aram (geb. 1954) Nederlands regisseur en toneelleider. Adriaanse studeerde in 1977 af aan de Academie voor Expressie door Woord en Adriaenssen, Alexander

Adriaenssen, Alexander (ca. 1587-1661) Zuid-Nederlands schilder, bekend om zijn stillevens (met vissen en vogels) en bloemstukken.

Adriani, Nicolaüs

Adriani, Nicolaüs (1865-1926) Nederlands zendeling-bijbelvertaler te Posso op Sulawesi (vanaf 1894). Stelde een woordenboek en een grammatica Ady, Endre

Ady, Endre (1877-1919) Hongaars dichter, een der vernieuwers der Hongaarse poëzie en de leidende figuur van het liberale tijdschrift 'Nyugat' (Wending, aedicula

aedicula (Lat.: tempeltje) Aan de klassieke kunst ontleend versieringsmotief in de bouwkunst. Samengesteld uit pilasters, hoofdgestel en fronton. Vooral Aelst, Pieter van

Aelst, Pieter van (ook: Pieter van Edingen; ca. 1450-1532) Vlaams tapijtwever. Beroemd is zijn serie van tien tapijten, de 'Handelingen der Apostelen', Aelst, Willem van

Aelst, Willem van (ca. 1627-na 1683) Noord-Nederlands schilder van stillevens met bloemen, vruchten, dode vogels en ook 'ontbijtjes'. Zijn werk kenmerkt aeolisch kapiteel

aeolisch kapiteel Kapiteel bestaande uit drie delen: een krans van neerhangende bladeren, een bolle ring met opstaande bladeren en een dubbele voluut. Aernoutsbroeders

Aernoutsbroeders (ook Aernoutsgesellen) Gedurende de Late Middeleeuwen in de Nederlanden rondtrekkende groepen potsenmakers, zakkenroller

Aerosmith

Aerosmith (Boston, 1970) Amerikaanse hardrockgroep. Archetypische Amerikaanse hardrockgroep, met als gezichtsbepalende leden zanger Steven Aerschot, Bert van

Aerschot, Bert van (geb. 1917) Belgisch (Vlaams) romanschrijver. Hij studeerde aan de Antwerpse Academie, werkte bij een bouwbedrijf en werd Aertsen, Pieter

Aertsen, Pieter (ook: Lange Pier; ca. 1508-1575) Noord-Nederlands maniëristisch schilder, waarschijnlijk broer van Jan van Amstel. Schilder van

Aerts, familie

Aerts, familie Belangrijk Zuid-Nederlands geslacht van beeldhouwers en architecten. Willem I werkte vanaf 1449 te Leuven (o.m. versiering stadhuis). Aerts, Karel

Aerts, Karel (1922-1986) Belgisch omroepman en koorleider. Maakte naam als dirigent van het door hem opgerichte koor Concinite, waarmee hij zowel Aeschbacher, Hans

Aeschbacher, Hans (1906-1980) Zwitsers beeldhouwer, aanvankelijk drukker. Maakte tot 1945 figuratieve torso's en portretkoppen met krachtige, Aeschylus

Aeschylus (ca. 525-456 v.C.) Grieks tragediedichter, de eerste grote van wie werk bewaard is gebleven. Van zijn ca. 90 stukken bezitten wij er zeven. Aesopus

Aesopus Grieks schrijver, vermoedelijk uit de 6e eeuw v.C., aan wie een groot aantal in proza geschreven dierenfabels wordt toegeschreven. Deze zgn. affectief taalgebruik

affectief taalgebruik Taalgebruik waarin de spreker of schrijver rekenschap aflegt van zijn eigen gevoelens ten opzichte van hetgeen waarover hij spreekt affective fallacy

affective fallacy (Eng.) Het `in de fout gaan' door een literair werk te beoordelen naar de `aandoeningen', de gevoelsindrukken die het werk wekt bij affettuoso

affettuoso (muz.) Gevoelig, met veel gevoel te spelen.

affiche

affiche (aanplakbiljet, poster) Bedrukt biljet dat in het openbaar wordt aangeplakt voor het publiceren van berichten (aankondigingen van culturele manifestaties, affix

affix Woorddeel dat aan een bestaand woord gehecht wordt zodat een nieuw woord ontstaat. Er zijn achtervoegsels (suffixen), voorvoegsels (prefixen) Afflighem, Willem van

Afflighem, Willem van (Willem Berthout; 1210-1279) Vlaams dichter. Hij studeerde te Parijs, werd monnik in het benedictijnerklooster Afflighem

Afghani, Djamaal ad-Dien al-

Afghani, Djamaal ad-Dien al- (1838-1897) In Iran geboren intellectueel en politiek activist, beschouwd als de grondlegger van het islamitisch moderni

afgietsel

afgietsel In de beeldende kunst een plastische reproductie van een voorwerp, verkregen door afgieten met een hardende stof (gips, leem, gelatine -tegenwoordig afhankelijkheidsgrammatica

afhankelijkheidsgrammatica (dependency grammar) Omgekeerde IC-analyse. De zin wordt beschreven als opgebouwd uit losse elementen die zich aforisme

aforisme (Grieks: aphorizoo = afbakenen) Kernachtige spreuk die een levenswijsheid bevat. Het aforisme komt in alle vormen voor, bijv. als woordspeling Afranius, Lucius

Afranius, Lucius (geb. ca. 150 v.C.) Romeins blijspeldichter, wiens grote voorbeelden Terentius en Menander waren. Hij blonk uit in de Fabula togata, Afrikaanse kunst

Afrikaanse kunst Culturele uitingen op het Afrikaanse continent. De geografische structuur van Afrika met zijn oerwouden, brede rivieren, uitgestrekte Afro

Afro (eig. Afro Basaldella; 1912-1976) Italiaans schilder, studeerde aan de kunstacademie van Venetië en vestigde zich in 1931 in Rome. Werkte aanvankelijk Afro-Cuban jazz

Afro-Cuban jazz Jazzstijl waarin de bop gecombineerd werd met het Latijnsamerikaanse ritme van de Cubaanse orkesten. Hiertoe werden dikwijls ritme-aftelrijm

aftelrijm Door kinderen gebruikt rijm om een van hen aan te wijzen als degene die in een spel een al of niet begeerde rol te spelen krijgt. Doorgaans af(a)eresis

af(a)eresis (Gr.) Het wegvallen van letters voor aan een woord, bijv. he uit het: 't.

Agam, Yaakov

Agam, Yaakov (pseudonieum van Jacob Gipstein; geb. 1928) Israëlisch beeldend kunstenaar, bekend van kinetische kunst en kunst die tot de op art Agatharchus van Samos

Agatharchus van Samos (ca. 460-417 v.C.) Grieks schilder, o.a. van toneeldecors voor een tragedie van Aeschylus, waarmee hij grondlegger werd

Agathon

Agathon (ca. 445-ca. 400 v.C.) Grieks tragediedichter. Hij was bevriend met Socrates, maar zijn knappe uiterlijk en verzorgd voorkomen wekten de Agee, James

Agee, James (1909-1955) Amerikaans romanschrijver en filmcriticus. Debuteerde met de dichtbundel: 'Permit me voyage' (1934). Was als invloedrijk agitato

agitato (muz.) Opgewonden, onrustig.

agitprop

agitprop Tijdens de Russische Revolutie ontstaan begrip als omschrijving van de agitatorisch-propagandistische activiteiten van de communistische agitproplyriek

agitproplyriek Gedichten voor spandoeken of spreekkoren die dienden tot `agitatie en propaganda', bijv. mars- en protestliederen bij politieke bijeen

Agnaessens, Edouard Joseph Alexandre

Agnaessens, Edouard Joseph Alexandre (1842-1885) Belgisch schilder; maakte in romantisch-realistische stijl portretten en genrestukken.

Agnon, Shmuel Yosef

Agnon, Shmuel Yosef (oorspr. Josef Samuel Czaczkes; 1888-1970) Pools (Hebreeuws) schrijver, ging in 1909 naar Israël, woonde van 1913-24 in

Agnus Dei

Agnus Dei Laatste van de vijf vaste zangen van de mis. De tekst luidt: Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis = Lam Gods, dat de zonden agogiek (muz.)

agogiek (muz.) Leer van de tempoverandering. Ze kan bestaan uit versnelling of vertraging van het tempo, al dan niet gecombineerd met versterking agora

agora Centraal plein in Griekse steden in de Oudheid waaraan de openbare gebouwen stonden en waar zich het politiek en economisch leven afspeelde. Agoracritus van Paros

Agoracritus van Paros (tweede helft 5e eeuw v.C.) Grieks beeldhouwer, afkomstig van Paros, leerling van Phidias. Bekend door een groot marmere

Agostino d'Antonio di Duccio

Agostino d'Antonio di Duccio (Agostino da Frenze; 1418-ca.1481) Italiaans beeldhouwer en architect uit de vroege Renaissance, leerling van Donatello;

Agresti, Alejandro

Agresti, Alejandro (geb. 1961) In Nederland wonend Argentijns-Italiaans filmregisseur en cameraman. Agresti kwam in 1986 naar Nederland met zijn Aguilon, Franciscus

Aguilon, Franciscus (1567-ca. 1617) Zuidnederlands mathematicus, natuurkundige, architect en theoloog. In 1596 tot priester gewijd. Rector van Aguirre, Julian

Aguirre, Julian (Buenos Aires 1868-1924) Argentijns componist en pianist. Leerling van het conservatorium te Madrid. Hij verwerkte als eerste in zijn Ahasverus-thema

Ahasverus-thema (wandelende jood) Veelvuldig in de literatuur gebruikt thema, geïnspireerd op de legendarische figuur Ahasverus, die tot eeuwige Ahmad

Ahmad Arabische naam. Komt voor in verschillende vormen: Ahmat, Ahmed, Ahmet, Achmad, enzovoort. Ahmad betekent 'zeer prijzenswaardig'.

Ahmad Ibn Baso

Ahmad Ibn Baso (12e eeuw) Moors hofarchitect; bouwde vestingwerken en openbare gebouwen in Córdoba en Gibraltar. Bekend door de bouw va

Aichinger, Gregor

Aichinger, Gregor (Regensburg 1564-1628) Duits organist en componist. Aichinger was een leerling van A. Gabrieli en Lasso. Hij componeerde kerkmuziek

Aichinger, Ilse

Aichinger, Ilse (geb. 1921) Oostenrijks/Duits schrijfster, echtgenote van de West-Duitse schrijver Günter Eich. Zij studeerde medicijnen en debuteerde Ailey, Alvin

Ailey, Alvin (1931-1989) Amerikaans danser en choreograaf. Ailey behoorde tot de weinige zwarte Amerikaanse dansers die een blank publiek wisten Aimée, Anouk

Aimée, Anouk (geb. 1932) Frans actrice, eigenlijk Françoise Sorya Dreyfus. Debuteerde als 14-jarige in een filmrol ('La maison sous la mer'). Groeide air

air Naam voor muziekstukken met uiteenlopende inhoud. Oorspronkelijk vierstemmig lied a capella, daarna eenstemmig met begeleiding en tenslotte aisling

aisling (Keltisch: visioen) Een literaire conventie, waarin de dichter een vrouwengedaante ontmoet die de personificatie van Ierland is. Kenmerkend Aïvazovski, Ivan Konstantinovitsj

Aïvazovski, Ivan Konstantinovitsj (1817-1900) Russisch schilder van maritieme voorstellingen; leerde de Europese schilderkunst kennen gedurende Ajanta

Ajanta (Adsjanta) Dorpje in India, ca. 400 km ten noordwesten van Bombay. Beroemd door in een rotswand in de omgeving uitgehouwen boeddhistische ajimez

ajimez (Arabisch: ach-chimesa = vensteropening) In de islamitische architectuur een uit twee delen bestaande vensteropening, gescheiden door een ajour

ajour (Fr.: opening) Opengewerkt versieringsmotief. Toegepast in o.a. steen, keramiek, metaal en weefsel. Bij weefsels kan dit tot stand komen door Aken, Petrus Camille (Piet) van

Aken, Petrus Camille (Piet) van (1920-1984) Belgisch (Vlaams) schrijver van sociaal bewogen romans in realistisch-naturalistische stijl. Werk o.Akerman, Chantal

Akerman, Chantal (geb. 1950) Belgisch (Brussels en Franstalig) filmmaakster. Akermans werk werd bekend dankzij de originele vormgeving van 'Akersloot, familie

Akersloot, familie Haarlemse kunstenaarsfamilie uit de 17e eeuw: Outgert Arisz. (1576- 1649), edelsmid en deken van het goudsmedengilde, officier Akkeringa, Johannes Evert

Akkeringa, Johannes Evert (1862-1942) Nederlands schilder en etser. Werkte in een impressionistische stijl, verwant aan de Haagse School. Voorgest

Akkerman, Bernardus Everhardus (Ben)

Akkerman, Bernardus Everhardus (Ben) (geb. 1920) Nederlands schilder en tekenaar, autodidact. Schilderde aanvankelijk sterk geabstraheerde

Akkerman, Jan

Akkerman, Jan (geb. 1946) Nederlands gitarist, kreeg met Focus internationale bekendheid. Verliet de groep in 1976 en begon een solocarrière.

Akkerman, Paulus

Akkerman, Paulus (1908-1982) Fries schrijver van protestantse volksromans, verhalen en schetsjes met ingehouden humor. Werk o.a. 'It Freark Jabiksfolk' akkoord (muz.)

akkoord (muz.) Samenklank van ten minste twee tonen van verschillende hoogte. Speelt men van een akkoord de respectieve tonen na elkaar, dan heet Akmeïsten

Akmeïsten (Gr.: akmè = hoogtepunt) Russische literaire stroming tussen 1912-22 als reactie op het symbolisme. De Akmeïsten wilden een logisch woordgebruik Aksakov, Sergej Timofejevitsj

Aksakov, Sergej Timofejevitsj (1791-1859) Russisch schrijver. Bekleedde aantal overheidsfuncties, trok zich in 1843 terug op een landgoed bij Moskou,

Aksjonov, Vasilij Pavlovitsj

Aksjonov, Vasilij Pavlovitsj (geb. 1932) Russisch prozaschrijver, tot 1960 als arts werkzaam. Schreef realistisch over jongerenproblemen. Na probleme

akte (toneel)

akte (toneel) (bedrijf) In het algemeen een afgerond gedeelte van een dramatisch werk (toneelstuk, ballet, opera, operette enz.), bestaande uit een aantal al secco

al secco Muurschildertechniek waarbij men met lijmverf op een droge pleisterlaag schildert. Dit isin tegenstelling tot 'al fresco' een weinig duurzaam alabastron

alabastron Langgerekt Grieks vaasje, met smalle hals en uitstekende rand, gebruikt voor het bewaren van olie en parfum. Oorspronkelijk gemaakt van Alain de Lille

Alain de Lille (ook Alanus van Rijsel; ca. 1120-1203) Frans (Latijns) humanist, hoogleraar te Parijs, later monnik. Zijn veelzijdigheid leidde tot de Alain-Fournier

Alain-Fournier (eig. Henri Alban Fournier; 1886-1914) Frans dichter en schrijver, beroemd geworden door de roman 'Le grand Meaulnes' (1914), een Alain, Jehan Ariste

Alain, Jehan Ariste (1911-1940) Frans componist en organist. Groot talent, liet een belangrijk, door Messiaen beïnvloed oeuvre na, hoofdzakelijk Alain, Marie-Claire

Alain, Marie-Claire (geb. 1926) Frans organiste en muziekpedagoge. Marie-Claire, zuster van componist en organist Jehan Ariste (1911-1940), beheers

Alamanni, Luigi

Alamanni, Luigi (1495-1556) Italiaans dichter, bevriend met Machiavelli. Na een samenzwering tegen Giulio de Medici (later paus Clemens VII) vluchtte Alan Parsons Project

Alan Parsons Project Collectief van, veelal Britse, sessiemuzikanten rond Alan Parsons. Was o.m. opnametechnicus van Pink Floyds 'Dark side of Alarcón y Ariza, Pedro Antonio de

Alarcón y Ariza, Pedro Antonio de (1833-1891) Spaans schrijver, bekend gebleven door de roman 'El sombrero de tres picos' (Frasquita; 1874), die Albada de Haan Hettema, Henri van

Albada de Haan Hettema, Henri van (geb. 1907) Belgisch beeldhouwer. In zijn werk spelen dieren en diermotieven een belangrijke rol. Vervaardigde Albani, Francesco

Albani, Francesco (1578-1660) Italiaans schilder uit de barok, leerling van Denys Calvaert. Schilderde te Rome, samen met Annibale Carracci, fresco's Albany, Joe

Albany, Joe (1924-1988) Amerikaans jazzpianist; een van de belangrijkste pianisten uit de bopperiode. Speelde o.a. met Charlie Parker en Lester Young albarello

albarello Majolica apothekerspot, cilindervormig, holrond met korte hals en voet, afkomstig uit het Spaans-Moorse gebied. In de 16e eeuw ook vervaardigd albast

albast Soort onyx; kan zowel een variëteit van calciet als van gips zijn. Deze dubbelzinnigheid vloeit voort uit het feit dat beide materialen in de Oudheid Albe

Albe (eig. Renaat Antoon L. Joostens; 1902-1973) Belgisch (Vlaams) dichter, wiens werk een sterk religieuze inslag heeft. Bundels o.a. 'Preludium' Albee, Edward Franklin

Albee, Edward Franklin (geb. 1928) Een van de belangrijkste Amerikaanse toneelschrijvers van na de Tweede Wereldoorlog. Het meest opvallende Albéniz, Isaac Manuel Francisco

Albéniz, Isaac Manuel Francisco (1860-1939) Spaans componist en pianist, gaf als wonderkind concert op vierjarige leeftijd en maakte vele concertreizen.

Alberdingk Thijm, Josephus Albertus

Alberdingk Thijm, Josephus Albertus (1820-1889) Nederlands dichter en schrijver, vader van Lodewijk van Deyssel. Was van 1863-1889 directeur Albers, Josef

Albers, Josef (1888-1976) Prominent Duits-Amerikaans beeldend kunstenaar en kunsttheoreticus. Onder invloed van de Stijlgroep werkte hij sinds Albert

Albert Mannennaam, vorm van Adalbert. Komt ook voor als Albrecht en Albertus.

Albertinelli, Mariotto di Bigio di Bindo

Albertinelli, Mariotto di Bigio di Bindo (1474-1515) Italiaans schilder uit de vroege Renaissance; werkte lange tijd samen met Fra Bartolommeo. S

Alberti, Leon Battista

Alberti, Leon Battista (1404-1472) Prominent humanist, architect en kunsttheoreticus van de renaissance. Een der eersten die behalve in het Latijn Alberti, Willy

Alberti, Willy (eig. Carel Verbrugge; 1926-1985) Nederlands amusementzanger. Vormde met Max van Praag het zangduo de Straatzangers. Kreeg in Alberts, Albert

Alberts, Albert (1911-1995) Nederlands schrijver. Alberts studeerde indologie en was enkele jaren als bestuursambtenaar werkzaam in Nederlands-Albert, Karel

Albert, Karel (1901-1987) Vlaams componist. Karel Albert studeerde aan het conservatorium van zijn geboortestad en was een leerling van Marinus Albiker, Karl

Albiker, Karl (1878-1961) Duits beeldhouwer, leerling van Rodin. Vooral bekend door zijn realistische naaktfiguren, monumenten en klassieke sculpturen, Albini, Franco

Albini, Franco (1905-1977) Italiaans architect en industrieel vormgever; hanteerde functionalistische stijl. Verwierf faam met zijn ontwerp voor het Albinoni, Tommaso

Albinoni, Tommaso (1671-1750) Italiaans componist, een der laatste vertegenwoordigers van de Italiaanse hoogbarok. Naast instrumentale werken Albrecht

Albrecht Mannennaam, vorm van Adalbert. Zie ook Albert(us).

Alcamenes

Alcamenes (Alkamenes) Grieks beeldhouwer, leerling van Phidias, actief in Athene ca. 440-410 v.C. Vervaardigde enige kariatiden van het Erechtheion, Alcatraz

Alcatraz Rots in de baai van San Francisco, waar van 1933-1963 's werelds best beveiligde gevangenis gevestigd was. Alcatraz-gevangenis voor de alcazar

alcazar (Arab.: al-kassr = het kasteel, de burcht) In de Moorse periode in Spanje gebouwd paleis of burcht voor Moorse koningen. Kenmerkend zijn Alcopley

Alcopley (Copley, Alfred; geb. 1910) Amerikaans schilder van Duitse afkomst; week in 1937 uit naar de VS. Zijn abstracte schilderijen, vol van beweging Alcott, Louisa May

Alcott, Louisa May (1832-1888) Amerikaans schrijfster van jeugdlectuur, waaruit een groot pedagogisch inzicht blijkt. Blijvende roem kreeg zij met Alda, Alan

Alda, Alan (geb. 1936) Amerikaans acteur, kreeg zijn opleiding aan het Cleveland Playhouse. Hij speelde in de satirische TV-serie 'That was the week Aldegrever, Heinrich

Aldegrever, Heinrich (ca. 1502-1560) Duits kopergraveur, goudsmid en schilder, een van de belangrijkste Nürnberger Kleinmeister. Beïnvloed door aldicht

aldicht Dichtvorm van de Rederijkers waarbij alle woorden van een volgende regel rijmen op die van de voorgaande, bijv.: Voort, syt niet moe, Hoort, aldinen

aldinen (aldijnen) Vooral door de typografie beroemd geworden werken van de drukker Aldus Manutius (1449-1515) en zijn opvolgers. De Vergilius-Aldington, Richard

Aldington, Richard (1892-1962) Engels dichter, een der vertegenwoordigers van het imagism. Hij schreef o.a. 'Images old and new' (1915), 'A fool Aldiss, Brian Wilson

Aldiss, Brian Wilson (geb. 1925) Engels sience fiction-schrijver, een dergenen die dit genre nieuwe impulsen hebben gegeven. Hij schreef romans Aldrich, Henry

Aldrich, Henry (1647-1710) Engels architect en deken van de Christ Church in Oxford. Kwam in Italië onder invloed van het werk van Palladio, over Aldrich, Robert

Aldrich, Robert (1918-1983) Amerikaans filmregisseur, begon als assistent van grote filmregisseurs als Renoir (1942) en Chaplin (1952). Zijn eerste aleatoriek

aleatoriek (Lat. alea = dobbelsteen, toeval) Benaming van een compositiewijze, die in de jaren vijftig ontstond als reactie op de strenge controle van Alechinsky, Pierre

Alechinsky, Pierre (geb. 1927) Belgisch schilder. In 1947 lid van de Jeune Peinture Belge; sloot zich in 1949 aan bij de Cobrabeweging. Verbleef Alegría, Ciro

Alegría, Ciro (1909-1967) Peruaans schrijver, vanwege zijn politieke activiteiten in 1934 verbannen naar Chili. Zijn werk ageert vooral tegen de onderdrukking Aleixandre, Vicente

Aleixandre, Vicente (1898-1984) Spaans dichter, behorend tot de Generatie van 1927, een der grootste surrealistische dichters van Spanje. In 1977 Alekan, Henri

Alekan, Henri (geb. 1909). Frans cameraman, in Parijs geboren uit Bulgaarse ouders. Was operateur van vernieuwende cameraman Eugen Schüfftan Aleksej

Aleksej Russische vorm van Alexius. Naam van enkele leden van het huis Romanov. Aleksej Michailovitsj (1629-1676), tsaar van Rusland (vanaf 1645), Alemán, Mateo

Alemán, Mateo (1547-1615) Spaans schrijver en arts, woonde sinds 1608 in México. Hij is beroemd gebleven door 'La vida del picaro Guzmán de

Alencar, José Martiniano de

Alencar, José Martiniano de (1829-1877) Braziliaans schrijver en jurist, belangrijk vertegenwoordiger van het indianismo, o.a. met 'O guarani' (De Aleotti, Giovanni Battista

Aleotti, Giovanni Battista (1546-1636) Italiaans architect en schrijver. Ontwierp vooral theaters, w.o. het Teatro Farnese in Parma (1618, in WO II

Alessi, Galeazzo

Alessi, Galeazzo (1512-1572) Italiaans architect van de Renaissance. Volgeling van Michelangelo en Bramante. Bouwde in Genua de S. Maria di Alexander

Alexander Mannenvoornaam van Griekse afkomst, ook Aleksand(e)r. Naam van verscheidene pausen, tsaren en koningen.

Alexandermozaïek

Alexandermozaïek Een in 1831 te Pompeii (Huis van de Faun) gevonden vloermozaïek (75 n.C.), nu in het Museo Nazionale te Napels. Waarschijnlijk Alexanderromans

Alexanderromans Benaming voor de vele romans over het leven van Alexander de Grote. Alexander zelf gaf Callisthenes opdracht tot een biografie, Alexandersarcofaag

Alexandersarcofaag Hellenistische marmeren sarcofaag (ca. 325-300 v.C.), in 1887 gevonden op de voormalige keizerlijke begraafplaats te Sidon. Alexander, Monty

Alexander, Monty (geb. 1944) Amerikaans jazzpianist, geboren op Jamaica. Heeft een gave techniek en is sterk beïnvloed door Oscar Peterson.

Alexander, Roberta

Alexander, Roberta (geb. 1949) Amerikaans zangeres (sopraan). Alexander, die zich in 1972 in Nederland vestigde, zingt zowel in opera's (La Bohème

alexandrijn

alexandrijn Versregel van zes jamben of twaalflettergrepige versvorm, voor het eerst gebruikt door Alexandre de Bernay in zijn Roman d'Alexandre

Alexeieff, Alexander

Alexeieff, Alexander (1901-1982) Frans graficus en filmer van Russische afkomst, vanaf 1920 woonachtig te Parijs. Ontwikkelde samen met zijn vrouw alfabet

alfabet In een vaste volgorde geplaatste reeks lettertekens. Aard en aantal van deze lettertekens kunnen per taal verschillen. De naam 'alfabet' is afgeleid Alfieri, Benedetto Innocente

Alfieri, Benedetto Innocente (1700-1767) Italiaans architect, bouwer van kerken en paleizen in rococostijl. Opvolger van Juvarra als hofarchitect van

Alfieri, Vittorio Amadeo

Alfieri, Vittorio Amadeo (1749-1803) Italiaans dichter en toneelschrijver. Bekend als auteur van een twintigtal op klassieke en bijbelse thema's geïnspireerde Alfons

Alfons Mannennaam van Germaanse oorsprong, ook Alfonsus, Alfonso (Spaans en Italiaans), Afonso (Portugees), Alphonso. Naam van een aantal koningen Algardi, Alessandro

Algardi, Alessandro (1595-1654) Belangrijk Italiaans barokarchitect en -beeldhouwer. Vanaf 1625 werkzaam te Rome. Als architect bekend door de Algarotti, Francesco

Algarotti, Francesco (1712-1764) Italiaans geleerde, encyclopedist, kosmopoliet en kunstkenner. Vriend van Voltaire en Frederik de Grote. Schreef algemeen beschaafd Nederlands

algemeen beschaafd Nederlands (ABN) Eenheidstaal binnen het Nederlandse taalgebied op basis van het Hollands (speciaal dat van de Randstad) algemene taalwetenschap

algemene taalwetenschap De algemene taalwetenschap of linguïstiek houdt zich bezig met de bestudering van de natuurlijke taal; hiertoe mogen Algonkian

Algonkian Noord-Amerikaanse taalfamilie die zich geografisch uitstrekt van het Atlantisch kustgebied in Canada en het noorden van de VS tot aan Algren, Nelson

Algren, Nelson (1909-1981) Amerikaans romanschrijver. Bekend door zijn beschrijvingen van het Amerika in de jaren van de Grote Depressie en dan Alhambra

Alhambra (Arab.: Kasr al-Hamra = het rode kasteel) Naam van gebouwencomplex bij Granada, opgetrokken uit rode baksteen, tussen 1230 en 1358. Alidor

Alidor (eig. Paul Jamin; 1911-1995) Belgisch cartoonist. Alidor begon zijn carrière als assistent van Hergé, de tekenaar van Kuifje. Door zijn voorkeur alinea

alinea De tekst vanaf een nieuwe regel tot de volgende nieuwe regel. In een tekstverwerkingsprogramma of DTP-pakket kunnen binnen een alinea de Alkan, Charles

Alkan, Charles (eig. Charles Henri Valentin Morhange; 1813-1888) Frans pianist en componist, maakte als pianovirtuoos concertreizen, woonde sinds Alkema, Wobbe Hendrik

Alkema, Wobbe Hendrik (1900-1984) Nederlands schilder, betrokken bij de Groningse kunstenaarsvereniging De Ploeg, wat van grote invloed is Alken, Henry Thomas

Alken, Henry Thomas (1785-1841) Brits etser, lithograaf en schilder. Genoot grote bekendheid vanwege zijn jacht- en sporttaferelen, waarin hij de alla breve

alla breve Uit het mensuraal notenschrift stammende aanduiding, waardoor de teleenheid verdubbeld werd en het tempo dus tweemaal zo snel werd

alla prima

alla prima Werkwijze in de schilderkunst, sedert de 17e eeuw toegepast, hoofdzakelijk bij het schilderen met olieverf. Ook 'nat-in-nat'-schilderen genoemd: allargando

allargando (muz.) In steeds trager tempo met gelijktijdige toeneming van geluidssterkte.

Allebé, August

Allebé, August (1838-1927) Nederlands graficus en schilder van o.a. portretten, landschappen en stillevens in gematigd realistische trant. Befaamd allegorie

allegorie Zinnebeeldige voorstelling van een abstract begrip, bijv. dood, zonde, vreugde. De allegorie wordt gebruikt om een aantal samenhangende, allegretto

allegretto (muz.) Tempoaanduiding: enigszins opgewekt.

Allégret, Marc

Allégret, Marc (1900-1973) Frans filmregisseur. Begon met charmante komedies als 'Fanny' (1932), maar toonde na WO II voorkeur voor erotische Allégret, Yves

Allégret, Yves (1907-1987) Frans filmregisseur. Yves Allégret begon zijn carrière voor de Tweede Wereldoorlog als assistent van onder meer Jean allegro

allegro (muz.) Tempoaanduiding: snel, opgewekt.

Alleluja

Alleluja (Halleluja = Loof de Heer) Joodse zegeroep. In de mis behoort het Alleluja tot de zgn. wisselende zangen en komt na het Graduale.

allemande

allemande Rustige dans in even maatsoort, afkomstig uit Duitsland (oorspr. danse allemande = Duitse dans). Vanaf de 17e eeuw kreeg de allemande Allende, Isabel

Allende, Isabel (geb. 1942) Spaans schrijvend, Chileens schrijfster, een nicht van de in 1973 vermoorde president van Chili. Ze was toen zelf journaliste Allen, Henry (Red)

Allen, Henry (Red) (1908-1967) Amerikaans jazztrompettist en zanger. Was in de jaren dertig naast Louis Armstrong een van de bekendste trompettisten. Allen, Irwin

Allen, Irwin (1916-1991) Amerikaans filmproducent en -regisseur. Allen studeerde voor journalist en reclameadviseur aan de Columbia University in Allen, Woody

Allen, Woody (eig. Allen Stewart Konigsberg; geb. 1935) Amerikaans filmacteur en -regisseur. Zijn ten dele autobiografische films zijn maatschappelijke Alleyn, Edward

Alleyn, Edward (1566-1626) Een der grootste acteurs uit het Elizabethaanse Tijdperk, leider van Lord Admiral's Company en beroemd om zijn vertolkingen Alliance française

Alliance française (eig. Alliance française pour la propagation de la langue française dans les colonies et à l'étranger) Vereniging in 1883 te Parijs alligatorenkritiek

alligatorenkritiek (Lat.: alligare = verbinden) De (literaire) kritiek van een criticus die niet vrij zijn oordeel geeft, maar zijn kritiek afhankelijk maakt Allingham, Margery Louise

Allingham, Margery Louise (1904-1966) Engels schrijfster van detectiveromans die uitmunten in stijl en inventiviteit. Speurder is doorgaans Albert

Allio, René

Allio, René (1924-1995) Frans filmregisseur. Allio begon als decorbouwer, o.a. voor de Comédie Française. Tot zijn films behoren 'La vieille dame Allison, Mose

Allison, Mose (geb. 1927) Amerikaans jazzpianist en -zanger. Kwam in 1956 naar New York, waar hij speelde met Stan Getz, Gerry Mulligan en het alliteratie

alliteratie (stafrijm, beginrijm, Germaans rijm, letterrijm) Van oorsprong een Oud-Germaanse dichtvorm, waarbij beginmedeklinkers op beklemtoonde Alliterative revival

Alliterative revival In de periode 1350-1400 kwam de Middel-Engelse literatuur tot grote bloei. In tegenstelling tot het werk van Geoffrey Chaucer Allman Brothers Band

Allman Brothers Band (Florida, 1969) Amerikaanse rockband. De belangrijkste vertegenwoordiger van de southern rock, de sterk door de blues geïnspireerde allocutie

allocutie (Lat.) Stijlfiguur waarbij iemand of iets wordt aangesproken.

Allori, Alessandro

Allori, Alessandro (1535-1607) Italiaans schilder, vader van Cristofano. Opgeleid door zijn pleegvader Agnolo di Cosimo, bijgenaamd Il Bronzino. Allori, Cristofano

Allori, Cristofano (1577-1621) Italiaans schilder, zoon van Alessandro. Verliet het maniërisme gaandeweg voor een geheel naturalistische stijl.

allusie

allusie (Lat.: allusio = toespeling, zinspeling) Stijlfiguur waarbij min of meer duidelijk verwezen wordt naar personen, gebeurtenissen, situaties e.d.

Alma Tadema, Sir Laurens

Alma Tadema, Sir Laurens (1836-1912) Nederlands-Brits schilder, leerling van Hendrik Leys; vestigde zich in 1869 in Engeland, waar hij veel su

Almanach de Gotha

Almanach de Gotha Genealogisch (vroeger ook diplomatiek) jaarboek dat vanaf 1763 bij J. Perthes te Gotha uitgegeven werd, oorspronkelijk alleen almanak

almanak Boek(je) met tijdrekenkundige en astronomische gegevens voor een jaar, vergezeld van andere praktische mededelingen en vaak van letterkundig Alma, Peter

Alma, Peter (1886-1969) Nederlands schilder en graficus. Hij verbleef van 1907-1914 in Parijs en werd er beïnvloed door het kubisme. Bekwaamde Almeida, Manuel Antônio de

Almeida, Manuel Antônio de (1831-1861) Braziliaans journalist, auteur van 'Memórias de um sargento de milicias' (Memoires van een dienstplichtig Almendros, Nestor

Almendros, Nestor (1930-1992) Spaans-Amerikaans cameraman. Studeerde in Havana en Rome, keerde na de revolutie van 1959 terug naar Cuba Almodóvar, Pedro

Almodóvar, Pedro (geb. 1951) Spaans filmregisseur, filmacteur en componist. Almodóvar heeft een roerig verleden als maker van 'underground'-strips Almquist, Carl Jonas Love

Almquist, Carl Jonas Love (1793-1866) Zweeds schrijver, wiens werk de overgang vormt van Romantiek naar realisme. Zijn werk verzamelde hij Almqvist, Oswald

Almqvist, Oswald (1884-1950) Zweeds architect, beïnvloed door het Bauhaus. Hij was een der eerste Zweedse functionalisten en van grote betekenis Aloha

Aloha Nederlands underground-tijdschrift, in 1965 als opvolger van Hitweek opgezet en opgeheven in 1974. Was spreekbuis van de jeugdcultuur en Alonso, Alicia

Alonso, Alicia (geboren te Havana, 21-12-1921). Volledige naam Alicia Ernestina de la Caridad dei Cobre Martinez Hoyo. Cubaans balletdanseres. Alonso, Dámaso

Alonso, Dámaso (1898-1990) Spaans dichter en criticus. Als dichter was Alonso een vertegenwoordiger van de zogeheten Generatie van 1927, waartoe Alpaerts, Flor

Alpaerts, Flor (1876-1954) Belgisch componist, dirigent en muziekpedagoog, leerling van Benoit en Blockx, van 1903-33 leraar en tot 1941 directeur alpenhoorn

alpenhoorn Oud houten blaasinstrument uit de Alpen, bestaande uit een lange, conisch gevormde buis, die aan het einde bekervormig is omgebogen. Alpert, Herb

Alpert, Herb (geb. 1935) Amerikaans trompettist en bandleider. Begon aanvankelijk als componist, maar werd wereldberoemd met zijn in 1962 opgerichte Alphenaar, Carel

Alphenaar, Carel (geb. 1940) Nederlands toneelregisseur en dramaturg. Carel Alphenaar is klassiek cellist en speelt in het Residentie Orkest. Hij kreeg Alphen, Hiëronymus van

Alphen, Hiëronymus van (1746-1803) Nederlands lyrisch en didactisch dichter en jurist, klom op tot thesaurier-generaal der Unie (1793-95). Zijn Alphen, Oscar van

Alphen, Oscar van (Cees Nieuwenhuizen; geb. 1923) Nederlands fotograaf; maakte o.m. documentaire opnamen in opdracht van de gemeente Amste

Alquin

Alquin (Delft, 1970-1977) Nederlandse rockgroep. Gezichtsbepalende band voor de alternatieve Nederlandse muziekscene van de jaren zeventig. Een Alsloot, Denys van

Alsloot, Denys van (ca. 1570-ca. 1628) Vlaams schilder, in 1599 of 1600 hofschilder van Albrecht en Isabella van Oostenrijk. Bekend door zijn reeks Alstein, Marc van

Alstein, Marc van (geb. 1947) Belgisch schrijver. Oprichter van het literaire tijdschrift 'Witte Bladen' (1970-1973). Subtiele sfeerbeschrijving in de als-vergelijking

als-vergelijking Vergelijking waarbij het te vergelijken object en het beeld waarmee vergeleken wordt, beide genoemd worden en verbonden zijn door alt

alt Lage vrouwelijke zangstem met een gemiddelde omvang van a-e''. Bij de laagste a. (contralto) kan dit zakken tot f, bij de hogere (mezzosopraan) altaarstuk

altaarstuk In rooms-katholieke kerken een beeldhouwwerk of paneelschilderij, vaak een triptiek (drieluik) of een polyptiek (veelluik) in architectonische Altamira-grot

Altamira-grot Grot nabij Santander in Noord-Spanje, waarin belangrijke rotstekeningen uit de prehistorie zijn gevonden. De voorstellingen, daterend Altdorfer, Albrecht

Altdorfer, Albrecht (ca. 1480-1538) Zuid-Duits schilder en houtsnijder, belangrijkste vertegenwoordiger van de Donauschool. Ontwikkelde onder invloed alternerend stelsel

alternerend stelsel In de bouwkunst het afwisselend gebruik van dragende delen (pijler, zuil) in één gebouw in een bepaalde volgorde. Toegepast in Alther, Lisa

Alther, Lisa (geb. 1944) Amerikaans schrijfster van romans, die meer dan eens bestsellers werden. Vermelding verdienen 'Kinflicks' (1976), 'Original althobo

althobo (Engelse hoorn) Houten blaasinstrument met dezelfde omvang als een hobo (e-a''), maar een kwint lager gestemd. Heeft een warm, melanch

Altichiero

Altichiero (ca. 1320-1385) Italiaans schilder, vertegenwoordiger van de Veronese school, leerling van Giotto. Voorliefde voor genreachtige voorstellingen Altink, Jan

Altink, Jan (1885-1971) Nederlands schilder, een van de oprichters van De Ploeg. Beeldde vnl. landschappen, portretten en stillevens af.

Altman, Robert

Altman, Robert (geb. 1925) Amerikaans filmregisseur en scenarioschrijver, een van de belangrijkste onafhankelijk van Hollywood opererende filmmakers, Altorf, Johan Coenraad

Altorf, Johan Coenraad (1876-1955) Nederlands beeldhouwer. Werd tussen beide oorlogen bekend door zijn uit hout of ivoor gesneden dierfiguren,

altviool

altviool Strijkinstrument uit de vioolfamilie, ongeveer 1/7 groter dan de viool en een kwint lager gestemd (c-g-d'-a'). In lage en middenregister heeft Alt, Rudolf von

Alt, Rudolf von (1812-1905) Oostenrijks schilder en lithograaf. Beroemd om zijn fraaie landschappen en stadsgezichten, vooral van Wenen, die hem Alviani, Getulio

Alviani, Getulio (geb. 1939) Italiaans beeldend kunstenaar, lid van nouvelle tendance. Houdt zich bezig met vormen van op art (lichtreflectie) en kinetische alal-

Bepaald lidwoord in het Arabisch. Komt soms voor als 'el'. Dit is niet juist omdat de letter 'e' niet voorkomt in het Arabisch. Wel kan men de 'e'-klank Amadeo, Giovanni Antonio

Amadeo, Giovanni Antonio (ook Amadei; 1447-1522) Lombardisch beeldhouwer en architect, productief kunstenaar van fraaie, zorgvuldig gedecoreerde

Amadeus

Amadeus (Latijn: godminnend) Mannennaam, o.a. gedragen door enkele vorsten van Savoie: Amadeus V, de Grote (1249-1323), graaf van Savoie, Amadís de Gaula

Amadís de Gaula Titelheld en naam van een zeer invloedrijke Spaanse ridderroman, voor het eerst gepubliceerd door de Portugees Garci Rodríguez Amadís-romans

Amadís-romans Een verzameling verhalen van Spaans-Portugese oorsprong rond de figuur van ridder Amadís de Gaula. Ze kunnen worden beschouwd Amalia

Amalia Vrouwennaam, afgeleid van het Germaanse 'amal' = inspanning (in de strijd).

Amalrik, Andrej Aleksejevitsj

Amalrik, Andrej Aleksejevitsj (1938-1980) Sovjet-Russisch historicus en dissident schrijver, in 1963 ontslagen aan de universiteit van Moskou wegens Amati, Nicola

Amati, Nicola (1596-1684) Italiaans vioolbouwer, kleinzoon van Andrea Amati (ca. 1500-ca. 1580), grondlegger van de moderne viool. Ook zijn vader Amaya, Carmen

Amaya, Carmen (1913-1963) Spaans flamencodanseres; zij debuteerde reeds op zevenjarige leeftijd en trad een jaar later in Parijs op. Haar verdere Amberger, Christoph

Amberger, Christoph (ca. 1500-1561/2) Duits schilder, beïnvloed door Holbein de Jongere, Burgkmair en de Venetiaanse schilders. Werkzaam in

ambiguïteit (taal)

ambiguïteit (taal) Dubbelzinnigheid van woorden of begrippen. Als stijlvorm toegepast om de spanning te verhogen.

Ambler, Eric

Ambler, Eric (geb. 1909) Brits schrijver van spionageromans en een der grondleggers van dit genre. Werk o.a. 'Epitaph for a spy' (1938), 'The mask ambo

ambo In vroeg-christelijke kerken een via één of twee trappen bereikbaar podium, voorzien van een borstwering, waarop de lezenaar rustte, soms overkoepeld. Ambrosiaanse hymnen

Ambrosiaanse hymnen In de stijl van de Latijnse christelijke dichter Ambrosius (ca. 339-397) geschreven hymnen; op de psalmen geïnspireerde lofzangen ambulatorium

ambulatorium Wandelgang in een klooster of - in de vroeg-christelijke bouwkunst - rond een baptisterium.

Ameling, Elisabeth Sara (Elly)

Ameling, Elisabeth Sara (Elly) (geb. 1938) Nederlands zangeres (sopraan). Studeerde van 1954-58 aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag, Amelio, Gianni

Amelio, Gianni (geb. 1945) Italiaans filmregisseur. Begon als filmcriticus. Werkte aanvankelijk veel voor televisie. Viel op door zijn psychologisch Amen, Woody van

Amen, Woody van (geb. 1936) Nederlands beeldend kunstenaar, beïnvloed door de pop art. Maakt assemblages van machines en huishoudelijke apparatuur Amerbach, Bonifacius

Amerbach, Bonifacius (1496-1562) Zwitsers humanist en rechtsgeleerde. Hans Holbein de Jongere portetteerde hem samen met Erasmus.

Amerbach, Johannes

Amerbach, Johannes (ook: Johannes de Venetüs; 1444-1513) Zwitsers drukker. Vestigde zich rond 1475 in Bazel, waar hij vanaf 1478 als zelfstandig American Ballet Theatre (ABT)

American Ballet Theatre (ABT) Amerikaans balletgezelschap, in 1939 opgericht door Lucia Chase. Zij introduceerde vooral het grote klassieke rep

American scene painting

American scene painting Realistische stijl van de Amerikaanse beeldende kunst. In reactie op avant-gardistische stromingen als het kubisme beeld

amerikanistiek

amerikanistiek Wetenschap van de Amerikaans-Engelse taal en de Amerikaanse literatuur.

ametrie

ametrie Het ontbreken van een vast metrum.

amfibolie

amfibolie Dubbelzinnige zinsconstructie of redewending: `Je zult nog eens hoog eindigen', d.w.z. aan de galg.

amfibrachys

amfibrachys (Gr.) Versvoet van drie lettergrepen, waarvan een lange beklemtoonde lettergreep omgeven wordt door twee korte, onbeklemtoonde lettergrepen. amfitheater

amfitheater Typisch Romeins bouwwerk, nl. een ovale arena waar gladiatorenspelen werden gehouden, omgeven door oplopende tribunes. Aan de buitenzijde amfora

amfora Griekse of Romeinse vaas van wisselende grootte, in glas, terracotta of metaal. Rondgebogen romp, nauwe hals, twee oren en een smalle voet Amharisch

Amharisch (Amharinja) Officiële taal van Ethiopië. Semitische taal met sterk Hamitische invloeden.

Amicis, Edmondo de

Amicis, Edmondo de (1846-1908) Italiaans schrijver, gaf militaire carrière op na succes van de patriottische verhalenbundel 'La vita militare' (1868). Amiet, Cuno

Amiet, Cuno (1868-1961) Zwitsers schilder. Maakte omstreeks 1890 deel uit van de school van Pont-Aven. Beïnvloed door Bernard en Gauguin. Exposeerde Amis, Kingsley

Amis, Kingsley (1922-1995) Brits schrijver. Zijn debuutroman, Lucky Jim (1954), maakte Amis tot een van de belangrijkste Angry Young Men. Het Amis, Martin Louis

Amis, Martin Louis (geb. 1949) Brits schrijver, zoon van Kingsley Amis. Amis beschrijft in cynisch proza het leven van zijn generatie. Werk o.a. 'The Ammanati, Bartolommeo

Ammanati, Bartolommeo (1511-1592) Italiaans maniëristisch beeldhouwer en architect. Beïnvloed door Michelangelo en Sansovino. In Florence Amman, Jost

Amman, Jost (ook: Jobst of Josse Amman; 1539-1591) Zwitsers schilder en graficus. Belangrijk boekillustrator te Neurenberg. Beroemd door zijn Ammelrooy, Willeke van

Ammelrooy, Willeke van (geb. 1944) Nederlands filmactrice, debuteerde verrassend in de Streuvelsverfilming 'Mira' (Fons Rademakers, 1971) en Ammers-Küller, Johanna (Jo) van

Ammers-Küller, Johanna (Jo) van (1884-1966) Nederlands schrijfster van romans en toneelstukken waarin de vrouwenemancipatie een grote rol Ammons, Albert

Ammons, Albert (1907-1949) Amerikaans jazzpianist, een der beste vertolkers van de boogie-woogie. Speelde met een eigen band in clubs rond Chicago Ammons, Gene

Ammons, Gene (1925-1974) Amerikaans jazzsaxofonist. Speelde in de band van Billy Eckstine en in het orkest van Woody Herman. Werd in de jaren Amos, Tori

Amos, Tori (geb. 1963) Amerikaanse zangeres. Volledige naam Myra Ellen Amos. Met veel talent begiftigde zangeres en pianiste. Leert al op driejarige amour du mal

amour du mal (Fr.) Een verschijnsel in de (Franse) literatuur in de jaren rond 1900, die voorliefde vertoonde voor het kwade, zieke, lijdende, slechte.

amplificatie

amplificatie (Lat.) Stijlfiguur waarbij een spreker of schrijver iets zeer uitgebreid voorstelt of vanuit allerlei gezichtspunten overdenkt. Tegenovergestelde Amstel, Jan van

Amstel, Jan van (ook: Jan den Hollander; ca. 1500-ca. 1541) Nederlands schilder, door sommigen beschouwd als de Brunswijkse monogrammist en Amsterdams Ballet

Amsterdams Ballet Nederlandse balletgroep. In 1959 ontstaan uit het ballet van de Nederlandse Opera en het Ballet der Lage Landen. In 1961 smolten Amsterdams impressionisme

Amsterdams impressionisme Term die wordt gebruikt om het werk aan te duiden van een aantal schilders die aan het einde van de 19e eeuw in Amsterda

Amsterdamse Joffers

Amsterdamse Joffers Groep van acht, omstreeks 1880 geboren schilderessen die, beïnvloed door de Amsterdamse impressionisten, in de 19e-eeuws

Amsterdamse School (bouwk.)

Amsterdamse School (bouwk.) Belangrijkste stroming van het Nederlandse expressionisme in de architectuur (1910-1930). De architecten van deze Amsterdamse School (lit.)

Amsterdamse School (lit.) Naam die wel gegeven werd aan het gezamenlijk optreden van de dichters Hoornik, Van Hattum en Den Brabander met an hua

an hua ('verborgen tekening') Decoratie op dun Chinees porselein, onder het glazuur aangebracht door inkerving of beschildering. Voor het eerst toe

anachronisme

anachronisme (Gr.) Voorstelling in literatuur, film of schilderkunst die indruist tegen de tijdrekening. Feiten, personen, voorwerpen, enz. worden geplaatst Anacreon

Anacreon Grieks lyrisch dichter uit de 6e eeuw v.C., van wiens werk slechts fragmenten bewaard zijn gebleven. Schreef luchthartige, schertsende, soms Anacreontische poëzie

Anacreontische poëzie Aan de Griekse dichter Anacreon (6e eeuw v.C.) ontleende benaming voor tijdens het rococo ontstane lyriek, die op speels

anafoor

anafoor (repetitio) Herhaling van een woord of zinswending om hierop de nadruk te leggen of een bepaalde sfeer op te roepen, bijv. 'Stille schoenen anaforie en deixis

anaforie en deixis Verwijzing, respectievelijk binnen de tekst en daarbuiten. In het voorbeeld: `Jan is ziek. Hij komt niet.' functioneert `hij' anaforisch anaglief

anaglief (Grieks: ana = opwaarts; glyphein = graveren, kerven) Kunstwerk in hoog reliëf, verkregen door weghakken (steen) of wegsnijden (hout, ivoor) anagram

anagram (letterkeer; Gr.) Woord dat ontstaat door de letters van een ander woord (andere woorden) in een andere volgorde te plaatsen (storm - morst, anakoloet

anakoloet (Gr.: an - niet; akolouthos - volgend) Stijlfout. Ontsporende zin, d.w.z. de zin wordt anders dan men op grond van het begin zou verwachten: analecta

analecta (Gr.) Bloemlezing uit het belangrijkste werk van een of meer schrijvers, bestaande uit prozafragmenten of poëziegedeelten.

analfabeet

analfabeet Iemand die niet kan lezen of schrijven. In Nederland zouden 800.000 volwassenen niet kunnen lezen en schrijven.

analyse

analyse Het uiteenleggen van een eenheid in zijn samenstellende delen. Met deze omschrijving wordt meestal de zogeheten elementaire analyse bedoeld, anamorfose

anamorfose Voorstelling, bijv. schildering, die pas vanuit een bepaalde gezichtshoek of met behulp van een bepaald instrument, zoals een spiegel, anapest

anapest (Gr.) Versvoet van drie lettergrepen (kort kort lang) waarvan de laatste lettergreep de klemtoon krijgt, bijv. `In het dal waar mijn voet onvermoed anatomiestuk

anatomiestuk Groepsportret van leden van een chirurgijnsgilde, afgebeeld rond een medicus die sectie verricht of de bouw van het menselijk lichaam Anbeek, Ton

Anbeek, Ton Nederlands schrijver en sedert 1982 hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde in Leiden. Als wetenschapper is Anbeek vooral bekend anceps

anceps (Lat.) In de klassieke metriek een lettergreep die kort of lang mag zijn.

Ancerl, Karel

Ancerl, Karel (1908-1973) Tsjechisch dirigent. Studeerde compositie en directie aan het Praags Conservatorium, daarna bij Scherchen in Straatsburg. ancones

ancones In de architectuur in het algemeen de consoles van een ornamentfries boven een deuropening. Ook aanduiding van metalen klampen, gebruikt andante

andante (muz.) Tempoaanduiding: gaande.

andantino

andantino (muz.) Tempoaanduiding: enigszins gaande.

Anda, Géza

Anda, Géza (1921-1976) Hongaars/Zwitsers pianist. Anda studeerde o.a. bij Ernö von Dohnányi. Hij debuteerde in 1939 te Boedapest o.l.v. Willem Andersch, Alfred

Andersch, Alfred (1914-1980) Westduits schrijver, behorend tot de Gruppe 47. Hij woonde sinds 1966 in Bazel. Zijn werk munt uit door eenvoudige Andersen, Elisabeth

Andersen, Elisabeth (eig. Anna Elisabeth de Bruyn; geb. 1920) Nederlands actrice, speelde o.a. van 1943 tot 1961 bij de Haagsche Comedie. Ontving Andersen, Hans Christian

Andersen, Hans Christian (1805-1875) Deens dichter en schrijver, wereldberoemd geworden door zijn sprookjes, die - hoe leesbaar ook voor kinderen

Anderson, Ivy

Anderson, Ivy (1904-1949) Amerikaans jazzzangeres. Begon als revuezangeres; kwam in 1931 in vaste dienst bij het orkest van Duke Ellington. Moest Anderson, Judith

Anderson, Judith (1898-1992) Australisch-Amerikaans actrice. Judith Anderson was een van de grote actrices op Broadway in de periode tussen de Anderson, Lindsay

Anderson, Lindsay (1923-1994) Brits regisseur. Als redacteur van het mede door hem opgerichte tijdschrift Sequence was Anderson de drijvende kracht Anderson, Marian

Anderson, Marian (1902-1993) Amerikaans zangeres. Hoewel zij wegens haar zwarte huidkleur niet op de muziekschool werd toegelaten, wist Mar

Anderson, Roslyn

Anderson, Roslyn (geboren te Brisbane (Australië) 1947): Sinds 1972 danseres bij het Nederlands Danstheater. Zij werd in 1979 repetitor en in 1986 Anderson, Sherwood

Anderson, Sherwood (1876-1941) Amerikaans naturalistisch schrijver, wiens verhalen en romans over de Amerikaanse samenleving vooral door hu

Anderson, William Alonzo (Cat)

Anderson, William Alonzo (Cat) (1916-1981) Amerikaans jazztrompettist. Leidde een eigen orkest (1947-50) en speelde daarna tot 1971 in het orkest Andersson, Birgitta (Bibi)

Andersson, Birgitta (Bibi) (geb. 1935) Zweeds filmactrice, zeer bekend geworden uit films van Ingmar Bergman. Speelde o.a. in diens 'Glimlach van Andokides

Andokides (werkzaam ca. 530-ca. 510 v.C.) Eerste Griekse schilder van Attische vazen in roodfigurige techniek. Mogelijk identiek met de pottenbakker Andrade, José Oswald de Sousa

Andrade, José Oswald de Sousa (1890-1954) Braziliaans journalist en schrijver, wegbereider van het Modernismo in Brazilië. Schreef compacte, Andrade, Mário Raul de Morais

Andrade, Mário Raul de Morais (1893-1945) Braziliaans dichter, musicoloog en essayist, één van de vooraanstaande figuren in het Braziliaanse Modernism

Andrea da Firenze

Andrea da Firenze (ook: Andrea Bonaituti) Italiaans schilder, werkzaam in Florence van 1343 tot na 1377. Sterk beïnvloed door de Siënese schilderkunst. Andreas

Andreas Mannennaam, afkomstig van het Griekse andreios = mannelijk, dapper. Naam van enkele Hongaarse vorsten uit de Arpadendynastie: Andreas Andreas Capellanus

Andreas Capellanus Frans (Latijns) auteur uit tweede helft 12e eeuw, kapelaan aan hof van Lodewijk VII. Gebaseerd op Ovidius schreef hij 'Tractatus Andrea, John de

Andrea, John de (geb. 1941) Amerikaans beeldhouwer, vertegenwoordiger van het hyperrealisme. Vooral bekend van levensgrote, polyester beschilderde Andrea, Pat

Andrea, Pat (geb. 1942) Nederlands schilder en tekenaar, leerling van Co Westerik. Vervaardigt figuratieve schilderijen met een verhalend karakter. Andreoli, Giorgio

Andreoli, Giorgio (ca. 1470-1553) Italiaans pottenbakker en majolicaschilder, beroemd door het gebruik van luster (metaalglanzen). Veel van de in Andréou, Constantin

Andréou, Constantin (geb. 1917) Grieks-Frans beeldhouwer en schilder, sedert 1945 woonachtig in Parijs. Werkte bij Le Corbusier (1947-52). Zijn Andress, Ursula

Andress, Ursula (geb. 1936) Zwitsers filmactrice, die zeer succesvol debuteerde in de James Bond-film 'Dr. No' (1963). Latere films o.a. 'She' (1965), Andres, Stefan

Andres, Stefan (1906-1970) Duits priester-schrijver. Belangrijk thema in zijn werk is het mysterieuze verband tussen de vrije wil van de mens en de Andreus, Hans

Andreus, Hans (eig. Johan Willem van der Zant; 1926-1977) Nederlands dichter, een der eerste Vijftigers of Experimentelen later terugkerend tot meer Andrews, Julie

Andrews, Julie (eig. Julia Elizabeth Wells; geb. 1935) Brits actrice, bekend geworden door haar rollen in de musicalfilms 'Mary Poppins' (1964) en Andre, Carl

Andre, Carl (geb. 1935) Amerikaans beeldend kunstenaar. Vertegenwoordiger van de conceptual art en minimal art. Beroemd om zijn objecten die André, Franz

André, Franz (1893-1975) Belgisch dirigent. André studeerde o.a. bij Weingartner. Hij leidde van 1920-1944 de dirigentenklas van het Brussels conservatorium André, Maurice

André, Maurice (1933) Frans trompettist. André was als mijnwerkerszoon voorbestemd om steenkool te delven (wat hij tussen zijn 14e en 18e jaar Andric, Ivo

Andric, Ivo (1892-1975) Joegoslavisch (Servisch) schrijver. Andric kreeg internationale bekendheid door zijn beschrijvingen van het verleden van zijn Andriessen, Hendrik Franciscus

Andriessen, Hendrik Franciscus (1892-1981) Nederlands componist en organist. Studeerde o.a. bij Bernard Zweers, was organist te Haarlem en Utrecht, Andriessen, Jurriaan (beeld. kunst)

Andriessen, Jurriaan (beeld. kunst) (1951-1991) Nederlands beeldend kunstenaar en componist. Andriessen stamde uit een bekende kunstenaarsfamilie Andriessen, Jurriaan (muz.)

Andriessen, Jurriaan (muz.) (1925-1996) Nederlands componist en pianist. Andriessen studeerde compositie bij o.a. zijn vader, Hendrik Andriessen, Andriessen, Jurriaan (schilderkunst)

Andriessen, Jurriaan (schilderkunst) (1742-1819) Nederlands tekenaar, decorateur en schilder van geïdealiseerde, arcadische landschappen. Vooral Andriessen, Louis

Andriessen, Louis (geb. 1939) Nederlands componist, zoon van Hendrik, bij wie hij studeerde. Had ook les van Berio (1962-65). Behoorde tot het Andriessen, Marius Silvester (Mari)

Andriessen, Marius Silvester (Mari) (1897-1979) Nederlands beeldhouwer, broer van Hendrik en Willem Andriessen. Leerling van Jan Bronner.

Andriessen, Willem Christiaan Nicolaas

Andriessen, Willem Christiaan Nicolaas (1887-1964) Nederlands pianist en pedagoog, broer van Hendrik. Behaalde in 1908 Prix d'excellence, doceerde Andriesse, Emmy Eugenie

Andriesse, Emmy Eugenie (1914-1953) Nederlands fotografe. Maakte in opdracht van het Stedelijk Museum in Amsterdam vele kunstenaarsportretten. Andriesse, Erik

Andriesse, Erik (1957-1993) Nederlands schilder. Na zijn opleiding bij Ateliers '63 te Haarlem (1975-78) maakte Andriesse een aantal abstracte werken Andries, Guido

Andries, Guido (eig. Guido di (Luca) Savino; gest. 1541) Italiaans pottenbakker afkomstig uit Castel Durante. Nam de naam van zijn schoonvader Andries, Marc

Andries, Marc (geb. 1939) Belgisch (Vlaams) schrijver van sociaal geëngageerde poëzie en proza, veelal met een pessimistische kijk op het leven. Poëzie: anekdote

anekdote (Gr.: Anekdota = nog niet uitgegeven; titel van een werk van Procopius, zesde eeuw n.C.) Van oorsprong de benaming van iets dat ter wille Angeles, Victoria de Los

Angeles, Victoria de Los (geb. 1923) eig. Victoria Gamez Cima. Spaans zangeres (sopraan). Los Angeles studeerde aan het conservatorium in Barcelo

Angell, Norman

Angell, Norman (eig. Ralph Norman Angell Lane; 1874-1967) Brits journalist, schrijver en lector politieke en economische wetenschappen. Bekendste Angelopoulos, Theodoros

Angelopoulos, Theodoros (geb. 1935) Grieks filmregisseur. Angelopoulos was advocaat, ging letteren studeren aan de Sorbonne, maar hield daar Angelou, Maya

Angelou, Maya (Marguerita Johnson; geb. 1928) Amerikaanse schrijfster, dichteres, danseres, zangeres, actrice en regisseuse bij toneel en film. Na Angelsaksische beeldende kunst

Angelsaksische beeldende kunst Kunst ontstaan in Groot-Brittannië en Ierland tussen 450 en 1066. Vormentaal is ontleend aan de Kelten, Romeinen Angenot, Remy

Angenot, Remy (1894-1964) Belgisch (Vlaams) toneelspeler. Was van 1915 tot zijn overlijden vast verbonden aan de Kon. Nederlandse Schouwburg Angilbert

Angilbert (ca. 745-814) Frankisch dichter en diplomaat, vertrouweling van Karel de Grote, wiens dochter Bertha hij trouwde. Van hun twee zonen Hartnid Angiolini, Gasparo

Angiolini, Gasparo (1723-1796) Italiaans choreograaf en balletmeester. Bekend als schepper van het eerste verhalend ballet (ballet d'action): 'Le Festin Angkor Thom

Angkor Thom 'De grote hoofdstad' van Kambodja, rond 1200 gesticht door de Khmer- vorst Djayavarman VII. De stad vormt een vierkant van 4 bij Angkor Wat

Angkor Wat Tempelcomplex in Cambodja, van de 12e tot 14e eeuw het centrum van het Khmer-rijk. Tijdens de Thaise invallen die een eind maakten anglistiek

anglistiek Wetenschap van de Engelse taal en literatuur.

Anglo-Normandisch

Anglo-Normandisch Naam voor het Oudfrans zoals dit in Engeland gesproken en geschreven werd vanaf de verovering door de Normandiër Willem

Anglo-Normandische stijl

Anglo-Normandische stijl Romaanse architectuur in het Engeland van na de Normandische verovering (1066), toen een grote bouwactiviteit op gang Angry Young Men

Angry Young Men Onder `Angry Young Men' verstaat men een groep Engelse schrijvers die opkwam in de jaren vijftig. Zij hebben met elkaar gemeen Anguier, François

Anguier, François (1604-ca. 1669) Frans classicistisch beeldhouwer, broer van Michel Anguier. Bekend door zijn levendige, decoratieve grafmonumenten, Anguier, Michel

Anguier, Michel (1612-1686) Frans classicistisch beeldhouwer van religieuze beelden, o.a. in de Sint-Pieter te Rome. Portretten, o.a. van Colbert (Louvre, Animals, The

Animals, The Engelse rhythm and blues-groep, opgericht in 1964, met als belangrijkste leden Eric Burdon (zang) en Alan Price (zang en toetsen). Onmiddellijk animatiefilm

animatiefilm Film die tot stand gekomen is door middel van animatietechniek. Daaronder wordt verstaan: het suggereren van beweging van in principe animisme (kunst)

animisme (kunst) Stroming onder Vlaamse kunstenaars uit de jaren dertig en veertig van de 20e eeuw. De schilders van deze richting, ook wel animisten Anka, Paul

Anka, Paul (geb. 1941) Uit Canada afkomstige songschrijver, zanger en producer. Op zestienjarige leeftijd een wereldhit met 'Diana', waarna vele successen Anker, Robert

Anker, Robert (geb. 1946) Nederlands dichter, prozaschrijver, literatuurrecensent bij 'Het Parool' en redacteur van het literaire tijdschrift 'Tirade'. Voor Anna

Anna Vrouwelijke voornaam, van het Hebreeuwse Hanna = genade, begenadigde.

Anna te drieën

Anna te drieën Voorstelling in de beeldende kunst van Anna (de moeder van Maria), Maria en Jezus, veel voorkomend in de houtsculptuur en schilderkunst annales (lit.)

annales (lit.) (Lat.: jaarboeken) Een vorm van geschiedschrijving bij de Romeinen, waarin de gebeurtenissen jaar voor jaar werden behandeld. Bekend Annalisten

Annalisten Vroegste Romeinse geschiedschrijvers die de gebeurtenissen nauwkeurig bijhielden (annalen). De eersten deden dit in het Grieks, later werd Annaud, Jean-Jacques

Annaud, Jean-Jacques (geb. 1943) Frans regisseur. Won in 1977 met zijn debuut 'La victoire en chantant' ('Black and White in Color') de Oscar voor Anneessens, Johannes Andreas

Anneessens, Johannes Andreas (1687-1769) Vlaams classicistisch architect en beeldhouwer; ontwierp voor de binnenplaats van het stadhuis te Annesley, David

Annesley, David (geb. 1936) Brits beeldend kunstenaar, leerling van Caro. Vervaardigt geometrische en soms grillig gevormde sculpturen uit dunne, annunciatie

annunciatie Aankondiging van Christus' geboorte aan Maria. Vanaf de vroeg-christelijke periode veel voorkomende voorstelling in de beeldende kunst. anoniem

anoniem (Grieks: zonder naam) Aanduiding gebruikt voor een niet-gesigneerd kunstwerk, waarvan de maker niet bekend is. Veel publicaties uit de Anouilh, Jean

Anouilh, Jean (1910-1987) Een van de populairste en meest gespeelde Franse toneelschrijvers van deze eeuw. Zijn omvangrijke productie - meer dan Anouk

Anouk (geb. 1975) Nederlandse zangeres. Volledige naam Anouk Teeuwe. Zangeres van de gelijknamige rockformatie, die verder bestaat uit Carlos Anrooy, Peter van

Anrooy, Peter van (1879-1954) Nederlands dirigent en componist, leerling van Joh. Wagenaar. Was dirigent te Amsterdam, Groningen (1905-10) en Anselmo, Giovanni

Anselmo, Giovanni (geb. 1934) Italiaans beeldend kunstenaar. Trefwoorden bij zijn werk: contrasten en materialiteit. Hij wordt wel gezien als vertegenwoordiger Ansermet, Ernest

Ansermet, Ernest 1883-1969) Zwitsers dirigent en componist. Ansermet was eerst wiskundeleraar en werd pas in 1912 dirigent te Montreux. In 1915 Ansingh, Maria Elisabeth Georgina (Lizzy)

Ansingh, Maria Elisabeth Georgina (Lizzy) (1875-1959) Nederlands kunstenares, een van de Amsterdamse Joffers. Schilderde, tekende en lithografeerde Anslo, Reyer

Anslo, Reyer (1626-1669) Nederlands dichter van Noorse afkomst (Anslo = Oslo). Schreef toneelstuk 'Parysche bruiloft' (1649) over Bartholomeusnacht. antagonist (toneel)

antagonist (toneel) (Grieks) Tegenspeler van de hoofdrolspeler (protagonist). Door de Griekse tragedieschrijver Aeschylus (5e eeuw v.C.) ingevoerd. ante

ante In de Griekse bouwkunst een rechthoekige pilaster op de vooruitspringende zijmuren van een tempel.

antefix

antefix In de Griekse bouwkunst een ornament langs de daklijst van een tempel. Oorspronkelijk van terracotta, later ook van marmer, meestal versierd Antelami, Benedetto

Antelami, Benedetto (ca. 1150-ca. 1235) Italiaans architect en beeldhouwer, een der belangrijkste Romaanse kunstenaars. Zijn vormgeving verraadt Antenor

Antenor Griekse beeldhouwer (eind 6e eeuw voor Christus), werkzaam in Athene. Maker van de beroemde beeldengroep de 'Tirannendoders', die op antependium

antependium Voorhangsel van weefsel of hout. Reeds in vroeg-christelijke kerken in gebruik om de altaartafel aan de voorzijde af te schermen. In later Antes, Horst

Antes, Horst (geb. 1936) Duits schilder, beïnvloed door Grieshaber en Beckmann. Schilderde in een aan pop art verwante stijl groteske, gedeformeerde Antheil, Georg Johann Carl (George)

Antheil, Georg Johann Carl (George) (1900-1959) Amerikaans componist en pianist van Duitse afkomst. Studeerde compositie bij Ernst Bloch. Kwam anthem

anthem Vocale compositie in concerterende stijl, behorend tot de liturgie der anglicaanse Kerk. De a. is voortgekomen uit het Latijnse motet zoals dit anthemion

anthemion In de Griekse en Romeinse architectuur een ornamentband met plantenmotieven, meestal afwisselend lotus, acanthus en palmet. Vaak aangebracht Anthemius van Tralles

Anthemius van Tralles (6e eeuw) Byzantijns mathematicus en architect. Verrichtte onderzoek op het gebied van werktuigkunde en optica. Beroemd

anthologie

anthologie (Gr.: bloemlezing) Verzameling van het meest representatieve werk van een aantal schrijvers (dikwijls gespecialiseerd in een bepaald genre) Anthonissen, Hendrick van

Anthonissen, Hendrick van (ca. 1606-na 1655) Nederlands zeeschilder, zoon van Aert Anthonisz., leerling van zijn zwager Jan Porcellis. Produkti

Anthonisz., Cornelis

Anthonisz., Cornelis (ook: Cornelis Teunissen; ca. 1500-1554) Nederlands schilder, houtgraveur en kaarttekenaar; maakte in dienst van Karel V kaarten Anthoons, Willy

Anthoons, Willy (1911-1982) Belgisch beeldhouwer, medeoprichter van Jeune peinture belge (1945). Werkte aanvankelijk academisch. Maakte na anticipatie

anticipatie In de stilistiek een aankondiging dat een reeds opduikende gedachte alsnog in een later stadium zal worden behandeld.

anticlimax

anticlimax (Gr.) Aan de enumeratie verwante stijlfiguur: opeenvolging van steeds zwakkere woorden of uitdrukkingen: schreeuwen - roepen - zeggen antiek

antiek In het algemeen aanduiding van goederen, gebruiksvoorwerpen en sieraden die meer dan honderd jaar oud zijn. Antieke kunst noemt men kunst antifrase

antifrase (Gr.) Stijlfiguur waarbij men een woord of uitdrukking gebruikt in een zin die tegengesteld is aan de eigenlijke betekenis, bij wijze van ironie antiheld

antiheld Personage in toneelstuk of roman dat qua beschrijving, gedrag, opvattingen enz. afwijkt van wat gebruikelijk is (was) in deze genres. Zo noemt antikunst

antikunst Benadering van kunst die erop is gericht bestaande opvattingen en gewoonten te doorbreken. Zo staat het begrip schoonheid ter discussie, antimetrie

antimetrie In de poëzie een dichtregel die in een ander metrum geschreven is dan de overige versregels. Dikwijls bereikt de dichter hiermee een speciaal antiquariaat

antiquariaat Boekhandel die zich specialiseert in het in- en verkopen van oude boeken die in de gewone handel niet meer te verkrijgen zijn. Deze vorm antiroman

antiroman (Vage) aanduiding van een roman die qua vorm en inhoud (beschrijvingen, tijdsverloop en personages) afwijkt van wat gebruikelijk is/was antistrofe

antistrofe Tegenzang

antithese (lit.)

antithese (lit.) Stijlfiguur waarbij twee tegengestelde begrippen direct naast elkaar worden geplaatst. De antithese komt behalve in de retoriek en poëzie antithetische voorstelling

antithetische voorstelling Siermotief, bestaande uit twee identieke, spiegelbeeldig geplaatste figuren. Bekend is het reliëf boven de Leeuwenpoort

antitoneel

antitoneel (Vage) aanduiding van een toneelstuk dat qua vorm en inhoud (aktes, scènes, tijdsverloop en personages) afwijkt van wat gebruikelijk is/anti-illusionistisch toneel

anti-illusionistisch toneel Toneelvorm waarbij wordt gepoogd de afstandelijkheid tussen spelers en publiek (de toneelillusie) te doorbreken. Methode

Anton

Anton Mannennaam, van het Latijnse Antonius. Anton van Bourgondië (1384-1415), hertog van Brabant en Limburg, zoon van Filips de Stoute. Steunde Antonelli, Alessandro

Antonelli, Alessandro (1798-1888) Italiaans architect. Bouwde, door toepassing van ijzerconstructies, hoge gebouwen: o.a. de San Gaudenzio in Novara Antonello da Messina

Antonello da Messina (ca. 1430-1479) Italiaans schilder, een der belangrijkste van zijn tijd. Aanvankelijk beïnvloed door de Vlaamse primitieven. Antonides van der Goes, Joannes

Antonides van der Goes, Joannes (oorspr. Jan Anthonisz; 1647-1684) Nederlands dichter en arts, schreef in navolging van Vondel in 1671 vierdelige antoniem

antoniem Woord met tegengestelde betekenis. Voorbeelden zijn stijgen en dalen, snel en langzaam, licht en duisternis.

Antonioni, Michelangelo

Antonioni, Michelangelo (geb. 1912) Italiaans filmregisseur. Antonioni studeerde economie in Bologna en film aan het Centro Sperimentale in Rome

Antonio, Emile de

Antonio, Emile de Amerikaans regisseur van filmdocumentaires die met gebruikmaking van historisch materiaal een politiek oordeel geven over actuele antonomasia

antonomasia (Gr.: antonomazzoo = anders noemen) Stijlfiguur waarbij men de naam van iemand of iets vervangt door een andere omschrijving, soms antropogonische mythen

antropogonische mythen Mythen over het ontstaan van de mens. Ze zijn nauw verweven met de kosmogonische mythen. In de Noorse en Germaanse Antum, Aert van

Antum, Aert van (ook: Aert Anthonisz.; eerste helft 17e eeuw) Noord-Nederlands schilder; werkte van 1604-18 in Amsterdam. Bekend door zijn zeer Antwerps Liedboek

Antwerps Liedboek Gebruikelijke naam voor 'Een schoon Liedekens-Boeck...', een in 1544 door Jan Roelofs te Antwerpen uitgegeven verzameling Antwerps plateel

Antwerps plateel (Zuid-Nederlands majolica) Het aardewerk dat in de 16e en aan het begin van de 17e eeuw hoofdzakelijk in Antwerpen werd geb

Antwerpse School

Antwerpse School Aanduiding voor het werk van in en rond Antwerpen actieve schilders vanaf de opkomst van Antwerpen als cultureel centrum aan Anuszkiewicz, Richard

Anuszkiewicz, Richard (geb. 1931) Amerikaans schilder, leerling van Josef Albers. Belangrijk representant van de op art. De groepering van kleurvlakken Anzengruber, Ludwig

Anzengruber, Ludwig (1839-1889) Oostenrijks schrijver, die wereldberoemd werd door zijn drama 'Der Pfarrer von Kirchfeld' (1870), dat zich in het An-Ski

An-Ski (eig. Solomon Zainwil Rapaport; 1863-1920) Witrussisch (Jiddisch) schrijver, beïnvloed door de Haskalah en de ideeën der Narodniki. Bestudeerde apadana

apadana Ontvangsthal (zuilenhal met portieken) in de paleizen van de Perzische Achaemeniden-koningen. O.a. te Susa, Pasargadae en Persepolis.

Apelles

Apelles (tweede helft 4e eeuw v.C.) Grieks schilder, afkomstig uit Colophon. Wordt beschouwd als de grootste Griekse schilder uit de Oudheid. De aperto libro

aperto libro (Lat.: het boek geopend zijnde) Vorm van tekstverklaring waarbij men een boek op een willekeurige plaats openslaat en de eerste de beste Apex Club Orchestra

Apex Club Orchestra Band die tijdens het hoogtepunt van de New Orleans jazz in Chicago o.l.v. Jimmy Noone in de Apex Club (1926-30) speelde.

Apocalyps van Angers

Apocalyps van Angers Monumentale serie wandtapijten, in opdracht van hertog Lodewijk I van Anjou vervaardigd (1377-79) in de werkplaats van apocalyptische literatuur

apocalyptische literatuur De apocalyptische literatuur is in de religieuze literatuur het genre dat het einde beschrijft van de heersende orde in de wereld apocalytische schilderkunst

apocalytische schilderkunst De eerste apocalyptische afbeeldingen vinden we in de vroegchristelijke tijd. De afbeeldingen zijn dan echter nog beperk

apocope

apocope (Gr.: het afhouwen) Het wegvallen van een letter(greep) aan het einde van een woord, bijv. eind voor einde.

apoftegma

apoftegma (Gr.) Een korte, kernachtige zinspreuk, gewoonlijk toegeschreven aan een bekende persoonlijkheid, bijv. `t Bedgordijn, hoort dicht te zijn' apokoinou

apokoinou (Gr.: apo - van; koinou - gemeenschppelijk) Stijlfout. Zinsconstructie waarbij een deel van de ene zin bij de andere getrokken wordt: `Ferguut Apollinaire, Guillaume

Apollinaire, Guillaume (1880-1918) Frans letterkundige en kunstcriticus. Zijn invloed op de moderne richtingen in de beeldende kunst en zijn vernieuwende apollinisch

apollinisch (Als) van de Griekse god Apollo; evenwichtig; het begrip staat tegenover Dionysisch (van Dionysus: uitbundig, in vervoering).

Apollodorus van Damascus

Apollodorus van Damascus (begin 2e eeuw n.C.) Grieks bouwmeester, in dienst van keizer Trajanus van 98-117. Legde te Rome het Forum Trajanum apologie

apologie (Gr.: verdediging) Redevoering of geschrift ter verdediging en rechtvaardiging van de leer, bedoelingen of handelingen van personen of instellingen. Apol, Lodewijk Franciscus Hendrik (Louis)

Apol, Lodewijk Franciscus Hendrik (Louis) (1850-1936) Nederlands schilder en etser, representant van de Haagse School. Vooral bekend door zijn aposiopèsis

aposiopèsis (Gr.) of praecisio (Lat.) Het plotseling afbreken van een zin. Voorbeeld: I will have revenges on you both, That all the world shall - I will apostelspelen

apostelspelen Bijbelse toneelspelen die gebaseerd zijn op stof uit de `Handelingen der apostelen'. Meer in het bijzonder worden er de kritische toneelstukken Apostel, Hans Erich

Apostel, Hans Erich (1901-1972) Oostenrijks componist, leerling van Alban Berg en Schönberg. Schreef eerst kamermuziek, maar begon na 1950 apostrof

apostrof (Gr.) of aversio (Lat.) Behalve weglatings- en afkappingsteken een redekundige figuur: een spreker (of schrijver) wendt zich af van hen tot apotheose

apotheose (Gr.: vergoddelijking) Oorspronkelijk het verheffen van roemrijke personen (bijv. helden) tot de goddelijke staat. Ook gebruikt voor de appassionato

appassionato (muz.) Hartstochtelijk bewogen.

Appel, Karel

Appel, Karel (geb. 1921) Nederlands schilder, een van de oprichters van Cobra in 1948. Zijn grote internationale bekendheid dankt hij echter aan zijn Appel, René

Appel, René (geb. 1945) Nederlands taalwetenschapper en schrijver van thrillers met een literaire inslag, waarin veel zorg is besteed aan de karaktertekening appendix (lit.)

appendix (lit.) Aanhangsel. Bijlage die aan een (boek)werk wordt toegevoegd of zelfstandig wordt uitgegeven als aanvulling, verduidelijking of illus

Appiani, Andrea

Appiani, Andrea (1754-1817) Italiaans schilder. Pionier van het neoclassicisme in Italië. Volgde de monumentale stijl van Jacques Louis David. Begaafd Appianus

Appianus Grieks geschiedschrijver uit de 2e eeuw. Vestigde zich als advocaat te Rome, dat hij zeer bewonderde. Schreef zodoende gedeeltelijk bewaarde Apshoven, familie van

Apshoven, familie van Schildergeslacht uit de Zuidelijke Nederlanden (eind 16e en 17e eeuw). Tot de bekendste leden ervan horen Thomas (1622-aquaduct

aquaduct Waterleidingsysteem, vanaf de 4e eeuw v.C. door de Romeinen ontwikkeld. Vooral in later tijd verrezen bovengronds boogconstructies, die aquarel

aquarel Schildering in verschillende kleuren waterverf op papier of karton. De verf is niet dekkend, de ondergrond blijft zichtbaar. Bij gebruik van Ara Pacis Augustae

Ara Pacis Augustae Vredesaltaar, 9 v.C. opgericht door keizer Augustus op het Marsveld in Rome. In 1938 wederom opgericht.

arabesk (kunst)

arabesk (kunst) (It.: arabesco = Arabisch) Versieringsmotief van doorlopende, gestileerde planten- en bloemenmotieven, waarbij het lijnenspel overheerst. arabesque (ballet)

arabesque (ballet) Een van de belangrijkste houdingen uit het klassieke ballet. Het lichaam rust op één been. Het andere been wordt volledig gestrekt Arabisch

Arabisch Semitische taal, gesproken van Marokko tot Irak, zij het in verschillende dialecten. Mét de islam vormt het Arabisch een belangrijk element Aradi, Maria

Aradi, Maria (geboren te Högyèsz (Hongarije) 21-9-1944): Hongaarse danseres. Ze kwam in 1972 bij Het Nationale Ballet waar ze optrad in vrijwel Aragon, Louis

Aragon, Louis (1897-1982) Frans dichter en schrijver. Behoorde tot de vroege surrealisten, maar brak met hen vanwege zijn communistische opvattingen Arakawa, Sjoesakoe

Arakawa, Sjoesakoe (geb. 1936) Japans beeldend kunstenaar, sedert 1961 in New York gevestigd. Vervaardigt 'blauwdrukken' voor schilderijen: monochrome Aramees

Aramees Semitische taal die in het begin van onze jaartelling werd gesproken in Palestina en door rabbijnen nog lange tijd daarna werd gebruikt. In Arany, János

Arany, János (1817-1882) Hongaars dichter, wiens nationalistische epen en balladen tot de hoogtepunten der Hongaarse literatuur behoren en in zijn Arbasino, Alberto

Arbasino, Alberto (geb. 1930) Italiaans schrijver en criticus. Zijn romans zijn bitter en cynisch van toon, maar bieden tegelijkertijd een scherpe analyse Arbeau, Thoinot

Arbeau, Thoinot (eig. Jehan Tabourot; 1520-1595) Frans schrijver, kanunnik te Langres. Schrijver van het beroemde 'Orchésographie et traité en forme Arbus, André

Arbus, André (1903-1969) Frans beeldhouwer en decorateur. Als reactie op de strengheid van het functionalisme liet hij zich inspireren door de Lodewijk Arbus, Diane

Arbus, Diane (1923-1971) Amerikaans fotografe. Werkte o.a. voor 'Vogue' en 'Harper's Bazaar'. Zeer bekend door haar fascinerende foto's van mensen Arbuthnot, John

Arbuthnot, John (1667-1735) Schots arts en schrijver, bevriend met Swift en Pope, lijfarts van koningin Anna sinds 1709. Zijn 'History of John Bull' Arbuthnot, Malcolm

Arbuthnot, Malcolm (1874-1967) Brits schilder en fotograaf. Als fotograaf is hij bekend om zijn portretten, als schilder om zijn geabstraheerde landschappen arcade

arcade Reeks bogen, rustend op pijlers of zuilen. Reeds door de Romeinen toegepast bij de bouw van aquaducten, theaters en thermen (ook boven elkaar). Arcadismo

Arcadismo Literaire stroming, vooral in Italië, Portugal en Brazilië, die zich keerde tegen de verbale excessen van de barok. In Italië ontstaan met de Arcand, Denys

Arcand, Denys (geb. 1941) Canadees filmregisseur die internationale vermaardheid kreeg door 'La maudite galette' (1972) en 'Rejeanne Padovani' (arcering

arcering Rond 1500 in de houtsnede ingevoerde techniek om d.m.v. het naast elkaar zetten van vele kleine streepjes schaduwpartijen aan te geven. Behalve Archaïsche kunst

Archaïsche kunst Benaming van een periode in de Griekse bouwkunst en beeldende kunst die loopt van de 7e tot begin 5e eeuw. v.C.

archaïsme

archaïsme (Gr.: archaios=oud) Ouderwetse uitdrukking (of toestand). Stijlmiddel waarbij de auteur door het gebruik van verouderde uitdrukkingen, archeologie

archeologie De archeologie houdt zich bezig met het ontdekken, opgraven en bestuderen van materiële overblijfselen uit het verleden van de mens. Archer, Jeffrey

Archer, Jeffrey (Howard; geb. 1940) Britse conservatieve politicus en bestseller-romanschrijver. Na op jeugdige leeftijd fortuin te hebben gemaakt,

Archipenko, Alexander

Archipenko, Alexander (1887-1964) Russisch beeldhouwer, aquarellist en lithograaf. Vertrok in 1908 naar Parijs, in 1920 naar Berlijn en in 1923 Archipoeta

Archipoeta (Lat.: Aartsdichter) Bijnaam van een Duits of Frans dichter uit tweede helft 12e eeuw, belangrijkste vertegenwoordiger der vagantenliteratuur, architect

architect Ontwerper van bouwwerken. Maakt tekeningen, berekeningen, raamt kosten en ziet erop toe dat ontwerp en uitvoering voldoen aan wettelijk architectuurstuk

architectuurstuk Schilderstukken en tekeningen waarbij de architectuur hoofdmotief is, bijv. schilderijen van kerken (in- en exterieur). In de tweede architraaf

architraaf (hoofdbalk) In de klassieke bouwkunst het onderste dragende deel van een hoofdgestel, dat rust op de kapitelen der zuilen.

archivolt

archivolt Voorzijde van een boog, meestal geprofileerd of van een versiering voorzien. In de Romaanse en gotische architectuur ook de benaming van Arcimboldo, Giuseppe

Arcimboldo, Giuseppe (ca. 1530-1593) Italiaans schilder, hofschilder te Praag. Specialisme: het samenstellen van allegorische en menselijke figuren Ardant, Fanny

Ardant, Fanny (geb. 1949) Frans actrice. Werd vooral bekend door de nauwe samenwerking met regisseur François Truffaut in zijn twee laatste films, Arean, Jenny

Arean, Jenny (geb. Lisse 1942) Nederlands cabaretière. Diverse musicals, o.a. 'Anatevka' (1966), de Club (1969) en andere producties; het caberetprogramma Arenas, Reinaldo

Arenas, Reinaldo (1943-1990) Cubaans schrijver. Arenas was een vertegenwoordiger van de 'nueva novela', de nieuwe, experimentele Latijns-Amerikaanse arenatoneel

arenatoneel Vorm van toneel waarbij het speelvlak zich te midden van het publiek bevindt.

Arends, Johannes Cornelis (Jan)

Arends, Johannes Cornelis (Jan) (1925-1974) Nederlands schrijver en dichter. Poëzie getuigt van voorkeur voor Franse cultuur en literatuur, proza Arendt, Erich

Arendt, Erich (1903-1984) Oostduits dichter. Hij ging in 1934 naar Spanje waar hij zich tijdens de Burgeroorlog aansloot bij een republikeinse divisie. Arentsz., Arent

Arentsz., Arent (ook: Cabel; ca. 1585-vóór 1635) Nederlands schilder; werkte in de trant van Hendrick Avercamp. Schilder van rivierlandschappen Argentina, La

Argentina, La (eig. Antonia Mercé; Buenos Aires, 4-9-1890, Bayonne, 18-7-1936) Spaans danseres en choreografe. Heeft veel bijgedragen tot de belangstelling Argentinita, La

Argentinita, La (López Gulves, Encarnación, 1848-1945) Spaans danseres, die reeds op vierjarige leeftijd dansonderricht kreeg. Als zesjarige trad zij Argento, Dario

Argento, Dario (geb. 1943). Italiaans regisseur. Zoon van een filmproducent, begonnen als assistent van Sergio Leone. Specialiseerde zich in grafisch Argerich, Martha

Argerich, Martha (geb. 1941) Argentijns pianiste. Argerich debuteerde al in 1946 en kwam in 1955 naar Europa. Zij studeerde bij Friedrich Gulda, Arguedas, Alcides

Arguedas, Alcides (1879-1946) Boliviaans historicus, schrijver en diplomaat, wiens roman 'Raza de bronce' (1919) een der hoogtepunten van het indigenismo aria

aria Compositie voor zangstem met instrumentale begeleiding. Hoewel de zelfstandige concertaria voorkomt, is de aria doorgaans onderdeel van een Aribau y Farriols, Bonaventura Carles

Aribau y Farriols, Bonaventura Carles (1798-1862) Catalaans dichter en econoom, wiens 'Oda a la pàtria' beschouwd wordt als het begin van een arietta

arietta Eenvoudige, korte, tweedelige aria, vooral voorkomend in 17e- en 18e-eeuwse Italiaanse opera's.

Arion, Frank Martinus

Arion, Frank Martinus (eig. Frank Efraim Martinus; geb. 1936) Antilliaans (Curaçaos) schrijver en dichter in wiens werk zijn geboorteland een grote arioso

arioso Kort, instrumentaal begeleid zangstuk dat het voorafgegane recitatief beknopt samenvat en verbindt met de erop volgende aria. Arioso wordt Ariosto, Ludovico

Ariosto, Ludovico (1474-1533) Italiaans dichter. Schrijver van het omvangrijke verhalende gedicht 'Orlando Furioso', dat wordt beschouwd als één Aristarchus van Samothrace

Aristarchus van Samothrace (217-145 v.C.) Grieks taalkundige, werkzaam te Alexandrië. Aristarchus gaf het werk uit van de grootste Griekse schrijve

Aristophanes

Aristophanes (ca. 445-ca. 385 v.C.) Grieks blijspeldichter, grootste en voor ons enige vertegenwoordiger van de oude komedie. Van zijn ca. 40 komedies aristotelisch model

aristotelisch model Door Aristoteles in zijn Poetica (ca. 325 v.C.) geschetst model voor de opbouw van een toneelstuk. Na een eventuele proloog v

aristotelische eenheden

aristotelische eenheden Door de Italiaan Lodovico Castelvetro (ca. 1505-1571) ontworpen theorie dat in een toneelstuk eenheid van tijd, plaats en Arita

Arita Plaats op het Japanse eiland Kioesjoe. Hier werd sedert begin 16e eeuw wit porselein met een blauwe onderglazuurdecoratie vervaardigd. Ook Arkin, Alan

Arkin, Alan (geb. 1934) Amerikaans filmacteur en -regisseur. Speelde o.a. in 'Wait until dark' (Terence Young, 1967), 'The heart is a lonely hunter' (Arland, Marcel

Arland, Marcel (1899-1986) Frans schrijver, criticus en essayist. Schreef psychologische romans. Aanvankelijk beïnvloed door André Gide. Ontving Arlen, Harold

Arlen, Harold (1905-1986) (eig. Arluck, Chaim) Amerikaans componist. Zong aanvankelijk in zijn vaders synagoge en werd vervolgens jazzpianist Arletty

Arletty (1898-1992) Frans actrice. Begonnen als danseres bij de revue, werd Arletty wereldberoemd door haar rollen in films van Marcel Carné, zoals Arman

Arman (eig. Armand Fernandez; geb. 1928) Frans beeldend kunstenaar. Medeoprichter van de Nouveaux Réalistes (1960). Bekend door zijn 'accumulations', Armando

Armando (eig. Herman Dirk van Dodeweerd; geb. 1929) Nederlands schilder en dichter, actief in de Nul-groep, betrokken bij het tijdschrift Gard Sivik. Armatrading, Joan

Armatrading, Joan (geb. 1950) Brits popzangeres en gitariste, geboren op het eiland Saint Kitts. Vertrok in 1958 naar Engeland en debuteerde met Armeens

Armeens Zelfstandige taal, behorend tot de Indo-Europese taalfamilie, vermoedelijk verwant aan de taal der Frygiërs. De taal is beïnvloed door het Armeense kunst

Armeense kunst Kunst van de Armeniërs. Het woongebied van de Armeniërs was niet vast omgrensd, maar had als kern steeds het dal van de Araks Armitage, Kenneth

Armitage, Kenneth (geb. 1916) Engels beeldhouwer; maakt (semi)abstracte bronsplastieken die (groepen van) mensen voorstellen, waarbij de wijduitgesponnen, Armory Show

Armory Show Tentoonstelling van moderne Amerikaanse en Europese schilderkunst, in 1913 in New York gehouden in een wapenopslagplaats (armory). Armstrong, Louis

Armstrong, Louis (1900-1971) Eén van de grootste musici die de jazz heeft gekend. Hij werd evenals de jazz in New Orleans geboren, en leerde op Arnaud, Georges

Arnaud, Georges (1917-1987) (eig. Girard, Henri) Frans romanschrijver. Arnaud is een zoon van de schrijver Georges Girard. Wegens zijn avontuurlijk Arnaut, Daniel

Arnaut, Daniel Provençaals troubadour uit de 12e eeuw, van wie 18 liederen bewaard zijn gebleven. Was een verfijnd dichter en groot woordkunstenaar, Arndt, Ernst Moritz

Arndt, Ernst Moritz (1769-1860) Duits dichter. Studeerde theologie en geschiedenis en was hoogleraar te Greifswald en Bonn. Arndt was een strijdvaardige Arne, Thomas Augustine

Arne, Thomas Augustine (1710-1778) Brits componist van vele opera's, masques, pantomimes en toneelmuziek. Uit de masque 'Alfred' (1740) stamt Arnhemse faience

Arnhemse faience Aardewerk, in 1759 tot 1773 gemaakt in de werkplaats van Jan van Kerkhoff. Daar pottenbakkers werden aangetrokken uit Delft Arnim, Bettina von

Arnim, Bettina von (eig. Anna Elisabeth Brentano; 1785-1859) Duits schrijfster, gehuwd met Achim von Arnim, woordvoerster der Romantiek. Va

Arnim, Ludwig Joachim (Achim) von

Arnim, Ludwig Joachim (Achim) von (1781-1831) Duits romantisch schrijver, gehuwd met Bettina Brentano. Hij is vooral bekend gebleven door Arnold

Arnold Germaanse mannennaam: 'als een adelaar heersend'. Ook Arnoud.

Arnoldi, Heiko Eltjo (Ko)

Arnoldi, Heiko Eltjo (Ko) (1883-1964) Nederlands acteur en regisseur. Speelde onder andere bij Royaards en Verkade, richtte in 1933 gezelschap Het

Arnolfo di Cambio

Arnolfo di Cambio (ca. 1245-ca. 1310) Italiaans architect en beeldhouwer van de gotiek. Bekend door zijn grafmonument voor kardinaal De Braye Arntzenius, Floris

Arntzenius, Floris (Pieter Florentius Nicolaas Jacobus, 1864-1925) Nederlands schilder, oom van Paul. Behoorde tot de jongere garde van de Haagse Arntzenius, Paul

Arntzenius, Paul (1883-1965) Nederlands schilder, neef van Floris. Schilder van landschappen, zee- en strandgezichten en stillevens in een aan het Arntz, Gerd

Arntz, Gerd (1900-1988) Duits-Nederlands graficus. In de jaren twintig vond Arntz aansluiting bij de Keulse Progressieven, een kunstenaarsgroep die Arnulf

Arnulf Germaanse mannennaam (betekenis: arend en wolf). Naam van enkele graven van Vlaanderen: Arnulf I de Grote (reg. 918-965), breidde zijn

Arnulfus van Leuven

Arnulfus van Leuven (ca. 1200-1250) Brabants (Latijns) kroniekschrijver, abt van cisterciënzer abdij van Villers. Zijn grote gedicht 'De passione Domini' Arondéus, Willem

Arondéus, Willem (1894-1943) Nederlands schilder en schrijver, maakte monumentale tapijtontwerpen en wandschilderingen, o.a. in Rotterdams stadhuis. Aron, Jean-Paul

Aron, Jean-Paul (1927-1988) Frans schrijver en filosoof. Aron was een neef van de beroemde Franse filosoof Raymond Aron. Zelf studeerde hij ook arpeggio

arpeggio (muz.) Wijze van spelen waarbij de noten van een akkoord niet gelijktijdig, maar na elkaar worden gespeeld, en wel zodanig dat alle noten Arpino, Giovanni

Arpino, Giovanni (1927-1987) Italiaans schrijver, bekend geworden door zijn bekroonde roman 'l'Ombra delle colline' (1964), die de problemen behandelt Arp, Jean (Hans)

Arp, Jean (Hans) (1887-1966) Een zeer belangrijke kunstenaar uit de periode tussen de twee wereldoorlogen. Ook na 1945 oefende hij grote invloed Arrabal, Fernando

Arrabal, Fernando (geb. 1932) Spaans schrijver en cineast, die in het algemeen in het Frans publiceert. Zijn werk valt onder het absurdisme, maar zelf arrangement

arrangement Bewerking van een bestaande melodie of compositie. Wordt meestal gedaan om het werk geschikt te maken voor andere instrumenten Arrau, Claudio

Arrau, Claudio (1903-1991) Chileens pianist. Claudio debuteerde reeds op 5-jarig leeftijd, daarna voltooide hij zijn studie in Berlijn (o.a. bij Martin Arrianus

Arrianus (ook Flavius Arianus; ca. 95-ca. 175) Grieks schrijver, werd Romeins consul en stadhouder van Cappadocië. Zijn 'Anabasis Alexandri Magnum' Ars amandi

Ars amandi (ook Ars amatoria = De kunst der vrijage) Beroemdste werk van de Romeinse dichter Ovidius, bestaande uit drie boeken. De eerste twee ars antiqua

ars antiqua (Lat.: oude kunst) Naam waarmee de muziek van de 13e eeuw in Frankrijk werd aangeduid, ter onderscheiding van de erop volgende ars ars moriendi

ars moriendi (ook: ars bene moriendi; Lat.: de kunst om op de juiste manier te sterven) Latijnse titel van `Dat Sterfboeck',het vermaardste blokboek ars nova

ars nova (Lat.: nieuwe kunst) Naam voor ontwikkeling der muziek in Frankrijk gedurende de periode ca. 1300-ca. 1375. De naam is ontleend aan een ars poëtica

ars poëtica (Lat.: poëtische kunst; poëtiek) Theorie, leer(boek) van de dichtkunst. De Poetica (ca. 325 v.C.) van Aristoteles (384-322 v.C) is de eerste arsis en thesis

arsis en thesis (Gr.: het opheffen en neerzetten) Aanduidingen voor respectievelijk een beklemtoonde en een onbeklemtoonde lettergreep. De termen art brut

art brut Kunst gemaakt door mensen die buiten de officiële kunstwereld staan: amateurschilders, kinderen, gehandicapten, gevangenen, psychiatrische art deco

art deco Stijl in de kunstnijverheid tussen ca. 1910 en 1940. In mindere mate wordt de term voor architectuur, schilder- en beeldhouwkunst gebruikt. Art Ensemble of Chicago

Art Ensemble of Chicago Free jazz-groep, sinds 1969 bestaande uit trompettist Lester Bowie, bassist Malachi Favors en de saxofonisten Joseph Jar

art nouveau

art nouveau (ook o.m. Jugendstil, Liberty Style, Sezessionsstil, Slaoliestijl) Stijlperiode in de beeldende kunst in Europa tussen ca. 1890 en 1914. Was Art & Language

Art & Language Groep Engelse en Amerikaanse kunstenaars die hun ideeën over functie en wezen van kunst, vooral over de verhouding tussen concept Artan de Saint Martin, Louis Victor

Artan de Saint Martin, Louis Victor (1837-1890) Belgisch (Vlaams) schilder, bevriend met Corot en Courbet. Vooral bekend om zijn onstuimige zeegezichten. Artaud, Antonin

Artaud, Antonin (1896-1948) Frans theatertheoreticus, acteur en schrijver, aan wiens werk tijdens zijn leven weinig belang werd gehecht; pas na zijn Arte de furtar

Arte de furtar Portugese politieke en moralistische satire in proza, waarin de hebzucht van de Portugezen en hun bedrevenheid in het bedriegen van arte mayor

arte mayor Spaanse versvorm met verzen van 9-11 lettergrepen.

arte menor

arte menor Spaanse versvorm met verzen van 8 of minder lettergrepen.

arte povera

arte povera Aanduiding van een stroming in de beeldende kunst in Italië, ontstaan midden jaren zestig. De naam is ontleend aan de titel van een tentoonstelling artefact

artefact Voorwerp dat door de mens is gemaakt, bijv. een bewerkte steen. Een van de sleutelbegrippen in de archeologie. Term afkomstig van de Pra

artes liberales

artes liberales (vrije kunsten) Term die vanaf de Romeinse tijd gebruikt wordt voor de wetenschappen die een vrijgeboren man waardig waren (in tegenstelling Arthurromans

Arthurromans Middeleeuwse hoofse ridderromans over de legendarische Britse koning Arthur en zijn ridders van de Ronde Tafel (ca. 500). Zij ontstonden Arthur, Jean

Arthur, Jean (1908-1991) (eig. Gladys Greene) Amerikaans filmactrice. Jean Arthur debuteerde in 1923 in 'Cameo Kirby,' een western van John Ford, Arti et Amicitiae

Arti et Amicitiae (Latijn: voor kunst en vriendschap) Maatschappij van kunstenaars en kunstliefhebbers, in 1839 te Amsterdam opgericht op initiatief articulatieprocessen

articulatieprocessen (supraglottale kenmerken) In de keel-mondholte voorbij de stembanden wordt het stemgeluid beïnvloed door een vijftal articulatieprocessen: artotheek

artotheek (kunstuitleenbureau) 'Verhuurt' kunstwerken tegen een geringe vergoeding met het doel de afstand tussen publiek en kunst te verkleinen. Arts and Crafts Movement

Arts and Crafts Movement Kunstenaarsbeweging, ontstaan omstreeks 1875 in Engeland. Zette zich af tegen fabricage van onesthetische industriële Artschwager, Richard

Artschwager, Richard (geb. 1923) Amerikaans beeldend kunstenaar, tot 1962 industrieel ontwerper. Zijn machinaal aandoende objecten worden tot

Arts, Arno

Arts, Arno (geb. 1947) Nederlands beeldend kunstenaar, bekend van o.m. tekeningen in fotorealistische stijl, stempelgrafieken, objecten videoproducties Arundel-Society

Arundel-Society (1848-1897) Engels genootschap dat zich ten doel stelde de belangstelling voor de schilderkunst te bevorderen door middel van het Asam, gebroeders

Asam, gebroeders Cosmas Damian (1686-1739) en Egid Quirin (1692-1750), Zuidduitse schilders, architecten en stukadoors. Belangrijke vertegenwoordigers ASCAP

ASCAP (American Society of Composers, Authors and Publishers) Amerikaanse organisatie van componisten, schrijvers en uitgevers, opgericht in Asch, Sholem

Asch, Sholem (1880-1957) Pools (Hebreeuws en Jiddisch) schrijver, die in zijn werk het joodse leven in al zijn facetten beschreef en een brug sloeg asclepiadische strofe

asclepiadische strofe Strofe bestaande uit een spondee, een choriambe en twee dactylen, of uit een spondee, drie choriamben en een jambe.

Ashbee, Charles Robert

Ashbee, Charles Robert (1863-1942) Brits architect en ontwerper. Belangrijk figuur van de Arts and Crafts Movement. Pionier van de moderne arch

Ashby, Hal

Ashby, Hal (1936-1988) Amerikaans filmregisseur. Ashby werkte na zijn studie bij het theater, maar stapte over naar de film, waar hij als 'editor' (verantwoordelijk Ashby, Harold Kenneth

Ashby, Harold Kenneth (geb. 1925) Amerikaans jazzsaxofonist, beïnvloed door Ben Webster. Kreeg in 1968 een vaste plaats in het orkest van Duke

Ashcan School

Ashcan School Aanduiding voor een groep kunstenaars die in de jaren dertig op somber getinte, realistische wijze allerlei misstanden in de Amerikaanse Ashcroft, Edith Margaret Emily (Peggy)

Ashcroft, Edith Margaret Emily (Peggy) (1907-1991) Brits actrice. Peggy Ashcroft was een van de grootste Britse actrices van deze eeuw. Zij maakte Ashkenazy, Vladimir

Ashkenazy, Vladimir (geb. 1937) Russisch pianist en dirigent. Ashkenazy studeerde in Moskou en behaalde een tweede prijs op het (vijfde) Chopin-Ashton, Frederick

Ashton, Frederick (geboren te Guayaquil (Ecuador) 17-9-1904 - overleden te Suffolk 19-8-1988): Brits danser en choreograaf, opgeleid door Leonide asianisme

asianisme Literaire beweging in de Griekse cultuurcentra van Klein-Azië (3e eeuw v.C.); een reactie op de klassieke, aan strenge regels gebonden Attische Asimov, Isaac

Asimov, Isaac (1920-1992) Russisch-Amerikaans biochemicus en schrijver. Asimov werd beroemd door zijn talloze science fiction-romans en -verhalen, Askenase, Stefan

Askenase, Stefan (1896-1985) Pools-Belgisch pianist. Askenase studeerde in Wenen bij Emil von Sauer, debuteerde aldaar in 1919 en was van 1922-Asma, Feike

Asma, Feike (1912-1984) Nederlands organist en dirigent. Asma was een leerling van Jan Zwart. Hij was organist achtereenvolgens in Den Helder, aspect (taalw.)

aspect (taalw.) Categorie van het werkwoord (verbum), evenals wijs (modus) en tijd (tempus). Komt voor in het Russisch, maar ook bij niet-Slavische Asplund, Eric Gunnar

Asplund, Eric Gunnar (1885-1940) Zweeds architect. Brak omstreeks 1930 met de neoclassicistische traditie in zijn land en werd een pionier van het Asprucci, Antonio

Asprucci, Antonio (1723-1818) Italiaans architect. Een der eerste neoclassicistische bouwmeesters van Rome. Bekend door de renovatie van Villa

Asquith, Anthony

Asquith, Anthony (1902-1960) Engels filmregisseur. Asquith begon in de tijd van de stomme film met het maken van sfeervolle thrillers, o.a. 'Shooting Assad, Sergio en Odair

Assad, Sergio en Odair Braziliaans gitaarduo. Sergio (geb. 1952) en Odair (geb. 1956) kregen al heel vroeg gitaarles. Hun lerares was Monina Ta

assai

assai (muz.) Veel, zeer, meestal in combinatie met andere aanduidingen: allegro assai.

Assche, Armand Van

Assche, Armand Van (1940-1990) Vlaams dichter en literatuurwetenschapper. Van Assche studeerde psychologie en Germaanse filologie in Leuven

Asselbergs, Gustave

Asselbergs, Gustave (1938-1964) Nederlands beeldend kunstenaar, die collage-achtige schilderijen en tekeningen produceerde in de trant van de Asselyn, Jan

Asselyn, Jan (1610-1652) Nederlands schilder en etser; verbleef lange tijd in Frankrijk en Italië. Bekend van italianiserende landschappen.

assemblage (kunst)

assemblage (kunst) Techniek in de beeldende kunst, toegepast vanaf ca. 1920. De term duidt op het samenvoegen van losse elementen en materialen Asser, Eli

Asser, Eli (geb. 1922) Nederlands tekstschrijver, was lid van journalistencabaret De Inktvis, schreef eerst teksten voor radioprogramma's (o.a. 'Mimoza' associatie (lit.)

associatie (lit.) In de taalkunde en stijlleer: de onwillekeurige, veelal emotionele verbinding van verwante voorstellingen of begrippen. Vrije associatie, Association for the Advancement of Creative Musicians

Association for the Advancement of Creative Musicians (AACM) In 1965 opgerichte organisatie van avant-gardistische jazzmusici uit Chicago. assonantie

assonantie (halfrijm, klinkerrijm) Versvorm waarbij de klinkers van de beklemtoonde lettergrepen in klank overeenkomen, maar niet de daarop volgende Assyrische kunst

Assyrische kunst Culturele uitingen van het Assyrische rijk. Hoewel in de Assyrische cultuur veel sporen van de Soemerische zijn terug te vinden Astafjev, Viktor Petrovitsj

Astafjev, Viktor Petrovitsj (geb. 1924) Russisch schrijver. Publiceerde aanvankelijk verhalen, later ook novellen. Zijn proza kenmerkt zich door aan

Astaire, Fred

Astaire, Fred (eig. Frederick Austerlitz; 1899-1987) Amerikaans danser en zanger, die aanvankelijk optrad met zijn zuster Adele. Beroemd geworden Astor, Mary

Astor, Mary (1906-1987) (eig. Langhanke, Lucille V.) Amerikaans actrice. Als dochter van een Duitse immigrant begon Mary Astor haar carrière in astragaal

astragaal Smal, ringvormig profiel tussen schacht en kapiteel van een zuil. Vooral veel voorkomend in de Griekse bouwkunst.

Astrodome

Astrodome (eig. Harris County Sports Stadium) Een van 's werelds grootste sporthallen, voltooid in 1965, bij Houston (VS). Heeft een plastic koepel Astruc, Alexandre

Astruc, Alexandre (geb. 1923) Frans filmtheoreticus. Astruc begon als journalist en werd later assistent van Achard en Marc Allégret. Hij is vooral Asturias, Miguel Angel

Asturias, Miguel Angel (1899-1974) Guatemalteeks schrijver, een der vertegenwoordigers van het Latijns-Amerikaanse Indigenismo. Studeerde cultu

Ast, Balthazar van der

Ast, Balthazar van der (ca. 1593-1657) Nederlands schilder, waarschijnlijk leerling van Ambrosius Bosschaert de Oude. Typerend zijn zijn minuti

asyndeton en polysyndeton

asyndeton en polysyndeton Stijlfiguren waarmee het effect van een opsomming (enumeratie) verhoogd wordt door resp. een verbindingswoord opzettelij

Ateliers, de

Ateliers, de Werkcentrum voor beeldende kunstenaars, dat (aankomende) kunstenaars de mogelijkheid biedt met andere ervaren kunstenaars samen Atget, Eugène

Atget, Eugène (eig. Jean Eugène Auguste; 1857-1927) Frans fotograaf. Opende in Montparnasse een fotostudio en leverde op bestelling `documents Atherton, Gertrude Franklin

Atherton, Gertrude Franklin (1857-1948) Amerikaans romanschrijfster en feministe, die zich in haar werk keert tegen het Amerikaanse puritanisme Atkins, Chet

Atkins, Chet (geb. 1924) Amerikaans country & western gitarist, die een groot aantal platen heeft gemaakt; vooral van betekenis door zijn invloed op atlant

atlant Mannenfiguur die in de architectuur als zuil fungeert. Draagt het hoofdgestel van een bouwwerk. De atlant is te vergelijken met de vrouwelijke Atomium

Atomium Opmerkelijkste restant van de Wereldtentoonstelling in Brussel van 1958. Het gebouw heeft de vorm van een 150 miljard maal vergroot model atonale dichtkunst

atonale dichtkunst Een stroming in de dichtkunst van de jaren vijftig. De benaming atonaal gaat terug op de muziek en wil zeggen: zonder grondto

atonaliteit

atonaliteit Omstreeks 1900 ontstaan muziekbegrip, waarmee aangeduid wordt dat het heersende tonale systeem wordt losgelaten, zij het met behoud atrium (bouwk.)

atrium (bouwk.) Overdekte, centraal gelegen ruimte in het Romeinse woonhuis. In het midden een bassin (impluvium), gelegen onder de opening in Attenborough, Lord Richard

Attenborough, Lord Richard (geb. 1923) Engels acteur, filmregisseur en -producent. Maakte als acteur naam in films als 'Private's progress' (1956),

Atterbom, Per Daniel Amadeus

Atterbom, Per Daniel Amadeus (1790-1855) Zweeds filosoof en letterkundige, introduceerde onder invloed van Friedrich von Schelling de Romantiek atthidografen

atthidografen Samenstellers van zgn. atthides, in de Griekse literatuur beschrijvingen van Attische sagen, historie, cultus en topografie (ca. 350-200 attica (kunst)

attica (kunst) (ook: attiek) Verhoging boven de kroonlijst van een gevel. Deed dienst als borstwering die het dak moest maskeren. Kwam reeds voor atticisme

atticisme In de oude Griekse letterkunde het navolgen van het zuiver Attisch dialect, bij verschillende schrijvers in de hellenistische en Romeinse tijd. Attisch zout

Attisch zout Uitdrukking ontstaan uit bewondering voor de grote klassiek-literaire geesten van het Griekse Attica. Zegt men dat iemand zijn woorden Attische komedie

Attische komedie Een van de vroegste, vnl. uit de Dionysus-optochten voortgekomen Griekse komedievormen. Geschreven in het Attisch: het dialect Attische oratoren

Attische oratoren (Attische redenaars) Uit de hellenistische tijd stammende lijst met de namen der belangrijkste vertegenwoordigers der Attische welsprekendheid, attitude (ballet)

attitude (ballet) Ballethouding waarbij het lichaam rust op één been terwijl het andere been in de knie gebogen achterwaarts of voorwaarts wordt geheven. attributief en predicatief

attributief en predicatief Zowel adjectieven als bepalingen kunnen t.o.v. het taalbouwsel dat ze nader bepalen attributief en predicatief geplaatst worden, attribuut (kunst)

attribuut (kunst) Teken waardoor een in de kunst voorgesteld persoon herkenbaar is. Er zijn algemene attributen, zoals de aureool, en individuele, bijv. Atwood, Margaret

Atwood, Margaret (geb. 1939) Canadees schrijfster, debuteerde met de dichtbundel 'Double Persephone' (1961) en werd internationaal bekend met aubade

aubade Ochtendhulde (Fr. aube = ochtend) In de loop der 17e/18e eeuw gebruikelijke titel van in de ochtend ten gehore gebrachte liederen. Later ook aube (lit.)

aube (lit.) (Fr.: dageraad; Sp.: alba) Vorm van hoofse lyriek, ontstaan in de 12e-eeuwse Occitaanse poëzie in Frankrijk. Centraal thema: de scheiding Auber, Daniël François Esprit

Auber, Daniël François Esprit (1782-1871) Frans operacomponist, met Adam meester van de opéra comique, wiens elegante en goed in het gehoor Aubroeck, Karel

Aubroeck, Karel (1894-1986) Belgisch beeldhouwer. Bekend om zijn monumentale beeldhouwkunst. Hij begon als houtsnijder en ging later ook beeldhouwen. Aub, Max

Aub, Max (1903-1972) Spaans schrijver van Frans-Duitse afkomst, woonde van 1914-39 in Spanje, ging via Frankrijk in 1942 naar Mexico; behoorde auctoriaal

auctoriaal Wordt gezegd van een vertelsituatie waarbij een alwetende, almachtige en alomtegenwoordige verteller optreedt. Deze verteller staat buiten Auden-groep

Auden-groep (Generatie van Dertig, Pylon Poets) Een groep linkse dichters in Groot-Brittannië uit de jaren dertig, waartoe behalve W.H. Auden (1907-Auden, Wystan Hugh

Auden, Wystan Hugh (1907-1973) Engels-Amerikaans dichter. Bekend geworden als W.H. Auden, leider van de zgn. Auden-groep, een groep dichter

auditie

auditie (Lat.: auditio = het aanhoren) Besloten zitting waarbij (beginnende) kunstenaars een proeve van bekwaamheid afleggen, ten einde tot instelling audition colorée (Fr.)

audition colorée (Fr.) (Fr.) Een stijlelement waarbij geluids- en kleurwaarneming aan elkaar worden gekoppeld, bijv. `juichschaterde het oranje' (Van Audran, familie

Audran, familie Franse familie van graveurs, schilders en tapijtwevers. Bekendste figuren: Charles (1594-1674), graveerde in de stijl van Abraham Audran, Stéphane

Audran, Stéphane (geb. 1938) Frans filmactrice, bekend uit films van Claude Chabrol, lange tijd haar echtgenoot: onder andere 'Les biches' (1967), Audubon, John James

Audubon, John James (1785-1851) Amerikaans ornitholoog, schilder en tekenaar. Beroemd door zijn wetenschappelijk geobserveerde, fijnzinnige

Auel, Jean M.

Auel, Jean M. (geb. 1936) Amerikaanse schrijfster die in de jaren tachtig populair is geworden door de prehistorische romancyclus `Earth Children'

Augér, Arleen

Augér, Arleen (1939-1993) Amerikaans zangeres. Met haar debuut bij de Weense Staatsopera in 1967 als Koningin van de Nacht in Mozarts 'Die Zauberflöte' Augustan Age

Augustan Age In het algemeen een hoogtepunt in de literaire geschiedenis van een land, genoemd naar keizer Augustus, tijdens wiens regeringsperiode August, Bille

August, Bille (geb. 1948) Deens filmregisseur en scenarioschrijver. August behaalde in 1971 het diploma van de Deense filmschool. Eind jaren zeventig aula

aula In de Griekse en Romeinse architectuur oorspronkelijk de voorhof van een huis. In middeleeuwse kerken het (leken)schip tegenover het priesterkoor. Auld, Georgie

Auld, Georgie (1919-1990) (eig. John Altwerger) Amerikaans jazzsaxofonist. Auld kreeg zijn eerste bekendheid in 1937 als saxofonist in het orkest aulos

aulos Rieten blaasinstrument uit de Griekse Oudheid, behorend tot de familie der schalmeien en doorgaans in paren bespeeld. Het aantal vingergaten aureool

aureool Stralenkrans rond hoofd of lichaam van Christus en heiligen. Om het lichaam van Christus wordt vaak een amandelvormig aureool, die mandorla Auric, Georges Abel Louis

Auric, Georges Abel Louis (1899 - 1983) Frans componist. Auric was een leerling van de Scola Cantorum te Parijs (o.a. bij Vincent d'Indy). Hij was

Ausdruckskunst

Ausdruckskunst Duitse benaming voor expressionisme: de directe uitdrukking van wat in de mens omgaat. Centraal stond de directe weergave van Ausdrucktanz

Ausdrucktanz Expressionistische Duitse dans uit het begin van de twintigste eeuw, met als vertegenwoordigers: Mary Wigman, Yvonne Georgi, Gertrud Austen, Jane

Austen, Jane (1775-1817) Engels romanschrijfster. Haar romans beschrijven het leven van de gegoede middenstand van het Zuid-Engelse platteland Auster, Paul

Auster, Paul (geb. 1947) Amerikaans schrijver die na zijn studies aan de prestigieuze Columbia Universiteit, in de jaren zeventig gedichten begon te Austin High School Gang

Austin High School Gang In 1922 te Chicago opgericht jazzorkest, dat bestond uit leerlingen van de Austin High School. Is van historisch belang

Austria, Maria Karoline

Austria, Maria Karoline (eig. Maria Karoline Oesterreicher; 1915-1975) Fotograaf van Boheemse afkomst. Zij emigreerde in 1937 naar Nederland Austronesische talen

Austronesische talen De vermoedelijk grootste taalfamilie ter wereld, vroeger Maleis-Polynesische talen genoemd. Deze talen worden gesproken op Austro-aziatische talen

Austro-aziatische talen Familie van talen die voornamelijk worden gesproken in Zuid- en Zuidoost-Azië. Tot deze familie behoren de Mundatalen Autant-Lara, Claude

Autant-Lara, Claude (geb. 1903) Frans filmregisseur, eerst werkzaam als decorontwerper, later assistent van René Clair. Films o.a.: 'Lettres d'amour' auteur

auteur Schrijver van boeken e.d.

auteursrecht

auteursrecht (copyright) Uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit autobiografie

autobiografie (Gr.: beschrijving van het eigen leven) In de autobiografie probeert een mens die tot een zekere ontwikkeling is gekomen een afgerond autobiografische roman

autobiografische roman Roman waarvan de auteur de stof aan eigen ervaring heeft ontleend. Het accent ligt op de fictie. Het eigen leven wordt namelijk autograaf

autograaf (Gr.) Het door de auteur eigenhandig geschreven, dus oorspronkelijke handschrift. Uit vroeger tijden zijn maar weinig autografen bewaard automatisme (kunst)

automatisme (kunst) Het maken van een kunstwerk zodanig dat het bewuste, verstandelijke zoveel mogelijk is uitgeschakeld ten gunste van het onbewuste, Automatistes, Les

Automatistes, Les 20e-eeuwse stroming in de schilderkunst en literatuur, die gerekend kan worden tot het surrealisme. De Automatistes zoeken in autoniem

autoniem (Gr.) Onder de ware naam van de schrijver verschenen (i.t.t. anoniem of onder pseudoniem).

autonomiebeweging (lit.)

autonomiebeweging (lit.) Een stroming in de literatuurwetenschap die de historische bestudering van de literatuur verwerpt. De in de 20e eeuw opg

autos sacramentales

autos sacramentales Korte religieuze toneelstukken (eenakters), die in Spanje werden opgevoerd op het feest van het lichaam van Christus (tweede autotypie

autotypie Zinken of koperen cliché waarop door middel van een fotografisch raster een beeld door punten wordt weergegeven. Door afwisseling van

Autun

Autun Stad in het Franse dep. Saône-et-Loire; ca. 20.000 inw.. Metaal-en textielindustrie. Befaamd om zijn kathedraal St.-Lazare (ingewijd 1130) met Auvergne, Bouwschool van

Auvergne, Bouwschool van Hiermee wordt de Romaanse kerkelijke architectuur in de streek de Auvergne (centrum Clermont-Ferrand) aangeduid. Auwera, Fernand

Auwera, Fernand (eig. Fernand van der Auwera; geb. 1929) Belgisch (Vlaams) schrijver, debuteerde met de psychologische roman 'De weddenschap' Avalon, Frankie

Avalon, Frankie (eig. Francis Thomas Avallone; geb. 1939) Amerikaans popzanger, trompettist en acteur. Tieneridool eind jaren vijftig/begin jaren avant-garde

avant-garde (Fr: voorhoede) Een kunstzinnige stroming die zich verzet tegen de bestaande maatschappelijke en culturele opvattingen en hierdoor de avant-la-lettre (alg.)

avant-la-lettre (alg.) (Frans: vóór de letter) In het spraakgebruik de uitdrukking om iets of iemand aan te duiden met een term die in zijn tijd nog niet avant-la-lettre (kunst)

avant-la-lettre (kunst) In de grafische kunst de eerste afdruk (meestal proefdruk) van een gravure of ets, waarop de signatuur van de kunstenaar nog Avenali, Marcello

Avenali, Marcello (geb. 1912) Italiaans schilder van toneeldecors, mozaïeken, poppen en fresco's. Abstracte en figuratieve elementen gaan samen in aventurienglas

aventurienglas Weinig doorzichtige siersteen en glassoort op basis van kwarts (SiO2), dankt zijn kleur aan colloïdaal verdeelde metaal- en glimmerverontreinigingen

Averbeke, Emiel Leo Jozef van

Averbeke, Emiel Leo Jozef van (1876-1946) Belgisch (Vlaams) architect, beïnvloed door de art nouveau, later door Berlage. Vanaf 1920 hoofdarchitect Avercamp, Hendrick Berentsz.

Avercamp, Hendrick Berentsz. (1585-1634) Nederlands schilder, bijgenaamd De Stomme van Campen, omdat hij doofstom was en in Kampen werkte. Avermaete, baron Roger

Avermaete, baron Roger (1893-1988) Vlaams schrijver en kunstcriticus. Hoewel in het Nederlands opgevoed schreef Avermaete, onder invloed van Avery, Fred Bean (Tex)

Avery, Fred Bean (Tex) (1907-1980) Amerikaans tekenfilmregisseur. Vele figuren uit zijn films, die hij maakte tussen 1936 en eind jaren vijftig, werden Avignon, festival van

Avignon, festival van Toneelfestival in het Zuid-Franse stadje Avignon, in 1947 ingesteld door Jean Villar. Vindt jaarlijks plaats (juni/juli) en is uitgegroeid avonturenroman

avonturenroman Een literatuurgenre waarin de vele niet-alledaagse wederwaardigheden van de hoofdpersoon centraal staan. Doorgaans gaat het om Ax, Emanuel

Ax, Emanuel (geb. 1949) Amerikaans pianist van Poolse geboorte. Ax studeerde vanaf zijn zesde jaar viool en piano bij zijn vader, die repetitor was Aya Sofia

Aya Sofia (Grieks: Hagia Sophia = Heilige Wijsheid) Kerk in Constantinopel; uniek voorbeeld van Byzantijnse bouwkunst. Het oorspronkelijke gebouw Aycock, Alice

Aycock, Alice (geb. 1946) Amerikaans beeldend kunstenaar. Haar werk bestaat vooral uit grote, semi-architectonische bouwsels, die in hun structuur, Ayler, Albert

Ayler, Albert (1936-1970) Amerikaans jazzsaxofonist, belangrijk vertegenwoordiger van de free jazz uit de jaren zestig. Zijn muziek was dermate afwijkend Ayrton, Michael

Ayrton, Michael (geb. 1921) Brits schrijver, kunsttheoreticus en beeldend kunstenaar. Zijn romantische stijl is sterk beïnvloed door Griekse mythologie. Azevedo, Aluísio Tancredo Gonçalves

Azevedo, Aluísio Tancredo Gonçalves (1857-1913) Braziliaans schrijver en diplomaat, introduceerde met zijn roman 'O mulato' (De mulat; 1881) Aznavour, Charles

Aznavour, Charles (eig. Varenagh Aznavourian; geb. 1924) Frans chansonnier en componist van Armeense afkomst. Na het succes van 'J'ai bu' (1946), Azorín

Azorín (eig. José Martínez Ruiz; 1873-1967) Spaans schrijver, behorend tot Generatie van 1898. Naam maakte hij met de gedeeltelijk autobiografische Azteekse kunst

Azteekse kunst Kunst van het Azteekse volk. Van de beeldende kunst is weinig bewaard gebleven, omdat het meeste werd vernietigd door de Spanjaarden Aztekenstadion

Aztekenstadion Stadion in México-City, geopend in mei 1966. Met accommodatie voor 105.000 toeschouwers (geen staan-, alleen zitplaatsen) is het Azuela, Mariano

Azuela, Mariano (1873-1952) Mexicaans schrijver. Diende als legerarts tijdens de Mexicaanse Revolutie en publiceerde hierover de realistische roman azulejos

azulejos Spaanse naam voor muurtegels, versierd met tinglazuur. In de 14e eeuw door de Moren in Spanje geïntroduceerd. Ca. 1550 in Lissabon door Azzolini, Giovanni Bernardo

Azzolini, Giovanni Bernardo (ca. 1560-?) Italiaans schilder van de barok. Voornamelijk werkzaam te Genua in verschillende kloosters en kerken.

A-ha

A-ha Noorse popgroep, bestaande uit Pål Waaktaar (gitaar), Magne Furuholmen (synthesizer) en Morten Harket (zang). Namen in 1985 de lp 'Hunting A-saga

A-saga Verhaal waarin uitsluitend de letter a als klinker voorkomt, bijv. in A-saga van Johannes Bosscha (1797- 1874).

Baanders, Herman Ambrosius Jan

Baanders, Herman Ambrosius Jan (1876-1953) Nederlands architect, leerling van Cuypers, bij wie hij ook enige tijd werkte. Bouwde in Rotterdam Baantjer, Albert Cornelius

Baantjer, Albert Cornelius (geb. 1923) Nederlands schrijver van politieromans, voormalig rechercheur te Amsterdam. B. begon in de jaren zestig kort

Baaren, Cornelis Leendert (Kees) van

Baaren, Cornelis Leendert (Kees) van (1906-1970) Nederlands componist, studeerde te Berlijn (1924-1929) en daarna bij Willem Pijper. Was van Baaren, Theodorus Petrus (Theo) van

Baaren, Theodorus Petrus (Theo) van (1912-1989) Nederlands dichter en theoloog. Van Baaren studeerde theologie, maar zag religie vooral als Baars, Ab

Baars, Ab (Axel 21 november 1955) Nederlands bariton-, tenor- en sopraansaxofonist en klarinettist. Baars studeerde klassiek saxofoon bij Leo van Babbitt, Milton Byron

Babbitt, Milton Byron (geb.1916) Amerikaans componist. Studeerde wiskunde en muziek en was vanaf 1938 als leraar in beide vakken werkzaam aan

Babel, toren van

Babel, toren van Tempeltoren of ziqqoerat, Etemenanki (= grondvest van hemel en aarde) genaamd, 91 bij 91 bij 91 m. Algemeen bekend uit het bijbelverhaal Babin, Viktor

Babin, Viktor (1908-1972) Russisch/Amerikaans pianist en componist. Babin studeerde te Riga en daarna van 1928-31 bij Arthur Schnabel. In 1933 Baburen, Dirck van

Baburen, Dirck van (ca. 1595-1624) Nederlands schilder, leerling van Paulus Moreelse. Een van de italianisanten (verbleef van 1611-22 in Rome), Babylon, Frans

Babylon, Frans (eig. Franciscus Gerardus Jozef Obers; 1924-1968) Nederlands dichter, kunstcriticus (o.a. in De Nieuwe Eeuw en De Tijd), redacteur Bab, Julius

Bab, Julius (1880-1955) Duits toneelkundige en theatercriticus. Werkte als dramaturg o.a. in Koningsbergen en Berlijn, waar hij de 'Dramaturgische Bacall, Lauren

Bacall, Lauren (eig. Betty Joan Perske; geb. 1924) Amerikaans filmactrice, weduwe van Humphrey Bogart, met wie ze speelde in 'To have and have Bacchelli, Riccardo

Bacchelli, Riccardo (1891-1985) Italiaans schrijver en dichter, medeoprichter van het Romeinse literaire tijdschrift La Ronda (1919-1923), dat een Bacchiacca, Il

Bacchiacca, Il (eig. Francesco Ubertini; 1494-1557) Italiaans schilder, beïnvloed door Bronzino en Michelangelo. Kundig eclecticus, die zijn motieven Bacharach, Burt

Bacharach, Burt (geb. 1929) Amerikaans componist, pianist, arrangeur, orkestleider en zanger. Hij is vooral door zijn composities bekend geworden. Bachauer, Gina

Bachauer, Gina (1913-1976) Grieks pianiste. Bachauer studeerde in Athene (1921-1929) en was daarna, tot 1932, in Parijs leerlinge van Alfred Cortot. Bächler, Wolfgang

Bächler, Wolfgang (pseud. Wolfgang Born; geb. 1925) Duits schrijver. Hij studeerde na WO II letterkunde in München. In 1948 werd hij journalist Bachmann, Ingeborg

Bachmann, Ingeborg (1926-1973) Oostenrijks schrijfster en filosofe. In haar werk behandelt ze de problematiek van het menselijk onvermogen tot Bächtold, Jakob

Bächtold, Jakob (1848-1897) Zwitsers literatuurhistoricus, vanaf 1887 hoogleraar te Zürich. Hij was bevriend met de Zwitserse schrijver Gottfried Bach, Carl Philipp Emanuel

Bach, Carl Philipp Emanuel (1714-1788) Duits componist en klavecinist, zoon van J.S. Bach, die hem onderrichtte. Trad in 1738 in dienst van Frederi

Bach, familie

Bach, familie Duits muziekgeslacht, voornamelijk werkzaam in Thüringen, uniek door een zich over generaties uitstrekkende begaafdheid. Oudste telg Bach, Johann Christian

Bach, Johann Christian (1735-1782) Duits componist, zoon van J.S. Bach, van wie hij vermoedelijk les kreeg. Na 1750 studeerde hij bij zijn broe

Bach, Johann Christoph Friedrich

Bach, Johann Christoph Friedrich (1732-1795) Duits componist, zoon van J.S. Bach, die hem onderrichtte. Was eminent klavierspeler en was van Bach, Johann Sebastian

Bach, Johann Sebastian (Eisenach 1685 - Leipzig 1750) Duits componist en organist. Johann Sebastian Bach stamde uit een geslacht dat ruim anderhalve Bach, Wilhelm Friedemann

Bach, Wilhelm Friedemann (1710-1784) Duits componist, zoon van J.S. Bach, die hem onderrichtte. Was van 1733-46 organist van de Sophiakerk Baciccia, Giovanni Battista

Baciccia, Giovanni Battista (1639-1709) Italiaans barokschilder, aanvankelijk te Genua beïnvloed door het werk van Rubens en Strozzi. B. vestigd

Backer, Adriaen

Backer, Adriaen (1635/36-1684) Nederlands schilder, leerling van Jacob Adriaensz. Backer. Werkzaam in Rome en Amsterdam. Schilder van portretten, Backer, Franz de

Backer, Franz de (1891-1961) Vlaams schrijver en filosoof, bekend door de roman 'Het dochterken van Rubens' (1922), waarin hij de gedachtewereld Backer, Jacob Adriaensz.

Backer, Jacob Adriaensz. (1608-1651) Nederlands schilder, in Leeuwarden leerling van Lambert Jacobsz. Kwam in 1633 in Amsterdam onder invloed Backhaus, Wilhelm

Backhaus, Wilhelm (1884-1969) Duits pianist. Backhaus studeerde aan het conservatorium van Leipzig en was een leerling van o.a. Eugène d'Albert Backhuysen, Ludolf

Backhuysen, Ludolf (1631-1708) Nederlands marineschilder, etser en tekenaar, leerling van Allaert van Everdingen. Werd in zijn tijd als de grootste Backstreet Boys

Backstreet Boys Commerciële Amerikaanse r&b-act, bestaande uit Nick Carter, Howard Dorough, Alexander James, Brian Littrell en Kevin Richardson Back, Oscar

Back, Oscar (1879-1963) Hongaars-Nederlands violist en vioolpedagoog. Back studeerde in Wenen en Brussel (o.a. bij de violist Isaye). Hij leidde Bacon, Francis (kunst)

Bacon, Francis (kunst) Brits schilder (1909-1992), autodidact, die, beïnvloed door het surrealisme, omstreeks 1928 begon te schilderen. Veel van Bacon, Nathaniel

Bacon, Nathaniel (1585-1627) Engels schilder van portretten, landschappen en genrestukken, die beschouwd wordt als de enige schilder van betekenis Bacovia, George

Bacovia, George (eig. George Vasiliu; 1881-1957) Roemeens dichter. Hij studeerde rechten, maar was door zijn geaardheid ongeschikt voor de advocatuur, Badings, Hendrik Herman (Henk)

Badings, Hendrik Herman (Henk) (1907-1987) Nederlands componist. Henk Badings studeerde geologie in Delft, maar nam enige tijd lessen in compositie Badura-Skoda, Paul

Badura-Skoda, Paul (geb. 1927) Oostenrijks pianist. Studeerde te Wenen, waar hij zijn studies voor piano en directie cum laude afsloot. Naast concertpianist Baeckelmans, Frans Clemens

Baeckelmans, Frans Clemens (1827-1896) Belgisch architect, vertegenwoordiger van het Vlaamse eclecticisme. Bouwde, samen met zijn broer Jan Baekelmans, Ludovicus Henricus (Lode)

Baekelmans, Ludovicus Henricus (Lode) (1879-1965) Vlaams schrijver en bibliothecaris. Initiator van het Museum voor Vlaamse Letterkunde en Baelen, Kamiel van

Baelen, Kamiel van (1915-1945) Belgisch leraar en schrijver. Zijn verstandelijke proza vertoont symbolistische trekken en een neiging tot experimenteren. Baena, Juan Alfonso de

Baena, Juan Alfonso de (1406-1454) Spaans dichter van joodse afkomst. Hij was secretaris van koning Juan II, voor wie hij een uitgebreide bloem

Baen, Jan de

Baen, Jan de (1633-1702) Hollands portretschilder. Leerling van Jacob Backer. Alleen de gravure van de brand van het Amsterdamse stadhuis is uit Baerle, Casper van

Baerle, Casper van (ook Casper Barlaeus; 1584-1648) Nederlands predikant, geleerde en dichter. Tot 1619 hoogleraar in de logica, vanaf 1632 hoogleraar Baertling, Olle

Baertling, Olle (1911-1981) Zweeds schilder en beeldhouwer, (beïnvloed door Mondriaan) wiens figuratief expressionistische werk in 1948, na een Baervoets, Raymond

Baervoets, Raymond (1930-1989) Belgisch componist. Baervoets studeerde aan het conservatorium van Brussel en componeerde aanvankelijk in Baerze, Jacob de

Baerze, Jacob de (eind 14e eeuw) Vlaams gotisch beeldhouwer, in dienst van Filips de Stoute. Werkte samen met Claus Sluter voor het klooster Champmol. Baeyens, August

Baeyens, August (1895-1966) Belgisch componist. Baeyens studeerde aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium te Antwerpen, waar hij van 1918-Baez, Joan

Baez, Joan (geb. 1941) Amerikaans zangeres en gitariste. Aanvankelijk vnl. folksongs en ballads; bekendheid met 'We shall overcome'. Hierna vooral bagatelle (muz.)

bagatelle (muz.) (Frans: kleinigheid) Kort, eenvoudig muziekstuk, vaak in twee- of driedelige liedvorm. Beethoven schreef drie series bagatellen voor bagatellenpoëzie

bagatellenpoëzie Luchtige, vrolijke, niet bijster belangrijke poëzie van kleinere dichters.

Bagley, Desmond

Bagley, Desmond (1923-1983) Brits schrijver. Debuteerde in 1936 met 'The golden keel', een thrillerachtige avonturenroman waarmee hij veel succes Bagritski, Edoeard Georgievitsj

Bagritski, Edoeard Georgievitsj (eig. Edoeard Georgievitsj Dzjoebin; 1895-1934) Russisch lyrisch dichter. Sloot zich in 1926 aan bij de constructivisten

Bahasa Indonesia

Bahasa Indonesia In 1945 grondwettelijk vastgelegde, officiële naam voor het Maleis als nationale eenheidstaal van Indonesië. De woordenschat e

Bähr, Georg

Bähr, Georg (1666-1738) Duits architect uit de barok, bekend door de bouw van vele protestantse kerken in Saksen. Ontwierp o.m. de Frauenkirche Bahr, Hermann

Bahr, Hermann (1863-1934) Oostenrijks schrijver en essayist, zeer geïnteresseerd in toneel (van 1918-22 dramaturg te Wenen en Salzburg). Zijn belangstelling Bahur, Elijah

Bahur, Elijah (Elijah Levina, eig. Elijah Levita; 1468-1549) Duits (Hebreeuws) taalkundige. Hij vestigde zich in Italië, waar hij te Padua, Rome en Bailey, Ernest Harold (Benny)

Bailey, Ernest Harold (Benny) (geb. 1925) Amerikaans jazztrompettist. Speelde in de jaren 1947-61 bij Dizzy Gillespie, Lionel Hampton en Quincy Bailey, Henry Christopher

Bailey, Henry Christopher (1878-1961) Engels auteur, vooral bekend geworden als schrijver van detectiveromans. Daarnaast was hij van 1901-46 Bailey, Mildred

Bailey, Mildred (eig. Mildred Rinker; 1907-1951) Amerikaans jazz-zangeres. Het eerste niet-negermeisje dat in de jazz als zangeres werd geaccepteerd. Bailey, Pearl Mae

Bailey, Pearl Mae (1918-1990) Amerikaans zangeres. Pearl Bailey begon haar loopbaan als danseres, maar ging in het begin van de jaren veertig in Bailey, Philip James

Bailey, Philip James (1816-1902) Engels dichter en advocaat. Werd gefascineerd door Goethes 'Faust' en wijdde zijn meeste krachten aan een eigen Bailey, William (Buster)

Bailey, William (Buster) (1902-1967) Amerikaans jazzklarinettist. Een van de eerste jazzklarinettisten met een volledige muziekopleiding. Speelde

Baillie, Joanna

Baillie, Joanna (1762-1851) Schots dichteres en toneelschrijfster. Vriendin van Walter Scott. Haar 'Plays on the passions' verschenen in resp. 1798, Bailly, Jean-Sylvain

Bailly, Jean-Sylvain (1736-1793) Frans letterkundige, astronoom en politicus. Speelde belangrijke rol in het begin van de Franse Revolutie. Als voorzitter Baily, Edward Hodges

Baily, Edward Hodges (1788-1867) Engels neoclassicistisch beeldhouwer, maakte marmeren beeldengroepen van mythologische figuren of jachttafer

Bainbridge, Beryl

Bainbridge, Beryl (geb. 1934) Brits romanschrijfster, vroeger actrice. Geeft in haar werk een meesterlijke, vaak weinig opwekkende beschrijving van Baird, Tadeusz Aleksander

Baird, Tadeusz Aleksander (1928-1981) Pools componist. Baird studeerde te Lodz en Warschau zowel compositie als muziekwetenschap. Zijn werk Bairenboim, Daniel

Bairenboim, Daniel (geb. 1942) Braziliaans/Israëlisch dirigent en pianist. Hij debuteerde als wonderkind in 1949 te Buenos Aires en maakte in 1951 Baizerman, Saul

Baizerman, Saul (1889-1957) Russisch-Amerikaans beeldhouwer, trok in 1910 naar de VS. Baizermans thema is steeds de menselijke figuur. Tot ca. Baj, Enrico

Baj, Enrico (geb. 1924) Italiaans schilder; maakte humoristische, karikaturale, soms ook maatschappijkritische schilderijen en collages. In 1951 sticht Bakel, Gerrit van

Bakel, Gerrit van (1943-1984) Nederlands kunstenaar. Hij maakte kinetische constructies en bizarre machine-achtige objecten. De meestal trage beweging Bakema, Jacob Berend

Bakema, Jacob Berend (1914-1981) Nederlands architect en stedenbouwkundige, werd in 1964 buitengewoon hoogleraar aan de TH te Delft. Samen bakerrijm

bakerrijm Liedjes die de bakers vroeger voor de kinderen zongen. Vele ervan zijn zeer oud en werden generaties lang doorgegeven. Daarbij hebben Baker, Chet

Baker, Chet (1929-1988) Amerikaans jazzmusicus. Begin 1952 werd de toen 22-jarige trompettist tijdens een auditie geëngageerd door de befaamde Baker, Herbert

Baker, Herbert (1862-1946) Engels architect. Werkte vooral in de voormalige Britse koloniën, m.n. in Zuid-Afrika waar hij door bemiddeling van zijn Baker, Janet

Baker, Janet (geb. 1933) Brits concertzangeres (alt/mezzo). Janet Baker, die in 1976 de titel `Dame' kreeg, groeide op in een zeer muzikaal milieu en Baker, Josephine

Baker, Josephine (1906-1975) Amerikaans-Frans zangeres en danseres, ster in talloze revues en vaudevilles. Debuteerde in 1925 in het Casino de Baker, Nicholson

Baker, Nicholson (geb. 1957) Amerikaans experimenteel schrijver van romans vrijwel zonder intrige, handeling of karakterbeschrijving. Voor een Bakhuyzen van de Sande, Hendricus

Bakhuyzen van de Sande, Hendricus (1795-1860) Nederlands schilder, etser en lithograaf. Zijn natuurstudies zijn kleurig en van een gematigd, Bakker, Gijs

Bakker, Gijs (geb. 1942) Nederlands vormgever. 1958-62 studie Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs, Amsterdam; 1962-63 Konstfack Skolan, Bakker, Lambertus Jozef (Bert)

Bakker, Lambertus Jozef (Bert) (1912-1969) Nederlands uitgever en schrijver. Behoorde tijdens WO II tot de Vrij Nederland-groep, zette in 1946

Bakker, Pieter Oege (Piet)

Bakker, Pieter Oege (Piet) (1879-1960) Nederlands schrijver en journalist. Hij was achtereenvolgens werkzaam bij De Telegraaf, Het Volk en Elsevier

Bakshi, Ralph

Bakshi, Ralph Amerikaans maker van tekenfilms met een maatschappelijke boodschap, zoals 'Fritz the cat' (1971) en 'Heavy traffic' (1973). In 1987 baksteenarchitectuur

baksteenarchitectuur Architectuur waarbij bakstenen zowel functioneel als decoratief worden toegepast. Van oudsher gebruikt op plaatsen waar weinig Bakst, Léon-Nikolajevitsj

Bakst, Léon-Nikolajevitsj (eig. Lev Samojlovitsj Rosenberg; geboren te Grodno, 10- 5-1866 - overleden te Parijs 28-12-1924) Russisch schilder, tek

Bak, Wojciech

Bak, Wojciech (1907-1961) Pools katholiek dichter, prozaschrijver en dramaturg. Zijn debuut in 1934 met de dichtbundel 'De hemelse last' trok onmiddellijk bal masqué

bal masqué (gemaskerd bal) Bal waarop de gasten, ten einde herkenning te voorkomen, een masker dragen. Dikwijls zijn ze ook nog verkleed (gekostumeerd). Balakirev, Mili Aleksejevitsj

Balakirev, Mili Aleksejevitsj (1837-1910) Russisch componist en grondlegger van de Russische nationale school als dominerend leider van het zgn. balalajka

balalajka Populair Russisch muziekinstrument, behorend tot de familie der gitaren. Typerend is de driehoekige klankkast. Het heeft een vrij lange hals Balanchine, George

Balanchine, George (1904-1983) Amerikaans-Russisch choreograaf en balletleider. Een van de belangrijkste choreografen en balletleiders van de Balázs, Béla

Balázs, Béla (1884-1949) Hongaars filmtheoreticus. Benadrukte dat film een nieuwe, autonome uitdrukkingsvorm was, waarvoor men nieuwe esthetische Balchin, Nigel Marlin

Balchin, Nigel Marlin (1908-1970) Engels natuurkundige, psycholoog en prozaschrijver. Beoefende verscheidene genres. 'How to run a bassoon fac

Baldessari, John

Baldessari, John (geb. 1931) Amerikaans beeldend kunstenaar, maakt vooral fotowerken; wordt beschouwd als vader van de zgn. narrative art (verhalende Balde, Jacobus

Balde, Jacobus (1604-1668) Duits (neo-Latijns) dichter. Hij werd opgeleid bij de jezuïeten te Ingolstadt, waarna hij van 1630-37 werkzaam was als Baldini, Antonio

Baldini, Antonio (1889-1962) Italiaans schrijver en criticus; met o.a. Riccardo Bacchelli en Vincenzo Cardarelli een van de oprichters van het literaire Baldovinetti, Alessio

Baldovinetti, Alessio (1425-1499) Italiaans schilder, waarschijnlijk leerling van Domenico Veneziano. Belangrijk vertegenwoordiger van de Florentijnse Balduccio, Giovanni di

Balduccio, Giovanni di (Giovanni Balducci, Giovanni da Pisa; ca. 1300-1349) Italiaans gotisch beeldhouwer, omstreeks 1317 in Pisa werkzaam bij

Baldung, Hans

Baldung, Hans (bijgenaamd Grien ('groentje') ca. 1485-1545) Duits schilder, tekenaar en graveur. Leerling en vriend van Dürer. Veelzijdig en inventief Baldwin, James Arthur

Baldwin, James Arthur (1924-1987) Amerikaans schrijver. James Balwin wordt beschouwd als een van de belangrijkste zwarte schrijvers van de Ver

Balen, Hendrik van

Balen, Hendrik van (1575-1632) Zuid-Nederlands schilder, leerling van Adam van Noort; werd reeds in 1592 vrijmeester te Antwerpen, in 1609 deken Balestrini, Nanni

Balestrini, Nanni (geb. 1935) Italiaans dichter, behoort met o.a. Elio Pagliarini en Edoardo Sanguineti tot de zgn. neo-avantgardisten, die in 1961 de Balfoort, Maurits

Balfoort, Maurits (1905-1989) Vlaams regisseur. Balfoort was aanvankelijk ambtenaar bij het ministerie van Financiën. Na een debuut in het amateurtoneel Baljeu, Joost

Baljeu, Joost (1925-1991) Nederlands beeldend kunstenaar en architect. Baljeu begon als schilder, maar ging in de loop van de jaren vijftig over op ballad opera

ballad opera (Eng.) Opera waarvan de liederen zijn gebaseerd op de vertrouwde wijsjes van volksballaden. Bekend voorbeeld: `The beggar's opera

ballade

ballade (It.: ballare = dansen) 1 eenstemmig, middeleeuws reidanslied, waarvan de coupletten door de voorzanger werden gezongen en de aanwezigen Ballanche, Pierre-Simon

Ballanche, Pierre-Simon (1776-1847) Frans dichter en wijsgeer uit de kring rond Chateaubriand en Mme Récamier. Zijn hoofdwerk, 'Essais de paling

Ballard, James Graham

Ballard, James Graham (geb. 1930) Engels SF-schrijver, wiens pessimistische kijk op de toekomst blijkt uit de trilogie 'The drowned world' (1962), Balla, Giacomo

Balla, Giacomo (1871-1958) Italiaans schilder, vertegenwoordiger van het futurisme. Was een van de ondertekenaars van het Futuristisch Manifest ballerina

ballerina Titel van de belangrijkste danseres in een gezelschap, die de grote klassieke rollen danst. Komt overeen met sterdanseres of eerste danseres

ballet

ballet (It.: ballare = dansen) Vorm van danskunst. In de 15e eeuw ontstaan aan de hoven van Italiaanse Renaissancevorsten, als onderdeel van grote Ballet Royal de Wallonie

Ballet Royal de Wallonie Balletgezelschap, gevestigd te Charleroi. In 1966 ontstaan als Ballet de Wallonie uit de balletgroepen van de opera's van Ballet van de XXe eeuw

Ballet van de XXe eeuw (Frans: Ballet du XXme Siècle) Belgisch balletgezelschap, in 1960 ontstaan uit het ballet van de Koninklijke Muntschouwb

ballet (België)

ballet (België) De ontwikkeling van het ballet in België verliep moeizaam. Jean-Antoine Petipa was balletmeester aan de Muntschouwburg in Brussel ballet (Denemarken)

ballet (Denemarken) Zoals in de meeste Europese landen ontstond de Deense balletcultuur uit de maskerades en hofballetten van Renaissance en barok. ballet (Engeland)

ballet (Engeland) Als voorlopers van de Engelse balletcultuur kunnen de dansfeesten aan de hoven van de Tudors en de Stuarts gezien worden. Van ballet (Frankrijk)

ballet (Frankrijk) In de tweede helft van de 19e eeuw ontwikkelde het ballet in Frankrijk zich, mede onder Italiaanse invloeden, in de richting van acrobatiek, ballet (geschiedenis)

ballet (geschiedenis) Het woord ballet is afgeleid van het Italiaanse ballare (=dansen). Behalve de ruime betekenis van ballet als danskunst op het ballet (moderne dans)

ballet (moderne dans) Als reactie op de verstarring van het klassieke ballet zochten enkele danskunstenaars tegen het eind van de 19e eeuw nieuwe ballet (Nederland)

ballet (Nederland) De Nederlandse ballettraditie is pas na de Tweede Wereldoorlog ontstaan. Behalve het calvinisme stond ook de politieke situatie ballet (Nederland) (vervolg)

ballet (Nederland) (vervolg) Bij de dans in Nederland heerste er de laatste jaren een sterke drang naar steeds meer vernieuwing met vaak een regelrec

ballet (Rusland)

ballet (Rusland) De Russische ballettraditie gaat terug tot 1738 toen op gezag van keizerin Anna Ivanovna Romanova (1693-1740) en onder leiding ballet (Verenigde Staten)

ballet (Verenigde Staten) Het klassiek-romantische ballet bestond in Amerika tot in de jaren dertig van de 20e eeuw in hoofdzaak bij de gratie van

Ballets Contemporains de la Belgique, Les

Ballets Contemporains de la Belgique, Les In 1986 in Gent gesticht door Alain Platel, Hans van den Broeck, Koen Augustijnen en Christine de Ballets russes

Ballets russes Zeer invloedrijk balletgezelschap o.l.v. Diaghilev. De Russische groep trad in 1908 voor het eerst op in Parijs, waaraan beroemde dansers ballet, abstract

ballet, abstract Compositie van zuivere dansbewegingen, niet gebonden aan het uitbeelden van een verhaal of een idee. Het spreekt de toeschouwer ballon (ballet)

ballon (ballet) Vermogen van een danser om in de lucht een houding aan te houden, alsof hij even blijft hangen.

Ball, Hugo

Ball, Hugo (1886-1927) Veelzijdig Duits kunstenaar, oprichter van het Cabaret Voltaire (Dada)in Zürich. Nam deel aan verscheidene Dada-manifestaties, Ball, Lucille

Ball, Lucille (1911-1989) Amerikaans actrice. Lucy Ball speelde in tientallen meestal weinig opmerkelijke films. Met haar toenmalige echtgenoot, de Ball, Thomas

Ball, Thomas (1819-1911) Amerikaans schilder en beeldhouwer. Als schilder bekend door portretten van o.a. Jenny Lind en Napoleon. Belangrijkste Balmain, Pierre Alexandre Claudius

Balmain, Pierre Alexandre Claudius (1914-1982) Frans modeontwerper, begon in 1945 - met behulp van Gertrud Stein -een modehuis in de Parijse Balmoral Castle

Balmoral Castle Buitenverblijf van het Britse vorstenhuis in het Schotse graafschap Aberdeen (sinds 1882). Gebouwd door koningin Victoria. Balmoral Bals, Hubert Bernardus

Bals, Hubert Bernardus (1937-1988) Nederlands filmprogrammeur, -distributeur en festivalorganisator. Kwam begin jaren zestig in dienst van het

Baltard, Louis-Pierre

Baltard, Louis-Pierre (1764-1846) Frans neoclassicistisch architect, schilder en etser, vader van Victor Baltard. Hij putte zijn inspiratie vooral uit de Baltard, Victor

Baltard, Victor (1805-1874) Frans architect, zoon van Louis-Pierre Baltard. Bekend door zijn ijzer-glasconstructies, o.a. toegepast in de voormalige Balthus

Balthus (eig.: Balthasar Klossowski de Rola; geb. 1908) Frans schilder van Poolse origine, die - aangemoedigd door Rilke - in 1933 zijn eerste schilderij baluster

baluster Kleine, vaasvormige, dragende zuil of spijl van leuningen en balustrades. Vaak toegepast tijdens renaissance en barok. Ook aanduiding van Balzac, Honoré de

Balzac, Honoré de (1799-1850) Frans schrijver, wiens grootste werk, 'La comédie humaine', tot de klassieken uit de wereldliteratuur gerekend wor

Bambergen, Piet

Bambergen, Piet (eig. Piet van Bambergen; 1931-1996) Nederlands komiek. Bambergen vormde begin jaren vijftig een komisch gitaarduo met Fred bambocciaden

bambocciaden Schilderingen gemaakt door de zgn. bamboccianti, een groep Noord- en Zuidnederlandse en Italiaanse schilders die samenwerkten Bamm, Peter

Bamm, Peter (eig. Curt Emmrich; 1897-1975) Duits schrijver. Bamm studeerde medicijnen en sinologie in München, Göttingen en Freiburg. Als scheepsarts Bananarama

Bananarama Britse meidenpopgroep, bestond uit Siobhan Fahey, Sarah Dallin en Keren Woodward. Braken in 1981 door met de single 'A.I.E. a Mwana', Bances Candamo, Francisco Antonio de

Bances Candamo, Francisco Antonio de (1662-1704) Spaans toneelschrijver, doctor in de rechten. Zijn omvangrijk en verscheiden toneelwerk staat Banchieri, Adriano

Banchieri, Adriano (ook Adriani di Bologna; 1568-1634) Italiaans componist, organist en muziektheoreticus. Ging na zijn muziekstudie in het klooster bancor

bancor In 1944 werd ter voorbereiding van de regeling van het internationale betalingsverkeer na de Tweede Wereldoorlog door Engeland een voorstel Bancroft, Anne

Bancroft, Anne (eig. Anna Maria Italiano; geb. 1931) Amerikaans actrice, bekend uit films als 'The restless breed' (1957) 'The miracle worker' (1962), bande dessinée

bande dessinée (B.D.; Fr.) Strip(verhaal).

Bandeira, Manuel Carneiro de Sousa

Bandeira, Manuel Carneiro de Sousa (1886-1968) Een van de grootste dichters - en populairste - van de moderne Braziliaanse literatuur. Ofschoon Banderas, Antonio

Banderas, Antonio (geb. 1960) Spaans acteur. Kreeg bekendheid door zijn rollen in films van Pedro Almodóvar:'Matador' (1986), 'Mujeres al borde banderol (kunst)

banderol (kunst) Afbeelding van een golvend lint, veelal voorzien van een tekst of spreuk (spreukband), vaak aan de uiteinden opgerold. De banderol Bandinelli, Baccio

Bandinelli, Baccio (eig. Bartolommeo de'Brandini; 1493-1560) Florentijns beeldhouwer, leerling van Andrea Sansovino. Compromitteerde zich door bandoneon

bandoneon Een doorgaans zeskantig muziekinstrument uit de harmonicafamilie. De bandoneon werd ca. 1845 ontworpen door de Duitser Heinrich bandornament

bandornament Siermotief bij een vlak of een voorwerp. Het kan geschilderd, gebeeldhouwd, gegraveerd of geweven zijn. Stilering en herhaling, alsook Bangles, The

Bangles, The Amerikaanse popgroep, begin 1981 opgericht als The Colors door de zusjes Vicki en Debbi Peterson en zangeres Susanna Hoffs. Speelden banjo

banjo Tokkelinstrument, door de negerslaven vanuit Afrika in Amerika geïntroduceerd, waar het door de jazzbands opgenomen werd. Het heeft een Banning, Emile

Banning, Emile (1836-1898)Belgisch diplomaat en schrijver. Bekleedde verschillende hoge posten op het ministerie van Buitenlandse Zaken en was Bannink, Harry

Bannink, Harry (geb. 1929) Nederlands pianist en componist, vooral bekend door zijn muziek voor talloze cabaretliedjes en die bij een aantal musicals. Bantock, Granville

Bantock, Granville (1868-1946) Engels componist en dirigent. Bantock was een onvermoeibaar propagandist van de Engelse muziek, die hij regelmatig Bantoetalen

Bantoetalen Grote en bovendien bekendste subfamilie van de Niger-Kongotalen. Bantoetalen worden gesproken van zuidelijk Afrika tot even boven Bantzinger, Cornelis Adrianus Bernardus

Bantzinger, Cornelis Adrianus Bernardus (1914-1985) Nederlands tekenaar en schilder. Zijn techniek was vooral in portretten en vrouwelijk naakt baptisterium

baptisterium Vrijstaande doopkapel, vrijwel steeds achthoekig. Aanvankelijk waren er vrij diepe doopbassins, later werd het doopvont geïntroduceerd Baquet, George

Baquet, George (1883-1949) Amerikaans jazzklarinettist. Behoorde tot de tweede generatie van de New Orleans jazz. Een van de eerste New Orleans-Barash, Asher

Barash, Asher (1889-1952) Pools (Hebreeuws) schrijver. Zijn eerste werk schreef hij in het Pools, Duits en Jiddisch, maar na 1910 koos hij voor het Baratynski, Jevgeni Abramovitsj

Baratynski, Jevgeni Abramovitsj (Jevgeni Abramovitsj Boratynski; 1800-1844) Russisch dichter. Was gedurende vijf jaar gelegerd in Finland. De Barbara (muziek)

Barbara (muziek) (eig. Monique Serf; 1930-1997) Frans chansonnière. Barbara trad in de jaren vijftig op als vertolkster van chansons van o.a. Georges Barbarber

Barbarber Literair tijdschrift (1958-71), geredigeerd door G. Brands, J. Bernlef en K. Schippers. Het kwam voort uit de Dada-beweging en rebelleer

Barbarina, La

Barbarina, La (eig. Barbarina Campanini; 1721-1799) Italiaans danseres. Haar eerste optreden in Parijs in 1739 - waarvoor Rameau vier balletten had Barbarin, Paul

Barbarin, Paul (1901-1969) Amerikaans jazzdrummer. Speelde in diverse zgn. New Orleans-combinaties en maakte deel uit van het Silver Leaf Orchestra Barberini Faun

Barberini Faun Is een in hellenistische stijl uitgevoerd marmeren beeld uit het eind der 3e eeuw, opvallend krachtig en gedurfd gecomponeerd. De Barber, Donald Christopher (Chris)

Barber, Donald Christopher (Chris) (geb. 1930) Brits jazztrombonist, een van de bekendste vertegenwoordigers van de dixielandstijl. Zijn band genoot Barber, Samuel

Barber, Samuel (1910-1981) Amerikaans componist. Barber studeerde te Philadelphia en verwierf in 1935 zowel de Amerikaanse Prix de Rome als Barbey d'Aurevilly, Jules Amédée

Barbey d'Aurevilly, Jules Amédée (1808-1889) Frans romantisch schrijver, bekend gebleven door de historische roman 'Le chevalier des Touches' Barbieri, Fedora

Barbieri, Fedora (geb. 1920) Italiaans operazangeres (mezzosopraan). Debuteerde in 1940 te Florence en zong sindsdien te Milaan, Wenen, Buenos Barbieri, Leandro J. (Gato)

Barbieri, Leandro J. (Gato) (geb. 1934) Argentijns free-jazzmusicus. Vertrok in 1962 naar Rome en bouwde een carrière op als tenorsaxofonist. Speeld

Barbiers, familie

Barbiers, familie Nederlandse familie van schilders en tekenaars. Legden zich toe op toneeldecors en wandschilderingen. Belangrijkste leden: Pieter Barbier, Henri-Auguste

Barbier, Henri-Auguste (1805-1882) Frans dichter en schrijver van toneelstudies, reisimpressies. Schreef in 1831 een veelbelovende bundel satirische Barbirolli, Sir John

Barbirolli, Sir John (eig. Giovanni Battista Barbirolli; 1899-1970) Engels dirigent van Italiaanse afkomst. Begon zijn carrière als cellist, werd in 1925 Barbizon, school van

Barbizon, school van Groep Franse schilders, o.a. Théodore Rousseau, Millet, Corot en Daubigny. Zij werkten tussen 1830 en 1870 in Barbizon, een Barbusse, Henri

Barbusse, Henri (1873-1935) Frans schrijver, die aanvankelijk werd beïnvloed door de parnassiens en het symbolisme. Kreeg echter bekendheid door barcarolle

barcarolle Gondellied, doorgaans in 6/8 maat. Typerend is het rustig, wiegend karakter. Populair werd de barcarolle uit Offenbachs opera 'Hoffmanns bard

bard De door klassieke auteurs gebruikte benaming voor Keltische dichters en zangers, lager aangeslagen dan de Gallische druïden en zieners. Lucanus Bardendichtung

Bardendichtung (Onjuiste) naam voor Duitse poëzie uit de tweede helft van de 18e eeuw. Getracht werd de Oudnoorse skaldenpoëzie te doen herleven; Bardot, Brigitte

Bardot, Brigitte (eig. Camille Javal; geb. 1934) Frans filmactrice, Europa's grootste sekssymbool van eind jaren vijftig en de jaren zestig. Beroemd geworden Barea, Arturo

Barea, Arturo (1897-1957) Spaans schrijver die al jong als wees naar Madrid verhuisde. Als militant socialist nam hij deel aan de verdediging van Barelli, Agostino

Barelli, Agostino (1627-ca. 1687) Italiaans architect die enige tijd als hofbouwmeester van keurvorst Ferdinand Maria van Beieren in München werkte Barenboim, Daniel

Barenboim, Daniel (geb. 1942) Argentijns-Israëlisch pianist en dirigent. Hij studeerde bij Edwin Fischer (piano), Igor Markevitch (directie) en Nadia Barentsz, Dirck

Barentsz, Dirck (1534-1592) Noord-Nederlands maniëristisch schilder. In Venetië was hij werkzaam bij Titiaan en was terug in Nederland in 1562. Bargoens

Bargoens Boeventaal; geheimtaal van landlopers en reizende kooplieden; schuttingtaal. De woordenschat heeft vooral betrekking op handel en geld, Barham, Richard Harris

Barham, Richard Harris (1788-1845) Engels dichter en dominee, bekend geworden onder het pseudoniem Thomas Ingoldsby. Zeer populair werden Baring-Gould, Sabine

Baring-Gould, Sabine (1834-1924) Engelse dominee en prozaschrijver. Schreef naast vele werken op godsdienstig gebied een aantal romans: 'Meha

Baring, Maurice

Baring, Maurice (1874-1945) Engels dichter en romanschrijver. Zeer veelzijdig auteur. Schreef de dichtbundels 'Pastels and other rhymes' (1891), 'Barishnikov, Michail Nikolajevitsj

Barishnikov, Michail Nikolajevitsj (geboren te Riga 27-1-1948): Van oorsprong Lets danser, hoofdzakelijk opgeleid in Leningrad waar hij optrad bij bariton

bariton Mannelijke zangstem met een omvang van A-e'/f', liggend tussen tenor en bas. De bariton is vooral zeer geliefd in de opera, waarin hij vaak Barker, Danny

Barker, Danny (1909-1994) Amerikaans jazzgitarist en banjospeler. Barker kreeg in de jaren '30 bekendheid als lid van de big bands van Benny Ca

Barker, George Granville

Barker, George Granville (1913-1991) Engels/Iers dichter. Woonde behalve in Engeland ook in Japan, Amerika en Italië. Vestigde reeds met zijn Barker, Pat

Barker, Pat (geb. 1943) Brits schrijfster. Pat Barker won de Booker Prize van 1995 voor `The ghost road', het laatste deel van een trilogie over de verschrikkingen Barlach, Ernst

Barlach, Ernst (1870-1938) Duits beeldhouwer, grafisch kunstenaar en schrijver. Maker van monumentaal, expressionistisch werk. Befaamd zijn zijn Barlog, Boleslav

Barlog, Boleslav (geb. 1906) Duits regisseur en toneelleider. Debuteerde als regieassistent en werkte o.m. bij Karl Heinz Martin en Heinz Hilpert. Sinds Barlow, Joel

Barlow, Joel (1754-1812) Amerikaans-Frans dichter en diplomaat, een der zgn. Connecticut Wits (Hartford Wits), die een nationale literatuur nastreefden. Barnard, George Grey

Barnard, George Grey (1863-1938) Amerikaans beeldhouwer, werd bekend door de expositie van zijn beeld 'Struggle of the two natures in man' (g

Barnes, Albert

Barnes, Albert (1872-1951) Amerikaans kunstverzamelaar. Stichtte in 1922 in Merion de Barnes Foundation om zijn collectie te herbergen en onderricht Barnes, Djuna

Barnes, Djuna (1892-1982) Amerikaans schrijfster, debuteerde met experimenteel toneel, o.a. 'The Irish triangle'. Beroemd werd 'Nightwood' (1936), Barnes, Julian

Barnes, Julian (geb. 1946) Brits schrijver. Barnes, die als lexicograaf meewerkte aan de `Oxford English Dictionary' en als journalist schreef voor o.Barnet, Charlie

Barnet, Charlie (1913-1991) Amerikaans jazzmusicus. Barnet speelde alt-, tenor- en sopraansaxofoon en was componist, maar maakte vooral naam Barnfield, Richard

Barnfield, Richard (1574-1627) Engels dichter. Schreef 'The affectionate shepherd' (1594), een pastorale, gebaseerd op Vergilius. 'The encomion of Barnum, Phineas Taylor

Barnum, Phineas Taylor (1810-1891) Amerikaans circusdirecteur. Kocht in 1841 een verzameling curiositeiten, die uitgroeide tot een enorm rarite

Barocci(o), Federico

Barocci(o), Federico (1535-1612) Italiaans schilder en graveur. Aangetrokken tot de atmosferische kleuren van de Venetianen, ontwikkelde hij, beïnvloed Baroja y Nessi, Pío

Baroja y Nessi, Pío (1872-1956) Spaans (Baskisch) schrijver, behorend tot de Generatie van 1898. Was enige tijd praktiserend arts, ontwikkelde zich barok

barok Met het begrip 'barok' werd aanvankelijk een bouwkundige stijl in de beeldende kunst van de 17e en de eerste helft van de 18e eeuw aangeduid. Barokdans

Barokdans Dans uit de periode omstreeks 1650-1750 die wel gezien wordt als de basis van het klassieke (academische) ballet. Opvallend verschil met Barraqué, Jean

Barraqué, Jean (1928-1973) Frans componist. Studeerde aan het Conservatorium van Parijs, o.a. bij Messiaen (1948-51). Was van 1951-54 verbonden Barraud, Henry

Barraud, Henry (geb. 1900) Frans componist. Barraud studeerde te Parijs o.a. bij Paul Dukas en bekleedde leidende functies bij de muziekafdelingen Barrault, Jean-Louis

Barrault, Jean-Louis (1910-1994) Frans acteur. Barrault kreeg toneelles van Charles Dullin en mimeles van Étienne Decroux. Van 1940-46 was hi

barre

barre Hulpmiddel bij balletoefeningen: houten stok ongeveer op taillehoogte aan de muren van een leslokaal bevestigd. Oefeningen aan de barre vormen barrelhouse-muziek

barrelhouse-muziek Bluesachtige wijze van pianospelen, voorloopster van de boogie-woogie. Wordt al sinds het midden van de 19e eeuw door de

Barrière, Théodore

Barrière, Théodore (1823-1877) Frans schrijver van een aantal vaudeville-stukken, waarin op satirische wijze de maatschappij ontleed wordt. Zijn Barrie, James Matthew

Barrie, James Matthew (1860-1937) Schots journalist, proza- en toneelschrijver. Zijn eerste succes was 'Auld licht idylls' (1888), in Schots dialect, Barrymore, familie

Barrymore, familie Amerikaanse acteursfamilie, bestaande uit twee broers en een zuster, wier werkelijke achternaam Blythe was. De enige film waarin Barrymore, John

Barrymore, John (eig. John Blythe; 1882-1942) Amerikaans filmacteur, een der romantische helden der jaren twintig, bekend uit films als 'Raffles' Barry, Charles

Barry, Charles (1795-1860) Brits architect. Bouwde in neogotische stijl vele kerken, o.a. de St. Peter in Brighton. Zijn meesterwerk zijn de parlementsgebouwen Barry, John

Barry, John (eig. John Barrymore Prendergast; geb. 1933) Brits componist van filmmuziek. Schreef de muziek voor acht James Bond-films, o.a. 'Dr. Barry, Philip

Barry, Philip (1896-1949) Amerikaans toneelschrijver. Vatte het schrijven van komedies, vooral inhoudelijk, zeer ernstig op en bereikte daardoor w

Barry, Robert

Barry, Robert (geb. 1936) Amerikaans vertegenwoordiger van minimal, later conceptual art. Zijn medium is sinds 1969 de taal. Zijn werk krijgt vorm Bartas, Guillaume de Salluste, seigneur du

Bartas, Guillaume de Salluste, seigneur du (1544-1590) Frans dichter en politicus. Bartas was een zeer veelzijdig ontwikkeld man, wiens leven Barthelme, Donald

Barthelme, Donald (1931-1989) Amerikaans schrijver, schreef na zijn de aandacht trekkende roman 'Snow white' (1967) de verhalenbundels 'Unspeakable Barthes, Roland

Barthes, Roland (1915-1980) Frans denker en schrijver. Belangrijk vertegenwoordiger van een stroming in de literaire kritiek, die zich ten doel stelt Bartholdi, Frédéric-Auguste

Bartholdi, Frédéric-Auguste (1834-1904) Frans beeldhouwer. Bekend door zijn in een rots uitgehouwen 'Leeuw van Belfort' (ter herinnering aan de Bartholomée, Pierre

Bartholomée, Pierre (geb. 1937) Belgisch componist, dirigent en pianist. Hij studeerde van 1952-57 aan het Koninklijk Conservatorium te Brussel Bartholomé, Paul Albert

Bartholomé, Paul Albert (1848-1928) Frans schilder en beeldhouwer; beoefende aanvankelijk de plein-airschilderkunst, maar legde zich later toe o

Barth, John Simmons

Barth, John Simmons (geb. 1930) Amerikaans schrijver, initieerde in de jaren vijftig een nieuw soort experimentele roman in de Amerikaanse letterkunde. Bartning, Otto

Bartning, Otto (1883-1959) Duits architect die studeerde in Berlijn, Charlottenburg en Karlsruhe. Wijdde zich vooral aan en wat gotisch aandoende Bartók, Béla

Bartók, Béla (1881-1945) Hongaars componist, pianist, muzieketnoloog en -pedagoog. Samen met zijn landgenoot Zoltán Kodály nam hij het initiatief Bartolini, Lorenzo

Bartolini, Lorenzo (1777-1850) Italiaans neoclassicistisch beeldhouwer, gespecialiseerd in portretten. Bartolini voerde verschillende opdrachten uit Bartolo di Fredi

Bartolo di Fredi (ca. 1330-ca. 1409) Italiaans schilder, vertegenwoordiger van de Siënese schilderkunst. Navolger van Simone Martini. Hij schilderde Bartolomei, Girolamo

Bartolomei, Girolamo (1584-1662) Italiaans schrijver (Florentijn) die in Rome enkele treurspelen publiceerde, waar onder ' Poliutto' en 'Teodora', die Bartolozzi, Francesco

Bartolozzi, Francesco (1727-1815) Italiaans graveur en schilder. Hij beheerste vele technieken, o.a. burijngravure en ets, maar is vooral bekend geworden Bartsch, Johann Adam Bernhardt von

Bartsch, Johann Adam Bernhardt von (1757-1821) Oostenrijks graveur en kunstkenner, beheerder van de gravures van de keizerlijke bibliotheek Bartz, Gary Lee

Bartz, Gary Lee (geb. 1940) Amerikaans jazzsaxofonist en componist. Vormde in 1972 een eigen formatie, de Ntu Troop, na te hebben gespeeld met barvorm

barvorm Een door de Duitse Meistersinger gebruikte liedvorm, bestaande uit twee Stollen, die op dezelfde melodie werden gezongen en samen Aufgesang Barye, Antoine-Louis

Barye, Antoine-Louis (1796-1875) Frans beeldhouwer. Hij maakte veel dierfiguren in realistische, echter niet naturalistische werktrant.

Baryshnikov, Mikhail

Baryshnikov, Mikhail (geb. 1948) Sovjetrussisch balletdanser. Op 18-jarige leeftijd eerste solist van het Kirovballet. Week in 1974 uit naar het Westen. baryton

baryton Uit de 17e eeuw stammend strijkinstrument, behorend tot de gambafamilie. Bij het bespelen wordt het tussen de knieën geklemd. Er zijn zes Bary, Wim

Bary, Wim (geb. 1929) Nederlands acteur en schouwburgdirecteur. Hij debuteerde in 1946 bij het Nederlands Volkstoneel en was o.m. verbonden aan bas

bas Het lage, hoorbare frequentiebereik van 16 tot ca. 250 Hz. De Engelse aanduiding (Bass) betekent lagetonenregeling. Voor praktisch alle soorten bas (stem)

bas (stem) Mannelijke zangstem, laagste der zangstemmen. Gemiddelde omvang is E-d', maar de zgn. zware bas is nog lager: C (soms zelfs B) tot es'.

Basaldella, Mirko

Basaldella, Mirko (1910-1969) Italiaans beeldhouwer van naturalistische, meestal bronzen plastieken met een mystieke ondertoon, die verwijzen naar Baschenis, Evaristo

Baschenis, Evaristo (1607-77) Italiaans schilder, die - afgezien van een portret waarop hij zelf voorkomt, gezeten aan een spinet (Casa Agliardi, Bergamo) Baseleer, Richard Judocus

Baseleer, Richard Judocus (1867-1951) Vlaams landschap- en marineschilder; medeoprichter van Kunst van Heden. Schilder van impressionistische Baselitz, Georg

Baselitz, Georg (eig. Georg Kern; geb. 1938) Duits schilder, graficus en beeldhouwer opgeleid in Oost- (1955-57) en West-Berlijn (1957-64). Voorloper basement

basement In de architectuur het voetstuk van een zuil. Het Attische basement (bol-hol-bol geprofileerd) stond model voor de meest uiteenlopende b

Basenau-Goemans, Leonora

Basenau-Goemans, Leonora (1876-1968) Nederlands schrijfster en vertaalster (vooral uit het Noors en het Zweeds), moeder van An Rutgers v.d. Basevi, George

Basevi, George (1794-1845) Engels architect, die - beïnvloed door reizen naar Italië en Griekenland - in neoclassicistische stijl bouwde. Hij ontwierp Basie, William James (Count)

Basie, William James (Count) (1904-1984) Amerikaans jazzpianist, bandleider en componist. Nam in de jaren dertig het orkest van Bennie Moten Basile, Giambattista

Basile, Giambattista (1575-1632) Italiaans schrijver, wereldberoemd geworden door zijn in Napolitaans dialect geschreven sprookjesbundel 'Lo cunto basiliek

basiliek Sedert de vierde eeuw in het Westen algemeen gangbaar type kerk, bestaande uit een langwerpig gebouw met een middenschip dat d.m.v. arcades basilisk (lit.)

basilisk (lit.) Fabeldier in de vorm van een gekroonde haan met drakevleugels en slangestaart; slangdraak. Zijn blik was dodelijk, ook voor de basilisk Basinger, Kim

Basinger, Kim (geb. 1953) Amerikaans filmactrice. Basinger zit van jongs af aan in de showbizz. Ze was model, danseres en zangeres voor ze ging basistrilling en boventonen

basistrilling en boventonen Onderscheidingen in het spraakgeluid. De basistrilling (van de stembanden) bepaalt de toonhoogte (stemhoogte), die bijvo

Basjenov, Vasili Ivanovitsj

Basjenov, Vasili Ivanovitsj (1737-1799) Russisch architect, die van Catharina II opdracht kreeg het Kremlin in classicistische stijl te herbouwen (d

Baskin, Leonard

Baskin, Leonard (geb. 1922) Amerikaans beeldhouwer van figuratieve volumineuze vormen in steen, hout en brons. Thema: universele mens vechtend Baskisch

Baskisch Aparte, niet tot het Indo-Europees behorende taal, die gesproken wordt in Noordwest-Spanje en Zuidwest-Frankrijk. Het aantal Baskisch-Basoches, Les

Basoches, Les Klerkengilden aan de Franse gerechtshoven die zich vanaf het begin van de 15e eeuw toelegden op het spelen van satirische toneelstukken. Basquiat, Jean Michel

Basquiat, Jean Michel (1960-1988) Amerikaans schilder. Basquiat, als zoon van immigranten uit Haïti in Brooklyn geboren, begon zijn loopbaan Bassani, Giorgio

Bassani, Giorgio (geb. 1916) Italiaans schrijver, wiens heldere op het neorealisme geïnspireerde stijl een lyrische inslag heeft. Het centrale thema in Bassano, Il

Bassano, Il (eig. Jacopo da Ponte; 1510/19-1592) Italiaans schilder, leerling van Veronese. Werkte aanvankelijk in maniëristische trant: slanke figuren basse danse

basse danse Hofdans uit de 15de en 16de eeuw, hoofdzakelijk bestaande uit schrijden, wenden en buigen, meestal op muziek in een driedelige maat. Bassen, Bartholomeus van

Bassen, Bartholomeus van (ca. 1590-1652) Nederlands architect en schilder; werkte in Delft, later in Den Haag (stadsbouwmeester vanaf 1639). Bassermann, Albert

Bassermann, Albert (1876-1952) Duits acteur die o.a. deel uitmaakte van de Meiningers en werkte onder Max Reinhardt en Otto Brahm. Hij werd

Bassey, Shirley

Bassey, Shirley (geb. 1937) Engels zangeres. Zong in de jaren vijftig in een aantal shows en revues en maakte de hit 'Banana boat song'. In de jaren basso continuo

basso continuo (becijferde bas, generale bas, continuo) Een basstem waarboven in cijfers is aangegeven welke akkoorden erboven moeten worden basso ostinato

basso ostinato Steeds herhaalde basfiguur of basmelodie, waarboven zich de andere stemmen in vrije vorm bewegen. Op dit principe berusten contrapuntische Bass, Saul

Bass, Saul (1920-1996) Amerikaans grafisch ontwerper die internationale bekendheid heeft gekregen door zijn bijdrage als art director bij films als bastaardwoorden

bastaardwoorden In de officiële taal ingeburgerde woorden van herkenbaar vreemde herkomst, die in de Nederlandse spelling traditioneel een heet bastarda

bastarda Oud druklettertype. Voortzetting van het middeleeuwse gotisch lettertype.

bastei

bastei Grote, ronde, lage toren, waarvan het ontwerp door Albrecht Dürer werd uitgewerkt. Voorloper van het bastion. Op het bovenvlak staat een open Bastelaere, Dirk van

Bastelaere, Dirk van (geb. 1960) Belgisch (Vlaams) dichter die in 1984 debuteerde met 'Vijf jaar' waarvoor hij de Prijs voor het beste literaire debuut Bastiaanse, Wilhelm Ange François (Frans)

Bastiaanse, Wilhelm Ange François (Frans) (1868-1947) Nederlands dichter van doorgaans eenvoudige natuur- en liefdeslyriek, die duidelijk onder bastide

bastide Voornamelijk in Zuid-Frankrijk voorkomende, als vesting ingerichte stad. Gewoonlijk bestaan deze uit vier elkaar rechthoekig snijdende str

Bastien-Lepages, Julien

Bastien-Lepages, Julien (1848-1884) Frans schilder in wiens werk invloed van Courbet en Manet te bespeuren valt. Schilderde omvangrijke genrestu

Bastin, Jules

Bastin, Jules (1933-1996) Belgisch operazanger. Bastin was een van de bekendste Belgische zangers van de laatste twintig jaar. Hij studeerde zang Bastin, Roger

Bastin, Roger (1913-1986) Belgisch architect. Leerling van het Hoger Instituut voor Bouwkunst aan de Adbij Ter Kameren. Droeg veel bij aan de ontwikkeling bas-reliëf

bas-reliëf Vorm van reliëfsculptuur waarbij figuren op een vlakke achtergrond voor minder dan de helft uit de achtergrond naar voren springen.

Bataille d'Hernani

Bataille d'Hernani Tumult dat op 25 februari 1830 ontstond tijdens de eerste opvoering van Victor Hugo's toneelstuk Hernani. Dit betekende de doorbraak Bataille, Georges

Bataille, Georges (1897-1962) Frans schrijver, van 1922-62 archivaris van de Bibliothèque Nationale de Paris. Richtte in 1946 het belangrijke literaire Bataille, Henry

Bataille, Henry (1872-1922) Frans dichter en toneelschrijver. Hij begon zijn carrière als dichter, maar ging vrij spoedig over op het schrijven van conventioneel Bates, Alan

Bates, Alan (geb. 1930) Engels acteur. Op het toneel speelde Bates o.a. in 'The caretaker' (De huisbewaarder) van Pinter en Shakespeares 'Hamlet'; Bates, Herbert Ernest

Bates, Herbert Ernest (1905-1974) Engels schrijver, die in de jaren twintig bekend werd door zijn korte verhalen, zoals de bundel 'Day's end' (1927). Bathori, Jane

Bathori, Jane (eig. Jeanne-Marie Berthier; 1877-1970). Frans zangeres (mezzosopraan). Debuteerde als operazangeres in 1900 en kwam op verzoek batikken

batikken Verftechniek om textiel, papier of leer van een gekleurde versiering te voorzien. Kwam vooral op Java tot grote ontwikkeling. Eerst wordt Batoni, Pompeo

Batoni, Pompeo (1708-1787) Italiaans neoclassicistisch schilder; werkte in navolging van Rafaël en Correggio. Schilderde aanvankelijk veel altaarstukken, battement

battement Basisoefening van het klassieke ballet, waarbij het been met een krachtige beweging wordt uitgestrekt en teruggebracht naar de uitgangspositie.

batterie

batterie Balletsprong waarbij de benen in de lucht tegen elkaar slaan of elkaar kruisen.

Battistini, Mattia

Battistini, Mattia (1856-1928) Italiaans operazanger (bariton). Battistini debuteerde in 1878 te Rome, maar kreeg pas bekendheid na zijn optreden in Baty, Gaston

Baty, Gaston (1885-1952) Frans toneelleider en regisseur die tussen 1920 en 1940 grote invloed op het theater uitoefende. Hij produceerde veel experimentele Bauchant, André

Bauchant, André (1873-1958) Frans schilder, behoorde tot de zgn. naïeven of zondagschilders. Bauchant was oorspronkelijk landmeter en boomkweker, Baucher, Lucien-Jacques

Baucher, Lucien-Jacques (geb. 1929) Vlaams architect, vooruitstrevende figuur in de Belgische architectuur die in samenwerking met o.a. Blondel

Baudelaire, Charles

Baudelaire, Charles (1821-1867) Frans dichter, die vooral bekend geworden is door zijn bundel 'Les fleurs du mal'. Ook was hij een scherpzinnig Baudot, Anatole de

Baudot, Anatole de (1834-1915) Frans architect en vaktheoreticus; leerling van Labrouste en Viollet-le-Duc. B. was een der eersten die gewapend Baudo, Serge

Baudo, Serge (geb. 1927) Frans pianist, componist, slagwerker en dirigent. Als slagwerker kreeg Baudo in 1948 een onderscheiding; het jaar daarop Baudri van Bourgeuil

Baudri van Bourgeuil (1046-1130) Frans (Latijns) historicus en dichter, aartsbisschop van Dol (Bretagne). Zijn hoofdwerk is 'Historiae Hierosolymitanae', Baudry, Paul

Baudry, Paul (1828-1886) Frans schilder en portrettist wiens stijl beïnvloed werd door bestudering van het werk van Rafaël, Titiaan en Correggio. Bauer-Stumpff, Johanna

Bauer-Stumpff, Johanna (1873-1964) Nederlands schilderes, een der 'Amsterdamse Joffers'. Was gehuwd met Marius Bauer. Schilderde voornamelijk Bauer, Ferdinand Lucas

Bauer, Ferdinand Lucas (1760-1826) Oostenrijks botanisch illustrator, broer van Franz Andreas Bauer en Joseph Bauer. De drie broers werden opge

Bauer, Franz Andreas

Bauer, Franz Andreas (1758-1840) Oostenrijks botanisch illustrator, broer van Ferdinand Lucas B. Werd door prior Boccius opgevoed en maakte Bauer, Harold

Bauer, Harold (1873-1951) Engels/Amerikaans pianist. Begon als violist, maar ging in 1892 op advies van Paderewski piano studeren. Bauer behoorde Bauer, Mari Alexander Jacques (Marius)

Bauer, Mari Alexander Jacques (Marius) (1867-1932) Nederlands schilder, tekenaar en graficus. Zijn gehele oeuvre is beïnvloed door zijn buiten

Bauer, Wolfgang

Bauer, Wolfgang (geb. 1941) Oostenrijks schrijver. B. studeerde theaterwetenschap, rechten en filosofie. Als experimenteel lyricus ('Das stille Schiff', Baugniet, Marcel-Louis

Baugniet, Marcel-Louis (1896-1995) Belgisch schilder en ontwerper. Baugniet kreeg zijn opleiding aan de Brusselse academie. In Parijs maakte hi

Bauhaus

Bauhaus Een in 1919 door de Duitse architect Walter Gropius te Weimar opgericht instituut dat de opleiding en vorming beoogde van kunstenaars Baumann, Hermann

Baumann, Hermann (geb. 1934) Duits hoornist. Baumann was een leerling van het conservatorium te Hamburg. Hij werd solohoornist van o.a. de Baumberger, Otto

Baumberger, Otto (geb. 1889) Zwitsers graficus en schilder, maakte veel affiches in een overwegend expressionistische stijl. Zijn maatschappijkritische Baumeister, Willi

Baumeister, Willi (1889-1955) Duits schilder, graficus en kunsttheoreticus. Onderhield contacten met o.a. Picasso, Léger en vooral Schlemmer. Was Baum, Lyman Frank

Baum, Lyman Frank (1856-1919) Amerikaans schrijver van kinderboeken. Had veel succes met 'Mother Goose in prose' (1897) en 'Father Goose:

Baum, Otto

Baum, Otto (geb. 1900) Duits beeldhouwer, hield zich tijdens het Hitler-regime op de achtergrond, werd in 1946 professor aan de kunstacademie in Baum, Vicki

Baum, Vicki (1888-1960) Oostenrijks-Amerikaans schrijfster, vestigde zich in 1931 in de VS. In haar jonge jaren bezocht zij het Weense conservatorium, Baurscheit de Jonge, Jan Pieter van

Baurscheit de Jonge, Jan Pieter van (ca. 1699-1768) Vlaams architect, aanvankelijk - samen met zijn vader - werkzaam als beeldhouwer. Bouwde Baurscheit de Oude, Jan Pieter van

Baurscheit de Oude, Jan Pieter van (1669-1728) Duits architect en beeldhouwer. Vestigde zich in 1694 te Antwerpen en ontwikkelde een stijl waarin Baur, Franciscus Johannes (Frank)

Baur, Franciscus Johannes (Frank) (1887-1969) Vlaams literatuurhistoricus en filosoof, vanaf 1932 hoogleraar aan de universiteit te Gent. Baur Bausch, Pina

Bausch, Pina (Philippine) (geboren te Solingen 27-7-1940): Duitse danseres en choreografe. Ze kreeg haar opleiding aan de Folkwang Schule in Essen, Bavelaartjes

Bavelaartjes Kijkkastjes met unieke volkstoneeltjes, gesneden uit been, hout of ivoor, genoemd naar de maker Cornelis Bavelaar (1775-1831), timmerman Bawden, Nina Mary

Bawden, Nina Mary (geb. 1925) Engels schrijfster van romans die zich veelal afspelen in de hogere middenklasse van Zuid-Engeland, waar zij zelf Bax, Arnold Edward Trevor

Bax, Arnold Edward Trevor (1883-1953) Engels componist. Bax studeerde te Londen aan het Royal College of Music en beperkte zich strikt tot compone

Bayens, Hans

Bayens, Hans (geb. 1924) Belgisch (Vlaams) schilder en beeldhouwer. Werkt vaak in Nederland. Maakt realistische portretten van aan literatuur en Bayer, Herbert

Bayer, Herbert (1900-1985) Oostenrijks-Amerikaans schilder en graficus, studeerde aan Bauhaus te Weimar onder Kandinsky (typografie). Produceerde Bayeu y Subias, Francisco

Bayeu y Subias, Francisco (1734-1795) Spaans schilder, leerling van Antonio Gonzalez-Velasquez; schilder van vele fresco's o.a. in de basiliek Nue

Bayeux, tapijt van

Bayeux, tapijt van Geborduurd linnen doek, 70 m lang en 50 cm hoog, met decoratieve randen en een verhaal in tekst en beeld. Het stelt de slag bij Baylé, Theo

Baylé, Theo (geb. 1912) Nederlands operazanger (bariton). Baylé studeerde bij Aaltje Noordewier-Redingius en debuteerde in 1936. Tot 1951 was Bay, Francis

Bay, Francis (eig. Francis Bayetz; geb. 1914) Belgisch trombonist, klarinettist en bandleider. Speelde o.a. in de orkesten van Paul Godwin en Boyd Bazaine, Jean René

Bazaine, Jean René (geb. 1904) Frans abstract schilder, aanvankelijk gericht op compositie en lijn. Experimenteerde later met kleuren, waarmee lyrische Bazel, Karel Petrus Cornelis de

Bazel, Karel Petrus Cornelis de (1869-1923) Nederlands architect en ontwerper van o.m. postzegels, meubels, modellen van glaswerk. Bekend van Bazin, André

Bazin, André (1919-1958) Invloedrijk Frans filmcriticus en -theoreticus, een der oprichters van het filmmaandblad 'Cahiers du Cinéma' (1951) en groot Bazin, Hervé

Bazin, Hervé (eig. Jean-Pierre Hervé-Bazin; 1911-1996) Frans schrijver. Bazin debuteerde in 1948 als romanschrijver met 'Vipère au poing', waarin Bazin, René

Bazin, René (1853-1932) Frans romanschrijver en hoogleraar aan de rechtenfaculteit van Angers. Schrijver van een groot aantal romans waarin de Bazjan, Mikola Platonovitsj

Bazjan, Mikola Platonovitsj (geb. 1904) Oekraïens dichter. Na de lyrische poëzie in de bundels 'De 17e patrouille' (1926) en 'De gebeeldhouwde sc

BBK

BBK Beroepsvereniging van Beeldende Kunstenaars. Een in 1945 opgerichte vakbond voor beeldende kunstenaars die een aanzienlijke (mede)zeggenschap Beach Boys, The

Beach Boys, The Amerikaanse popgroep bestaande uit Brian Wilson (zang, bas), Dennis Wilson (zang, drums), Carl Wilson (zang, gitaar), Mike Love Beardsley, Aubrey Vincent

Beardsley, Aubrey Vincent (1872-1898) Brits tekenaar en schrijver. Aanvankelijk beïnvloed door de Prerafaëlieten, later door Botticelli, Dürer en

Beastie Boys

Beastie Boys Amerikaanse rapgroep, in 1981 opgericht als punkgroep. De lp 'Licensed to ill' (1986), een combinatie van rap en hardrock, werd een Beat Generation

Beat Generation Naam die gegeven wordt aan een groep Amerikaanse schrijvers die zich in de jaren vijftig van de 20e eeuw afzetten tegen de conventionele Beatles, The

Beatles, The Britse popgroep (Liverpool), in 1957 als The Quarrymen gevormd door John Lennon, Paul McCartney, George Harrison, Stuart Sutcliffe beatmuziek

beatmuziek Richting in de popmuziek, ontstaan in Engeland in het begin van de jaren zestig, gebaseerd op de Amerikaanse rock 'n' roll en rhythm & Beaton, Cecil Walter Hardy

Beaton, Cecil Walter Hardy (1904-1980) Brits fotograaf en ontwerper, werd bekend als society- en hoffotograaf van het Britse koningshuis. Maakte Beatrijs

Beatrijs Anoniem, in de 13e eeuw geschreven geestelijk verhalend gedicht, gebaseerd op een 12e-eeuwse Marialegende en overgeleverd in een uit 1374 Beatrijs van Nazareth

Beatrijs van Nazareth (1200-1268) Middel-Nederlands schrijfster, vanaf 1236 priores van het cisterciënzerklooster van Onze-Lieve-Vrouwe van Na

Beattie, James

Beattie, James (1735-1803) Schots dichter en professor in de filosofie te Aberdeen. Auteur van 'The minstrel, or The progress of genius' (1771-74), Beatty, Warren

Beatty, Warren (eigenlijk Henry Warren Beaty; geb. 1937) Amerikaans filmacteur, filmregisseur en producent. Beatty en zijn zuster Shirley MacLaine Beau Brummels

Beau Brummels Amerikaanse popgroep (1964-68), beïnvloed door de Engelse popmuziek uit die jaren.

Beau Geste-boeken

Beau Geste-boeken Eertijds populaire avonturenromans van de Britse romanschrijver Percival Christopher Wren (1885-1941), genoemd naar de h

Beauchamp, Charles-Louis

Beauchamp, Charles-Louis (geboren te Versailles circa 1631 - overleden te Parijs circa 1705). Soms ook gespeld als Beauchamps. Frans danser en Beauclair, Gotthard de

Beauclair, Gotthard de (geb. 1907) Duits graficus en uitgever. Richtte in 1962 te Frankfurt am Main de uitgeverij 'Ars Librorum' op waar geïllustreerde Beaudin, André Gustave

Beaudin, André Gustave (1895-1979) Frans schilder en beeldhouwer, vooral beïnvloed door Matisse en Gris. Werkte aanvankelijk kubistisch, later

Beaudouin, Eugène

Beaudouin, Eugène (geb. 1898) Frans architect en stedenbouwkundige die in zijn veelal grootschalige projecten geprefabriceerde betonelementen Beaufort, Agathe Hetty (Henriëtte) Marie de

Beaufort, Agathe Hetty (Henriëtte) Marie de (eig. douairière Agathe Hetty (Henriëtte) Maria Laman Trip-de Beaufort; 1890-1982) Nederlands schrijfster, Beaugrant, Guyot de

Beaugrant, Guyot de (ca. 1500-ca. 1551) Zuid-Nederlands beeldhouwer. Introduceerde de italianiserende renaissancestijl in de Nederlanden. Het Beaumanoir, Philippe de Rémi

Beaumanoir, Philippe de Rémi (geb. 1941) Brits scheikundige, verbonden aan het Medical Research Council Laboratory of Molecular Biology in Beaumarchais, Pierre Augustin Caron de

Beaumarchais, Pierre Augustin Caron de (1732-1799) Als komedieschrijver een der wegbereiders van de Franse Revolutie. Zijn twee befaamde Beauneveu, André

Beauneveu, André (vóór 1358-1403/13) Zuid-Nederlands schilder, beeldhouwer en miniaturist. Vervaardigde voor de Franse koning Karel V enige Beauvoir, Simone de

Beauvoir, Simone de (1908-1986) (eig. Bertrand de Beauvoir, Simone Lucie Ernestine Marie) Frans schrijfster. Studeerde filosofie in Marseille, Rouen Bécaud, Gilbert

Bécaud, Gilbert (eig. François Silly; geb. 1927) Frans chansonnier en componist, een der groten van het Franse chanson met liedjes als 'Nathalie', 'Quand Beccafumi, Domenico

Beccafumi, Domenico (ook: Domenico di Iacopo di Pace Mecuccio, Mecarino; ca. 1486-1551) Italiaans schilder, graveur en beeldhouwer. Hij hant

Becerra, Caspar

Becerra, Caspar (1520-1570) Spaans beeldhouwer, schilder en architect, te Rome leerling van Vasari. Werkte sinds 1557 in Valladolid en werd in Becher, Bernhard en Hilla

Becher, Bernhard en Hilla (Bernhard B., geb. 1931; Hilla B., geb. 1934) Duits fotografenechtpaar. Werden vooral bekend met foto's van industriël

Becher, Johannes Robert

Becher, Johannes Robert (1891-1958) Duits schrijver en een van de leidende en meest bestreden woordvoerders van het expressionisme. Van 1911-Becher, Ulrich

Becher, Ulrich (geb. 1910) Duits schrijver. Hij studeerde rechten in Genève en Berlijn. In 1931 publiceerde hij zijn eerste novelle, 'Männer machen Bechet, Sidney

Bechet, Sidney (1897-1959) Amerikaans jazzmusicus, speelde sopraansaxofoon. Werkte in New Orleans in de Eagle Band en de Olympia Band. Maakte Bechstein, Friedrich Wilhelm Carl

Bechstein, Friedrich Wilhelm Carl (1826-1900) Duits pianobouwer. Richtte in 1856 te Berlijn een pianofabriek op, die ook nu nog instrumenten vervaardigt Bechteler, Theo

Bechteler, Theo (geb. 1903) Duits beeldhouwer, opgeleid in Berlijn, werkzaam in Augsburg; maakt beeldengroepen van in brons afgegoten gemodelleerde Beck

Beck (geb. 1970) Volledige naam Beck Hansen. Amerikaans gitarist/songwriter met een veelzijdig repertoire van folk, blues en hiphop. Is in 1994 succesvol Becker, Jacques

Becker, Jacques (1906-1960) Frans regisseur. Assistent van Jean Renoir, debuteerde als regisseur in 1942 ('Dernier atout'). Maakte slechts dertien Becker, Jurek

Becker, Jurek (1937-1997) Duits schrijver. Becker, van Pools-joodse afkomst, bracht zijn vroegste jeugd door in het getto van zijn geboortestad en Becker, Knuth

Becker, Knuth (eig. Carl Hendrik Knuth B.; geb. 1893) Deens romanschrijver. Zijn opvoeding in een tehuis bezorgde hem een scherp antiklerikale Beckett, Samuel

Beckett, Samuel (1906-1989) Iers toneel- en romanschrijver, een der voornaamste auteurs van het absurd toneel, ontving in 1969 de Nobelprijs voor Beckley, Bill

Beckley, Bill (geb. 1946) Amerikaans vertegenwoordiger van 'verhalende kunst' (story art), een minder intellectueel ingestelde variant van conceptual Beckmann, Max

Beckmann, Max (1884-1950) Duits schilder en graficus. Sloot zich na perioden in Parijs en Florence in 1908 aan bij de impressionistische Sezession Beckman, Thea

Beckman, Thea (geb. 1923) Nederlandsschrijfster van kinderboeken. Thea Beckman had haar grote doorbraak met 'Kruistocht in spijkerbroek' waarvoor Beck, Conrad

Beck, Conrad (geb. 1901) Zwitsers componist. Beck studeerde te Zürich en verbleef van 1922-33 in Parijs, waar hij o.a. les had van Nadia Boulanger, Beck, Leonhard

Beck, Leonhard (ca. 1480-1542) Duits schilder en graficus; werkte samen met Hans Holbein de Oude (dominicanenkerk Frankfurt, het hoogaltaar). Beck, Pia

Beck, Pia (geb. 1925) Nederlands jazzpianiste en zangeres, was o.a. lid van het Miller Sextet (1944-49). Vormde in 1949 een eigen trio. Speelde daarmee Becque, Henry

Becque, Henry (1837-1899) Frans toneelschrijver, de eerste grote vertegenwoordiger van het naturalistische drama. Beroemd werden zijn stukken Beda

Beda (Venerabilis, 672-735) Engels benedictijn, theoloog; schreef vele belangrijke werken, w.o. een wereldkroniek. Via een leerling van hem is er een Beddoes, Thomas Lovell

Beddoes, Thomas Lovell (1803-1849) Engels dichter en toneelschrijver. Verbleef vnl. buiten Engeland. Auteur van 'The improvisatore' (1821), bev

Bedford-meester

Bedford-meester (Meester van het breviarium van de hertog van Bedford) Frans miniaturist uit de 15e eeuw. Bekend geworden door fijnzinnige miniaturen bedrijfsarchitectuur

bedrijfsarchitectuur Het totaal aan gebouwen waarin een bedrijf wordt uitgeoefend. Het begrip omvat zowel eenvoudige, kleine ruimten, schuren of bedrijvende en lijdende vorm

bedrijvende en lijdende vorm Men spreekt in de grammatica van de bedrijvende vorm (activum) wanneer het onderwerp de handeling verricht, bijv. Bee Gees, The

Bee Gees, The Australische popgroep, bestaande uit de gebroeders Robin, Barry en Maurice Gibb en vooral geroemd om haar close harmonyzang. Beecham, Thomas

Beecham, Thomas (1879-1961) Brits dirigent. Beecham, die geen speciale muzikale opleiding genoot, is van grote invloed geweest op het Britse muziekleven. Beechey, William

Beechey, William (1753-1859) Brits schilder, leerling van Zoffany; bekend portrettist en hofschilder van koningin Victoria. Hij schilderde bijna 200 Beeke, Anthon

Beeke, Anthon (geb.1940) Nederlands grafisch vormgever. Opleiding Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs, Amsterdam. Werd in de jaren '60 gevormd Beekman, Chris

Beekman, Chris (1887-1964) Nederlands schilder, aanvankelijk onder invloed van het pointillisme, later van De Stijl. Sociaal geëngageerd; maakte Beek, Marius van

Beek, Marius van (geb. 1921) Nederlands kunstenaar, bekend van (monumentale) beelden en reliëfs, sommige met een mythische ondertoon, en va

beeldende kunst

beeldende kunst Overkoepelende benaming voor die takken van de schone kunsten die met het oog worden waargenomen. Hieronder vallen de be

beeldhouwkunst

beeldhouwkunst Vorm van beeldende kunst: vervaardigen van vrijstaande beelden, bouwplastiek en reliëfs. In ruimere zin ook beeldsnijkunst (ivoor, beeldroman

beeldroman (beeldverhaal) Roman waarin het verhaal in de eerste plaats door middel van foto's of tekeningen verteld wordt. Tekstwolkjes in de afgebeelde beeldschrift

beeldschrift Communicatievorm waarbij afbeeldingen worden gebruikt om iets uit te drukken. Deze afbeeldingen kunnen behalve realistisch ook gestileerd beeldspraak

beeldspraak (figuurlijk taalgebruik) Uitdrukkingswijze waarbij een object vergeleken wordt met een ander object dat als beeld dient, bijv. `Hij is ons Been, Johannes Hendrik

Been, Johannes Hendrik (1859-1930) Nederlands schrijver van jeugdboeken. Hij was onderwijzer en archivaris in zijn geboortestad Brielle en schr

Beerbohm, Henry Maximilian (Max)

Beerbohm, Henry Maximilian (Max) (1872-1956) Engels criticus, essayist en karikaturist. Mikpunten waren literaire gemanierdheid en maatschappelijke Beersmans, Catharina

Beersmans, Catharina (1844-1899) Vlaams actrice, een der indrukwekkendste tragédiennes uit de 2e helft van de 19e eeuw. Debuteerde 1861 bij Beerstraten, familie

Beerstraten, familie Nederlandse schilders van landschappen, stads- en zeegezichten uit de 17e eeuw. Over Abraham, Anthonie en Johannes B. is niets Beers, Jan van

Beers, Jan van (1821-1888) Vlaams dichter, die in 1853 debuteerde met 'Jongelingsdromen', sentimentele poëzie over ongelukkige, zieke en misdeelde Beery, Wallace

Beery, Wallace (1886 of 1889-1949) Amerikaans acteur, die van spoorwegwerker opklom tot een der grote sterren van Metro-Goldwyn-Mayer. Hij Beer-Hofmann, Richard

Beer-Hofmann, Richard (1866-1945) Oostenrijks schrijver. Zoon van een advocaat, geadopteerd door zijn oom Alois Hofmann. Van 1883-90 studeerde

Beer, familie

Beer, familie (Bähr, Behr) Zwitsers bouwmeestersgeslacht uit Au in het Bregenzerwald, Vorarlberg. De belangrijkste telg was Franz (1660-1726), die Beer, Jan de

Beer, Jan de (ca. 1475-vóór 1536) Een van de belangrijkste Antwerpse maniëristische schilders. Naast panelen en tekeningen vervaardigde hij ontwerpen Beethoven, Ludwig van

Beethoven, Ludwig van (1770-1827) Duits componist. Het oeuvre en de levensloop van Ludwig van Beethoven vormen een keerpunt in de ontwikkeling

Beets, Nicolaas

Beets, Nicolaas (1814-1904) Nederlands predikant en letterkundige. Hij studeerde van 1833-39 te Leiden, promoveerde in 1839 en werd in 1840 beroepen Begas, Reinhold

Begas, Reinhold (1831-1911) Duits beeldhouwer, verbleef na zijn opleiding in Berlijn, van 1856-58 in Italië. Onder invloed van Böcklin, met wie Beggarstaff brothers

Beggarstaff brothers (pseudoniem van William Nicholson en zijn zwager James Pryde) Britse lithografen die eind 19e eeuw de affichekunst in En

Beham, Hans Sebald

Beham, Hans Sebald (Sebold Beham; 1500-1550) Duits graveur en miniatuurschilder, leerling van Dürer; een van de zgn. Nürnberger Kleinmeiste

Behan, Brendan

Behan, Brendan (1923-1964) Iers schrijver, wiens sterk op persoonlijke ervaringen en overtuigingen berustende prozawerken en toneelstukken getuigen Beheim-Schwarzbach, Martin

Beheim-Schwarzbach, Martin (geb. 1900) Duits schrijver, in Londen geboren, maar in Hamburg opgegroeid. In 1939 vluchtte hij voor het nazibewind Beheim, Michael

Beheim, Michael (1414-1475) Duits dichter in de trant der Meistersinger, hoewel hij niet bij een gilde was aangesloten en integendeel een rusteloos, Behrend, Fritz Alfred

Behrend, Fritz Alfred (geb. 1925) Uit Duitsland afkomstige Nederlandse politiek tekenaar- journalist. Werkte voor tal van kranten in binnen- en buitenland Behrens, Peter

Behrens, Peter (1868-1940) Duits architect, behoort tot de grondleggers van de 20e-eeuwse bouwkunst. Bovendien was hij één van de eerste architecten beiaard

beiaard (carillon) Zich doorgaans boven in een toren bevindend klokkenspel, bestaande uit een reeks kleine en grote klokken. De minimale omvang Beiderbecke, Bix

Beiderbecke, Bix (eig. Leon Bix; 1903-1931) Amerikaans jazztrompettist en -pianist. Belangrijkste muzikant van de Chicago jazz, beïnvloed door Beierse kunst

Beierse kunst Kunst uit het Zuid-Duitse Beieren. Er zijn twee bloeiperioden te onderscheiden: de laat-gotische (midden 14e tot midden 16e eeuw) Beineix, Jean-Jacques

Beineix, Jean-Jacques (geb. 1946) Frans regisseur. Een van de vlaggendragers van een generatie jonge Franse filmers uit de jaren tachtig, die vorm

Beinum, Eduard Alexander van

Beinum, Eduard Alexander van (1900-1959) Nederlands dirigent, studeerde o.a. bij Zweers en Sem Dresden (1881-1957). In 1921 benoemd tot dirigent Béjart, Armande

Béjart, Armande (1642-1700) Frans actrice, huwde in 1662 Molière en creëerde een groot aantal rollen in stukken van haar echtgenoot. Enkele jaren Béjart, Madeleine

Béjart, Madeleine (1618-1672) Frans actrice, zuster van Armande Béjart behoorde tot degenen met wie Molière in 1643 het Illustre Théâtre stichtte Béjart, Maurice

Béjart, Maurice (eig. Maurice Jean Berger; geb. 1927) Frans danser en choreograaf, die voor het eerst in het wereldnieuws kwam met zijn ballet Symphonie bekken (muz.)

bekken (muz.) Slaginstrument zonder vaste toonhoogte, bestaande uit een ronde, koperen plaat. Deze is enigszins convex en heeft in het midden een bel

bel Logaritmische verhoudingsmaat voor het bepalen van geluidsdrukken. Voor de gebruikelijke bewerkingen is de bel te grof, zodat in de praktijk van Béla I

Béla I (reg. 1060-1063) Hongaars koning uit de dynastie der Arpaden, achterneef van Stefan de Heilige. Kreeg van zijn broer Andreas I een groot deel Béla II de Blinde

Béla II de Blinde (reg. 1131-1141) Hongaars koning uit de dynastie der Arpaden, achterkleinzoon van Béla I. Als kind werd hij, samen met zijn vader Béla III

Béla III (reg. 1173-1196) Hongaars koning uit de dynastie der Arpaden, opvolger van Stefanus III en kleinzoon van Béla II. Opgevoed aan het hof van Béla IV

Béla IV (1206-1270; reg. 1235-70) Hongaars koning uit de dynastie der Arpaden, kleinzoon van Béla III en zoon van Andreas II, wiens bestuur veel Belafonte, Harry

Belafonte, Harry (geb. 1927) Amerikaans zanger en acteur. Kreeg in de jaren vijftig veel bekendheid met songs als 'There's a hole in my bucket', 'Banana Bélanger, François Joseph

Bélanger, François Joseph (1744-1818) Frans architect. Ontwierp in 1777 voor de graaf van Artois het kasteel Bagatelle, dat vanwege een weddenscha

belanghebbend voorwerp

belanghebbend voorwerp (bepaling van belang) Geeft aan in het belang van wie of wat de door het gezegde uitgedrukte handeling verricht wordt. Belcampo

Belcampo (eig. Herman Pieter Schönfeld Wichers; 1902-1990) Nederlands arts en schrijver van fantastisch-romantisch proza. Belcampo studeerde belcanto

belcanto (Italiaans: schoon gezang) De benaming belcanto dateert van de 19e eeuw en slaat vooral op de klassieke Italiaanse zangkunst uit de 17e en Belder, Jozef Lodewijk Frans de

Belder, Jozef Lodewijk Frans de (geb. 1912) Belgisch dichter van fijnzinnige natuurlyriek met een romantische ondertoon. In 1950 stichtte hij de Belfort

Belfort Hoofdstad van het Franse dep. Territoire de Belfort; 51.739 inw. (1992). Centrum van chemische en zware industrie (o.a. locomotieven). Van belfort

belfort (syn. beffroot, belfoort, belfried) Hoge, vierkante middeleeuwse toren, vrijstaand of verbonden aan een stedelijke markthal, waarin de stadsklokken, Belfort, Het

Belfort, Het Een in 1886 op initiatief van de filoloog Jan Bols (1842-1921) opgericht rooms-katholiek tijdschrift, gewijd aan letteren, wetenschap en belgicisme

belgicisme Uitdrukking in de Nederlandse of Franse taal die alleen in België gebruikt wordt. Voorbeeld: 'hij zat in de weerstand' (= het verzet).

Belgisch Centrum voor Muziekdocumentatie

Belgisch Centrum voor Muziekdocumentatie (ook: Centre belge de Documentation Musicale = Cebedem) In 1951 te Brussel in het leven geroepen Belinski, Vissarion Grigorjevitsj

Belinski, Vissarion Grigorjevitsj (1811-1848) Beroemdste Russische literaire criticus van de 19e eeuw. Zijn werk is kenmerkend voor de overgang Beljon, Joop

Beljon, Joop (eig. Arthur Clive Howard B.; 1881-1964) Engels politiek commentator, literatuur- en kunstcriticus. Lid van de zgn. Bloomsbury Group. Bellamy, Edward

Bellamy, Edward (1850-1898) Amerikaans schrijver en journalist. Studeerde rechten, maar ging na zijn studie in de journalistiek. Zijn belangrijkste Bellamy, Jacobus

Bellamy, Jacobus (1757-1786) Nederlands dichter. Studeerde theologie te Utrecht en koos in zijn 'Vaderlandsche gezangen van Zelandus' (1782-83) Bellamy, Ralph Rexford

Bellamy, Ralph Rexford (1905-1991) Amerikaans acteur. Bellamy debuteerde in 1929 op Broadway in 'Town boy'. Het jaar daarna ging hij naar Holly

Bellange, Jacques (de)

Bellange, Jacques (de) (ca. 1575-1638) Frans schilder, tekenaar en etser, van 1600-1617 werkzaam aan het hof van Lotharingen in Nancy. Van zijn

Bellay, Joachim du

Bellay, Joachim du (1522-1560) Frans dichter. Studeerde rechten te Poitiers, waar hij Pierre de Ronsard ontmoette, met wie hij naar Parijs ging. W

Bella, Stefano della

Bella, Stefano della (1610-1664) Italiaans portretschilder, tekenaar en graveur. Werkte o.a. in Rome en Parijs (onder de naam Etienne de la Bella). Bellegambe, Jean

Bellegambe, Jean (ca. 1470-1534) Zuidnederlands schilder. Zijn altaarstukken zijn kleurig en technisch erg knap, maar vrij traditioneel geschilderd; bellettrie

bellettrie (Fr.: belles lettres = schone letteren) Verzamelnaam voor alles wat te maken heeft met het beoefenen en genieten van de woordkunst. Tegenover Bellezza, Dario

Bellezza, Dario (1944-1996) Italiaans schrijver en dichter. Bellezza debuteerde in 1970 met de verhalenbundel L'innocenza, maar werd vooral bekend Belling, Rudolf

Belling, Rudolf (1886-1972) Duits beeldhouwer, werkte eerst expressionistisch, maar ging na 1916 onder invloed van Archipenko experimenteren in Bellini, Gentile

Bellini, Gentile (ca. 1429-1507) Venetiaans schilder, zoon van Iacopo (ca. 1400-ca. 1471) en broer van Giovanni (ca. 1430-1516). Leerling van zijn Bellini, Giovanni

Bellini, Giovanni (ook: Giambellino; ca. 1430-1516) Prominent Italiaans schilder, vertegenwoordiger van de Vroege Renaissance in Venetië. Zoon Bellini, Jacopo

Bellini, Jacopo (ca. 1400-ca. 1471) Italiaans schilder, vader van Gentile en Giovanni Bellini. Brak met de gotische traditie en legde zich toe op de weergave Bellini, Vincenzo

Bellini, Vincenzo (1801-1835) Italiaans operacomponist, studeerde te Napels, waar in 1825 zijn eerste opera opgevoerd werd (Adelson en Salvina). Belli, Giuseppe Gioacchino

Belli, Giuseppe Gioacchino (1791-1863) Italiaans dichter. Schreef ruim tweeduizend sonnetten in Romeins dialect, die een beeld geven van het Romein

Bellmer, Hans

Bellmer, Hans (1902-1975) Duits tekenaar, graficus, schilder en beeldhouwer, bevriend o.a. met George Grosz en John Heartfield. Maakte in de jaren Belloc, Joseph-Pierre Hilaire

Belloc, Joseph-Pierre Hilaire (1870-1953) Engels schrijver van Franse afkomst, die zich op vele terreinen bewoog. Zijn ironische stijl ontwikkelde Bellotto, Bernardo

Bellotto, Bernardo (1720-1780) Italiaans schilder. Noemde zich Canaletto, evenals zijn oom en leermeester, Giovanni Antonio Canal. Schilder van Bellows, George Wesley

Bellows, George Wesley (1882-1925) Amerikaans schilder, leerling van Robert Henri en lid van de Ashcan School. Schilderde taferelen uit het Ame

Bellow, Saul

Bellow, Saul (geb. 1915) Amerikaans schrijver van Russisch-joodse afkomst. Sinds hij begon te publiceren in 1941, schreef Bellow talrijke essays, Bellson, Louis Paul

Bellson, Louis Paul (eig. Louis Balassoni; geb. 1924) Amerikaans jazzdrummer. Speelde in de jaren veertig o.a. bij Benny Goodman en Tommy Do

Belluschi, Pietro

Belluschi, Pietro (1899-1994) Amerikaans architect van Italiaanse origine. Studeerde te Rome en New York en werd beïnvloed door het Bauhaus. Vanaf Bell, Alexander Melville

Bell, Alexander Melville (1819-1905) Brits foneticus, uitvinder van de zichtbare spraak, een systeem van symbolen die de verschillende standen va

Bell, Clive

Bell, Clive (eig. Arthur Clive Howard B.; 1881-1964) Engels politiek commentator, literatuur- en kunstcriticus. Lid van de zgn. Bloomsbury Group. Bell, Larry

Bell, Larry (geb. 1939) Amerikaans kunstenaar, belangrijk vertegenwoordiger van minimal art. Later maakte hij environments. De vorm van de kubus Bell, Martin

Bell, Martin (geb. 1918) Engels dichter. Lid van The Group in de jaren vijftig. Beïnvloed door T.S. Eliot en Jules Laforgue. Karakteristieke vorm is Belmondo, Jean-Paul

Belmondo, Jean-Paul (geb. 1933) Frans filmacteur, bekend uit vele avonturenfilms met door hemzelf gespeelde halsbrekende scènes. Films o.a. 'Les Belpaire, Maria Elisa

Belpaire, Maria Elisa (Bengali, Banga) Landstreek aan de benedenloop van de rivier de Ganges. West-Bengalen heeft een grotendeels hindoeïstisc

Beltrán, Alberto

Beltrán, Alberto (1886-1950) Amerikaans dichter; broer van Stephen Vincent B. Schreef veel romantische poëzie, waaronder 'Moons of grandeur' (belvédère

belvédère (It.: belvedere = mooi uitzicht; bellevue) Uitkijktoren, landhuis of paviljoen, met een fraai uitzicht op de omgeving. Het Belvedere is het Bembo, Pietro

Bembo, Pietro (1470-1547) Italiaans renaissancistisch dichter, humanist en taalfilosoof. Groot kenner van de klassieke talen en het Toscaans. Werd Ben

Ben (Ben Vautier) (geb. 1935) Frans kunstenaar, belangrijk exponent van de Fluxusbeweging, die de integratie kunst en dagelijks leven bepleitte. Realiseerde Ben Jelloun, Tahar

Ben Jelloun, Tahar (geb. 1944) Franstalig Marokkaans schrijver die vanaf de vroege jaren zeventig zijn tijd verdeelt tussen Tanger en Parijs. In zijn

Benatar, Pat

Benatar, Pat (eig. Pat Andrzejewski; geb. 1953) Amerikaans popzangeres, ontdekt in 1975. Debuteerde in 1979 met de lp 'In the heat of the night'. Benatzky, Ralph

Benatzky, Ralph (1884-1957) Oostenrijks componist. Schreef ca. negentig operettes, waarvan 'Im weissen Rössl' (1930) wereldberoemd werd. In 1938 Benavente y Martinez, Jacinto

Benavente y Martinez, Jacinto (ca. 750-821) Benedictijn, stichter van een klooster te Aniane (779; Aquitanië, Zuidwest-Frankrijk), dat het centrum Benazeraf, José

Benazeraf, José (geb. 1922) Frans filmregisseur, bekend geworden door een aantal semi-pornografische films met enige artistieke pretentie, te weten Benda, Frantisek

Benda, Frantisek (Franz Benda) (1709-1786) Boheems violist en componist. Benda werd in 1733 violist in het hoforkest van de latere koning Frederik Benda, Friedrich Ludwig

Benda, Friedrich Ludwig (1752-1792) Zoon van Jiri Antonín Benda. Duits violist en componist. Werd 1775 violist in hoforkest te Gotha, in 1780 Benda, Friedrich Wilhelm Heinrich

Benda, Friedrich Wilhelm Heinrich (1745-1814) Zoon van Frantisek Benda. Duits violist en componist. Benda was vanaf 1782 lid van de hofkapel Benda, Jan Jiri

Benda, Jan Jiri (1713-1752) Broer van Frantisek Benda. Boheems violist en componist. Benda was kamermuziekspeler te Potsdam en schreef een Benda, Jiri Antonín

Benda, Jiri Antonín (Georg Anton Benda 1722-1795) Broer van Frantisek Benda. Boheems klavecinist en componist. Van 1742-1750 werkte Benda Benda, Julien

Benda, Julien (1867-1956) Frans schrijver en filosoof. Debuteerde met 'Dialogues à Byzance' (1900), een commentaar op de Dreyfus-affaire. Was in Bendien, Jacob

Bendien, Jacob (1890-1933) Nederlands schilder, beeldhouwer en graficus; verbleef van 1910-14 in Parijs, waar hij samenwerkte met John Raedecker. Benedetti Michelangeli, Arturo

Benedetti Michelangeli, Arturo (1920-1995) Italiaans pianist. Benedetti Michelangeli studeerde vanaf zijn prilste jeugd in zijn geboorteplaats Brescia

Benedetti, Mario

Benedetti, Mario (geb. 1920) Uruguayaans schrijver. Hij was redacteur van het weekblad Marcha, dat belangrijk bijgedragen heeft aan de culturele Benedetto da Maiano

Benedetto da Maiano (1442-1497) Italiaans beeldhouwer, opvallend decoratief kunstenaar. Belangrijke werken zijn het houtsnijwerk aan het plafond Benedictus

Benedictus Slotfrase van het Sanctus, het vierde der vijf vaste zangen van de mis. De tekst luidt: Benedictus qui venit in nomine Domini = Gezegend Benedict, Julius

Benedict, Julius (1804-1885) Duits-Engels componist. Bendedict studeerde o.a. bij Hummel en Weber. Van 1825-35 was Bendedict dirigent aan het benefietvoorstelling

benefietvoorstelling Voorstelling gegeven ten bate van één of meer acteurs van een gezelschap, meestal ter gelegenheid van de afsluiting van hun toneelloopbaan.

Benesh notatie

Benesh notatie Een dansschrift waarbij poses en bewegingen op vijf horizontale lijnen (als op een notenbalk) parallel aan de muziek, via symbolen Benesh, Joan (Rothwell)

Benesh, Joan (Rothwell) (geboren te Liverpool 24-3-1920) Engelse danseres bij The Royal Ballet, die als hulpmiddel voor haar slechte geheugen, Benesh, Rudolf

Benesh, Rudolf (geboren te Londen 16-1-1916 - overleden aldaar 3-5-1975): Hongaars/Brits musicus en grafisch ontwerper die in 1955 voor en met Benet Goita, Juan

Benet Goita, Juan (1927-1993) Spaans schrijver. Het werk van Benet speelt zich voor een groot deel af in de in Noord-Spanje gesitueerde fictieve Benét, Stephen Vincent

Benét, Stephen Vincent (1889-1943) Amerikaans dichter en schrijver, vooral bekend geworden door zijn grote epische gedicht 'John Brown's body'

Benét, William Rose

Benét, William Rose (1886-1950) Amerikaans dichter; broer van Stephen Vincent B. Schreef veel romantische poëzie, waaronder 'Moons of grande

Bengali

Bengali Inwoners van West-Bengalen en Bangladesh, die als taal het Bengaals spreken en zo een taalkundige eenheid vormen. De hogere kasten zijn Bengtsson, Frans Gunnar

Bengtsson, Frans Gunnar (1894-1954) Zweeds filosoof, dichter, romancier en essayist. Zijn werk kenmerkt zich door een grote historische belangst

Bening, Alexander

Bening, Alexander (gest. 1519) Vlaams miniaturist, werkzaam in Brugge en Gent. Op grond van een gesigneerde miniatuur wordt hem een reeks werken Bening, Simon

Bening, Simon (ca. 1483-1561) Vlaams miniaturist, zoon van Alexander Bening. Illustreerde voor Karel V het 'Wapenboek van het Gulden Vlies' (Benjamin, Arthur

Benjamin, Arthur (1893-1960) Australisch componist en pianist. Benjamin studeerde te Londen en was na WO I enkele jaren pianoleraar aan het co

Benjámin, László

Benjámin, László (geb. 1915) Hongaars dichter, behoorde tot de groep van de zgn. arbeider-dichters. Met zijn al vroeg sociaal georiënteerde lyriek Benjamin, Richard

Benjamin, Richard (geb. 1939) Amerikaans acteur, o.a. in een aantal stukken van Shakespeare. In 1967 had hij veel succes met de televieserie 'He Benner, Gerrit

Benner, Gerrit (1897-1981) Nederlands schilder en tekenaar, autodidact. Tot 1953 werkzaam in Friesland, wat in de thema's van zijn werk is terug Bennett, Enoch Arnold

Bennett, Enoch Arnold (1867-1931) Engels romanschrijver en toneelcriticus; redacteur van het damesblad Woman. Beïnvloed door de Franse natural

Bennett, Michael

Bennett, Michael (1943-1987) Amerikaans regisseur en choreograaf. Bennett, die zijn carrière begon als danser, wordt beschouwd als de man die de Bennett, Richard Rodney

Bennett, Richard Rodney (geb. 1936) Engels componist. Bennet studeerde te Reading en te Londen (o.a. bij L. Berkeley), daarna nog bij Boulez (Bennet, Alan

Bennet, Alan (geb. 1934) Britse toneel- en tv-schrijver, die als student in Oxford debuteerde in de viermans cabaret-revue `Beyond the Fringe', die Bennet, John

Bennet, John (ca. 1570-1614) Engels componist. Over Bennet's leven is niets bekend; vaststaat alleen dat tussen 1599-1614 een aantal werken van Bennink, Han

Bennink, Han (geb. 1942) Nederlands jazzdrummer, later ook klarinettist en saxofonist. Wessel Ilckenprijs 1967. Speelde o.a. met Ben Webster, Sonny Benn, Gottfried

Benn, Gottfried (1886-1956) Duits schrijver, die sterk beïnvloed werd door het expressionisme en de denkbeelden van Nietzsche. In een chaotische Benois, Alexandre

Benois, Alexandre (eig. Aleksandr Nikolajevitsj Benoea; 1870-1960) Russisch schilder, decorontwerper en kunsthistoricus. Belangrijk lid van de kring Benoît de Sainte-Maure

Benoît de Sainte-Maure Middeleeuws Frans dichter uit de 12e eeuw, bekend geworden door zijn 'Roman de Troie' (ca. 1165), die hij opdroeg aan Benoît, Jean

Benoît, Jean (geb. 1922) Canadees schilder, sinds 1947 gevestigd in Parijs, waar hij André Breton ontmoette en vanaf 1959 deelnam aan activiteiten Benoit, Peter Léopold Léonard

Benoit, Peter Léopold Léonard (1834-1901) Belgisch (Vlaams) componist, dirigent en muziekpedagoog. Benoît studeerde te Brussel aan het conservatorium

Benoit, Pierre

Benoit, Pierre (1886-1962) Frans schrijver van groot aantal romans met magisch-realistische elementen. Zijn debuut 'Koenigsmark' (1918) bracht hem Benoy, Willem

Benoy, Willem (1882-1939) Vlaams toneelspeler en regisseur, werkte in Nederland o.a. bij Royaards. Hij genoot vooral bekendheid als type-speler, Benschop, Nel

Benschop, Nel (geb. 1918) Nederlands veelgelezen dichteres van voornamelijk gereformeerd christelijke poëzie. B.'s verzen zijn simpel en natuurlijk Benson, Ambrosius

Benson, Ambrosius (16e eeuw) Vlaams schilder van religieuze taferelen en portretten; afkomstig uit Italië. Van hem is bekend dat hij van 1519-50 Benson, George

Benson, George (geb. 1943) Amerikaans popzanger en gitarist, afkomstig uit de rhythm & blues- en jazz-scene. Maakte in de jaren zestig lp's op o.bent

bent Genootschap van schilders, met name die van Nederlandse kunstenaars in Rome in de 17e eeuw.

Bentum, Rik van

Bentum, Rik van (1936-1994) Nederlands schilder, beeldhouwer en graficus (zeefdrukker). Ruimtelijk aandoend werk in hard edge-stijl. Tevens docent.

Bentvuegels

Bentvuegels Leden van een schildersgenootschap in Rome (Noord- en Zuid-Nederlandse kunstenaars; 1623-1720). Men wilde elkaar steunen; het genootschap Bentz van den Berg, Henri (Han)

Bentz van den Berg, Henri (Han) (1917-1976) Nederlands toneelspeler en regisseur. Was o.a. verbonden aan de Nederlandse Comedie en speelde Benzi, Roberto

Benzi, Roberto (geb. 1937) Frans dirigent. Kreeg reeds in 1947 directielessen van André Cluytens en gaf in 1948 zijn eerste concert te Parijs. In 1959 Ben-Ammi, Mordechai

Ben-Ammi, Mordechai (eig. Mordechai Rabinovitsj; 1854-1932) Russisch (Jiddisch) schrijver. Studeerde te Odessa, verbleef van 1882-87 te Genè

Ben-Avigdor

Ben-Avigdor (1804-1885) Duits-Engels componist. Bendedict studeerde o.a. bij Hummel en Weber. Van 1825-35 was Bendedict dirigent aan het Teatro Ben-Yehuda, Eliezer

Ben-Yehuda, Eliezer (eig. Eliezer Itzhak Perelman; 1858-1922) Litouws (Hebreeuws) grammaticus, essayist en uitgever. Reeds vroeg leefde de idee Ben-Zion, Simcha

Ben-Zion, Simcha (eig. Simcha Alter Gutmann; 1870-1932) Russisch (Hebreeuws en Jiddisch) schrijver en uitgever. Hij gaf les op een joodse scho

Beöthy, Étienne

Beöthy, Étienne (1897-1961) Frans beeldhouwer van Hongaarse afkomst, sloot zich aan bij de Hongaarse avant-garde met Moholy-Nagy en werd beïnvloed Beowulf

Beowulf Een van de belangrijkste gedichten van de Engelse literatuur (7e - 9e eeuw). Het verhaal speelt zich af in de tijd dat de Germaanse stammen bepaling van gesteldheid

bepaling van gesteldheid Een bepaling die zowel een bijvoeglijk als een bijwoordelijk karakter heeft. In de zin: 'Hij verft de deur bruin', zegt `bruin' bepaling (taalw.)

bepaling (taalw.) In de grammatica een zinsdeel dat een ander zinsdeel nader bepaalt. Een bepaling is bijvoeglijk (attributief) als zij een zelfstandig bepalingaankondigend voornaamwoord

bepalingaankondigend voornaamwoord Woordsoort die een bepaling met `dat', `die' of `als' aankondigt, bijv. hetgeen (dat...), degene (die...) of dezelfde Bérain, Jean Louis

Bérain, Jean Louis (1637-1711) Frans architect, graveur en tekenaar. In 1674 hoftekenaar voor Lodewijk XIV. Zijn ontwerpen, o.a. voor decors en Béranger, Pierre-Jean de

Béranger, Pierre-Jean de (1780-1857) Frans dichter en chansonnier. Hij verkreeg tijdens zijn leven grote roem door zijn politieke chansons, ook Bérard, Christian

Bérard, Christian (1902-1949) Frans schilder, kostuum- en decorontwerper. Bekend door zijn ensceneringen voor balletten, toneelstukken en films. Berberian, Cathy

Berberian, Cathy (1928-1983) Amerikaans zangeres (sopraan) en componiste van Armeense afkomst. Berberian studeerde toneel aan de Columbia Berberova, Nina Nikolajevna

Berberova, Nina Nikolajevna (1901-1993) Russisch schrijfster. Nina Berberova verliet de Sovjet-Unie in 1922, toen de eerste tekenen van de komende berceau

berceau (Fr.: wieg) Loofgang, overgroeid tuinpad of prieel, vervaardigd uit houten latwerk of traliewerk, waarop klimplanten werden aangebracht. berceuse

berceuse Letterlijk wiegelied. In de 19e eeuw werd de berceuse populair als instrumentaal muziekstuk van eenvoudige melodische structuur met een Berchem, Nicolaes Pietersz.

Berchem, Nicolaes Pietersz. (1620-1683) Noord-Nederlands schilder van landschappen in italianiserende stijl. Maakte tevens etsen. Zoon van schilder

Berchet, Giovanni

Berchet, Giovanni (1783-1851) Italiaans romantisch dichter; was redacteur van Il Conciliatore (1818-19), het officiële orgaan van de Italiaanse romantische Berckheyde, Gerrit Adriaensz.

Berckheyde, Gerrit Adriaensz. (1638-1698) Nederlands schilder, leerling van zijn broer Job. Reisde met deze door Duitsland. Schilder van kerkinterieur

Berckheyde, Job Adriaensz.

Berckheyde, Job Adriaensz. (1630-1693) Nederlands schilder van stadsgezichten met harmonische lichtwerking en kleurrijke personages; ook van Berdisjevski, Micha Josef

Berdisjevski, Micha Josef (1865-1921) Russisch (Hebreeuws en Jiddisch) filosoof en schrijver. Hij was de zoon van een chassidisch rabbijn, maar Berendsz., Thomas

Berendsz., Thomas (gest. 1625) Nederlands bouwmeester en schilder; was als landmeter in dienst bij het gewest Overijssel. B. leefde in Kampen, Beresford, John Davys

Beresford, John Davys (1873-1947) Engels romanschrijver. Schreef met aanhoudend succes gemiddeld één boek per jaar, o.a. de trilogie 'Jacob St

Berganza (Vargas), Teresa

Berganza (Vargas), Teresa (geb. 1935) Spaans zangeres (mezzosopraan). Berganza begon haar carrière als concertzangeres, waarbij ze vooral het Bergengruen, Werner

Bergengruen, Werner (1892-1964) Duits schrijver. B. studeerde in Marburg, München en Berlijn, leidde van 1920-22 het tijdschrift Ost-Informationen, Bergense School

Bergense School Groep Nederlandse kunstenaars, grotendeels gevestigd in Bergen in Noord-Holland. Vormde zich in 1915 rond de Franse schilder Bergen, Candice

Bergen, Candice (geb. 1946) Amerikaans filmactrice. B. was eerst werkzaam als fotomodel en journaliste, maar na haar debuut in 'The group' (1966) bergère

bergère Armstoel voor dames met hoge rugleuning en een voetenbankje. In de mode tijdens het rococo.

bergerette (muz.)

bergerette (muz.) Lett. herdersliedje, afgeleid van het Franse woord berger = schaapherder. In de 15e eeuw was een bergerette een eenvoudig Frans bergerie

bergerie (Fr.: herderszang) Een genre dat in de Middeleeuwen in Frankrijk bekend was onder de naam pastourelle (13e eeuw). Thema: `chevalier' ontmoet

Berger, Erna

Berger, Erna (1900-1990) Duitse zangeres. De coloratuursopraan Erna Berger begon haar loopbaan in 1925 bij de Staatsopera van Dresden. In 1934 Berger, Helmut

Berger, Helmut (geb. 1942) Duits filmacteur, ontdekt door Visconti. Zijn rollen hebben dikwijls een sinister tintje. Berger speelde o.a. in 'The damn

Berger, John

Berger, John (geb. 1926) Engels kunstcriticus en romanschrijver; actief als medewerker van tal van kranten en tijdschriften en als samensteller van Berger, Ludwig

Berger, Ludwig (1892-1969) Duits regisseur, eigenlijk Ludwig Bamberger. Leerling van Max Reinhardt regisseerde aanvankelijk opera, ballet en toneel. Berge, H.C. ten

Berge, H.C. ten (geb. 1938; eig. Johannes (Hans) Cornelis) Nederlands dichter en schrijver, publiceerde zijn eerste gedichten in Podium; was oprichter Berggolts, Olga Fjodorovna

Berggolts, Olga Fjodorovna (geb. 1910) Sovjetrussisch dichteres, getrouwd geweest met de dichter Boris Kornilov. Haar lyriek wordt gekenmerkt Berghegge, Fien

Berghegge, Fien (1913-1988) Nederlands actrice. Fien Berghegge maakte op zesjarige leeftijd haar toneeldebuut in het toneelgezelschap van haar Berghe, Frits van den

Berghe, Frits van den (1883-1939) Belgisch schilder, tekenaar en graveur, behorend tot de Latemse School. Zijn werk ontwikkelde zich van impre

Berghe, Roland van den

Berghe, Roland van den (geb. 1943) Belgisch conceptueel kunstenaar, woont in Amsterdam. Sinds 1969 maakt hij monumentale objecten in ijzer, Berghoef, J.F.

Berghoef, J.F. (1903-1994) Nederlands architect. Berghoef behoorde tot de belangrijkste vertegenwoordigers van de Delftse School, een traditioneel Berghout, Phia

Berghout, Phia (ziektekostenverzekering) Verzekering tegen ziektekosten. De verzekering wordt uitgevoerd door zgn. zorgverzekeraars: ziekenfondsen Berghuis, Jaap

Berghuis, Jaap (1883-1939) Belgisch schilder, tekenaar en graveur, behorend tot de Latemse School. Zijn werk ontwikkelde zich van impressionistisch Bergmann, Anton

Bergmann, Anton (1835-1874) Belgisch (Vlaams) prozaschrijver. Te Gent was hij medeoprichter van het Taalminnend Studentengenootschap, dat Bergman, Hjalmar Fredrik Elgerus

Bergman, Hjalmar Fredrik Elgerus Vroeger zelfstandige gemeente in de Nederlandse provincie Noord-Brabant, sinds 1994 bij Oss. Landbouw, tuinbouw, Bergman, Ingmar

Bergman, Ingmar (geb. 1918) Zweeds film- en toneelregisseur met grote bekendheid in binnen- en buitenland. Behalve zijn eigen scenario's, schrijft Bergman, Ingrid

Bergman, Ingrid (1915-1982) Zweeds filmactrice, speelde al jong belangrijke rollen in het theater en in Zweedse films. Ging in 1939 naar Hollywood, Bergner, Elisabeth

Bergner, Elisabeth (1897-1986) Duits actrice. Zij maakte haar toneeldebuut in 1919 bij het Stadttheater in Zürich. Was achtereenvolgens verbonden Bergognone, Ambrogio di Stefano da Fossano

Bergognone, Ambrogio di Stefano da Fossano ( Ambrogio Borgognone; ca. 1450-1523) Italiaans schilder, werkzaam in Milaan en Pavia, maakte Bergonzi, Carlo

Bergonzi, Carlo (geb. 1924) Italiaans operazanger (lyrisch tenor). Bergonzi studeerde te Parma en debuteerde in 1948 als bariton. In 1951 zong hij Berg, Alban

Berg, Alban (1885-1935) Oostenrijks componist, een der grote vertegenwoordigers der Weense School. Van 1906-10 studeerde hij bij Schönberg, Berg, Anna Carolina (Ans) van den

Berg, Anna Carolina (Ans) van den (1873-1942) Nederlands schilderes, een der Amsterdamse Joffers. Vooral bevriend met Coba Surie. Schilderde Berg, Claus

Berg, Claus (ca. 1475-1535) Duits beeldhouwer, een der leidende figuren van de school van Lübeck, die in de overgangsfase van gotiek naar barok Berg, Else

Berg, Else (1877-1942) Nederlands kunstenaar, van Duitse afkomst. Maakte schilderijen, aquarellen en tekeningen. Via Leo Gestel kwam zij in contact Berg, Rudolf van den

Berg, Rudolf van den (geb. 1949) Nederlands filmregisseur. Van den Berg studeerde politieke wetenschappen in Amsterdam. Zijn eindscriptie gin

Berg, Siep van den

Berg, Siep van den (geb. 1913) Nederlands schilder en beeldhouwer. Hij onderging invloed van kubisme en neoplasticisme. Aanvankelijk werkte berijmen

berijmen (Een tekst) op rijm zetten, bijv. Willem Tell, een berijmd verhaal van Willem Bilderdijk (1756-1831).

Berio, Luciano

Berio, Luciano (geb. 1925) Italiaans componist, die zich in zijn passie voor het theater en voor alles wat met de menselijke stem en de taal te maken Berkeley, Busby

Berkeley, Busby (eig. William Berkeley Enos; 1895-1976) Amerikaans choreograaf en regisseur, bekend door de spectaculaire dansscènes die hij choreografeerde Berkeley, Lennox Randal Francis

Berkeley, Lennox Randal Francis (1903-1990) Engels componist. Berkeley studeerde van 1927-33 bij Nadia Boulanger en onderging daardoor de Berkovich, Elmar

Berkovich, Elmar (geb. 1897) Nederlands industrieel ontwerper en binnenhuisarchitect van Hongaarse afkomst. Doorliep de kunstnijverheidsschoo

Berkowitz, Itzhak Dov

Berkowitz, Itzhak Dov (1885-1967) Witrussisch (Hebreeuws en Jiddisch) schrijver, schoonzoon van Shalom Aleichem, wiens complete werk hij verta

Berlage, Hendrik Petrus

Berlage, Hendrik Petrus (1856-1934) Nederlands architect, een van de belangrijkste vernieuwers van de Nederlandse bouwkunst in het begin van Berlaymont

Berlaymont Gebouw in Brussel waar de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de Europese Unie, zetelt.

Berlewi, Henryk

Berlewi, Henryk (1894-1967) Pools schilder die, na contacten met El Lissitzky en Van Doesburg te Berlijn in 1922, een eigen systeem voor abstract Berlijnse School

Berlijnse School De BS of Noord-Duitse School is de verzamelnaam voor een aantal in de tweede helft van de 18e eeuw te Berlijn werkzame componisten, Berlinghieri, familie

Berlinghieri, familie Italiaanse schildersfamilie, werkzaam in Lucca. Hun werk vertoont nog sterk de Byzantijnse invloeden en is in de 13e en 14e eeuw Berlin, Irving

Berlin, Irving (1888-1989) (eig. Baline, Israel) Amerikaans componist. Berlin emigreerde op jeugdige leeftijd uit Rusland naar New York. Daar werkte Berlioz, Hector

Berlioz, Hector (1803-1869) Componist en muziekcriticus, geldt als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Franse romantiek. Zijn muziek Berlips, Fred

Berlips, Fred (geboren te Amsterdam 27-9-1956): Nederlands danser, sinds 1976 bij Het Nationale Ballet, waar hij in 1984 werd bevorderd tot 1e solist. Berlitz, Maximilian

Berlitz, Maximilian (1852-1921) Duits ontwerper van een directe methode van taalonderwijs, gebaseerd op het geheel in de vreemde taal onderricht Berman, Lazar Naumovitsj

Berman, Lazar Naumovitsj (geb. 1930) Russisch pianist. Hij studeerde van 1948-53 aan het Moskous Conservatorium bij A. B. Goldenweiser, wiens Bermejo, Bartolomé

Bermejo, Bartolomé (ca. 1430-na 1498) Spaans schilder. Zijn stijl is sterk beïnvloed door de Vlaamse Primitieven (Van Eyck, Dirk Bouts), hetgeen Bermudez, Juan Agustín Ceán

Bermudez, Juan Agustín Ceán (1749-1829) Spaans schilder en schrijver van o.m. een belangrijk naslagwerk over Spaanse kunstenaars van ca. 1500 Bernac, Pierre

Bernac, Pierre (1899-1979) Frans zanger (basbariton). Bernac begon in 1934 een loopbaan in de klassieke muziek na een ontmoeting met Francis Poulenc; Bernanos, Georges Louis

Bernanos, Georges Louis Twee vormen van denken die een belangrijke rol spelen bij intelligentie en creativiteit. Convergent betekent letterlijk: toenadering Bernard de Ventadour

Bernard de Ventadour Provençaals troubadour uit de tweede helft der 12e eeuw. Verkeerde aan het hof van Eleonora van Aquitanië en Raimond V Bernard van Cluny

Bernard van Cluny Frans (Latijns) dichter uit de 12e eeuw, ook wel Bernard van Morlaix genoemd, hetgeen misschien op een Bretonse afkomst wijst. Bernardes, Diogo

Bernardes, Diogo (1530-1605) Portugees dichter, die in de stijl van Sá de Miranda zowel traditionele versvormen gebruikte als vormen die aan Petrarca Bernardes, (Padre) Manuel

Bernardes, (Padre) Manuel (1644-1710) Portugees geestelijke, schrijver van een groot aantal theologische, moralistische en didactische werken. De

Bernard, Emile Alexandre

Bernard, Emile Alexandre (1868-1941) Veelzijdig Frans kunstenaar en publicist. Aanvankelijk bevriend met Gauguin, maar later kwam het tot een Bernard, Jean-Jacques

Bernard, Jean-Jacques (1888-1972) Frans toneelschrijver, zoon van Tristan Bernard. Behoort tot de école de l'inexprimé. B. toonde zich meester Bernard, Joseph

Bernard, Joseph (1866-1931) Frans beeldhouwer. Leerling van Pierre Cavelier. Zijn enigszins klassiek aandoende beelden kenmerken zich door harmonieuze Bernard, Paul (Tristan)

Bernard, Paul (Tristan) (1866-1947) Frans toneelschrijver van een groot aantal farcen, satires, komedies en melodrama's. Zijn stukken zijn over het Berner Conventie voor de bescherming van werken van letterkunde en kunst

Berner Conventie voor de bescherming van werken van letterkunde en kunst Verdrag, in 1886 in Bern gesloten, waarbij het auteursrecht van Bernet Kempers, Karel Philippus

Bernet Kempers, Karel Philippus (1897-1974) Nederlands musicoloog. Bernet Kempers promoveerde in 1926 op een proefschrift over de motetten Bernhard

Bernhard Germaanse mannennaam, afgeleid van Bern = beer en -hard = sterk, moedig.

Bernhardt, Sarah

Bernhardt, Sarah (eig. Henriette Rosine Bernard; 1844-1923) Frans toneelspeelster, een der grootste tragédiennes aller tijden. Haar eerste rollen speelde Bernhard, Thomas

Bernhard, Thomas (1931-1989) Oostenrijks schrijver. Bernhard werd op achttienjarige leeftijd getroffen door een ernstige longziekte. In het sanato

Bernier, Nicolas

Bernier, Nicolas (1664 of 1665-1734) Frans componist. Bernier studeerde in Rome en was van 1694-98 koordirigent te Chartres. Daarna ging hij naar Bernier, René

Bernier, René (geb. 1905) Belgisch componist. Bernier studeerde bij Paul Gilson en aan de Koninklijke Academie te Brussel. Hij doceerde enige tijd Bernini, Giovanni Lorenzo

Bernini, Giovanni Lorenzo (1598-1680) Een van de eerste en tevens een van de voornaamste vertegenwoordigers van de barok, een stijl die aan het Berni, Francesco

Berni, Francesco (ca. 1497-1535) Italiaans burlesk dichter; in dienst als secretaris van kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders in Verona en Florence, Bernlef

Bernlef (8e eeuw) Blinde Friese zanger (bard), die rondtrekkend epische verhalen voordroeg. Volgens 'Vita Liudgeri' van de monnik Altfried werd Bernlef Bernlef, J.

Bernlef, J. (eig. Hendrik Jan Marsman; geb. 1937) Nederlands schrijver, was van 1958-71 een der redacteuren van 'Barbarber'. Zowel zijn poëzie, als Bernold

Bernold (Bernulphus; reg. 1027-1054) Bisschop van Utrecht. Naar zijn ontwerp werden rond de Dom in Utrecht vier kapittelkerken gebouwd in een Bernoulli, Hans

Bernoulli, Hans (1876-1959) Zwitsers architect en stedenbouwkundige. Doceerde te Berlijn en Zürich en heeft verscheidene publicaties op zijn naam Bernstein, Henry

Bernstein, Henry (1876-1953) Frans toneelschrijver. In zijn eerste boulevardstukken koos B. een makkelijke weg naar succes door de menselijke hebzucht Bernstein, Leonard

Bernstein, Leonard (1918-1990) Amerikaans dirigent en componist. Na zijn opleiding tot pianist, legde Bernstein zich vooral toe op dirigeren en componeren. Berri, Claude

Berri, Claude (Claude Langmann; geb. 1934) Frans filmregisseur en - producent. Berri is een zoon van joodse Pools-Roemeense immigranten. Hij Berruguete, Alonso Gonzales

Berruguete, Alonso Gonzales (ca. 1483-1561) Spaans beeldhouwer, bouwmeester en schilder. Prominent kunstenaar, die na een 15-jarig verblijf Berruguete, Pedro

Berruguete, Pedro (ca. 1450-voor 1504) Spaans schilder, vader van Alonso Berruguete. Tot ca. 1477 werkzaam in Italië aan het hof te Urbino. Zijn Berryman, John

Berryman, John (1914-1972) Amerikaans dichter en prozaschrijver; docent te Harvard, Washington en Cincinnati. Debuteerde in 'Five young American Berry, Chuck

Berry, Chuck (eig. Charles Edward Anderson Berry; geb. 1931) Amerikaans zanger/gitarist en songwriter en een van de grote namen uit het rock 'n' Berry, Walter

Berry, Walter (geb. 1929) Oostenrijks zanger (basbariton). Berry studeerde te Wenen en werd al in 1949 door de Weense Staatsopera geëngageerd, Berserik, Herman

Berserik, Herman (geb. 1921) Nederlands schilder en graficus, docent aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten te Den Haag. Werkte Bershadski, Isaiah

Bershadski, Isaiah (eig. Isaiah Domasjevitski; 1871-1908) Witrussisch (Hebreeuws) schrijver. Hij kreeg een traditionele joodse opvoeding en was Berssenbrugge, Bernhard Heinrich Wilhelm

Berssenbrugge, Bernhard Heinrich Wilhelm (1873-1959) Nederlands fotograaf. Kreeg een opleiding als kunstschilder aan de Academie voor Beeldende Bertaut, Jean

Bertaut, Jean (1552-1611) Frans dichter, raadsheer van het parlement van Grenoble, leraar van Hendrik IV. Verheerlijkte in zijn vroege dichtwerken Bertholle, Jean

Bertholle, Jean (geb. 1909) Frans schilder. Zijn vroege werk is expressionistisch, fel en kleurrijk, maar ca. 1948 ging hij over op een meer abstracte Bertoia, Harry

Bertoia, Harry (1915-1978) Amerikaans beeldend kunstenaar en ontwerper van Italiaanse origine, die sinds 1930 in de VS woont. Opgeleid aan de Bertoldó di Giovanni

Bertoldó di Giovanni (ca. 1420-1491) Italiaans beeldhouwer; leerling en assistent van Donatello. Op verzoek van Lorenzo de Medici stichtte hij een Bertolucci, Bernardo

Bertolucci, Bernardo (geb. 1941) Italiaans filmregisseur, een van de opmerkelijkste talenten in de Italiaanse film van na 1960. Bertolucci is vooral Bertoni, Wander

Bertoni, Wander (geb. 1925?) Italiaans beeldhouwer, die in 1943 naar Wenen uitweek, waar hij leerling werd van Wotruba. Werkt in hout, marmer, Berto, Giuseppe

Berto, Giuseppe (1914-1978) Italiaans schrijver die als oorlogsvrijwilliger in 1942 in Noord-Afrika krijgsgevangen werd gemaakt en naar Amerika Bertrand, Gaston

Bertrand, Gaston (1910-1994) Belgisch schilder, medeoprichter van Jeune Peinture Belge en Espace. Werkte aanvankelijk met expressionistische Bertucelli, Jean-Louis

Bertucelli, Jean-Louis (geb. 1942) Frans filmregisseur. Hij maakte o.a. 'Remparts d'Arsile' (1970); 'Paulina 1880' (1972); 'Docteur Françoise Gailla

Beruete, Aureliano

Beruete, Aureliano (1845-1912) Spaans schilder, leerling van Carlos Haes; schilder van landschappen van de omgeving van Madrid en Toledo in een Berwald, Franz Adolf

Berwald, Franz Adolf (1798-1869) Zweeds componist. Berwald begon als violist in het Koninklijk Zweeds Orkest, maakte concertreizen door Noord

Besant, Walter

Besant, Walter (1836-1901) Engels maatschappijhervormer, geschied- en romanschrijver. Doceerde aan de universiteit op Mauritius. Resultaat van Beschey, Balthasar

Beschey, Balthasar (1708-1776) Vlaams schilder van portretten en historische en religieuze taferelen. B. maakte veel kopieën van Rubens en Van beschrijving (lit.)

beschrijving (lit.) Passage die de concrete werkelijkheid oproept. Hoewel beschrijvingen (descripties) van oudsher in vooral verhalende werken voorkomen, Besemer, Theo

Besemer, Theo (geb. 1936) Nederlands beeldende kunstenaar, bekend van o.m. tekeningen, objecten en environments met vaak actuele thema's.

beslag (kunst)

beslag (kunst) Benaming van metalen banden of platen om of op houten voorwerpen aangebracht. In de Romaanse periode werden koffers belegd met Besnard, Albert Pierre Adolphe Aloyse

Besnard, Albert Pierre Adolphe Aloyse (1887-1966) Nederlands dichter, die in 1917 debuteerde met 'Sonnetten', traditionele poëzie met moderne Besnard, Paul-Albert

Besnard, Paul-Albert (1849-1934) Frans schilder, leerling van Cabanel, die de academische schildertraditie wist te combineren, met een impressionistisch Besnyö, Eva

Besnyö, Eva (geb. 1910) Hongaars-Nederlands fotograaf; sinds 1932 in Nederland werkzaam. Kreeg haar opleiding in Boedapest en Berlijn en is gehuwd Besozzo, Michelino da

Besozzo, Michelino da (Michelino Molinari; ca. 1388-1445) Italiaans schilder die de internationale gotische stijl in Noord-Italië verbreidde. Naast Bessa-Luís, Maria Agustina

Bessa-Luís, Maria Agustina (geb. 1922) Portugees schrijfster van korte verhalen en romans, waarin een overdadig taalgebruik à la Camilo Castelo Besson, Benno

Besson, Benno (geb. 1922) Zwitsers toneelspeler en regisseur. Was tijdens WO II als werkstudent werkzaam bij het Schauspielhaus te Zürich. Zijn Besten, Adrianus Cornelis (Ad) den

Besten, Adrianus Cornelis (Ad) den (geb. 1923) Nederlands letterkundige en leraar Duits. Hij debuteerde in Opwaartsche Wegen (1939), kwam na bestiarium

bestiarium (Lat.: bestia = dier) Middeleeuws werk over dieren. De beschrijving gold de `betekenis' van het dier binnen Gods schepping: elk dier had bestseller

bestseller Aan het Engels ontleende term (best selling book = best verkochte boek) voor een boek dat zich in een bijzondere populariteit mag verheugen. Bésus, Roger

Bésus, Roger (geb. 1915) Frans schrijver. Hij voltooide de studie voor ingenieur, maar legde zich later toe op het schrijven van romans, die zich afspelen betekeniskenmerk

betekeniskenmerk (semantic marker) Semantische bouwsteen van een lexicale eenheid (woord). De woordbetekenis kan men zien als een molecule, betekenisonderscheiding

betekenisonderscheiding Figuratie van betekeniskenmerken, ook wel sense of subsense geheten. Door polysemie heeft een bepaald woord soms meer betekenisveld

betekenisveld Een door de Duitser Jost Trier (1894-1970) geïntroduceerd begrip: een groep woorden, bijv. mooi, schoon, prachtig, fraai, enz., bestrijkt Beths, Vera

Beths, Vera (geb. 1946) Nederlands violiste. Beths kreeg les van haar vader, Gijs Beths, en later van Herman Krebbers en I. Galamian in New York. Béthune, Jean-Baptiste

Béthune, Jean-Baptiste (1821-1894) Belgisch (Vlaams) architect. Leverde een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de neogotische stijl.

Betjeman, John

Betjeman, John (1906-1984) Engels dichter van Nederlandse afkomst. Autoriteit op het terrein van Victoriaanse kerken en spoorwegstations. Schreef betrekkelijk voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord Woordsoort die een bepalende zin verbindt met een in de voorafgaande zin voorkomend woord: 'De man die ik gezien Bettie Serveert

Bettie Serveert (Arnhem, 1992) Nederlandse rockgroep. Vernoemd naar de Nederlandse tennisspeelster Betty Stöve. De melancholische gitaarmuziek Bettinelli, Saverio

Bettinelli, Saverio (1718-1808) Italiaans schrijver en criticus; jezuïet, doceerde in Brescia, Bologna en Parma. B. bezocht in 1757 Parijs, waar hij Voltaire Betti, Ugo

Betti, Ugo (1892-1953) Italiaans toneelschrijver en dichter. Na Pirandello de belangrijkste dramatische auteur van zijn land. Zijn surrealistisch getinte Beuckelaer, Joachim

Beuckelaer, Joachim (ca. 1530-ca. 1573) Vlaams schilder, opgeleid en beïnvloed door zijn oom Pieter Aertsen. Schilder van stillevens, religieuze

beuk (bouwk.)

beuk (bouwk.) Romp, lichaam van een gebouw, ter onderscheiding van meer ondergeschikte delen. In het bijzonder bij kerken die een hoofd- of middenbeuk, Beuningen, Daniël George van

Beuningen, Daniël George van (1877-1955) Nederlands zakenman en kunstverzamelaar. Zijn collectie werd na zijn dood aangekocht door de gemeente Beuroner Schule

Beuroner Schule Beweging gesticht door de beeldhouwer en benedictijner monnik Peter Lenz (1832-1928), gericht op vernieuwing van de christelijke Beurskens, Hubertus Peter Willem (Huub)

Beurskens, Hubertus Peter Willem (Huub) (geb. 1950) Nederlands dichter en romanschrijver, wiens werk wordt gekenmerkt door een grillige verbeeldingskracht Beuys, Joseph

Beuys, Joseph (1921-1986) Duits beeldend kunstenaar, die o.a. experimenteerde met ongewone materialen als vet, vilt en metaalplaten. Zowel door Beveren, Matthijs van

Beveren, Matthijs van (ca. 1630-1690) Vlaams beeldhouwer, ivoorsnijder en graveur. Vooral in zijn religieuze werken representant van de Vlaams

Beversluis, Martien

Beversluis, Martien (geb. 1933) Nederlands politicus. Bolkestein studeerde rechten en filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en was lange tijd Bevilacqua, Alberto

Bevilacqua, Alberto Toekomstige Europese munt. De euro zal ingevoerd worden in het kader van de Economische en Monetaire Unie (EMU), per Bewick, Thomas

Bewick, Thomas (1753-1828) Engels houtsnijder en houtgraveur. Herstelde de houtgravure in ere. Geldt als vernieuwer van boekillustraties en gebruiksgrafiek. Bewth

Bewth Nederlandse theatergroep, opgericht in 1968. Bewth legt zich vooral toe op een vorm van bewegingstheater (vandaar de naam) die een zo groot Beyaert

Beyaert Het beroemde, sterke paard dat de vier Heemskinderen droeg en hen hielp in hun strijd tegen koning Karel de Grote. Nadat er vrede gesloten Beyaert, Hendrik Jozef Frans

Beyaert, Hendrik Jozef Frans (1823-1894) Belgisch (Vlaams) architect. In neorenaissancestijl bouwde hij o.a. de Nationale Bank te Antwerpen (1875) Beyeren, Abraham Hendricksz. van

Beyeren, Abraham Hendricksz. van (1620-1690) Nederlands schilder, een der meest begaafde Nederlandse stillevenschilders van de 17e eeuw. Zijn beylisme

beylisme De verering voor de alles overwinnende inzet om het geluk te bereiken. De term is ontleend aan Henri Beyle (1783-1842), de ware naam van bezittelijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord Woordsoort die een bezit aanduidt van respectievelijk de spreker, de toegesprokene of derden. Het bezittelijk voornaamwo

Bialas, Günter

Bialas, Günter (1907-1995) Duits componist. Bialas studeerde te Breslau en Berlijn. Van 1933-39 was hij werkzaam te Breslau, na WO II leidde Bialas Bianco, Bartolomeo

Bianco, Bartolomeo (eig. Bartolomeo Bianchi; 1590-1657) Italiaans bouwmeester, werkzaam in Genua. Bouwde o.m. paleizen in barokstijl, opvallend Biard, Pierre

Biard, Pierre (1559-1609) Frans beeldhouwer, architect, schilder en graveur, een der laatste Renaissance-kunstenaars in Frankrijk. Hij schoolde zich Bibiena, familie Galli da

Bibiena, familie Galli da Italiaanse familie van schilders, architecten en toneelontwerpers in de 17e en 18e eeuw, oorspronkelijk afkomstig uit Bologna. Biblia pauperum

Biblia pauperum (Lat.: Armenbijbel) Laatmiddeleeuws boek met voorstellingen uit het Oude en Nieuwe Testament. De begeleidende tekst was in het bibliofiel

bibliofiel (Gr.: biblion = boek) 1 Boekenliefhebber, iemand die boeken of manuscripten verzamelt (zoals Sir Thomas Phillipps, 1792-1872, die ca. 60.000 bibliomanie

bibliomanie Overdreven zucht tot het verzamelen van boeken. Zo bracht de Engelsman Richard Heber (ca. 1830) meer dan 150.000 boeken onder in biblistiek

biblistiek Bijbelkunde, -kennis.

Bichsel, Peter

Bichsel, Peter (geb. 1935) Zwitsers schrijver van voornamelijk korte verhalen. Werd bekend door 'Kindergeschichten' (1969), dat, net als zijn later bicinium

bicinium (tweegezang) Vooral in Duitsland gedurende de 16e eeuw gebruikte naam voor korte, tweestemmige vocale of (soms) instrumentale composities. Bidloo, Govert

Bidloo, Govert (1649-1713) Nederlands dichter en medicus. Lijfarts van stadhouder Willem III. Hij schreef als eerste Nederlander toneelstukken in biedermeier

biedermeier Stroming in de beeldende kunst en literatuur, toonaangevend voor de periode 1815-1848, vooral in Duitsland en Oostenrijk. Reactie op Bièfve, Édouard de

Bièfve, Édouard de (1808-1882) Belgisch schilder, typisch vertegenwoordiger van de nationalistisch getinte, romantische school in België. Schilde

Biegel, Paul

Biegel, Paul (geb. 1925) Nederlands schrijver van jeugdboeken. Won met 'Het sleutelkruid' (1964) de Kinderboekenprijs 1965. Hierna ontwikkelde Bieling, Herman Frederik

Bieling, Herman Frederik (1887-1964) Nederlands schilder, beeldhouwer en graficus, opgeleid o.m. in Parijs. B. schilderde vooral landschappen en

Bienek, Horst

Bienek, Horst (1930-1990) Duits schrijver. Na de Tweede Wereldoorlog studeerde Bienek enige tijd dramaturgie bij Bertolt Brecht in Oost-Berlijn. bienséance

bienséance (Fr.: wellevendheid) De Franse classicistische tragedie uit de 17e eeuw (Corneille, Racine) eiste naast de drie (aristotelische) eenheden Bierbaum, Otto Julius

Bierbaum, Otto Julius (pseud. Martin Möbius; 1865-1910) Duits schrijver, uitgever van de Moderne Musenalmanach (1891-94), redacteur van het Bierce, Ambrose Gwinett

Bierce, Ambrose Gwinett (1842-1913?) Amerikaans schrijver van korte verhalen, journalist (te San Francisco) en satiricus. Gevreesd misantroop. Bierenbroodspot, Gertie

Bierenbroodspot, Gertie (geb. 1940) Nederlands schilder, tekenaar en beeldhouwer, woonachtig te Amsterdam. Schildert figuratief. Gebruikt vaak Biermann, Wolf

Biermann, Wolf (geb. 1936) Duits dichter-zanger, vestigde zich in 1953 in Oost-Berlijn. Behoorde als cabaretier en protestzanger tot degenen die zich Bieruma Oosting, Jeanne

Bieruma Oosting, Jeanne (1898-1994) Nederlands schilderes. Jeanne Bieruma Oosting werd bekend door haar vele in impressionistische stijl geschil

Biesheuvel, Jacobus Maarten Arend

Biesheuvel, Jacobus Maarten Arend (geb. 1939) Nederlands schrijver van een aantal autobiografisch bepaalde verhalenbundels. Zijn eerste bundel, Bie, Willem Philippe (Wim) de

Bie, Willem Philippe (Wim) de (geb. 1939) Nederlands acteur, onafscheidelijk verbonden met zijn vriend en collega Kees van Kooten (geb. 1941), bifora

bifora (Latijns biforis = tweedelig; biforium) In de architectuur een venster, dat door een zuiltje werd verdeeld in twee rondboogvormige openingen, biforium

biforium (ook: bifora; Lat.: biforis = met twee deuren) Venster dat door een zuiltje in tweeën werd gedeeld. Ontstaan in de Romaanse bouwkunst.

big band

big band Groot jazzorkest, bestaande uit ritmesectie (gevormd door piano, bas en drums, soms gitaar), trompetsectie, trombonesectie en rietsectie (waarin Big Ben

Big Ben Grote klok in de toren van de parlementsgebouwen te Londen. Weegt 13.195 kg en heeft een klepel van 203 kg. Werd in 1859 geïnstalleerd Big Bopper, The

Big Bopper, The (eig. J.P. Richardson; 1930-1959) Amerikaans rock 'n' roll-zanger, songwriter en disc-jockey. Eind jaren vijftig enkele tophits, waaronder big city blues

big city blues Blues-richting ontstaan in de jaren veertig, toen veel Amerikaanse negers uit het zuiden zich in de grote noordelijke steden vestigden. Big Country

Big Country Engelse popgroep, in 1983 opgericht door Stuart Adamson. Met de lp 'The crossing' (1983), een opzwepende mengeling van Keltische Bigard, Albany Leon (Barney)

Bigard, Albany Leon (Barney) (1906-1980) Amerikaans jazzklarinettist. Werd als solist bekend in het orkest van Duke Ellington (1928-42). Speelde Biggers, Earl Derr

Biggers, Earl Derr (1884-1933) Amerikaans schrijver, schepper van Charlie Chan, de Chinese politie-inspecteur te Honolulu. Diens eerste zaak was Bigiaretti, Libero

Bigiaretti, Libero (geb. 1906) Italiaans schrijver, die debuteerde met de gedichtenbundel 'Ore e stagioni' (1936), maar vooral bekend is als romancier. Bijlert, Jan

Bijlert, Jan (1603-1671) Noord-Nederlands schilder van historie- en genrestukken en portretten. Behoorde tot de Utrechtse caravaggisten.

Bijlsma, Anner

Bijlsma, Anner (geb. 1943) eig. Anne Bijlsma. Nederlands violoncellist. Bijlsma, bespeler van de violoncello piccolo, won in 1959 het Casals-concours Bijl, Guillaume

Bijl, Guillaume (geb. 1946) Belgisch beeldend kunstenaar. Kwam uit onvrede met het cerebrale van de conceptuele kunst van de jaren '70 tot ruimtelijke Bijma, Greetje

Bijma, Greetje (Stiens, 22 april 1956) Nederlands zangeres. Bijma is autodidact en combineert onorthodoxe zangtechnieken met een speelse, theatrale Bijns, Anna

Bijns, Anna (1493-1575) Zuid-Nederlands dichteres, van 1536-73 onderwijzeres te Antwerpen. Van haar zijn drie bundels refreinen (door de Rederijkers bijvoeglijk naamwoord

bijvoeglijk naamwoord (adjectief) Woord dat een eigenschap (bijv. `klein') of toestand (bijv. `koud') van een zelfstandigheid aanduidt. Een bijvoeglijk bijvoeglijke bepaling

bijvoeglijke bepaling (attributieve bepaling) Bepaling die iets van een zelfstandig naamwoord zegt. Zij kan bestaan uit een bijvoeglijk naamwoord (

Bijvoet, Bernard

Bijvoet, Bernard (1889-1979) Nederlands architect, vertegenwoordiger van de Nieuwe Zakelijkheid. Met Duiker bouwde hij o.a. het sanatorium 'Zonnestraal' bijwoord

bijwoord (adverbium) Woordsoort die alleen de functie van een bijwoordelijke bepaling kan hebben en dus niet kan voorkomen als subject of object. bijwoordelijke bepaling

bijwoordelijke bepaling (adverbiale bepaling) Bepaling die iets zegt van een werkwoord (bijv. `hij loopt hard') of van een bijvoeglijk naamwoord (Bilac, Olavo Brás Martins dos Guimarães

Bilac, Olavo Brás Martins dos Guimarães (1865-1918) Braziliaans dichter, voornaamste exponent van het parnassianisme, dat behalve in Frankrijk Bilbao, Francisco

Bilbao, Francisco (1823-1865) Chileens schrijver en politiek activist, wiens 'Sociabilidad chilena' van 1844 in Chili reeds veel opschudding veroorzaakte, Bilderdijk, Willem

Bilderdijk, Willem (1756-1831) Nederlands geleerde en dichter. Studeerde rechten, was advocaat te Den Haag. In 1795 verliet hij Nederland, maar Bilders, Johannes Warnardus

Bilders, Johannes Warnardus (1811-1890) Nederlands schilder, leerling van J.L. Jonxis, vertegenwoordiger van de Romantiek, schilderde veel bos- Bildungsroman

Bildungsroman (Du.) Een variant van de Entwicklungsroman, waarin minder de persoonlijksheids- en karakterontwikkeling van de held centraal staan Bilhamer, Joost Jansz.

Bilhamer, Joost Jansz. (1541-1590) Nederlands architect, beeldhouwer en landmeter. Ontwerper van de fraaie bovenbouw van de toren van de Oude Bilhana van Kasjmir

Bilhana van Kasjmir (ca. 11e eeuw) Indiaas dichter, werd na vele omzwervingen hofdichter van Vikramaditya VI, koning uit de Tsjaloekya-dynastie. Billetdoux, François

Billetdoux, François (1927-1991) Frans toneelschrijver. Billetdoux stelde in zijn toneelstukken op ironische wijze de onmenselijke logica van de hedendaagse Billy, André

Billy, André (1882-1971) Frans schrijver en essayist, wiens werk doortrokken is van een sterk godsdienstige (rooms-katholieke) en psychologische Bill, Max

Bill, Max (1908-1994) Zwitsers beeldend kunstenaar en architect. Bill studeerde van 1927 tot 1929 aan het Bauhaus in Dessau. In 1932 ontmoette hij Binchois, Gilles

Binchois, Gilles (1400-1460) Zuid-Nederlands componist. Binchois was vanaf 1430 werkzaam aan het hof der Bourgondiërs en bevriend met G. Dufay. Binchy, Maeve

Binchy, Maeve (geb. 1940) Ierse schrijfster van veelgelezen familie- en vriendschapsromans. Ze begon haar loopbaan als onderwijzeres en journaliste Bindesbll, Michael Gottlieb Birkner (Gottlieb)

Bindesbll, Michael Gottlieb Birkner (Gottlieb) (1800-1856) Deens architect, bekend door de bouw van het originele neoclassicistische Thorvaldsenmuseum Bindesbøll, Thorvald

Bindesbøll, Thorvald (1846-1908) Deens ontwerper; studeerde architectuur en was eerst meubelontwerper. Hij ontwierp de fonteinen voor het binnenhof Binding, Rudolf G.

Binding, Rudolf G. (1867-1938) Duits schrijver. Binding was de lievelingsauteur van het conservatieve Duitse burgerdom. Hij debuteerde op veertigjarige Bingham, George Caleb

Bingham, George Caleb (1811-1879) Amerikaans schilder en politicus, leerling van o.a. Benjamin West; verbleef enige jaren in Duitsland waar hi

Bingley, Ward

Bingley, Ward (1757-1818) Nederlands acteur en toneelleider. Was een leerling van Marten Corver, bij wie hij in 1775 te Rotterdam debuteerde. Speelde Binnendijk, Dirk Adrianus Michel

Binnendijk, Dirk Adrianus Michel (1902-1984) Nederlands dichter en criticus. Hij was lange tijd leraar Nederlands te Amsterdam, waar hij na WO Binnenhof

Binnenhof Plein met parlementsgebouwen in het oudste centrum van 's-Gravenhage. In het midden van de 13e eeuw bouwde de Hollandse graaf Willem binnenrijm

binnenrijm Dichtvorm waarbij binnen één versregel op elkaar rijmende woorden voorkomen. Onovertroffen voorbeeld is de bekende Oudnederlandse Binyon, Robert Laurence

Binyon, Robert Laurence (1869-1943) Engels dichter en autoriteit op het gebied van oriëntaalse kunst. Conservator van het prentenkabinet van het

biograaf

biograaf Levensbeschrijver, schrijver van een biografie.

biografie

biografie (Gr.: bios = leven) Levensbeschrijving door een ander op schrift gesteld. Vanaf de Oudheid heeft men beseft dat het belangrijk was dat de biografisme

biografisme In de tweede helft van de 19e eeuw kwam onder invloed van het positivisme de nadruk steeds meer te liggen op een zo exact mogelijk bioscoop

bioscoop Nederlandse benaming voor een filmtheater. De eerste bioscopen ontstonden kort na de eeuwwisseling. Hun aantal breidde zich na de kom

Bioy Casares, Adolfo

Bioy Casares, Adolfo (geb. 1914) Argentijns schrijver, staat bekend als een meester van de fantastische vertelling. Vestigde zijn naam met de roman Bird, Francis

Bird, Francis (1667-1731) Engels beeldhouwer, die vaak in Rome werkte, o.a. als leerling van Legros. B. assisteerde Christopher Wren bij de decoratie Birnbaum, Nathan

Birnbaum, Nathan (1864-1937) Joods schrijver, introduceerde de term zionisme. Werkte aanvankelijk samen met Theodor Herzl, grondlegger van Birney, Alfred

Birney, Alfred (geb. 1951) Nederlands schrijver, zoon van Indische vader en Hollandse moeder. Zijn boeken zijn te beschouwen als speurtochten naar Birnie, Carel

Birnie, Carel (geboren te Vlaardingen in 1925 - overleden te Den Haag in 1995): Nederlands balletdirecteur. Studeerde medicijnen, leidde van 1951-Birr Castle

Birr Castle Kasteel in midden-Ierland, waar William Parsons (1800-1867), de derde Graaf van Rosse, in 1845 een telescoop met een spiegelmiddellijn Birtwistle, Harrison [Sir]

Birtwistle, Harrison [Sir] (geb. 1934) Brits componist. Volgde een opleiding tot klarinettist in Manchester en Londen en studeerde vanaf 1952 compo

Birza, Rob

Birza, Rob (geb. 1962) Nederlands beeldend kunstenaar. Deelnemer Ateliers '63 in 1985-87. Debuteerde in 1987 in het Stedelijk Museum, Amsterdam Bischoff, Friedrich

Bischoff, Friedrich (tot 1933 Fritz Walter B.; geb. 1896) Duits schrijver. Na zijn terugkeer uit WO I studeerde B. kunstgeschiedenis en filosofie in bisellium

bisellium (Lat.: dubbele zetel) Romeinse erezetel, bestaande uit twee aan elkaar gekoppelde stoelen. Gebruikt door hoogwaardigheidsbekleders bij openbare Bishop, Elizabeth

Bishop, Elizabeth (1911-1979) Amerikaans dichteres, vestigde haar reputatie met 'North and South' (1946) en 'Poems' (1955). Haar werk kenmerkt Bishop, John Peale

Bishop, John Peale (1892-1944) Amerikaans dichter en prozaschrijver. Vriend van Edmund Wilson en F. Scott Fitzgerald; geïnspireerd door Keats Bishop, Stephen

Bishop, Stephen (geb. 1940) Amerikaans pianist. Bishop studeerde in Londen bij Myra Hess en begon zijn carrière in 1961. Hij behoort tot de meest Bisset, Jacqueline

Bisset, Jacqueline (geb. 1944) Engels filmactrice, die debuteerde in 'The knack' (Richard Lester, 1965) en daarna hoofdrollen speelde in Franse en Bissière, Roger

Bissière, Roger (1888-1964) Frans schilder, sedert 1910 gevestigd in Parijs, werd in de jaren twintig beïnvloed door het kubisme van Braque, met Bissier, Julius

Bissier, Julius (1893-1965) Duits schilder en graficus. In zijn vroege landschappen beïnvloed door de Nieuwe Zakelijkheid. Ging in de jaren twintig, bister

bister (bistre) Bruine kleurstof, samengesteld uit houtroet en teer. Is zonder bindmiddel met water te vermengen. Werd in de 17e en 18e eeuw gebruikt bitonaliteit

bitonaliteit Gelijktijdig optreden van twee tonaliteiten. Term ontstond na WO I, toen de componisten doelbewust muziek schreven waarin combinaties Bitterlich-Brink, Roswitha

Bitterlich-Brink, Roswitha (geb. 1920) Oostenrijks schilderes en grafica, exposeerde al op zeer jonge leeftijd, maakte illustraties bij sprookjes en sagen, Bittner, Julius

Bittner, Julius (1874-1939) Oostenrijks rechtsgeleerde en componist. Bittner studeerde o.a. bij Bruno Walter en ofschoon hij tot 1920 het ambt van biwa

biwa Japans tokkelinstrument. Platte, viersnarige luit, bespeeld met een driehoekig plectrum. Gebruikt als begeleidingsinstrument bij het voordragen Bizet, Alexandre César Léopold Georges

Bizet, Alexandre César Léopold Georges (1838-1875) Frans componist, leerling van Halévy en Gounod. Op 17-jarige leeftijd schreef hij een symfonie, Bjely, Andrej

Bjely, Andrej (eig. Boris Nikolajevitsj Boegajev; 1880-1934) Russisch dichter en schrijver, theoreticus van het symbolisme. Onderging invloed van Björk

Björk (eig. Björk Gundmundsdottir) IJslandse popzangeres. Start haar carrière in de formatie The Sugarcubes, die met het debuutalbum Life's Too Good

Björling, Gunnar Olof

Björling, Gunnar Olof (1887-1960) Zweedstalig Fins dichter. Zijn schepping werd door het dadaïsme geïnspireerd, maar toont sterke individualistische Björling, Jussi

Björling, Jussi (eig. Johan Jonathan Björling, 1911-1960) Zweeds operazanger (tenor) Björling kreeg les van zijn vader en vormde met hem en twee Bjørnson, Bjørnstjerne Martinius

Bjørnson, Bjørnstjerne Martinius (1832-1910) Noors dichter en toneelschrijver. Belangrijk vertegenwoordiger van het naturalistische drama. Poogde Blaaser, Jan

Blaaser, Jan (1922-1988) Nederlands acteur en cabaretier. Blaaser was een telg uit een bekend theatergeslacht. Zijn vader was de conférencier en k

blaasinstrumenten

blaasinstrumenten Zeer grote groep muziekinstrumenten, waarbij de toon ontstaat door het inblazen van lucht in een holle buis, die recht, gebogen blaaskwintet

blaaskwintet Benaming voor zowel een ensemble bestaande uit fluit, hobo, klarinet, fagot en hoorn als een compositie voor deze bezetting. Het blaaskwintet Blacherniotissa

Blacherniotissa Voorstelling van de Moeder Gods. Aanvankelijk gaat het om een voorstelling zonder het kind, waarbij de Moeder Gods de beide handen Blachernita, Michael en Simon

Blachernita, Michael en Simon (10/11e eeuw) Byzantijnse hofschilders. Vervaardigden omstreeks 1000, tijdens de regering van Basilius II, een deel Blacher, Boris

Blacher, Boris (1903-1975) Duits componist van Baltische afkomst. Blacher studeerde te Berlijn en werd na een aantal leraarschappen in 1948 hoogleraar Black Crowes

Black Crowes (Atlanta, 1985) Amerikaanse rockgroep. Opgericht door de broers Chris (zang) en Rick Robinson (gitaar). De muziek grijpt terug naar Black mask

Black mask Het meest bekende en belangrijke van de Amerikaanse pulpmagazines uit de jaren twintig en dertig. Het werd in 1920 opgericht en beleefde Black Sabbath

Black Sabbath (Birmingham, 1969) Engelse hardrockband. De eerste op grote schaal succesvolle heavy metal-band. De mystieke teksten en loodzware Black Theatre

Black Theatre Verzamelnaam voor het toneel van en voor negers in de VS, veelal geconcentreerd rondom de New Yorkse negerwijk Harlem. Het bekendste Blackfriars Theatre

Blackfriars Theatre Benaming van twee theaters, tot stand gekomen binnen het complex van het 13e-eeuwse klooster der dominicanen (Black Friars) Blackmore, Richard Doddridge

Blackmore, Richard Doddridge (1825-1900) Engels schrijver van romantische, dikwijls historische boeken, waarvan 'Lorna Doone' (1869) het bekendst Blackwell, Edward Joseph (Ed)

Blackwell, Edward Joseph (Ed) (1927-1992) Amerikaans jazzdrummer. Blackwell kreeg vooral bekendheid als drummer in het kwartet van saxofonist Black, Karen

Black, Karen (geb. 1943) Amerikaans actrice, die eerst klassiek toneel speelde, maar eind jaren zestig een succesvolle filmcarrière begon. Films o.a. Bladen, Ronald

Bladen, Ronald (geb. 1918) Uit Canada afkomstige Amerikaanse kunstenaar, bekend van grote objecten in geometrische vormen en neutrale kleuren. bladfries

bladfries Vlakke, langgerekte, decoratieve strook aan gevel of binnenmuur van een gebouw. Versierd met steeds herhaalde bladmotieven, geschilderd Blair, David

Blair, David (eig. David Butterfield; 1932-1976) Brits balletdanser, opgeleid aan de Sadler Wells School, trad in 1947 toe tot het Sadler's Wells Ballet, Blakey, Art

Blakey, Art (1919-1990) Amerikaans jazzdrummer. Blakey behoorde tot de invloedrijkste jazzmusici van na de Tweede Wereldoorlog. In de band van Blake, James Hubert (Eubie)

Blake, James Hubert (Eubie) (1883-1983) Amerikaans jazzpianist. Werd bekend in de vaudeville- en ragtime-periode. Trad geregeld op met zanger Blake, Peter

Blake, Peter (geb. 1932) Brits schilder en tekenaar, vertegenwoordiger van de pop art. Hij toonde zich voorstander van kunst die voor iedereen begrijpelijk Blake, William

Blake, William (1757-1827) Engels kunstenaar, een van de belangwekkendste en tevens merkwaardigste figuren uit de Engelse letterkunde en schilderkunst. Blaman, Anna

Blaman, Anna (1905-1960) Nederlandse prozaïste, haar werk verscheen grotendeels na de Tweede Wereldoorlog en is, wat thematiek betreft, nauw Blampied, Edmund

Blampied, Edmund (geb. 1886) Engels schilder en graficus. B. maakte veel humoristische prenten voor diverse tijdschriften, o.a. The Illustrated London blanc de Chine

blanc de Chine Dik, wit, glanzend porselein, afkomstig uit de Chinese provincie Fujian. Vervaardigd van zgn witte aarde, die slechts op enkele plaatsen Blanchard, Maria

Blanchard, Maria (1881-1932) Spaans schilderes die in 1910 naar Parijs ging, waar ze deel uitmaakte van de kring Spaanse avant-gardeschilders rond Blanchot, Maurice

Blanchot, Maurice (geb. 1907) Frans essayist en romancier. Hij publiceerde aanvankelijk kritische studies in het tijdschrift Journal des Débats, die Blanco-White, Joseph

Blanco-White, Joseph (eig. José Maria Blanco y Crespo, 1775-1814) Spaans-Engels schrijver. Hij studeerde theologie en was na zijn priesterwijding Bland, Bobby 'Blue'

Bland, Bobby 'Blue' (geb. 1930) Amerikaans rhythm and blues-zanger met kenmerkend melancholiek vibrato. Grootste hits: 'Farther up the road' (1957), blank vers

blank vers Niet-rijmend vers. Dichtvorm bestaande uit rijmloze vijfvoetige jamben. Voor het eerst gebruikt door de Engelse dichter Henry Howard,

Blankers, Anne Wil

Blankers, Anne Wil (geb. 1940) Nederlands actrice. Studeerde in 1962 af aan de Maastrichtse toneelschool en debuteerde vervolgens bij de Haagse Blanton, Jimmy

Blanton, Jimmy (1921-1942) Amerikaans jazzbassist. Speelde o.a. in het orkest van Fate Marable. Kwam in 1939 in het orkest van Duke Ellington. Blasco Ibáñez, Vicente

Blasco Ibáñez, Vicente (1867-1928) Spaans romanschrijver met antiklerikale en republikeinse ideeën die hem veel moeilijkheden hebben bezorgd. Blasis, Carlo

Blasis, Carlo (geboren te Napels, 4-11-1797 - overleden te Cernobbio, 15-1-1878) Italiaans danser, choreograaf, ballettheoreticus en -pedagoog. Werd Blasius, Joan Leonardsz.

Blasius, Joan Leonardsz. (1639-1672) Nederlands letterkundige en advocaat. In 1670 volgde hij Lodewijk Meyer op als regent van de Amsterdamse blaue Blume

blaue Blume Term die omstreeks 1800 in Jena (Duitsland) is ontstaan en vooral bekendheid kreeg door de roman Heinrich von Ofterdingen (1802) blaue Reiter, Der

blaue Reiter, Der Kunstenaarsgroepering, in 1912 opgericht te München. Genoemd naar een almanak, in dat jaar uitgegeven onder redactie van Marc blauwboekjes

blauwboekjes Pamfletten, schotschriften, volksboekjes uit de 16e-18e eeuw, zo genoemd naar de blauwe omslag. Ze werden veelal huis-aan-huis verkocht. Blauwe Schuit, De

Blauwe Schuit, De Naam van een reeks clandestiene uitgaven (1940-1945) uit Groningen, bijv. Het jaar 1572 van Nijhoff, de Turkenkalender voor Blavet, Michel

Blavet, Michel (1700-1768) Frans fluitist en componist. Blavet was een tijdlang in dienst van Frederik II van Pruisen, maar hoofdzakelijk werkzaam Blazer, Carel

Blazer, Carel (1911-1980) Prominent Nederlands fotograaf. Heeft, mede door zijn technische kennis, bijgedragen tot de ontwikkeling van de fotografie Blech, Leo

Blech, Leo (1871-1958) Duits dirigent. Blech studeerde te Berlijn, werd in 1893 dirigent aan het Stadttheater te Aken, waar hij verder studeerde bij Bles, David Joseph

Bles, David Joseph (1821-1899) Nederlands schilder en graficus, opgeleid bij Cornelis Kruseman en in Parijs, gespecialiseerd in romantische, humoristisch Bles, Herri met de

Bles, Herri met de (waarschijnlijk identiek met Hendrik (Herri) Patenir of Patenier, bijgenaamd Civetta; ca. 1510-na 1555). Zuid-Nederlands schilder, bleuté

bleuté (Frans: blauw geworden) Aantasting van de vernislaag, waardoor vooral op recente schilderingen een blauw waas ontstaat. Het verschijnsel doet Bleyl, Fritz

Bleyl, Fritz (1880-1966) Duits graficus en architect, leerde tijdens zijn studie in Dresden Ernst Ludwig Kirchner kennen met wie hij in 1905 de kunstenaarsgroep Blieck, Daniël de

Blieck, Daniël de (ca. 1630-1673) Nederlands schilder en tekenaar; van 1648-1668 lid en deken van het Lucasgilde van Middelburg. Schilderde bij Blier, Bernard

Blier, Bernard (1916-1989) Frans acteur. Blier studeerde aan het Parijse Conservatoire. Hij debuteerde in 1937 in de film 'Trois, six, neuf' van Raymond Blier, Bertrand

Blier, Bertrand (geb. 1939) Frans filmregisseur. Blier is de zoon van de acteur Bernard Blier. Hij maakte in 1962 zijn debuut met 'Hitler? Connais pas!', Blijstra, Reinder

Blijstra, Reinder (pseud. R. van Harlingen; 1901-1975). Nederlands schrijver, journalist en vertaler, medewerker aan o.a. Forum en Critisch Bulletin, blind (bouwk.)

blind (bouwk.) Begrip in de architectuur dat staat voor onverlicht, zonder daglicht; bijv. blind venster: metselwerk in de vorm van een venster, zonder blinde boog

blinde boog Een boog die als decoratief of geledend element voorkomt aan een wand, zonder een muuropening te ontsluiten. Vanaf de vroeg-christelijke Bliscappen van onser Vrouwe

Bliscappen van onser Vrouwe Een cyclus van zeven mysteriespelen, gebaseerd op de zeven blijdschappen van Maria. Het ontstaan hiervan gaat terug Blish, James Benjamin

Blish, James Benjamin (1921-1975) Amerikaans science fiction-schrijver. Zijn eerste verhaal verscheen in 1940 ('Emergency refueling'), zijn eerste Blixen-Finecke, Karen Christence von

Blixen-Finecke, Karen Christence von (1885-1962) Deens schrijfster, publiceerde zowel in het Deens als het Engels. Haar bizarre, soms morbide Blocklandt van Montfoort, Anthonie

Blocklandt van Montfoort, Anthonie (1532-1583) Noord-Nederlands maniëristisch schilder, leerling van Frans Floris te Antwerpen. Schilder van Blockx, Jan

Blockx, Jan (1851-1912) Vlaams componist. Blockx studeerde aan de Vlaamse Muziekschool te Antwerpen en ging in 1879 naar Leipzig, waar hij Bloc, André Lucien Albert

Bloc, André Lucien Albert (1896-1966) Frans architect, schilder en beeldhouwer. Was na WO II te Parijs werkzaam als beeldhouwer, maakte daari

Bloemaert, familie

Bloemaert, familie Utrechts kunstenaarsgeslacht. Tot de familie behoren Cornelis (ca. 1540- 1595) bouwmeester en vestingbouwer; Abraham Cornelisz. Bloemendaal, Adèle

Bloemendaal, Adèle (eig. Adèle Hameetman; geb. 1933) Nederlands cabaretière van een grote veelzijdigheid. Ze trad op bij het cabaret Lurelei, speelde Bloemen, familie Van

Bloemen, familie Van Familie van Zuid-Nederlandse schilders, te weten Pieter (ca. 1657-1720), vooral bekend als schilder van dieren; Jan Frans (bloemsierkunst

bloemsierkunst Rangschikken van bloemen, bladeren, takken, vruchten, enz. tot een decoratief geheel. Door schilderijen (vooral bloemstillevens) is Bloem, Jacobus Cornelis (Jacques)

Bloem, Jacobus Cornelis (Jacques) (1887-1966) Nederlands dichter. Studeerde rechten, promoveerde in 1916, was tot 1946 voornamelijk werkzaam Bloem, Marion

Bloem, Marion (geb. 1952) Nederlands schrijfster, cineaste en psychologe, geboren uit Indische ouders. Zij verwierf in Nederland grote bekendheid Bloem, Reinoud (Rein)

Bloem, Reinoud (Rein) (geb. 1932) Nederlands dichter en vertaler, medewerker aan de tijdschriften 'Raster' en 'Skoop'. Als dichter behoort Bloem blokfluit

blokfluit Houten blaasinstrument. Ontleent zijn naam aan het houten blokje dat de conisch geboorde buis afsluit, zodat van het snavelvormige mondstuk Blokhuis, Peter

Blokhuis, Peter (geb. 1938) Nederlands realistisch schilder. Zijn vroege werk lijkt beïnvloed door Co Westerik. Blokhuis probeert in zijn werk maatschappelijk Blokker, Jan Andries

Blokker, Jan Andries (geb. 1927) Nederlands schrijver en filmcriticus. Blokker heeft een veelzijdige loopbaan. Hij schreef romans, kinderboeken, Blokzijl, Marius Hugh Louis Wilhelmus (Max)

Blokzijl, Marius Hugh Louis Wilhelmus (Max) (1884-1946) Nederlands journalist en chansonnier. Was verslaggever bij het Algemeen Handelsblad, Blok, Aleksandr Aleksandrovitsj

Blok, Aleksandr Aleksandrovitsj (1880-1921) Russisch dichter, belangrijk vertegenwoordiger van het Russische symbolisme. Debuteerde met de Blok, Hetty

Blok, Hetty (geb. 1919) Nederlands cabaretière. Ze begon tijdens WO II in het cabaret De jonge Nederlanders, speelde bij de gezelschappen van Wim Blomdahl, Karl-Birger

Blomdahl, Karl-Birger (1916-1968) Zweeds componist. Blomdahl studeerde in Stockholm o.a. bij H. Rosenberg en voltooide dank zij een staatsbeur

Blommendael, Johannes

Blommendael, Johannes (ook Bloemendael; ca. 1650-1704) Nederlands beeldhouwer, getalenteerd leerling van Rombout Verhulst. Werkte o.a. voor Blomme, Leonard

Blomme, Leonard (1840-1918) Belgisch architect van zowel profane als kerkelijke bouw, in diverse neostijlen. Maakte ook koorbanken in de O.L.-Blom, Pieter

Blom, Pieter (geb. 1934) Nederlands architect; studeerde bij Aldo van Eijk. Al tijdens zijn studie ontwierp hij woonstructuren, veelal bestaande uit Blondeel, Lancelot

Blondeel, Lancelot (1498-1561) Zuid-Nederlands schilder, architect en ingenieur. Ontwerper van feestversieringen, tapijten, glasramen en beeldhouwwerk. Blondel de Nesle

Blondel de Nesle Frans troubadour uit de 12e eeuw, afkomstig uit Picardië. Van hem zijn ca. 25 chansons d'amour (minnedichten) bewaard gebleven, Blondel, Jacques-François

Blondel, Jacques-François (1705-1774) Frans architect en invloedrijk theoreticus; ontwierp een reconstructieplan voor Metz en Straatsburg. Zijn Blondel, Jean-Pierre

Blondel, Jean-Pierre (geb. 1924) Vlaams architect. Studeerde aan het Hoger Instituut voor de Bouwkunst van de Abdij Ter Kameren en speelt een

Blondel, Nicolas-François

Blondel, Nicolas-François (ca. 1617-1686) Frans architect en vestingbouwer. Werd in 1669 belast met het toezicht op de officiële bouwwerken in Blondie

Blondie Amerikaanse popgroep, waarvan de naam vaak wordt vereenzelvigd met die van leadzangeres Deborah Harry. Blondie kwam op met de new Blondin, Antoine

Blondin, Antoine (1922-1991) Frans romanschrijver en journalist. Blondin debuteerde met 'L'Europe buissonnière' (1949), een ironische roman over Bloomsbury Group

Bloomsbury Group Groep bevriende romanschrijvers, dichters en schilders, vooral actief in de periode 1920-1930, in de Londense wijk Bloomsbury. Bloom, Hyman

Bloom, Hyman (Hyman Metamed; geb. 1913) Amerikaans schilder van Letlandse afkomst, in wiens expressionistische, fel gekleurde werk veel joodse Blooteling, Abraham

Blooteling, Abraham (ook Bloteling; 1640-1690) Nederlands tekenaar en graveur, een der eerste beoefenaars van de zwarte kunst-techniek. Virtuoos Blow, John

Blow, John (1649-1708) Engels organist en componist. Blow werd in 1668 organist van de Westminster Abbey, maar stond deze post in 1679 af aan

Bloy, Léon Henry-Marie

Bloy, Léon Henry-Marie (1846-1917) Frans schrijver. Hij trok op jeugdige leeftijd naar Parijs, waar hij een armoedig, ongodsdienstig bestaan leidde. bluegrass

bluegrass Vorm van countrymuziek, in de jaren veertig ontstaan in Amerika. De banjo neemt een vooraanstaande plaats in en wordt op karakteristieke blues

blues Meest oorspronkelijke muziekvorm bij de Amerikaanse negers, ontstaan op het platteland in het Zuiden aan het eind van de 19e eeuw. De blues Blüher, Hans

Blüher, Hans (1888-1955) Duits essayist, had in de jaren twintig grote invloed op de Duitse jeugd door haar te motiveren de maatschappij als gedegenereerd, Blumenthal, Hermann

Blumenthal, Hermann (1905-1942) Duits beeldhouwer. Leerling van Edwin Scharff, die de klassieke traditie van de Duitse beeldhouwkunst, zoals

Blume, Peter

Blume, Peter (geb. 1906) Amerikaans schilder van Russische afkomst, maakte fijn-realistisch werk met hoekige vormen en - soms merkwaardige - Blunden, Edmund Charles

Blunden, Edmund Charles (1896-1974) Engels dichter en prozaschrijver; doceerde Engelse literatuur o.a. te Oxford en Hongkong. Tot zijn vroege Blunt, Wilfrid Scawen

Blunt, Wilfrid Scawen (1840-1922) Engels dichter en prozaschrijver. 'Collected poems' verscheen in 1914. B. schreef als diplomaat een aantal controversiële Blüthner, Julius Ferdinand

Blüthner, Julius Ferdinand (1824-1910) Duitse pianobouwer. Blüthner stichtte in 1853 te Leipzig een pianobedrijf, dat snel groeide en thans tot de

Bluvstein, Rahel

Bluvstein, Rahel (pseud. Rahel 1890-1931) Russisch (Hebreeuws) dichteres. Haar eerste poëzie schreef zij in het Russisch, maar nadat zij in 1909 naar Blythe, Jimmy

Blythe, Jimmy (1889-1936) Amerikaans jazzpianist. Speelde in de jaren twintig als bluespianist in Chicago met de Washboards Wizzards van Jimmy Bly, Robert

Bly, Robert (geb. 1926) Amerikaans dichter en vertaler. Landschap, stilte, eenzaamheid en natuurkrachten spelen een belangrijke rol in zijn gedichten, Bo Yin Ra

Bo Yin Ra (ps. van Joseph Anton Schneider-Franken; 1876-1943) Duits schilder en schrijver van meer dan veertig boeken op religieus gebied. Antroposoof Boal, Augusto

Boal, Augusto (geb. 1931) Braziliaans regisseur, theoreticus en auteur. Vanaf 1961 maakt Boal politiek protest theater. Zijn theaterexperimenten en Bobesco, Lola

Bobesco, Lola (geb. 1920) Bulgaars-Frans violiste. Lola Bobesco studeerde te Parijs aan het conservatorium, dat zij met een 1e prijs verliet. In 1937 Böblinger, familie

Böblinger, familie (15e-16e eeuw) Duitse familie van bouwmeesters en beeldhouwers uit Württemberg. Hans B. (1410-1482) werkte het grootste deel Bobrowski, Johannes

Bobrowski, Johannes (1917-1965) Duits romancier en dichter, die in 1965 naam maakte met de roman 'Levins Mühle'. Zijn gedichten hebben dikwi

Bocage, Manuel Maria Barbosa du

Bocage, Manuel Maria Barbosa du (1765-1805) Portugees dichter. Hoewel nog geworteld in het Arcadismo, waren zijn manier van leven en zijn Bocángel y Unzueta, Gabriel

Bocángel y Unzueta, Gabriel (1603-1658) Spaans schrijver die na zijn rechtenstudie te Alcalá benoemd werd tot bibliothecaris en kroniekschrijver Boccaccio, Giovanni

Boccaccio, Giovanni (1313-1375) Italiaans schrijver, beroemd geworden door zijn 'Decamerone', een raamvertelling, die, geschreven in de Italiaanse Boccalini, Traiano

Boccalini, Traiano (1556-1613) Italiaans schrijver, studeerde rechten en letteren en woonde lange tijd in Rome als beschermeling van paus Clemens Boccara, Frida

Boccara, Frida (1940-1996) Frans zangeres. Frida Boccara kreeg vooral in de jaren zestig grote populariteit met haar liedjes, waarvan Cent mille chansons Boccherini, Luigi

Boccherini, Luigi (1743-1805) Italiaans cellist en componist. Boccherini kreeg de eerste lessen van zijn vader en ging in 1757 naar Rome, waar hij Boccioni, Umberto

Boccioni, Umberto (1882-1916) Italiaans schilder en beeldhouwer; autodidact. Belangrijk vertegenwoordiger van het futurisme, waarvan hij door de Böcklin, Arnold

Böcklin, Arnold (1827-1901) Zwitsers romantisch schilder, werd bekend door het schilderij 'Pan in het riet' (1857; Neue Pinakothek, München). B. Bock, Eugène Karel Marie de

Bock, Eugène Karel Marie de (1889-1981) Belgisch (Vlaams) schrijver. Oprichter van de te Antwerpen gevestigde uitgeverij De Sikkel (1919) en Bock, Théophile Emile Achile de

Bock, Théophile Emile Achile de (1851-1904) Nederlands schilder en graficus, leerling van J. H. Weissenbruch. Sloot zich in 1878 aan bij de landschapsch

Bodart, Roger

Bodart, Roger (geb. 1910) Franstalig Belgisch schrijver en dichter. Hij debuteerde met gedichten in enkele tijdschriften, o.a. La Revue Sincère, en

Bodel, Jean

Bodel, Jean (ca. 1165-1210) Frans dichter, verenigde in zijn werk ridderlijke en burgerlijke geest. Schreef negen fabliaux, vier herdersgedichten, het Bodenheim, Johanna Cornelia Hermana (Nelly)

Bodenheim, Johanna Cornelia Hermana (Nelly) (1874-1951) Nederlands schilderes en tekenares, een der Amsterdamse Joffers. Studeerde bij Allebé bodenverhaal

bodenverhaal (bodenbericht) Verschijnsel in het klassieke drama, waarbij men een bode op het toneel verslag liet doen van wat zich elders afspeelde. Bodley, George Frederick

Bodley, George Frederick (1827-1907) Engels architect; leerling van Sir Gilbert Scott (1811-1878) en volgeling van Pugin (1812-1852), die geloofd

Bodmer, Walter

Bodmer, Walter (1903-1974) Zwitsers beeldhouwer en schilder. Was van 1939-68 als docent verbonden aan de Kunstgewerbeschule te Bazel en won Bodoni, Giambattista

Bodoni, Giambattista (1740-1813) Italiaans boekdrukker, verbonden aan het hof van de hertog van Parma. Bekend om zijn ontwerpen als lettersnijder. Bodon, Alexander

Bodon, Alexander (1906-1993) Hongaars-Nederlands architect. Bodon vestigde zich in 1929 in Nederland en maakte naam met zijn originele verbouwing Bodt, Jean de

Bodt, Jean de (1670-1745) Duits militair ingenieur en architect van Franse origine, die vanwege de herroeping van het edict van Nantes (1685) Frankrijk body art

body art Een term die eind jaren zestig tot halverwege de jaren zeventig werd gebruikt voor die vormen van kunst waarbij het menselijk lichaam 'materiaal' Boeck, August de

Boeck, August de (1865-1937) Vlaams componist en organist. Van 1880-91 studeerde Boeck aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium te Brusse

Boeck, Felix De

Boeck, Felix De (1898-1995) Op jeugdige leeftijd nam De Boeck de boerderij van zijn overleden ouders over. Hij combineerde het boerenleven met boeddhistische beeldende kunst

boeddhistische beeldende kunst Beeldende kunst in Zuid-, Zuidoost-, en Oost-Azië, ontstaan onder invloed van het boeddhisme. Bekende uitingen Boedijn, Gerardus Hendrik

Boedijn, Gerardus Hendrik (1893-1972) Nederlands componist, die zich hoofdzakelijk heeft bepaald tot het schrijven van werken voor fanfare- en Boeijen, Frank

Boeijen, Frank Nederlandse popzanger, die met zijn Frank Boeijen Groep (1980) mede vorm gaf aan de Nederlandstalige golf van begin jaren tachtig. boekenweek

boekenweek De boekenweek is een jaarlijkse promotieweek voor het boek, die georganiseerd wordt door de Stichting Collectieve Propaganda van boekrol

boekrol Vorm van een boek in de Oudheid (8e eeuw v.C.-4e eeuw n.C.) De rollen werden gemaakt van papyrus, perkament en ook leer. In de 5e eeuw Boëllmann, Léon

Boëllmann, Léon (1862-1897) Frans organist en componist. Boëllmann werd in 1881 benoemd tot organist van de St.-Vincent-de-Paul te Parijs, waar Boel, Pieter

Boel, Pieter (1622-1674) Zuid-Nederlands schilder en etser van dieren en stillevens, vermoedelijk leerling van Jan Fyt. Na een studiereis door Italië Boenin, Ivan Aleksejevitsj

Boenin, Ivan Aleksejevitsj (1870-1953) Russisch schrijver. De belangrijkste vertegenwoordiger van wat de Russische emigrantenliteratuur wordt genoe

Boenrakoe

Boenrakoe Japans poppenspel, genoemd naar het Boenrakoe-theater te Osaka. Boenrakoe ontstond in de 16e eeuw en bestaat uit poppenspel, recitatie boerde

boerde Kluchtig verhaal in verzen uit de Middel-Nederlandse periode. De stof is ten dele ontleend aan de Franse fabliaux, ten dele aan mondelinge Boermans, Theu

Boermans, Theu (geb. 1950) Nederlands toneelleider, regisseur en acteur. Boermans doorliep de Toneelacademie te Maastricht. Hij speelde o.a. bij Boerman, Jan

Boerman, Jan (geb. 1923) Nederlands componist. Studeerde aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, piano bij Léon Orthel en later compositie Boers, Willy

Boers, Willy (1905-1978) Nederlands schilder van landschappen en stillevens, aanvankelijk magisch-realistisch, later abstract. Strijdbaar kunstenaar: Boer-van Rijk, Esther de

Boer-van Rijk, Esther de (1853-1937) Nederlands actrice, groot tragediènne, die vooral in de stukken van Heijermans grote successen oogstte. Debu

Boer, Herman Pieter de

Boer, Herman Pieter de (geb. 1928) Nederlands schrijver van korte verhalen, waarvoor de schrijver graag teruggrijpt op het nabije verleden. Zo speelt Boer, Johanna Maria (Jo)

Boer, Johanna Maria (Jo) (1907-1993) Nederlands schrijfster. Jo Boer werd vooral bekend door haar psychologische roman 'Kruis of munt' (1949), Boer, Lodewijk de

Boer, Lodewijk de (geb. 1937) Nederlands toneelschrijver, -leider en regisseur. De Boer is schrijver, regisseur, componist en beeldend kunstenaar.

Boesnach, Mimi

Boesnach, Mimi (eig. Maria Alida Pieters; 1899-1982) Nederlands actrice. Speelde eerst in revues (1925-33), daarna o.a. bij Hofstadtooneel, Comedia Boetticher, Budd

Boetticher, Budd (eig. Oscar Boetticher; geb. 1916) Amerikaans filmregisseur, voornamelijk van westerns die opvallen door hun aparte sfeer. Daarvoor Boezem, Marinus van de

Boezem, Marinus van de (geb. 1938) Nederlands beeldend kunstenaar; kan worden gerekend tot de conceptuele kunst. Hij `signeerde' de hemel boven

Boffrand, Gabriel Germain

Boffrand, Gabriel Germain (1667-1754) Frans architect en interieurontwerper, leerling van Girardon en Mansart. Veelzijdig en begaafd kunstenaar. Bofill, Levi Ricardo

Bofill, Levi Ricardo (geb. 1939) Spaans architect. Vooral bekend door zijn gigantische woningbouwprojecten Palacio d'Abraxas en Le Théatre (Marne-Bogaards, Carla

Bogaards, Carla (geb. 1947) Nederlands dichteres en prozaïste, trad vooral op de voorgrond als 'performing poet', in welke hoedanigheid zij haar lange, Bogaert, Johannes

Bogaert, Johannes (1626-1677) Nederlands zilversmid. Vervaardigde in barokstijl liturgische gebruiksvoorwerpen voor rooms-katholieke kerken Bogarde, Dirk

Bogarde, Dirk (eig. Derek van den Bogaerde; geb. 1920) Brits filmacteur, eerst in kleine rollen, maar zijn rollen in 'Victim' (1961) en 'The servant' Bogart, Bram

Bogart, Bram (eig. Abraham van den Bogaert; geb. 1921) Nederlands schilder, werkte in Parijs en woont sedert 1961 in België. Bogart maakte abstract-Bogart, Humphrey

Bogart, Humphrey (1899-1957) Amerikaans filmacteur, groot karakterspeler, vooral befaamd door een aantal misdaadfilms, waarin hij de rol van een Bogdanovich, Peter

Bogdanovich, Peter (geb. 1939) Amerikaans filmacteur, -regisseur en schrijver. Regisseerde o.a. 'Targets' (een hommage aan en met Boris Karloff, Boghem, Lodewijk van

Boghem, Lodewijk van (ook: Bodeghem; ca. 1470-1540) Vlaams architect. Zijn werk vertegenwoordigt de laatste fase van de Vlaamse gotiek. Werkt

Bogomil-literatuur

Bogomil-literatuur De literatuur van het bogomilisme, een krachtige ketterse beweging in Bulgarije gedurende de eerste helft van de 10e eeuw, gesticht Boheemse kunst

Boheemse kunst Kunst uit Bohemen, thans deel uitmakend van Tsjechië, tot 1918 een zelfstandig koninkrijk. Al onder koning/keizer Karel IV (1346-Bohemen, Cornelis Bernardus (Kees) van

Bohemen, Cornelis Bernardus (Kees) van (1928-1985) Nederlands schilder; werkte in zijn Parijse periode (1952-57) abstract-expressionistisch. bohémien

bohémien (Fr.: bohème) Een in de Romantiek opkomend beeld van de excentrieke kunstenaar, wiens levenswandel de brave burgers niet zelden choqueerde. Böhmer, Gunter

Böhmer, Gunter (geb. 1911) Duits graficus en schilder, maakte vele boekomslagen en illustraties, o.m. voor het werk van zijn vriend Herman Hesse, Böhm, Carl August Leopold (Karl)

Böhm, Carl August Leopold (Karl) (1894-1981) Oostenrijks dirigent. Böhm, die gelijktijdig rechten studeerde en een muziekopleiding volgde, begon Böhm, Dominikus

Böhm, Dominikus (1880-1955) Invloedrijk Duits kerkbouwmeester, die de rooms-katholieke kerkbouw een nieuwe stimulans gaf; leerling van Theodor Böhm, Georg

Böhm, Georg (1661-1733) Duits componist en een der belangrijkste musici van de late barok. Van 1698 tot aan zijn dood was hij organist van de Johanneskerk Boiardo, Matteo Maria

Boiardo, Matteo Maria (1441-1494) Italiaans dichter die aan het hof van hertog Ercole d'Este te Ferrara verkeerde, waar hij slechts zijdelings werd Boieldieu, François-Adrien

Boieldieu, François-Adrien (1775-1834) Frans operacomponist. Hoewel veel van zijn eerste opera's bij het Franse publiek in de smaak vielen, kreeg Boileau-Despréaux, Nicolas

Boileau-Despréaux, Nicolas (1636-1711) Frans schrijver. Studeerde theologie en rechten, was korte tijd advocaat, maar koos, daartoe in staat gestel

Boileau, Louis Auguste

Boileau, Louis Auguste (1812-1896) Frans architect. B. experimenteerde, evenals als zijn zoon Louis Charles (1837-1910) met de toepassing van Boilly, Louis-Léopold

Boilly, Louis-Léopold (1761-1845) Frans schilder; maakte aanvankelijk grote portretten en galante taferelen, die hem tijdens de Revolutie een slechte Boisdeffre, Pierre de

Boisdeffre, Pierre de (geb. 1926) Frans schrijver, directeur van de Franse radio-omroep. Romans van zijn hand zijn 'Les fins dernières' (1952) en 'Boisecq, Simone

Boisecq, Simone (geb. 1922) Frans beeldhouwster. Haar abstracte sculpturen in allerlei materialen roepen herinneringen op aan tropische vegetatie, Boismortier, Joseph Bodin de

Boismortier, Joseph Bodin de (1691-1755) Frans componist. Van Boismotiers hand verschenen drie balletopera's (Les voyages de l'amour, 1736;

Boisrobert, François Le Métel, seigneur de

Boisrobert, François Le Métel, seigneur de (1592-1662) Frans letterkundige. Hij was oorspronkelijk protestants, maar ging over tot de rooms-katholieke Boisserée, Sulpiz

Boisserée, Sulpiz (1783-1854) Duits koopman en kunstkenner. Legde met zijn broer Melchior Boisserée (1786-1851) een verzameling schilderijen Boito, Arrigo

Boito, Arrigo (1842-1918) Italiaans operacomponist en dichter. Studeerde te Milaan en kwam na bezoeken aan Parijs en Duitsland onder invloed van Bokma, Pierre Henri Martin

Bokma, Pierre Henri Martin (geb. 1955) Nederlands acteur. Bokma kreeg zijn opleiding aan de Toneelacademie in Maastricht. Als freelance acteur Bolden, Charles (Buddy)

Bolden, Charles (Buddy) (1877-1931) Amerikaans jazztrompettist. Zijn Ragtime Band (later Eagle Band) wordt als de eerste klassieke jazzband besc

bolero (muz.)

bolero (muz.) Spaanse dans in matig snelle 3/4 maat, werd oorspronkelijk begeleid met zang en castagnetten, maar komt als volksdans nog sporadisch Bolet, Jorge

Bolet, Jorge (1914-1990) Cubaans-Amerikaans pianist. Ging in 1926 naar de VS om te studeren aan het Curtis Institute of Music in Philadelphia (piano Bolkan, Florinda

Bolkan, Florinda (geb. 1945) Italiaans filmactrice. Zij speelde in een aantal erotische films, maar vervulde serieuzere rollen in 'Candy' (1968), 'The Bolle, Leendert

Bolle, Leendert (1879-1942) Nederlands beeldhouwer en medailleur. Was in New York drie jaar assistent van Laury. Schepper van monumentale plastieken Böll, Heinrich

Böll, Heinrich (1917-1985) Duits schrijver. Uit zijn romans spreekt een sterk engagement: de zinloosheid van de oorlog is het thema dat zijn eerste Bologna, Jacopo da

Bologna, Jacopo da Italiaans componist omstreeks het midden van de 14e eeuw. Het vermoeden bestaat dat Bologna zich van ca. 1340-ca. 1345 a

Bolsjoj Ballet

Bolsjoj Ballet Ballet van het grote, academische theater voor opera en ballet in Moskou (bolsjoi = groot). Opgericht in 1776 nadat 86 weeskinderen Boltanski, Christian

Boltanski, Christian (geb. 1944) Frans beeldend kunstenaar; interpreteert en reconstrueert gebeurtenissen uit het verleden, algemeen of betrokken op Boltraffio, Giovanni Antonio

Boltraffio, Giovanni Antonio (ook Beltraffio; 1467-1516) Italiaans schilder; leerling en volgeling van Leonardo da Vinci, die hem bij zijn vertrek ui

Bolt, Robert Oxton

Bolt, Robert Oxton (1924-1995) Brits toneel- en scenarioschrijver. Bolt boekte zijn eerste succes als toneelschrijver met Flowering cherry (1957). Bol, Ferdinand

Bol, Ferdinand (1616-1680) Noord-Nederlands schilder en etser, leerling van Rembrandt. Diens invloed blijft steeds en in zijn vroege werken het meest Bol, Hans

Bol, Hans (1534-1593) Vlaams schilder en etser, werkzaam in Mechelen, Antwerpen en na 1584 in Amsterdam. Schilder van landschappen en miniaturen. Bomans, Godfried Jan Arnold

Bomans, Godfried Jan Arnold (1913-1971) Opmerkelijk productief Nederlands schrijver van zeer humoristisch proza. Er werden sinds 1937 meer bombast

bombast Hoogdravend, gezwollen taalgebruik, dat in geen enkele verhouding staat tot het beschreven onderwerp of gebeuren. Het wemelt doorgaans Bombois, Camille

Bombois, Camille (1883-1970) Frans vertegenwoordiger van de naïeve schilderkunst. Vanaf 1925 legde hij zich geheel toe op het schilderen. Vooral Bömmels, Peter

Bömmels, Peter (geb. 1951) West-Duits kunstenaar, behorend tot de Neue Wilden. Maakte expressionistische schilderkunst op groot formaat, sterk Bom, Emmanuel Karel de

Bom, Emmanuel Karel de (1868-1953) Belgisch (Vlaams) publicist. Medeoprichter (1893) en redacteur van 'Van nu en straks', bibliothecaris te Ant

Bon Jovi

Bon Jovi (New Jersey, 1983) Amerikaanse hardrockgroep. Genoemd naar zanger en oprichter Jon Bon Jovi(eig. Jon Bongiovi). Weet met pretentieloze Bonampak

Bonampak Ruïnenstad in de Mexicaanse deelstaat Chiapas. Dit belangrijkste Maya-centrum werd in 1946 in het oerwoud ontdekt. Best bewaarde voorbeeld Bonanno da Pisa

Bonanno da Pisa (Bonannus van Pisa, 12e eeuw) Italiaans architect, beeldhouwer en bronsgieter. Beroemd om de bronzen deuren (Porta di San Ranieri) Bonatz, Paul

Bonatz, Paul (1877-1956) Duits architect; ontwierp tal van gebouwen in Duitsland, Zwitserland en Turkije. O.m. het monumentale centraal station Bond van Improviserende Musici

Bond van Improviserende Musici (BIM) Nederlandse vereniging die opkomt voor de belangen van improviserende en jazzmusici. Opgericht op 22 Bondam, Vera

Bondam, Vera (geb. 1895) Nederlands toneelspeelster. Zij was sinds haar debuut in 1912 verbonden aan diverse Nederlandse gezelschappen waaro

Bondartsjoek, Sergej Fjodorovitsj

Bondartsjoek, Sergej Fjodorovitsj (1920-1994) Oekraïens filmregisseur en -acteur. Bondartsjoek begon als acteur in een toneelgroep van het Rode Bond, Edward

Bond, Edward (geb. 1934) Engels toneelschrijver. Hij werd bekend door 'Saved' (1966), een onthutsend stuk over emotioneel onvolwassen jongelui Bond, James

Bond, James Geheim agent 007, een creatie van de Britse schrijver Ian Fleming. Bond is de hoofdpersoon in op de boeken van Fleming gebaseerde Bone, Muirhead

Bone, Muirhead (1876-1953) Schots schilder, tekenaar en etser, opgeleid aan de Glasgow School of Art. De invloed die het werk van Méryon en Whistler Bonfanti, Arturo

Bonfanti, Arturo (geb. 1905) Italiaans schilder, studeerde in Bergamo; maakt geometrisch-abstracte, neoconstructivistische schilderijen, o.a. 'Calme bongo

bongo Latijns-Amerikaans slaginstrument, bestaande uit twee naast elkaar gemonteerde kleine trommels, waarover alleen aan de bovenzijde een vel Bonheur, Marie Rosalie (Rosa)

Bonheur, Marie Rosalie (Rosa) (1822-1899) Frans schilderes en beeldhouwster. Bekend door haar dierstukken en rustieke landschappen.

Bonies

Bonies (eig. Bob Nieuwenhuis; geb. 1937) Nederlands beeldend kunstenaar. In Zweden opgeleid tot industrieel ontwerper. Schildert abstract-geometrisch, Bonifazio Veronese

Bonifazio Veronese (ook wel Bonifazio Veneziano, Bonifazio de'Pitati; 1487-1553) Italiaans schilder, typisch vertegenwoordiger van de vroeg-16e-Bonington, Richard Parkes

Bonington, Richard Parkes (1802-1828) Brits schilder, aquarellist en etser. Talentvol kunstenaar die in zijn tienjarige carrière talrijke landschappen, Boni, Anton Francesco

Boni, Anton Francesco (1513-1574) Italiaans schrijver. Boni was aanvankelijk priester, maar trad uit de orde en ging rechten studeren. Daarna vestigde Boni, Armand Hendrik Frans

Boni, Armand Hendrik Frans (1909-1991) Vlaams schrijver. Boni trad in bij de congregatie van de redemptoristen en werd in 1935 tot priester gewijd.

Bonnard, Pierre

Bonnard, Pierre (1867-1947) Frans schilder; sloot zich aan bij de Nabis. Aanvankelijk vooral straatscènes, na 1903 interieurs, stillevens en toiletmakende Bonnefoy, Yves

Bonnefoy, Yves (geb. 1923) Frans dichter en essayist. Hij stond in het begin onder invloed van Kierkegaard en het surrealisme, maar wendde zich Bonnet, Anne

Bonnet, Anne (Anne Thonet; 1908-1960) Belgisch (Vlaams) schilder, een der oprichters van Jeune Peinture Belge (1945). Zij werkte aanvankelijk Bononcini, Giovanni

Bononcini, Giovanni (1670-1747) Italiaans operacomponist, zoon van Giovanni Maria Bononcini (1642-1678), van wie Bononcini een groot deel Bonporti, Francesco Antonio

Bonporti, Francesco Antonio (1672-1748) Italiaans componist, studeerde o.a. bij Corelli. Omstreeks 1700 was Bonporti lid van de hofkapel van keizer

Bonsels, Waldemar

Bonsels, Waldemar (1881-1952) Duits schrijver van voornamelijk sprookjesachtige dichtwerken, zoals 'Die Biene Maja und ihre Abenteuer' (1912), Bons, Jan

Bons, Jan (geb. 1918) Nederlands schilder en grafisch ontwerper. Opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten te 's-Gravenhage en de Nieuwe Bontecou, Lee

Bontecou, Lee (geb. 1931) Amerikaans beeldend kunstenaar. Haar werk toont verwantschap met de kunst van contemporaine primitieve culturen. Een Bontempelli, Massimo

Bontempelli, Massimo (1878-1960) Italiaans schrijver; met Curzio Malaparte oprichter van het tijdschrift Novecento (1926-29), manifest van het zgn. Bontemps, Pierre

Bontemps, Pierre (1507-1570) Frans beeldhouwer die met François Marchand en Philibert Delorme het grafmonument vervaardigde in de abdijkerk Bont, Ad de

Bont, Ad de (Adrianus Johannes Josephus de Bont; geb. 1949) Nederlands toneelschrijver en -leider. In 1975 sloot De Bont de Akademie voor Kleinkunst Bont, Jan de

Bont, Jan de (geb. 1943) Nederlands cameraman, deed na een opleiding aan de Nederlandse Filmacademie het camerawerk voor talloze lange en korte boog (bouwk.)

boog (bouwk.) Constructie die op gebogen wijze een ruimte overspant. Bij de boogvorm treden alleen drukkrachten op en geen trekspanningen. De Boogaard, Oscar van den

Boogaard, Oscar van den (geb. 1964) Nederlands schrijver. Debuteerde in 1990 met de roman 'Dentz', gevolgd door 'Fremdkörper' (1991) en 'De boogfries

boogfries Een langgerekte reeks bogen onder de kroonlijst of op een andere plaats in de gevel van een gebouw. Het heeft een decoratieve functie en boogie-woogie

boogie-woogie Bluesachtige pianostijl. Kenmerkt zich door herhaalde basfiguren met de linkerhand. Komt voort uit de oudere barrelhouse-muziek,

Book of Kells

Book of Kells Latijns evangeliarium, afkomstig uit de thans verdwenen abdij van Kells (Ierland). Het prachtig verluchte handschrift (8e eeuw) is een Bookerprijs

Bookerprijs (sinds 1979 officieel: Booker McConnellprijs) Een van de belangrijkste literaire prijzen van Groot-Brittannië, in 1968 ingesteld door Booker Boomsma, Gerardus (Graa)

Boomsma, Gerardus (Graa) (geb. 1953) Nederlands schrijver, criticus en vertaler van Amerikaans proza. Centraal in zijn werk staat het streven om

boomstructuur (lit.)

boomstructuur (lit.) Ook zinsdiagram. Een in de taalwetenschap gebruikte wijze om de structuur van een zin visueel weer te geven. De boom laat zien boontjes (lit.)

boontjes (lit.) Cursiefjes die de Vlaamse schrijver Louis Paul Boon (1912-1979) jarenlang voor het socialistische dagblad `Vooruit' schreef. De meeste Boon, Louis Paul Albert

Boon, Louis Paul Albert (1912-1979) Belgisch (Vlaams) schrijver. Boon was sterk maatschappelijk geëngageerd, in zijn omvangrijke oeuvre werpt Boorman, John

Boorman, John (geb. 1933) Engels regisseur, aanvankelijk maker van documentaires voor de BBC. Debuteerde in 1965 met de muziekfilm 'Catch Boothe Luce, Clare

Boothe Luce, Clare (1903-1987) Amerikaans schrijfster en politica. Jarenlang was Boothe een der prominentste vrouwen in de VS. Zij maakte eerst Boot, Henri Frédéric

Boot, Henri Frédéric (1877-1963) Nederlands schilder, houtsnijder en lithograaf, lid van de Onafhankelijken. Schilder van portretten, landschappen bop

bop (bebop, rebop) Stroming in de jazz. Kwam in de jaren veertig op als een reactie op de swing. In de experimentele periode (1940-50) waren het vooral Boraisha, Menahem

Boraisha, Menahem (eig. Menahem Goldberg; 1888-1949) Witrussisch (Jiddisch) dichter en essayist. Hij kreeg een traditioneel joodse opvoeding Borchardt, Rudolf

Borchardt, Rudolf (1877-1945) Duits dichter, vertaler en cultuurhistoricus van joodse origine. B. studeerde oosterse en vooral klassieke talen. In 1909 Borchert, Wolfgang

Borchert, Wolfgang (1921-1947) Duits schrijver. In zijn jonge jaren was hij toneelspeler. Reeds op zeventienjarige leeftijd begon hij gedichten te schrijven, Borchgrave, Petrus Judocus de

Borchgrave, Petrus Judocus de (ook: Pieter Joost de Borchgrave; 1758-1819) Vlaams Rederijker, toneelschrijver en -speler, overgangsfiguur in Borchgravinne van Vergi, Die

Borchgravinne van Vergi, Die Een uit 1315 daterende bewerking van het 13e-eeuwse Franse 'Châtelaine de Vergi'. Zij is van de hand van een anoniem Borcht, Petrus van der

Borcht, Petrus van der (ca. 1540-1608) Vlaams graveur. Leverde vele illustraties voor de uitgaven van Plantijn. Maakte ook losse bladen, o.a. de Apenreeks.

Borch, Jacob van der

Borch, Jacob van der (eig. Jacob van der Borcht; gest. ca. 1475) Nederlands architect en bouwmeester; vertegenwoordiger van de Noord-Nederlan

Bordeaux, Henry

Bordeaux, Henry (1870-1963) Frans schrijver. Hij studeerde rechten en letteren, debuteerde met een bundel literaire kritieken, 'Ames modernes' (1895), Bordewijk, Ferdinand

Bordewijk, Ferdinand (1884-1965) Nederlands schrijver en jurist. Debuteerde als Ton Ven met dichtbundel 'Paddestoelen', die evenmin als de 'Fantastische Bordone, Paris

Bordone, Paris (1500-1571) Italiaans schilder, beïnvloed door Giorgione en Titiaan; werkte later in maniëristische trant. Zeer bedreven in de clair-Bordoni, Faustina

Bordoni, Faustina (1693-1783) Italiaans zangeres (mezzosopraan). Bordoni debuteerde in 1716 en zong daarna in alle theatercentra van Italië. In 1723 borduurwerk

borduurwerk Versiering van weefsel met naald en draad. Oorspronkelijk met de hand, later ook machinaal vervaardigd. Techniek die reeds in het oude Borel, Henri Jean François

Borel, Henri Jean François (1869-1933) Nederlands schrijver en criticus, vertoefde jarenlang als tolk in China en voormalig Ned.-Indië. B. schreef

Borès, Francisco

Borès, Francisco (1898-1972) Spaans schilder, die in 1922 deel uitmaakte van de aan Dada verwante, avant-gardebeweging ultraismo. Drie jaar later Borgers, Gerrit

Borgers, Gerrit (1918-1987) Nederlands letterkundige. Borgers studeerde Nederlands en was de verzorger van het Verzameld Werk van de Vlaamse Borger, Elias Anne

Borger, Elias Anne (1784-1820) Nederlands dichter, theoloog en classicus. Hij studeerde te Leiden, waar hij in 1911 theologisch hoogleraar werd Borgese, Giuseppe Antonio

Borgese, Giuseppe Antonio (1882-1952) Italiaans-Amerikaans schrijver en criticus. Hij doceerde Duits en esthetica te Rome en Milaan en gaf van Borges, Jorge Luis

Borges, Jorge Luis (1899-1986) Argentijns dichter en schrijver, die wereldnaam verwierf met zijn bundels korte verhalen. Zijn werk wordt gekenm

Borge, Victor

Borge, Victor (eig. Borg Rosenbaum, geb. 1909) Deens-Amerikaans pianist en humorist. Borge studeerde te Kopenhagen, Berlijn en Wenen en maakte Borglum, John Gutzon de la Mothe

Borglum, John Gutzon de la Mothe (1867-1941) Amerikaans beeldhouwer. Maakte standbeelden van Amerikaanse nationale figuren. Bekend door Borgnine, Ernest

Borgnine, Ernest (eig. Ermes Borgnine; geb. 1918) Amerikaans acteur, die via toneel en televisie bij de film kwam. Hij speelt doorgaans in nogal harde, Borgoña, Juan de

Borgoña, Juan de (ca. 1470-ca. 1536) Spaans schilder, vertegenwoordiger van de hoge Renaissance. In Italië beïnvloed door Pierro della Francesco. Bornkamp, Arno

Bornkamp, Arno (geb. 1959) Nederlands saxofonist. Bornkamp studeerde aan het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam, waar Ed Boogaard zijn Born, Nicolaus

Born, Nicolaus (geb. 1937) Duits schrijver. Hij trok de aandacht met de dichtbundels 'Marktlage' (1967), 'Wo mir der Kopf steht' (1970) en 'Das Auge Born, Wina

Born, Wina (geb. 1920) Nederlands journaliste, schrijfster van vele kook- en wijnboeken. Zij is culinair medewerkster van enkele damesbladen en houdt Borobudur

Borobudur (Boroboedoer) Boeddhistisch heiligdom op Jawa Tengah (Midden-Java). In stoepavorm om een heuvel gebouwd. Bestaat uit zes vierkante Borodin, Aleksandr Porfirevitsj

Borodin, Aleksandr Porfirevitsj (1833-1887) Russisch componist. Borodin studeerde medicijnen en was als musicus autodidact. Hij was een der vijf Borofsky, Jonathan

Borofsky, Jonathan (geb. 1942) Amerikaans kunstenaar, vooral bekend van enorme installaties, opgebouwd uit monotoon bewegende, levensgrote

Borowczyk, Walerian

Borowczyk, Walerian (geb. 1923) Pools regisseur, aanvankelijk van animatiefilms in samenwerking met zijn landgenoot Jan Lenica. Later ging hij Borrassá, Luis

Borrassá, Luis (ca. 1360-ca. 1426) Spaans (Catalaans) schilder van altaarstukken. Onderscheidde zich door gebruik van heldere kleuren, waarschijnlijk Borren, Charles Jean Eugène van den

Borren, Charles Jean Eugène van den (1874-1966) Belgisch musicoloog. Van den Borren studeerde aanvankelijk rechten en was tot 1905 werkzaam Borromini, Francesco

Borromini, Francesco (1599-1667) Italiaans architect; werkte aanvankelijk onder Maderno, later onder Bernini. Kwam later tot een hoogst persoonlijke Borrow, George Henry

Borrow, George Henry (1803-1881) Engels prozaschrijver. Eigen leven en reizen dienden als bronnen voor zijn werk. Hij is voornamelijk bekend

Borsato, Marco

Borsato, Marco Nederlandse popzanger. Wint als Billy Vera in 1990 de Soundmixshow en maakt drie Italiaanstalige albums, Emozioni, Sento en Giorno Borsieri, Pietro

Borsieri, Pietro (1786-1852) Italiaans schrijver en patriot; met o.a. Pellico, Berchet en Di Breme medewerker aan Il conciliatore, orgaan van de Italiaanse borstbeeld

borstbeeld (ook: buste) Beeld van een persoon, van wie hoofd, hals, schouders en een deel van de borstpartij zijn weergegeven. Meestal een natuurgetrouw Borstlap, Michiel

Borstlap, Michiel (Utrecht, 5 augustus 1966) Nederlands pianist. Borstlap richtte na zijn pianostudie (cum laude) aan de jazzafdeling van het Hilversums Borzage, Frank

Borzage, Frank (1893-1962) Amerikaans regisseur. Vanaf 1912 in Hollywood, eerst als figurant bij Thomas Ince. Regisseerde eerste korte films in Bor, Christiaan

Bor, Christiaan (geb. 1950) Nederlands violist. Van 1964 tot 1969 Bor studeerde bij Herman Krebbers. In 1966 nam hij deel aan het Internationale Bor, Paulus

Bor, Paulus (1600-1669) Nederlands schilder, een van de belangrijkste italianisanten. Onderging in Italië (1620-1623) invloed van met name Orazio Bosboom-Toussaint, Anna Louisa Geertruyda

Bosboom-Toussaint, Anna Louisa Geertruyda (1812-1886) Nederlands romanschrijfster, gehuwd met de schilder Johannes Bosboom. Was korte Bosboom, Johannes

Bosboom, Johannes (1817-1891) Nederlands schilder van landschappen, stadsgezichten en kerkinterieurs, gestoffeerd met figuren in 17e-eeuwse Bosch, Firmin van den

Bosch, Firmin van den (1864-1949) Franstalig Belgisch literair criticus en jurist, procureur-generaal te Caïro en Alexandrië (1910-29). Hij was een Bosch, Jeroen

Bosch, Jeroen (ook Jheronimus of Hiëronymus; eig. Hiëronymus van Aken; ca. 1450-1516) Brabants schilder, geboren en werkzaam in 's-Hertogenbosch. Bosch, Theo

Bosch, Theo (1940-1994) Nederlands architect. Als bouwkundestudent kwam Bosch halverwege de jaren '60 te werken bij het bureau van Aldo van Bosco, Henri

Bosco, Henri (eig. Ferdinand Marius Joseph Henri B.; 1888-1976) Frans schrijver van krachtige streekromans, gesitueerd in de Provence, de omgev

Bosc, Jean

Bosc, Jean (1924-1973) Frans graficus, die zijn cartoons bevolkte met kleine figuurtjes met lange neuzen. Zijn werk verscheen o.a. in Paris-Match, Boshier, Derek

Boshier, Derek (geb. 1937) Brits kunstenaar, vertegenwoordiger van pop art, waarin mens en consumptiemaatschappij centraal staan. Later maakte Boskamp, Johan

Boskamp, Johan (eig. Johan Adriaan Hoelscher; geb. 1891) Nederlands acteur. Hij debuteerde in 1917 en speelde o.m. bij de opera van Morrison Boskovsky, Willi

Boskovsky, Willi (1909-1991) Oostenrijks violist en dirigent. Boskovsky studeerde in Wenen aan de Akademie für Musik. In 1948 richtte hij het Wiener Bosmans, Henriëtte Hilda

Bosmans, Henriëtte Hilda (1895-1952) Nederlands componiste en pianiste. Maakte na haar debuut als soliste in 1915 naam met concert-, solo- en Bosquet, Alain

Bosquet, Alain (eig. Anatole Bisk; 1919-1998) Frans dichter, romanschrijver en criticus van Russische afkomst. Na de Russische Revolutie vluchtte Bosschaert de Oudere, Ambrosius

Bosschaert de Oudere, Ambrosius (1573-1621) Nederlands schilder van gedetailleerde, kleurrijke bloemstillevens: vazen met bloemen, staande Bosschère, Jean de

Bosschère, Jean de (1878-1953) Franstalig Belgisch schrijver en schilder. Zijn poëzie is zeer beïnvloed door het symbolisme en het surrealisme en Bossche, Balthasar van den

Bossche, Balthasar van den (1681-1751) Vlaams schilder van portretten, genre- en historiestukken. Leerling van Gérard Thomas. B. werd in 1697 Bosse, Abraham

Bosse, Abraham (1602-1676) Frans graveur, schilder, architect en schrijver, beïnvloed door Callot, wiens etstechniek hij zich eigen maakte. Hij illustreerde Bossi, Marco Enrico

Bossi, Marco Enrico (1861-1925) Italiaans organist en componist. Bossi studeerde te Bologna en Milaan en werd in 1881 organist van de Dom te Como. Boston Brahmins

Boston Brahmins Groep 19e-eeuwse Amerikaanse schrijvers, wier vergelijking met de brahmanen, de hoogste kaste in het hindoeïsme, te danken was Botero, Fernando

Botero, Fernando (geb. 1932) Colombiaans schilder. Kenmerkend zijn de tragikomische, tot grote ronde poppen gedeformeerde mensfiguren.

Both, Jan

Both, Jan (ca. 1615-1652) Nederlands schilder, leerling van Abraham Bloemaert. Italianisant, navolger van Claude Lorrain. Schilderde voornamelijk Boto, Martha Segunda

Boto, Martha Segunda (geb. 1925) Argentijns schilderes, was in 1958 één van de medeoprichtsters van de Anfa, een groep abstracte kunstenaars. Ze Böttcher, Johann Friedrich

Böttcher, Johann Friedrich (ook: Böttger of Böttiger; 1682-1719) Duits alchemist. Als eerste in Europa slaagde hij erin de samenstelling van porsel

bottega

bottega (It.: werkplaats) Atelier van een befaamd kunstenaar. Kwam vooral voor in Venetië en Florence in de 15e-18e eeuw. Familieleden en/of leerlingen Bottema, Tjeerd

Bottema, Tjeerd (1884-1978) Nederlands schilder en graficus, leerling van Allebé. Kreeg in 1907 de Prix de Rome. Schilder van landschappen, zee- Botticelli, Sandro

Botticelli, Sandro (eig. Alessandro di Mariano Filipepi; ca. 1445- 1510) Belangrijk Florentijns schilder van de hoge Renaissance. Karakteristiek voor bottleneck-stijl

bottleneck-stijl Gitaartechniek waarbij met een flessehals of een metalen buisje (om de middelvinger) over de snaren langs de hals van een gitaar wordt Bouber, Herman en Aaf

Bouber, Herman en Aaf Nederlands toneelspelersechtpaar. Herman Bouber (eig. Herman Blom; 1885-1963) was naast toneelspeler ook regisseur Bouchardon, Edme

Bouchardon, Edme (1698-1762) Frans classicistisch beeldhouwer. Bekend door zijn figuren voor de St.-Sulpice (Parijs), decoratie van de Neptunusfontein Boucher, François

Boucher, François (1703-1770) Frans schilder, tekenaar, decorateur en graficus. In zijn werk vertolkte hij de decadente sfeer uit het 18e-eeuwse Frankrijk. Boucicault, Meester

Boucicault, Meester (Ook: Meester van de Heures du Maréchal de Boucicault, begin 15e eeuw) Frans miniaturist, anoniem meester in dienst van Jean Boucourechliev, André

Boucourechliev, André (geb. 1925) Frans componist en publicist. Boucourechliev studeerde te Sofia en Parijs, was van 1952-60 leraar aan de Éco

Boudewijn

Boudewijn Germaanse naam (lett.: 'stoutmoedige vriend'), o.a. gedragen door verschillende vorsten.

Boudier-Bakker, Klaziena (Ina)

Boudier-Bakker, Klaziena (Ina) (1875-1966) Nederlands schrijfster van novellen en romans, doorgaans gesitueerd in het milieu der gegoede burgerij, Boudin, Eugène Louis

Boudin, Eugène Louis (1824-1890) Frans schilder en etser; werkte veel samen met Jongkind. Vooral zee- en strandgezichten met ruime luchtpartij

Bouilhet, Louis-Hyacinthe

Bouilhet, Louis-Hyacinthe (1822-1869) Frans dichter en toneelschrijver, bevriend met Gustave Flaubert, die hem zeer bewonderde. In zijn poëzie Boulanger, Lili Juliette Marie Olga

Boulanger, Lili Juliette Marie Olga (1893-1918) Frans componiste. Boulanger studeerde te Parijs en verwierf als eerste vrouw de Prix de Rome met Boulanger, Nadia Juliette

Boulanger, Nadia Juliette (1887-1979) Frans muziekpedagoge, componiste en dirigente, zuster van Lili Boulanger. Boulanger studeerde te Parijs Boulenger, Hippolyte

Boulenger, Hippolyte (1837-1874) Belgisch landschapschilder. Brak met de romantische traditie. Schilderde, evenals de schilders van Barbizon, direct bouleuterion

bouleuterion Raadhuis waar in de Griekse en hellenistische steden de Boulè of Senaat vergaderde; de zitplaatsen waren amfitheatersgewijze gebouwd.

boulevardtoneel

boulevardtoneel Oorspronkelijk een 19e-eeuws toneelgenre, waartoe men de vrolijke en luchtige stukken van Scribe, Sardou en Feydeau rekende. Boulez, Pierre

Boulez, Pierre (geb. 1925) Frans componist en dirigent. Studeerde o.a. bij Messiaen en René Leibowitz (twaalftoontechniek). Werd in 1948 muzikaal Boullée, Étienne Louis

Boullée, Étienne Louis (1728-1799) Frans architect, vooral bekend van de nooit uitgevoerde ontwerpen. Schreef tevens een verhandeling over arch

Boulle, André Charles

Boulle, André Charles (1642-1732) Frans meubelmaker. Ontwikkelde een zeer persoonlijke stijl van meubeldecoratie (boulle-werk). Bracht inlegwe

Boulle, Pierre

Boulle, Pierre (1912-1994) Frans schrijver. Boulle was vanaf 1936 als ingenieur werkzaam op een rubberplantage in Maleisië en sloot zich in 1939 Boult, Sir Adrian Cedric

Boult, Sir Adrian Cedric (1889-1983) Engels dirigent. Boult studeerde te Oxford en van 1912-13 aan het Conservatorium van Leipzig onder Arthur Bouquet, Henri

Bouquet, Henri (geb. 1926) Frans toneelspeler, vooral in stukken van Anouilh, Osborne en Pinter. Na enkele kleine filmrollen, o.a. in 'La mariée était Bourbon, Louis Jean Henri Charles Adelberth de

Bourbon, Louis Jean Henri Charles Adelberth de (1908-1975) Nederlands schrijver en journalist; hij studeerde rechten te Nijmegen en was van Bourdelle, Antoine

Bourdelle, Antoine (1861-1929) Frans neoclassicistisch beeldhouwer, schilder en illustrator. Uitvoerder bij Rodin. Ondanks invloed van Rodins realisme Bourdet, Édouard

Bourdet, Édouard (1887-1945) Frans toneelschrijver. Hij had reeds in 1910 succes met 'Le Rubicon', maar na een lange tijd van stilzwijgen begon Bourdichon, Jean

Bourdichon, Jean (ca. 1458-1521) Frans schilder en miniaturist, typisch vertegenwoordiger van de internationale gotiek ten tijde van de opkomst van bourdon

bourdon Oorspronkelijk de vrij liggende, meeklinkende lage snaren van een vedel (13e eeuw), later ook de in een kwint gestemde vrije snaren van de Bourgeois, Louise

Bourgeois, Louise (geb. 1911) Frans beeldhouwster. Woont sinds 1938 in New York. Studeerde onder Wlerick (1882-1944) en Fernand Léger in P

Bourgeois, Loys

Bourgeois, Loys (1510-1561) Frans componist. Bourgeois was de eerste musicus die de melodieën der hugenotenpsalmen vierstemmig bewerkte en Bourgeois, Victor

Bourgeois, Victor (1897-1962) Belgisch architect die een grote rol heeft gespeeld in het zoeken naar een nieuwe architectuur, zowel nationaal als internationaal. Bourges, Élémir

Bourges, Élémir (1852-1925) Frans romanschrijver, vanaf 1905 lid der Académie Goncourt. Hij was een groot kenner van de westerse cultuur en zeer Bourget, Paul

Bourget, Paul (1852-1935) Frans essayist en schrijver van psychologische romans, waardoor hij vooral tijdens zijn leven bekendheid genoot. Keerde Bourgonje, Fleur

Bourgonje, Fleur (geb. 1946) Nederlands schrijfster die geruime tijd in Zuid-Amerika woonde, over welke ervaring zij verslag heeft gedaan in reportages, Bourke-White, Margaret (Maggie)

Bourke-White, Margaret (Maggie) (1906-1971) Amerikaans fotografe; werkte vanaf de oprichting bij 'Fortune' en 'Life'. Fotografeerde voor Life tijdens Bourla, Pierre Bruno

Bourla, Pierre Bruno (1783-1866) Belgisch architect van Franse afkomst. Stadsbouwmeester van Antwerpen (1819-61). Ontwierp er o.a. de Koninkl

Bournonville, Antoine

Bournonville, Antoine (1760-1843) Frans danser en choreograaf, vader van Auguste Bournonville.

Bournonville, Auguste

Bournonville, Auguste (1805-1879) Leerling van zijn vader Antoine en van Auguste Vestris en o.a. partner van Marie Taglioni in Parijs. Maar zijn bourrée

bourrée Oudfranse dans, verwant aan de rigaudon. Snelle dans in vierkwartsmaat, met als karakteristieken een opmaat van een kwart en een syncope

Bour, Ernest

Bour, Ernest (geb. 1913) Frans dirigent. Hij studeerde van 1930-33 klassieke talen aan de Universiteit en aan het Conservatorium te Straatsburg. Nam boustrofedon

boustrofedon (Gr.: vertaling) Schrijfwijze van inscripties waarbij de eerste regel van links naar rechts, de tweede van rechts naar links gelezen wordt, boutade

boutade (Fr.) Min of meer geestige uiting van mishagen; geestige uitval tegen iets; schampere woorden.

Boutens, Pieter Cornelis

Boutens, Pieter Cornelis (1870-1943) Nederlands dichter en classicus. Boutens eerste gedichten, 'Verzen' (1898), stonden nog onder invloed van de

Bouts de Oude, Dieric (Dirk)

Bouts de Oude, Dieric (Dirk) (ca. 1410-1475) Vlaams schilder van Nederlandse afkomst. Een der zgn. Vlaamse primitieven. Beïnvloed door Rogier bouts-rimés

bouts-rimés (Fr.: bout = einde; rime = rijm) Uit Frankrijk stammende wijze van dichten, waarbij de eindrijmen gegeven zijn (Alexandre Dumas verzamelde Bouts, Albert

Bouts, Albert (ca. 1456/60-1549) Vlaams schilder, zoon van Dirk B. Minder talentvol dan zijn vader, wiens motieven hij in velerlei variaties verwerkte Bout, Pieter

Bout, Pieter (1658-1719) Zuid-Nederlandse schilder, die behalve in zijn geboorteplaats Brussel in Parijs en Italië werkte. Hij maakte markten, havens Bouvaert, Jan Balthasar

Bouvaert, Jan Balthasar (gest. 1693) Vlaams barokarchitect en beeldhouwer. Als stadsbouwmeester van Antwerpen voltooide hij het zuid- en westpor

bouwkunde

bouwkunde Techniek voor het tot stand brengen van bouwwerken, in het bijzonder ruimten waarin mensen verblijven (huizen, scholen, fabrieken, enz.). bouwkunst

bouwkunst Concipiëren van ruimtevormen: ontwerpen en uitvoeren van bouwwerken, aanleggen en opbouwen van steden, stadswijken, straten en pleinen.

bouwloods

bouwloods (Bauhütte) Een gemeenschap werklieden in het bouwvak tijdens de Middeleeuwen. Zo'n loods stond onder leiding van een meester. Aanvankelijk Bouwmeester, familie

Bouwmeester, familie Nederlands geslacht van tonelisten waarvan met name Louis B. (1842-1925) en zijn zuster Theo Mann-Bouwmeester (1850-Bouwmeester, Lily

Bouwmeester, Lily (1901-1993) Nederlands actrice. Lily Bouwmeester debuteerde in 1914 op het toneel, maar werd vooral populair door een aantal Bouwmeester, Louis Frederik Johannes

Bouwmeester, Louis Frederik Johannes (1842-1925) Nederlands toneelspeler, broer van Theo Mann-Bouwmeester. Was de grootste acteur van Bouwmeester, Louisa Maria (Wiesje)

Bouwmeester, Louisa Maria (Wiesje) (1909-1979) Nederlands toneelspeelster, jongste dochter van Louis Bouwmeester. Debuteerde bij haar vader Bouwmeester, Wiesje

Bouwmeester, Wiesje (eig. Louisa Maria B.; 1909-1979) Nederlands toneelspeelster, jongste dochter van Louis B. Ze debuteerde op dertienjarige bouworde

bouworde Bouwstijlen uit het Griekenland van de Oudheid. Aanvankelijk waren er twee: de Dorische en Ionische. Het verschil tussen beide is goed bouwplastiek

bouwplastiek Term die gebruikt wordt ter aanduiding van een beeldhouwwerk of reliëf dat deel uitmaakt van een gebouw. Meestal heeft het bouwplastiek bovarysme

bovarysme Term ontleend aan de roman Madame Bovary (1857) van de Franse auteur Gustave Flaubert (1821-1880), die duidt op de illusie van mensen bovendorpel

bovendorpel Op de verticale stijlen rustende bovenste balk van een raam- of deurkozijn. De onderste balk wordt benedendorpel, dorpel of drempel Boventoon, De

Boventoon, De Nederlands leerorkest voor gevorderde improviserende musici. Opgericht in het begin van de jaren zeventig. Het orkest stond aanvankelijk Boven, Arlette van

Boven, Arlette van (geboren te Antwerpen 12-8-1942): Belgische danseres. Kwam in 1969 bij het Nederlands Danstheater, leidde sinds 1981 NDT

Bowen, Elizabeth Dorothea Cole

Bowen, Elizabeth Dorothea Cole (1899-1973) Ierse schrijfster van vnl. romans en korte verhalen. Zij vestigde haar reputatie zeer vroeg met 'The Bowie, David

Bowie, David (geb. 1947 als David Robert Jones) Brits rockzanger en acteur. Brak in 1969 door met de hit 'Space oddity'. Profileerde zich begin jaren Bowie, Lester

Bowie, Lester (geb. 1941) Amerikaans free jazz-trompettist. Raakte in de jaren zestig betrokken bij de Association for the Advancement of Creative Bowles, Paul Frederick

Bowles, Paul Frederick (geb. 1910) Amerikaans schrijver, emigreerde in 1952 naar Tanger waar hij een groot aantal verhalen en romans schreef di

Bowles, William Lisle

Bowles, William Lisle (1762-1850) Engels dichter; vnl. van belang vanwege zijn 'Fourteen sonnets' (1789), die een stimulans betekenden voor de d

Bowman, James

Bowman, James (geb. 1941) Engels zanger (countertenor). Bowman, die zijn opleiding (musicologie en zang) genoot aan het New College te Oxford, Boy George

Boy George (eig. O'Dowd, George; geb. 1961) Engels popzanger. Richtte de groep 'Culture Club' op, die een melange brengt van pop, reggae, latin, Boyce, William

Boyce, William (1711-1779) Engels organist en componist. Boyce was koorknaap in de Saint Paul's Cathedral, daarna leerling van Maurice Greene Boyd, William

Boyd, William (eig. Andrew Muray; geb. 1952) Brits schrijver die na de Spartaanse kostschool Gordonstoun en de Universiteiten van Nice, Glasgow Boyen, Willem

Boyen, Willem (ook Boyens of Boy; ca. 1520-1592) Zuid-Nederlandse architect en beeldhouwer; werkte en stierf in Zweden, waar hij een belangrijke Boyer, Charles

Boyer, Charles (1899-1978) Frans acteur, die bij de Franse film begon, maar in 1929 naar Hollywood ging en daar talloze hoofdrollen speelde als Boyer, Lucienne

Boyer, Lucienne (1901-1983) Frans chansonnière. Werd in 1928 wereldberoemd met het chanson 'Parlez-moi d'amour' (muziek en woorden Jean Lenoir). Boye, Karin Maria

Boye, Karin Maria (1900-1941) Zweeds schrijfster. Zij was lid van de socialistisch-pacifistische studentenvereniging Clarté en toonde haar belangstelling Boyle, Kay

Boyle, Kay (1903-1992) Amerikaans dichteres en prozaschrijfster, van beroep lerares en journaliste. Geliefd bij de toenmalige avant-garde. Prozawerk Boyle, Marc

Boyle, Marc (geb. 1934) Brits beeldend kunstenaar, maakte lichtprojecties bij popmuziek en environments waarin licht een rol speelt. Vooral bekend Boyle, Peter

Boyle, Peter (geb. 1933) Amerikaans acteur, aanvankelijk in shows en voor de televisie. Als filmspeler maakte hij naam met 'Joe' (1970), later o.a. Boyle, T. Correghessan

Boyle, T. Correghessan (Thomas John B.; geb. 1948) Amerikaans schrijver van romans en korte verhalen die het Amerika van vroeger en nu weerspie

Boymans, Frans Jacob Otto

Boymans, Frans Jacob Otto (1767-1847) Nederlands rechtsgeleerde en kunstverzameler, van 1818-39 te Utrecht verbonden aan de 'rechtbank van Boys, Thomas Shotter

Boys, Thomas Shotter (1803-1874) Engels schilder, graveur en lithograaf. Vertrok na zijn opleiding tot graveur naar Parijs om zich in 1823 onder Boyz II Men

Boyz II Men (Philadelphia, 1988) Amerikaans swingbeatkwartet. Blies begin jaren '90 de Motown-sound nieuw leven in met close harmony samenzang Bozic, Mirko

Bozic, Mirko (geb. 1919) Kroatisch romanschrijver en dramaturg. Toneelstukken over de strijd van de partizanen in WO II o.a. 'De brug' (1947). De bozzetto

bozzetto (ook wel abbozzo) Beeldhouwwerk op kleine schaal, bedoeld om de opdrachtgevers een indruk te geven van het beeld op ware grootte en Bozzuffi, Marcel

Bozzuffi, Marcel (1929-1988) Frans filmacteur. Bozzuffi debuteerde in 1955 en speelde in ca. 30 films. Hij was ook enkele malen in toneelstukken Braakensiek, Johan Coenraad

Braakensiek, Johan Coenraad (1858-1940) Nederlands graficus en illustrator. Verwierf grote bekendheid als tekenaar van politieke spotprenten, Braak, Menno ter

Braak, Menno ter (1902-1940) Nederlands historicus en letterkundige. Promoveerde in 1928 op het proefschrift 'Kaiser Otto III', was daarna tot 1933 Braat, Leendert Pieter Johan

Braat, Leendert Pieter Johan (geb. 1908) Nederlands beeldhouwer, dichter en schrijver. Zijn opleiding tot beeldend kunstenaar ontving hij te Arnhem Brabançonne, La

Brabançonne, La Naam van de Belgische nationale hymne, oorspronkelijk op een Franse tekst van Louis Alexandre Hippolyte Dechet met muziek Brabander, Gerard den

Brabander, Gerard den (eig. Jan Gerardus Jofriet; 1900-1968) Nederlands dichter. Behoorde voor WO II tot de Amsterdamse Groep, die op de Nieuw

Brabantse gotiek

Brabantse gotiek Een van de regionale bouwstijlen van de late (hoge) gotiek (ca. 1350-ca. 1500); verbreidde zich vanuit het vroegere hertogdom Brabant Brabants, Jeanne

Brabants, Jeanne (geboren te Antwerpen, 25-1-1920). Belgisch (Vlaams) balletdanseres, -pedagoge en choreografe. O.a. opgeleid bij Kurt Jooss, Bracci, Pietro

Bracci, Pietro (1700-1773) Italiaans beeldhouwer, een van de late vertegenwoordigers van de barok. Begaafd portrettist, die de karakteristieke trekken brachylogia

brachylogia (Gr.: brachus = kort) Stijlfiguur waarbij zinsdelen worden weggelaten om kortheid te betrachten, bijv. jong geleerd, oud gedaan.

Brackenridge, Hugh Henry

Brackenridge, Hugh Henry (1748-1816) Amerikaans romanschrijver. Beschreef op satirische wijze de maatschappij in de begintijd van de Amerik

Bracquemond, Joseph Auguste (Félix)

Bracquemond, Joseph Auguste (Félix) (1833-1914) Frans etser, lithograaf en schilder. Bekend door zijn vele etsen, vooral van dieren, en portretten Bradbury, Malcolm Stanley

Bradbury, Malcolm Stanley (geb. 1932) Engels schrijver, hoogleraar in de Amerikaanse letterkunde, redacteur en samensteller van academische handbo

Bradbury, Raymond Douglas (Ray)

Bradbury, Raymond Douglas (Ray) (geb. 1920) Amerikaans science fiction-schrijver, overwegend van korte verhalen. De moraliserende aard hiervan Bradford Tayler, Barbara

Bradford Tayler, Barbara (geb. 1933) Britse damesbladjournaliste en schrijfster van bestseller liefdes-, familie- en carrièreromans. Centraal staan vrijwel Bradstreet, Anne

Bradstreet, Anne (1612-1672) Amerikaans dichteres. Haar poëzie is van belang als eerste literaire werk van enige betekenis uit New England. De bundel Brady, Mathew B.

Brady, Mathew B. (1823-1896) Amerikaans fotograaf, behoorde tot de beroemdste fotografen van de 19e eeuw. Vooral bekend door zijn portretten Braekeleer, Ferdinand de

Braekeleer, Ferdinand de (1792-1883) Belgisch (Vlaams) schilder, vader van Henri de Braekeleer.Bekend door zijn historische taferelen en zedensch

Braekeleer, Henri de

Braekeleer, Henri de (1840-1888) Belgisch (Vlaams) schilder van stillevens, interieurs en landschappen. Zoon van Ferdinand de Braekeleer, neef Braem, Renaat Antoon

Braem, Renaat Antoon (geb. 1910) Belgisch architect; liep stage bij Le Corbusier, wiens principes hij toepaste bij het ontwerpen van de woonwijk Braga, Rubem

Braga, Rubem (geb. 1913) Braziliaans auteur van crônicas, de meest bekende van degenen die dit genre tot literaire status hebben verheven. In een Bragi

Bragi In de Oudnoorse mythologie de god van de dichtkunst. Zeer waarschijnlijk echter is Bragi slechts een andere naam voor Odin, de god van de Brahms, Johannes

Brahms, Johannes (1833-1897) Duits componist. Gedurende de bloeiperiode van de hoogromantiek stelde Brahms zich bewust op als traditiegebonden Brahm, Otto

Brahm, Otto (eig. Otto Abraham; 1856-1912) Duits literatuurhistoricus en toneelleider. Was medeoprichter van de Freie Bühne te Berlijn, die hij tot brailleschrift

brailleschrift Een voor blinden ontworpen reliëfschrift dat het mogelijk maakt om op de tast letters te herkennen. Een bladzijde uit een brailleleerboek.

Brailowsky, Alexander

Brailowsky, Alexander (1896-1976) Russisch/Frans pianist. Brailowsky studeerde eerste te Kiev, daarna te Zürich bij Busoni. In 1924 maakte hij naam Braine, John Gerard

Braine, John Gerard (1922-1986) Brits schrijver, behorend tot de Angry Young Men. Werd onmiddellijk beroemd door zijn roman 'Room at the top

Brainin, Reuben

Brainin, Reuben (1862-1939) Witrussisch (Hebreeuws en Jiddisch) schrijver en redacteur. Hij kreeg een traditioneel joodse opvoeding, vestigde zich Brain, Dennis

Brain, Dennis (1921-1957) Engels hoornist. Brain studeerde bij zijn vader Aubrey Brain (1893-1955) aan de Royal Academy of Music, maakte in 1938 Brakel, Nouchka van

Brakel, Nouchka van (geb. 1940) Nederlands cineaste, studeerde aan de Academie voor Expressie en de Filmacademie, waarna zij (behoudens enke

Bräker, Ulrich

Bräker, Ulrich (1735-1798) Zwitsers (Duits) schrijver. Hij was een zoon van arme boeren, bracht zijn jeugd door als herdersjongen, werd geronseld Brakman, Willem Pieter Jacobus

Brakman, Willem Pieter Jacobus (geb. 1922) Nederlands arts en schrijver wiens oeuvre getuigt van een diep psychologisch inzicht. De hoofdpersonen Bramante, Donato

Bramante, Donato (1444-1514) Italiaans schrijver, schilder, maar ook vooral bouwmeester, vertegenwoordiger van de Renaissance.Kwam in 1499 Bramantino

Bramantino (eig. Bartolommeo Suardi; ca. 1465-1530) Italiaans schilder en architect (hij noemde zich naar de architect Bramante). In zijn werk spelen Bramer, Leonard

Bramer, Leonard (1596-1674) Nederlands schilder, die lange tijd in Rome (1614-1628) verbleef en daar beïnvloed werd door het werk van Elsheimer, Brancati, Vitaliano

Brancati, Vitaliano (1907-1954) Italiaans schrijver en journalist. Schilderde met veel humor de Siciliaanse samenleving. Bekend werden 'Don Giovanni branche (lit.)

branche (lit.) (Fr.: tak) Verhaal uit een grote cyclus, bijv. de middeleeuwse Roman de Renart.

Brancusi, Constantin

Brancusi, Constantin (1876-1957) Roemeens beeldhouwer, vanaf 1904 voornamelijk werkzaam in Parijs. Vanaf 1907 kenmerkte zijn werk zich door Brandauer, Klaus Maria

Brandauer, Klaus Maria (Klaus Streng; geb. 1944) Oostenrijks filmacteur en filmregisseur. Brandauer was al geruime tijd een gevierd toneelspeler

brandebourg

brandebourg Lus van galon of koord. In de tweede helft van de 17e eeuw een mannenoverjas, waarvan de knoopsluiting op de borst met in lussen gelegde Brandes, Edvard

Brandes, Edvard (eig. Carl Edvard Cohen B.; 1847-1931) Toneelschrijver en politicus, broer van Georg B. Hij studeerde Semitische talen, promoveerde Brandes, Georg

Brandes, Georg (eig. Morris Cohen; 1842-1927) Deens literatuurhistoricus. Studeerde filosofie, promoveerde in 1870 en kwam in het buitenland in Brando, Marlon

Brando, Marlon (geb. 1924) Amerikaans filmacteur, maakte al aan het begin van zijn loopbaan grote indruk in films als 'A streetcar named desire' (Elia Brandsma, Marjon

Brandsma, Marjon (geb. 1943) Nederlands actrice. Brandsma bezocht van 1966 tot 1970 de Theaterschool Amsterdam, waarna zij speelde bij Globe, Brands, Eugène

Brands, Eugène (geb. 1913) Nederlands schilder, autodidact. In 1948 sloot hij zich aan bij de Experimentele Groep, de Nederlandse tak van de Cobra-Brandt Corstius, Hugo

Brandt Corstius, Hugo (geb. 1935) Nederlands wiskundige en schrijver. Blinkt uit in essayistisch, satirisch proza, dat hij onder een groot aantal pseudoniemen Brandts-Buys, Hans

Brandts-Buys, Hans (eig. Johan Sebastiaan Brandts-Buys; 1905-1959) Nederlands dirigent en musicoloog. Hij studeerde te Amsterdam en was kla

Brandt, Bill

Brandt, Bill (1905-1983) Brits fotograaf, leerling van Man Ray in Parijs. Maakte in 1937 fotoreportages in de mijndistricten van Noord-Engeland, waarmee Brandt, Geeraerdt

Brandt, Geeraerdt (1626-1685) Nederlands remonstrants predikant, letterkundige en geschiedschrijver. Zijn theologiestudie werd bekostigd door zijn Brandt, Willem

Brandt, Willem (eig. Willem Simon Brand Klooster; 1905-1981) Nederlands schrijver en journalist. Ging in 1927 naar Ned.-Indië, waar hij in dienst Brandão, Raul Germano

Brandão, Raul Germano (1867-1930) Portugees roman- en toneelschrijver, journalist en sociaal geschiedschrijver. Zijn voornaamste thema's zijn

Brand, Dollar

Brand, Dollar (eig. Abdullah Ibrahim; geb. 1934) Zuid-Afrikaans jazzpianist. Werd in 1963 door Duke Ellington ontdekt, die hem aanraadde naar New Brangwyn, Frank

Brangwyn, Frank (1867-1956) Engels schilder, leerling van William Morris. B. vertrok op jeugdige leeftijd naar zee en reisde ook later veel, met name Branner, Hans Christian

Branner, Hans Christian (1903-1966) Deens schrijver van psychologische romans, novellen en toneelstukken. In zijn over het algemeen weinig opgew

Brantôme, Pierre de Bourdeille, seigneur de

Brantôme, Pierre de Bourdeille, seigneur de (ca. 1540-1614) Frans schrijver. Het grootste deel van zijn leven was hij actief als militair en vocht Brant, Sebastian

Brant, Sebastian (1458-1521) Duits (en Latijns) moralistisch en didactisch schrijver. Hij studeerde rechten en was van 1496-1500 hoogleraar te Basel. Braque, Georges

Braque, Georges (1882-1963) Frans schilder, die vooral bekend is geworden door zijn werk uit de jaren 1909-1914. In die periode ontwikkelde hij Brasch, Thomas

Brasch, Thomas (geb. 1945) Duits schrijver die als kleuter met zijn ouders, terugkerende joodse vluchtelingen, naar de toenmalige Sovjetzone kwam. Brasillach, Robert

Brasillach, Robert (1909-1945) Frans schrijver van romans, gedichten, artikelen en essays, waaruit een groot talent spreekt, dat hij echter in dienst brass

brass Stedelijke (urban) blues, kwam van de grond in de New Yorkse wijk Harlem en in Chicago's South Side (jaren vijftig). De eerste bands bestonden brass band

brass band De Engelse variant van het Europese fanfarekorps, waarvan hij zich onderscheidt door het ontbreken van saxofoons.

Brassaï

Brassaï (eig. Gyula Halász; 1899-1984) Hongaars-Frans fotograaf; vestigde zich in 1923 in Parijs. Maakte ongeflatteerde foto's van de zelfkant van Brassens, Georges Charles

Brassens, Georges Charles (1921-1981) Frans chansonnier. Werd in 1952 ontdekt door Patachou. Als een moderne troubadour zong hij, zichzelf Brasseur, Pierre

Brasseur, Pierre (eig. Pierre Albert Espinasse; 1905-1972) Frans acteur, vermaard karakterspeler. Speelde veel modern Frans toneel (Camus, Claudel, Brassinga, Anneke

Brassinga, Anneke (geb. 1948) Nederlands dichteres en gerenommeerd vertaalster van klassiek 'lastige' schrijvers als Vladimir Nabokov en Hermann Bratby, John

Bratby, John (1928-1992) Brits schilder en schrijver. Bratby was een vertegenwoordiger van de kitchen sink-style uit de jaren vijftig en schilderde Brattinga, Pieter Dirk

Brattinga, Pieter Dirk (geb. 1931) Nederlands grafisch ontwerper, o.a. van museumcatalogi, house styling, affiches, postzegels, enz. Initiator van ac

Braud, Wellman

Braud, Wellman (1891-1966) Amerikaans jazzbassist. Kwam in 1926 bij Duke Ellington en werd een van de belangrijkste figuren in diens band. Verliet Brauer, Erich

Brauer, Erich (geb. 1924) Oostenrijks schilder en etser, een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het fantastisch realisme van de Weense School. Brauner, Victor

Brauner, Victor (1903-1966) Frans schilder van Roemeense afkomst. Na zijn vestiging in Parijs (ca. 1935) sloot B. zich aan bij de surrealisten. Invloed Braun, Lily

Braun, Lily (geb. Von Kretschmand; 1865-1916) Duits schrijfster, nam een vooraanstaande plaats in in de socialistische vrouwenbeweging. Werk, o.Braun, Thomas (1876-1961)

Braun, Thomas (1876-1961) Franstalig Belgisch dichter. Hij studeerde rechten en werd in 1935 stafhouder van de Brusselse Raad van Orde. Émile Braun, Thomas (1923- )

Braun, Thomas (1923- ) (geb. 1923) Duits toneelschrijver. Braun begon als bewerker van antieke treurspelen (Euripides' 'Die Troierinnen' en 'Medea'; Braun, Volker

Braun, Volker (geb. 1939) (Oost)duits roman- en toneelschrijver die voor het eerst van zich deed spreken in de jaren zestig en zeventig met stukken Brautigam, Ronald

Brautigam, Ronald (geb. 1954) Nederlands pianist. Studeerde o.a. bij Jan Wijn en Rudolf Serkin en won in 1984 Nederlandse Muziekprijs. Maakt Brautigan, Richard

Brautigan, Richard (1935-1984) Amerikaans dichter en romanschrijver. Schreef op geheel eigen wijze humoristische romans waarin ook de 'held' zich Braxton, Anthony

Braxton, Anthony (geb. 1945) Amerikaans jazzmusicus; speelt altsaxofoon, klarinet, basklarinet en fluit. Speelde in de jaren zestig met verschillende Bray, Jan de

Bray, Jan de (1626-1697) Nederlands schilder, leerling van zijn vader Salomon. Hij was met Johannes Verspronck de belangrijkste portretschilder Bray, Salomon de

Bray, Salomon de (1597-1664) Noord-Nederlands architect en schilder, leerling van Goltzius. Bekend door zijn decoraties van de Oranjezaal in het Bread and Puppet Theatre

Bread and Puppet Theatre Amerikaans poppentheater, in 1961 opgericht te New York door de schilder, beeldhouwer en musicus Peter Schumann. breakdance

breakdance Een acrobatische dansvorm, die in de jaren tachtig oorspronkelijk door straatjongens in Amerika werd bedacht, met draaien op rug, hoofd Bream, Julian

Bream, Julian (geb. 1933) Brits gitarist en luitspeler. Bream studeerde bij zijn vader en vervolgens aan het Royal College of Music in Londen. Hij Brecht, Bertolt

Brecht, Bertolt (1898-1956) Duits schrijver van gedichten, prozawerken, essays en toneelstukken. Op twee manieren heeft hij een niet meer weg te Bredero, Gerbrand Adriaenszoon

Bredero, Gerbrand Adriaenszoon (1585-1618) Een van de grote Nederlandse dichters uit de Gouden Eeuw. In zijn werk vertoont hij een merkwaardige Bredius, Abraham

Bredius, Abraham (1855-1946) Nederlands kunsthistoricus; was van 1880-89 onderdirecteur van het toenmalige Nederlands Museum voor Geschie

Breedam, Camiel van

Breedam, Camiel van (geb. 1936) Belgisch beeldend kunstenaar, vooral bekend van assemblages waarin zaken als meubels en kledingstukken zijn

Breenbergh, Bartholomeus

Breenbergh, Bartholomeus (ca. 1599-1657) Noordnederlandse landschapschilder en etser, behorend tot de italianisanten. Verbleef lange tijd te Rome

Bree, Johannes Bernardus van

Bree, Johannes Bernardus van (1801-1857) Nederlands componist en dirigent. Werd in 1820 violist in het orkest van Felix Meritis te Amsterdam Bree, Louis de

Bree, Louis de (eig. Louis Christiaan Davids; 1884-1972) Nederlands acteur en cabaretier. Begon als liedjeszanger o.a. bij Eduard Jacobs en had veel Bree, Matthijs Ignatius van

Bree, Matthijs Ignatius van (1773-1839) Zuid-Nederlands schilder, opgeleid aan de Academie van Antwerpen en de École des Beaux-Arts te Parijs. Bregendahl, Marie

Bregendahl, Marie (1867-1940) Deens schrijfster. Zij bracht een groot gedeelte van haar jeugd door op de grote boerderij van haar ouders en leerde Bregno, Andrea

Bregno, Andrea (ook: Andrea del Milano, 1420-1501) Italiaans beeldhouwer. Vertegenwoordiger van de Renaissance. Vervaardigde te Rome talrijke Breitner, George Hendrik

Breitner, George Hendrik (1857-1923) Belangrijkste vertegenwoordiger van de Amsterdamse impressionisten: schilder, tekenaar, aquarellist en fotog

Brekelenkam, Quiringh Gerritsz.

Brekelenkam, Quiringh Gerritsz. (ca. 1620-1668) Nederlands genre- en interieurschilder, een van de sympathiekste uit de school van Gerard Dou. Breker, Arno

Breker, Arno (1900-1991) Duits beeldhouwer. Breker kreeg vooral bekendheid door de talloze monumentale, neoclassicistische sculpturen die hij tu

Brel, Jacques

Brel, Jacques (eig. Jacques Romain Georges Brel; 1929-1978) Belgisch chansonnier. Trok in 1953 naar Parijs en kreeg grote bekendheid met o.a. 'Bremer, Fredrika

Bremer, Fredrika (1801-1865) Zweeds schrijfster met een grote sociale belangstelling, ijverde o.m. voor de emancipatie van de vrouw. Haar werk getuigt Breme, Ludovico di

Breme, Ludovico di (Ludovico Arborio Gattinara, markies di Breme; 1780-1820) Italiaans schrijver. Medeoprichter van Il Conciliatore, orgaan van Bremmer, Hendricus Petrus

Bremmer, Hendricus Petrus (1871-1956) Nederlands schilder en kunstkenner, die meer van betekenis is geweest als propagandist van moderne kunst Bremond, Henri

Bremond, Henri (1865-1933) Frans filosoof en schrijver. Hij trad in Engeland toe tot de orde der jezuïeten, doceerde in Frankrijk en ging in 1904 over Brenan, Edward Fitz-Gerald

Brenan, Edward Fitz-Gerald (1894-1987) Brits romanschrijver. Brenan bracht zijn jeugd door in Brits-Indië en Zuid-Afrika. Tijdens de Eerste Wereldo

Brendel, Alfred

Brendel, Alfred (geb. 1931) Oostenrijks pianist. Brendel studeerde piano (leerling van Paul Baumgartner en Edwin Fischer) en compositie (in Zagreb Brenner, Joseph Hayyim

Brenner, Joseph Hayyim (1881-1921) Russisch (Hebreeuws en Jiddisch) schrijver. Na een traditioneel joodse opvoeding diende hij van 1901-04 in Brenninger, Georg

Brenninger, Georg (geb. 1909) Duits beeldhouwer, jongste beeldhouwer uit de school van Hermann Hahn in München. B. maakt plastieken waarin

Brentano, Clemens

Brentano, Clemens (1778-1842) Duits dichter en prozaschrijver, een der belangrijkste vertegenwoordigers van de vroege Duitse Romantiek. Samen Bresson, Robert

Bresson, Robert (geb. 1907) Frans filmregisseur. Zijn zorgvuldig vormgegeven oeuvre is niet groot, maar niettemin belangrijk. Centraal staat steeds Bretón de los Herreros, Manuel

Bretón de los Herreros, Manuel (1796-1873) Spaans dichter en toneelschrijver, vanaf 1847 directeur van de Nationale Bibliotheek. Zijn werk neemt Bretons

Bretons Naam van de taal die zich gedurende de 5e eeuw in Bretagne (toen Armorica geheten) uit het Keltisch ontwikkelde. Hoewel de taal in de loop Breton, André

Breton, André (1896-1966) Frans dichter, groot vertegenwoordiger van het Frans surrealisme. Richtte in 1919 met Aragon en Soupault het literaire Breuer, Marcel

Breuer, Marcel (1902-1981) Hongaars-Amerikaans architect en industrieel ontwerper. Zijn functionalistische bouwstijl is van grote invloed geweest Breuil, Henri Édouard Prosper (abbé)

Breuil, Henri Édouard Prosper (abbé) (1877-1961) Frans prehistoricus. Bestudeerde paleolithische kunst. Kenner van de rotsschilderkunst: onderzocht Breuker, Willem

Breuker, Willem (geb. 1944) Nederlands jazzsaxofonist en componist. Introduceerde in 1964 met de Willem Breuker-groep de free jazz in Nederland. brevier

brevier (Lat.: breviarium) Boek met teksten van de diensten (getijden) die op vaste uren van de dag in rooms-katholiek. kerken en kloosters gehouden Breytenbach, Breyten

Breytenbach, Breyten (geb. 1939) Zuid-Afrikaans dichter en beeldend kunstenaar. Verbleef in ballingschap in Europa (1959-1975) - hoofdzakelij

Brezovacki, Tito

Brezovacki, Tito (1757-1805) Kroatisch dichter en schrijver van religieuze of moraliserende blijspelen, vertegenwoordiger van de Verlichting in de Brialy, Jean-Claude

Brialy, Jean-Claude (geb. 1933) Frans filmacteur, bekend uit films van de nouvelle vague. Films o.a. 'L'ascenseur pour l'échafaud' (Louis Malle, 1958), Brianchon, Maurice

Brianchon, Maurice (1899-1979) Frans schilder, leerling van Bonnard en Vuillard. Schilderde circusfeesten, zeegezichten, genrestukken en portretten. Brideshead Generation

Brideshead Generation Collegaschrijvers, vrienden van de Engelse auteur Evelyn Waugh (1903-1960): John Betjeman, Cyril Connolly, Lady Diana Bridges, Jeff

Bridges, Jeff (geb. 1949) Amerikaans filmacteur. Bridges komt uit een gezin van acteurs, zoals vader Lloyd (1913-98) en oudere broer Beau (geb, 1941). Bridges, Robert Seymour

Bridges, Robert Seymour (1844-1930) Engels dichter en toneelschrijver, oorspronkelijk arts (tot 1882). Hij werd bekend door de dichtbundel 'Shor

Bridge, Frank

Bridge, Frank (1879-1941) Engels componist en dirigent, studeerde te Londen en maakte eerst naam als altviolist. Vanaf 1910 dirigeerde hij regelmatig Bridie, James

Bridie, James (eig. Osborne Henry Mavor; 1888-1951) Schots auteur van een groot aantal toneelstukken, waaronder enige bijbelse spelen en pantomimes. Briedé, Johan

Briedé, Johan (geb. 1885) Nederlands schilder en graficus, leerling van Lebeau en Van Konijnenburg. Impressionistisch schilder van stillevens, die

brief

brief (Verstuurde) schriftelijke mededeling. Literaire brieven zijn bijv. de Epistulae morales van Seneca (4 v.C.- 65 n.C.), gericht aan zijn leerling Lucilius, briefgedicht

briefgedicht Brief in versvorm, bijv. de Brief aan de Pisones, van Horatius (vooral bekend als Ars poëtica); populair in de Latijnse literatuur.

briefroman

briefroman (roman in brieven) Roman opgebouwd uit geheel of ten dele verzonnen brieven, soms uitgaande van één persoon, soms in combinatie met Brighella

Brighella Toneelfiguur uit de commedia dell'arte. Type van de sluwe intrigant.

briljant

briljant Sierdiamant in de vorm van een sterk afgeknotte kegel met een tophoek van 110° (tafel), die met het grondvlak op een omgekeerde afgeknotte Bril, Martin

Bril, Martin (geb. 1959) Nederlands schrijver die een verrassende entree maakte in de Nederlandse bellettrie door zijn met Dirk van Weelden geschreven Bril, Matthijs

Bril, Matthijs (1550-1583) Zuid-Nederlands schilder, broer van Paulus. Schilderde fresco's in het Vaticaan (Galleria Geografica en Sala del Concistoro); Bril, Paulus

Bril, Paulus (1554-1626) Vlaams schilder broer van Matthijs Bril, die zich in 1574 in Rome vestigde, waar hij in contact kwam met de Carracci's. Werkte Brinkmann, Rolf Dieter

Brinkmann, Rolf Dieter (1940-1975) Duits schrijver. B. studeerde van 1963-65 pedagogiek in Keulen en vestigde zich aldaar als schrijver. In 1975 Brinkman, Johannes Andreas

Brinkman, Johannes Andreas (1902-1949) Nederlands architect. Bouwde met Van der Vlugt de Van Nelle-fabriek te Rotterdam (1929), het beroemdste Brinks, Kuno

Brinks, Kuno (geb. 1908) Nederlands graficus; maakte etsen en houtsnedes van mensen, planten en dieren in een naturalistische stijl. In 1933 won hij Brink, André Philippus

Brink, André Philippus (geb. 1935) Zuid-Afrikaans schrijver, schrijft zijn romans meestal eerst in het Afrikaans en vervolgens in het Engels. Houdt Brinsley Schwarz

Brinsley Schwarz Britse popgroep (1969-75). Zes lp's, waarvan vooral de eerste twee, 'Brinsley Schwarz' en 'Despite it all', succes hadden.

British Council, The

British Council, The Instelling in 1934 in Groot-Brittannië gesticht. Doel: bevorderen van de kennis van de Engelse taal en het Britse culturele leven. British Museum

British Museum Nationaal museum van Groot-Brittannië, gevestigd te Londen. Een van de grootste musea ter wereld. Ontstaan uit de door Sir Hans Britten, Edward Benjamin

Britten, Edward Benjamin (1913-1976) Engels componist. Britten wordt algemeen beschouwd als de grootste Engelse componist sinds Purcell. Zijn Britting, Georg

Britting, Georg (1891-1964) Duits schrijver. B. nam als vrijwilliger deel aan WO I, waarin hij zwaar gewond raakte. Zijn oorlogservaringen drukten Brixi, Frantisek Xaver

Brixi, Frantisek Xaver (1732-1771) Tsjechisch componist. Na zijn opleiding was Brixi eerst werkzaam als organist, daarna vanaf 1756 muzikaal leider Broadway

Broadway Straat in Manhattan, New York City. Brede en 27 km lange verkeersweg met, sinds halverwege de 19e eeuw, een hoge concentratie aan theaters Broadwood, John

Broadwood, John (1732-1812) Engels pianobouwer, erfde de pianofabriek van zijn schoonvader Burkhard Tschudi (gest. 1773), een naar Engeland Broca, Philippe de

Broca, Philippe de (geb. 1933) Frans filmregisseur, die als reactie op de nouvelle vague komedies maakte met veel vaart en actie, zoals 'Cartouche' Broch, Hermann

Broch, Hermann (1886-1951) Oostenrijks schrijver, zoon van een joods textielfabrikant. Na een vakopleiding te Wenen en Mühlhausen trad hij toe Brodkey, Harold

Brodkey, Harold (1930-1996) Amerikaans schrijver die na cum laude te zijn afgestudeerd aan de Harvard University, in de jaren vijftig zijn eerste korte Brodski, Iosif Aleksandrovitsj

Brodski, Iosif Aleksandrovitsj (ook: Joseph Brodsky; 1940-1996) Russisch-Amerikaans dichter. Hoewel Brodski's gedichten nooit uitgesproken anti-Bródy, Sándor

Bródy, Sándor (1863-1924) Hongaars schrijver en journalist. Debuteerde met 'Nyomor' (1884), een novelle in naturalistische stijl. Sterke maatschappijkritiek Brod, Max

Brod, Max (1884-1968) Oostenrijks-Israëlisch (Duitstalig) schrijver. Brod beoefende een staalkaart van beroepen: dichter, toneelschrijver, cultuurhistoricus, Broeck, Crispijn van den

Broeck, Crispijn van den (1524-1591, broer van Willem en Hendrik v.d.B.) Vlaams schilder en graveur, leerling van Frans Floris. Schilder van myth

Broeck, Hendrik van den

Broeck, Hendrik van den (ca. 1519-1597, broer van Willem en Crispijn v.d.B.) Vlaams schilder, vanaf 1550 in Italië werkzaam. Voornamelijk bek

Broeck, Walter Stefaan Karel van den

Broeck, Walter Stefaan Karel van den (geb. 1941) Vlaams schrijver. Zijn cynisch geschreven roman 'De troonopvolger' (1967) zorgde voor een Broeck, Willem van den

Broeck, Willem van den (ca. 1530-1579, broer van Hendrik en Crispijn v.d.B.) Vlaams renaissancebeeldhouwer, productief kunstenaar die na een Broedelet, Joekie

Broedelet, Joekie (1903-1996) Nederlands actrice. Joekie Broedelet debuteerde in 1923 bij het Princesse Tooneel van Cor Ruys en speelde daarna Broederlam, Melchior

Broederlam, Melchior (14e eeuw) Vlaams schilder, sinds 1384 hofschilder van Filips de Stoute. Verbleef te Parijs. Van hem bewaard zijn de buitenluiken Broek, Johannes Frederik (Joop) van den

Broek, Johannes Frederik (Joop) van den (1926-1997) Nederlands journalist en schrijver. Met zijn debuut, de hardboiled thriller Parels voor Nadra

Broek, Johannes Hendrik van den

Broek, Johannes Hendrik van den (1898-1978) Nederlands architect en stedenbouwkundige. Zijn werken in de trant van de Nieuwe Zakelijkheid Brokken, Jan

Brokken, Jan (geb. 1949) Nederlands schrijver en journalist. Alom geprezen zijn de schrijversportretten en interviews die hij voor de 'Haagse Post' Brokoff, Ferdinand Maximilian

Brokoff, Ferdinand Maximilian (1688-1731) Boheems barokbeeldhouwer, zoon en leerling van Johann Brokhoff (1652-1718). Werkzaam in Praag Brolsma, Reinder

Brolsma, Reinder (1882-1953) Nederlands (Fries) schrijver van realistische romans. Beschrijft vaak mensen in economische nood en de maatschappelijke Bromfield, Louis

Bromfield, Louis (1896-1956) Amerikaans journalist en romanschrijver. Schreef vele, niet zeer diepgaande, maar wel succesvolle romans, waarvan Brom, Eduard

Brom, Eduard (eig. Eduardus Theodorus Johannes B.; 1862-1935) Nederlands letterkundige, directeur van een assurantiebedrijf. Onder invloed van Bronckhorst, Jan Gerritsz. van

Bronckhorst, Jan Gerritsz. van (1603-1661) Nederlands schilder, glasschilder en etser, leerling van Poelenburg. Hij was werkzaam in Brussel, Parijs, bronnenstudie

bronnenstudie Term uit de vergelijkende literatuurwetenschap, die duidt op gelijke verschijnselen die men in werken van verschillende herkomst waarneemt; Bronnen, Arnolt

Bronnen, Arnolt (eig. A. Bronner, pseud. A.H. Schelle-Noetzel; 1895-1959) Oostenrijks schrijver. Bronnen studeerde rechten en filosofie te Wenen. Bronner, Jan

Bronner, Jan (1881-1972) Nederlands beeldhouwer, hoogleraar Rijksacademie van Beeldende Kunsten te Amsterdam. Leermeester van o.a. Mari Andriessen, Bronne, baron Carlo

Bronne, baron Carlo (1901-1987) Franstalig Belgisch schrijver. Hij studeerde rechten en bekleedde sindsdien een positie bij de rechterlijke macht. Bronson, Charles

Bronson, Charles (eig. Charles Buchinsky; geb. 1921) Amerikaans filmacteur, die pas na een lange carrière als speler van bijrollen in de loop van de Bronston, Samuel

Bronston, Samuel (1909-1994). Amerikaans filmproducer van Russische afkomst, die in 1946 bekend werd door de oorlogsfilm 'A walk in the sun' Brontë, gezusters

Brontë, gezusters De gezusters Charlotte (1816-55), Emily (1818-48) en Anne (1820-49) Brontë schreven in de eerste helft van de 19e eeuw vanuit bronzen tijdperk, Het

bronzen tijdperk, Het Prehistorische periode waarbij bronzen werktuigen naast die van steen werden gebruikt, terwijl ijzer nog niet bekend was. De Bronzino, Agnolo

Bronzino, Agnolo (of Angelo, eigenlijk Agnolo di Cosimo; 1503-1572) Belangrijk Italiaans maniëristisch schilder. Decoreerde, in opdracht van Cosimo Broodthaers, Marcel

Broodthaers, Marcel (1924-1976) Belgisch beeldend kunstenaar, verwant aan het surrealisme en conceptual art. Aanvankelijk journalist en dichter Brood, Herman

Brood, Herman (geb. 1946) Nederlands rockzanger en -pianist, voormalig lid van Cuby & The Blizzards. Wegens druggebruik uit de groep gezet. Richtte Brooke, Rupert Chawner

Brooke, Rupert Chawner (1887-1915) Brits dichter, studeerde literatuur aan King's College te Cambridge, waar hij in 1911 zijn eerste bundel pub

Brookner, Anita

Brookner, Anita (geb. 1938) Brits schrijfster van romans die de invloed verraden van de Franse roman. Zij studeerde kunstgeschiedenis, doceerde een Brooks, Garth

Brooks, Garth (geb. 1962 in Tulsa, Oklahoma) Amerikaanse countryzanger. 'Tweede generatie' countryzanger die in '91 met het album Ropin' The Wind

Brooks, James

Brooks, James (geb. 1906) Amerikaans abstract expressionistisch schilder. Gedurende de economische crisis in de jaren dertig voerde hij- met andere Brooks, James L.

Brooks, James L. (geb. 1940) Amerikaans film- en televisieregisseur. Debuteerde, na een succesvolle loopbaan als televisieregisseur, als filmregiss

Brooks, Louise

Brooks, Louise (1906-1985) Amerikaans actrice. Kreeg in 1925 een Hollywoodcontract en klom van bijrolletjes op tot memorabele acteerprestaties Brooks, Mel

Brooks, Mel (eig. Melvyn Kaminsky; geb. 1926) Amerikaans acteur en regisseur van parodistische komedies als 'The producers' (1968), 'Blazing saddles' Brooks, Richard

Brooks, Richard (1912-1992) Amerikaans scenarioschrijver en filmregisseur. Brooks maakte vooral naam met zijn literatuurverfilmingen, waarvoor Brooks, Robert van Wyck

Brooks, Robert van Wyck (1886-1963) Zeer productief Amerikaans criticus en biograaf. In al zijn werk is hij voortdurend op zoek naar puur Amerik

Brook, Peter

Brook, Peter (geb. 1925) Brits regisseur, een van de veelzijdigste en belangrijkste regisseurs van deze tijd. Brook werd in 1962 mededirecteur van de Broonzy, Big Bill

Broonzy, Big Bill (eig. William Lee Conley Broonzy; 1893-1958) Amerikaans blueszanger en gitarist. Behoorde in de jaren dertig en veertig tot de Brophy, Brigid

Brophy, Brigid (1929-1995) Brits schrijfster. Als typisch romanschrijfster van haar tijd was Brigid Brophy geobsedeerd door seksuele problemen en, Brorson, Hans Adolph

Brorson, Hans Adolph (1694-1764) Deens dichter. Hij studeerde theologie en werd in 1741 benoemd tot bisschop van Ribe. Hij schreef geestelijk

Brossard, Sébastien de

Brossard, Sébastien de (1655-1730) Frans componist en muziekhistoricus, studeerde zowel theologie als muziek en werd na zijn priesterwijding Brosse, Salomon de

Brosse, Salomon de (ook: Debrosse; ca. 1562-1626) Frans architect, overgangsfiguur van maniërisme naar barok. Bouwde in opdracht van Maria

Brouwenstijn, Gerarda Demphina (Gré)

Brouwenstijn, Gerarda Demphina (Gré) (eig. Gerarda Demphina Brouwenstijn-van Swol; geb 1915) Nederlandse operazangeres (dramatische sopraan), Brouwers, Jeroen Godfried Maria

Brouwers, Jeroen Godfried Maria (geb. 1940) Nederlands schrijver, debuteerde met 'Het mes op de keel' (1964). Zijn novelle 'Zonder trommels en Brouwers, Marja

Brouwers, Marja (geb. 1948) Nederlands schrijfster, vooral bekend door de verfilmde roman 'Havinck' (1984), een met suspense en ironie gekruid, Brouwer, Abe

Brouwer, Abe (1901-1985) Nederlands (Fries) schrijver van populaire romans, waarvan vele in het Nederlands vertaald werden. Werk o.a. 'De gouden Brouwer, Adriaen

Brouwer, Adriaen (1605/6-1638) Vlaams schilder. Werkte in Antwerpen en Haarlem. Beroemd om zijn kroegtaferelen en boerengezelschappen. Oe

Brouwer, Jelle Hendriks

Brouwer, Jelle Hendriks (1900-1981) Nederlands (Fries) dichter en filoloog. Was hoogleraar Fries en Gotisch te Groningen en Amsterdam, later dir

Brouwer, Johan

Brouwer, Johan (1898-1943) Nederlands schrijver en hispanoloog. Schreef boeiende historische romans en studies over gebeurtenissen uit de Spaanse Brouwer, Willem Coenraad

Brouwer, Willem Coenraad (1877-1933) Nederlands keramisch kunstenaar; werkte aanvankelijk in Goedewaagens pijpenfabriek te Gouda, maar richtte Brouwn, Stanley

Brouwn, Stanley (geb. 1935) Surinaams-Nederlands kunstenaar, woont sinds 1957 in Nederland. Nam in de jaren zestig deel aan de Fluxusmanifestaties. Browne, Charles Farrar

Browne, Charles Farrar (1834-1867) Amerikaans schrijver van humoristische romans over de avonturen van een rondreizend artiest, Artemus Ward, Browne, Jackson

Browne, Jackson (geb. 1949) Amerikaans popzanger en songwriter. Legde zich aanvankelijk toe op het schrijven van songs voor derden (Eagles, Bonnie Browning, Elizabeth Barrett

Browning, Elizabeth Barrett (1806-1861) Engels dichteres, echtgenote van Robert Browning. Debuteerde vroeg met 'The battle of Marathon' (1820), Browning, Robert

Browning, Robert (1812-1889) Brits dichter, gehuwd met de dichteres Elizabeth Barrett. Debuteerde met 'Pauline' (1833), dat slechts matig succes Browning, Tod

Browning, Tod (1882-1962) Amerikaans filmregisseur, was korte tijd circusartiest en kwam in 1914 naar Hollywood, waar hij voor David Griffith werkte. Brown, Charles Brockden

Brown, Charles Brockden (1771-1810) Amerikaans romanschrijver, de eerste die schrijven als beroep beoefende. Zijn 'Wieland' (1798), 'Ormond' Brown, Clarence

Brown, Clarence (1890-1987) Amerikaans filmregisseur, was piloot in WO I, stichtte de Brown Motor Co. te Birmingham (Alabama) en ging in 1915 Brown, Clifford

Brown, Clifford (1930-1956) Amerikaans jazztrompettist. Bekend om zijn hoogstaande techniek. Speelde in de jaren vijftig o.a. met Miles Davis, Fats Brown, Dee

Brown, Dee Amerikaans drukker, geschiedkundige en romanschrijver. Contacten met een Indiaanse jeugdvriend waren oorzaak van zijn interesse vo

Brown, Earle Appleton

Brown, Earle Appleton (geb. 1926) Amerikaans componist. Gaat na een wiskunde- en ingenieursopleiding aan de Northeastern University compositie

Brown, Ford Madox

Brown, Ford Madox (1821-1893) Brits schilder en illustrator; verbleef lange tijd te Parijs en ook Rome. Hoewel zelf geen prerafaëliet onderhield hij Brown, Fredric William

Brown, Fredric William (1906-1977) Amerikaans schrijver, vooral bekend geworden door zijn SF romans en verhalen, waarin humor en satire de bove

Brown, James

Brown, James (geb. 1928) Amerikaans soul- en rhythm and blues-zanger. Hits o.a. 'Papa's got a brand new bag', 'It's a man's, man's world' en 'Woman'. Brown, Lancelot

Brown, Lancelot (1715-1783) Engels tuinarchitect, leerling van William Kent. Beroemd om zijn landschapstuinen, die - hoewel kunstmatig - toch de Brown, Lawrence

Brown, Lawrence (geb. 1907) Amerikaans jazztrombonist. Stersolist in het orkest van Duke Ellington (1932-51 en 1960-70). Tijdens de tweede periode Brown, Raymond Matthews (Ray)

Brown, Raymond Matthews (Ray) (geb. 1926) Amerikaans jazzbassist. Een van de belangrijkste jazzbassisten sedert Jimmy Blanton. Speelde o.a. Brown, Rita Mae

Brown, Rita Mae (geb. 1944) Amerikaanse radicaal-feministische schrijfster, die na gestudeerd te hebben aan de Universiteit van Florida debuteerde Bruant, Aristide

Bruant, Aristide (1851-1925) Frans cabaretier. Had eigen cabaret 'Le Mirliton', waarin hij realistische levensliedjes zong. Beroemd waren zijn direct Bruant, Libéral

Bruant, Libéral (= Bruand, 1637-1697) Frans architect; vertegenwoordiger van de barok. Werd in 1663 hofarchitect en bouwde voornamelijk in Parijs: Brubeck, Dave

Brubeck, Dave (geb. 1920) Amerikaans jazzpianist. Formeerde in 1951 zijn befaamde kwartet, dat zeer populair werd (o.a. door de hit 'Take five'). Bruce, Lenny

Bruce, Lenny (1922-1966) Amerikaanse komiek. Zijn (zaal)optreden stond bol van agressieve (zelf)spot en was zo choquerend dat hij regelmatig in Bruch, Max

Bruch, Max (1838-1930) Duits componist en dirigent, toonde al vroeg compositorische begaafdheid en was pas 14 jaar toen in Keulen al een symfonie Brücke, Die

Brücke, Die Kunstenaarsgroep, opgericht in 1905 in Dresden. Vormde met 'Der blaue Reiter' het begin van het Duitse expressionisme in de schilderkunst. Bruckner, Anton

Bruckner, Anton (1824-1896) Oostenrijks componist, in de muziekgeschiedenis een op zichzelf staande figuur. Zijn werk past, vooral wat de vormgeving Brudi, Walter

Brudi, Walter (geb. 1907) Duits grafisch ontwerper, ontwierp veel boekomslagen en typografieën, vignetten en labels. Was vanaf 1949 hoofd van de Bruegel, familie

Bruegel, familie (ook Brueghel, Breughel) Zuid-Nederlandse schildersfamilie. Pieter Bruegel de Oudere (ca. 1528-1569) wordt beschouwd als een Brueghel de Oude, Pieter

Brueghel de Oude, Pieter (ca. 1525-1569) De grootste Zuid-Nederlandse schilder van de 2e helft van de 16e eeuw. Anders dan zijn tijdgenoten, die

Brueghel, Ambrosius

Brueghel, Ambrosius (1617-1675) Vlaams schilder, zoon uit het tweede huwelijk van Jan Brueghel de Oude en halfbroer van Jan Brueghel de Jong

Bruggencate, Catherine ten

Bruggencate, Catherine ten (Catharina Jeanne ten Bruggencate; (geb. 1955) Nederlands actrice. Catherine ten Bruggencate bezocht de Arnhemse Bruggen, Carry van

Bruggen, Carry van (eig. Carolina Lea de Haan; 1881-1932) Nederlands romanschrijfster, zuster van Jacob Israël de Haan, gehuwd met de auteur Kees Bruggen, Cornelis Johannes Antonius (Kees) van

Bruggen, Cornelis Johannes Antonius (Kees) van (1874-1960) Nederlands roman- en toneelschrijver en journalist, gehuwd met Carry van Bruggen. Brüggen, Frans

Brüggen, Frans (geb. 1934) Nederlands blokfluitist en dirigent. Studeerde te Amsterdam zowel blokfluit als muziekwetenschap (bij Kees Otten) en Bruggen, Nikolaas Jan Karel (Nic.) van

Bruggen, Nikolaas Jan Karel (Nic.) van (1938-1991) Vlaams dichter en schrijver. Van Bruggen was werkzaam als copywriter en journalist. Als dichter Bruggen, Staf

Bruggen, Staf (1893-1964) Belgisch (Vlaams) toneelspeler en regisseur. Hij studeerde te Antwerpen en vormde tijdens WO I in krijgsgevangenschap Brugge, Jan van

Brugge, Jan van (ook: Jean de Bondol, Hennequin de Bruges; voor 1350-na 1400) Vlaams miniaturist, hofschilder van Karel V van Frankrijk en Lodewijk Brugman, Til

Brugman, Til (eig. Mathilda Maria Petronella B.; 1888-1958) Nederlands schrijfster van sociaal bewogen romans en novellen. Werk o.a. 'Gods knaap' Brugse travee

Brugse travee In de laat-gotische Vlaamse bouwkunst veelvuldig toegepaste gevelvorm, waarbij twee of drie boven elkaar liggende vensters vertica

Bruhn, Erik

Bruhn, Erik (1928-1986) (eig. Evers, Belton) Deens danser en balletleider. In 1937 toegelaten tot de Koninklijke Deense Balletschool, werd in 1947 Bruijn, Cornelis Pieter (Cor)

Bruijn, Cornelis Pieter (Cor) (1883-1978) Nederlands onderwijzer en schrijver. Hij werd vooral bekend door een aantal streekromans als 'Sil de strandj

Bruins, Theo

Bruins, Theo (1929-1993) Nederlands pianist en componist. Bruins studeerde bij Jaap Spaanderman in Amsterdam en bij Yves Nat en Charles Koechlin Bruin, Wieger

Bruin, Wieger (1893-1971) Nederlands architect en stedenbouwkundige. Studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam en vestigde bruïtisme

bruïtisme De muzikale consequentie van het door Filippo Marinetti geïntroduceerde futurisme en verwoord door Francesco Pratella in zijn inleiding bruïtistische poëzie

bruïtistische poëzie (Fr.: bruit = geluid, lawaai) Door de dadaïsten ook wel simultane dichtkunst genoemd; bestond uit klanken, losse zinnen, woorden Brulez, Raymond Ferdinand Martijn Jacob Gustaaf

Brulez, Raymond Ferdinand Martijn Jacob Gustaaf (1895-1972). Belgisch schrijver, van 1936-60 werkzaam bij de Belgische Radio-omroep, o.Brulin, Tone

Brulin, Tone (eig. Antoon van den Eynde; geb. 1926) Belgisch (Vlaams) toneelschrijver, regisseur en romancier. Hij studeerde aan de Studio van het Brullov, Karl Pavlovitsj

Brullov, Karl Pavlovitsj (1799-1852) Russisch romantisch schilder, zoon van een Franse hugenotenfamilie. Werd na een langdurig verblijf in Italië Brüll, Ignaz

Brüll, Ignaz (1846-1907) Oostenrijks componist en pianist. Na zijn studie maakte Brüll vele concertreizen, tot hij in 1872 pianoleraar te Wenen werd, Bruna, Dick

Bruna, Dick (geb. 1927) Nederlands schrijver en tekenaar, vooral bekend geworden door de door hem getekende en geschreven kinderboekjes. Zijn Brunclair, Victor J.

Brunclair, Victor J. (1899-1944) Belgisch dichter en romancier. Hij was in 1919 medeoprichter van het literaire tijdschrift Ruimte, later medewerker Bruneau, Louis Charles Bonaventure Alfred

Bruneau, Louis Charles Bonaventure Alfred (1857-1934) Frans componist en muziekcriticus, studeerde te Parijs bij Massenet, verwierf in 1881 Brunelleschi, Filippo

Brunelleschi, Filippo (1377-1446) Italiaans architect en beeldhouwer, die leefde en werkte in Florence en beschouwd wordt als de eerste renaissancearchitect. Brunfaut, Gaston

Brunfaut, Gaston (geb. 1899) Vlaams architect, stedenbouwkundige en politicoloog. Studeerde aan de Academie voor Schone Kunsten te Brussel Brunies, George

Brunies, George (1900-1974) Amerikaans jazztrombonist. Speelde te New Orleans in de band van Jack 'Papa' Laine en in Chicago in de New Orleans Bruning, Gerard

Bruning, Gerard (eig. Joannes Gerardus Bruning; 1898-1926) Nederlands dichter en essayist, broer van Henri Bruning, werkte in Nijmegen als journalist Bruning, Henri

Bruning, Henri (eig. Henricus Josphus Bruning; geb. 1900) Nederlands schrijver en journalist, broer van Gerard Bruning. Hij debuteerde met religieuze, Brunner, John Kilian Houston

Brunner, John Kilian Houston (geb. 1934) Brits science ficton-schrijver, belangrijk en productief vertegenwoordiger van dit genre. In zijn eerste boe

Brusselmans, Herman

Brusselmans, Herman (geb. 1957) Belgisch (Vlaams) schrijver, die ondanks zijn angst voor een writer's block (een van zijn vele angsten) zeer productief Brusselmans, Jean

Brusselmans, Jean (1884-1953) Belgisch schilder van landschappen, stillevens en zeegezichten; werkte aanvankelijk in fauvistische trant, later expressionistisch Brusselmans, Michel

Brusselmans, Michel (1886-1960) Belgisch componist, studeerde aan het Brussels conservatorium, later nog bij Gilson en d'Indy. In 1911 verwierf Brusselse wandtapijten

Brusselse wandtapijten Productenvan de tapijtkunst die te Brussel vanaf de 15e eeuw een grote bloei kende. Veel tapijten werden geweven naar ka

Brusse, Kees

Brusse, Kees (geb. 1925) Veelzijdig Nederlands acteur, zoon van auteur M.J. Brusse. Speelde bij diverse gezelschappen en debuteerde als filmacteur Brusse, Marie Joseph

Brusse, Marie Joseph (1873-1941) Nederlands schrijver en journalist, redigeerde vanaf 1894 in de NRC de rubriek 'Onder de menschen'. Brusse w

Brusse, Mark

Brusse, Mark (geb. 1937) Nederlands beeldhouwer, die zich in 1961 in Parijs aansloot bij het nouveau réalisme, waarvan Spoerri de spil was. Aanvankelijk brutalisme

brutalisme Richting in de architectuur na WO II, waarbij constructie, materialen en technische installaties van een gebouw duidelijk zichtbaar zijn, Bruycker, Jules de

Bruycker, Jules de (1870-1945) Vlaams tekenaar en etser; Bruycker was aanvankelijk aquarellist, maar wijdde zich vanaf 1906 bijna uitsluitend aa

Bruylants, Jan Philip Leopold

Bruylants, Jan Philip Leopold (1834-1976) Belgisch (Vlaams) schrijver en journalist. Hij was van 1854-59 onderwijzer te Antwerpen, daarna ging Bruyn Ouboter, Rudolf de

Bruyn Ouboter, Rudolf de (geb. 1894) Nederlands schilder en aquarellist; studeerde in München, Parijs en aan de Haagse Academie; is sinds 1927 Bruynèl, Ton

Bruynèl, Ton (1934-1998) Nederlands componist. Studeerde piano aan het Utrechts Conservatorium en doceerde daar sinds 1970 elektronische compositie. Bruynesteyn, Dick

Bruynesteyn, Dick (geb. 1927) Nederlands karikaturist en striptekenaar, die zijn werk altijd signeert met Dik. Kreeg bekendheid door zijn sportkarikaturen Bruyne, Pieter Willy Leo De

Bruyne, Pieter Willy Leo De (1931-1987) Vlaams meubelontwerper. De Bruyne studeerde binnenhuiskunst aan het Hoger Instituut Sint Lukas te Brussel Bruyninckx, Jef

Bruyninckx, Jef (1919-1995) Vlaams acteur en regisseur. Bruyninckx speelde de hoofdrol in de film 'De Witte' (1934) van Jan Vanderheyden, naar Bruyn, Günter de

Bruyn, Günter de (geb. 1926) Duits schrijver. De Bruyn was in de jaren 1943-1945 soldaat en krijgsgevangene. Na de oorlog werkte de hij in de toenmalige Bruyn, Willem de

Bruyn, Willem de (1649-1719) Zuid-Nederlands architect, stadsbouwmeester van Brussel. Herbouwde na, beschieting van de stad door de Fransen Bryant, William Cullen

Bryant, William Cullen (1794-1878) Amerikaans dichter, wiens werk als eerste belangrijke Amerikaanse poëzie wordt beschouwd. Hoewel het onder Brynner, Yul

Brynner, Yul (eig. Taidje Khan; 1915-1985) In Sachalin, Siberië gebroen Amerikaans acteur van Russische afkomst, bekend om zijn kaalgeschoren Buchanan, George

Buchanan, George (1506-1582) Schots dichter, historicus en humanist. Hij was een veelzijdig, productief publicist van o.a. lyrisch-didactische poëzie, Buchanan, Robert William

Buchanan, Robert William (1841-1901) Schots dichter en schrijver. In 1860 vestigde hij zich in Londen en maakte naam met dichtbundels als 'London

Buchan, John

Buchan, John (1875-1940) Schots advocaat, regeringsfunctionaris, uitgever en schrijver van historische en spionageromans. Zijn eerste boek 'Sir Quixote Buchheister, Carl

Buchheister, Carl (1890-1964) Duits schilder, aanvankelijk lid van de expressionistische groepering Der Sturm, maar later met Kurt Schwitters een Büchner, Georg

Büchner, Georg (1813-1837) Revolutionair Duits toneelschrijver uit het begin van de vorige eeuw. Hij is maar 23 jaar oud geworden; tijd genoeg echter Bucholtz, Anatol

Bucholtz, Anatol (geb. 1927) Duits beeldhouwer. Studeerde in München onder Anton Hiller (geb. 1893). Vooral bekend om zijn dierplastieken, ontstaan Buchwald, Art

Buchwald, Art (geb. 1925) Amerikaans columnist. Schrijft humoristische commentaren op maatschappij en politiek. Begon daarmee in de Parijse editie Büch, Boudewijn Maria Ignatius

Büch, Boudewijn Maria Ignatius (geb. 1948) Nederlands dichter en schrijver, studeerde Duits en Nederlands, kenner van Rimbaud, Goethe en Spinoza. Buckingham Palace

Buckingham Palace Residentie van de Britse koninklijke familie in Londen. Gebouwd als woonhuis voor de hertog van Buckingham (1703); gekoc

Buckwitz, Harry

Buckwitz, Harry (geb. 1904) Duits regisseur en theaterintendant. Hij was van 1945-51 directeur van de Münchener Kammerspiele en van 1951-68 hoofdintendant Buck, Pearl

Buck, Pearl (geboren Sydenstricker; 1892-1973) Amerikaans romanschrijfster. Zij bracht haar jeugd door in China (haar vader was missionaris) en Bucolica

Bucolica Tussen 42-37 v.C. door Vergilius geschreven verzameling van tien herdersgedichten, ook 'Eclogae' geheten. Als voorbeeld dienden hem hierbij bucolica, bucolische poëzie

bucolica, bucolische poëzie Herderspoëzie.

Buddingh', Cornelis (Cees)

Buddingh', Cornelis (Cees) (1918-1985) Nederlands dichter en schrijver. Studeerde Engels, was redacteur van 'Podium' en 'Gard Sivik', publiceerde Budé, Frans

Budé, Frans (geb. 1945) Nederlands dichter, beeldend kunstenaar, recensent. Geïnspireerd door de hermetische poëzie van dichters als Gerrit Kouwenaar Budé, Guillaume

Budé, Guillaume (ook Budaeus; 1467-1540) Frans humanistisch schrijver. Hij studeerde rechten en verdiepte zich aansluitend bijzonder in het Grieks. Buero Vallejo, Antonio

Buero Vallejo, Antonio (geb. 1916) Spaans toneelschrijver, vanaf 1972 verbonden aan de Real Academia Española. Een van zijn eerste toneelstukke

Buffalo Bill

Buffalo Bill (eig. William Frederick Cody; 1846-1917) Legendarisch figuur uit het Amerikaanse Wilde Westen. Werd bekend als onverzoenlijk vijan

Buffet, Bernard

Buffet, Bernard (geb. 1928) Frans schilder en graficus, studeerde aan de École des Beaux-Arts te Parijs. Werkt figuratief met sombere kleuren. De streng buffo

buffo Italiaans voor komisch en gebruikt in samenstellingen als opera buffo en basso buffo, een komische zangrol voor bas.

Buisman, Sjoerd

Buisman, Sjoerd (geb. 1948) Nederlands beeldend kunstenaar. Centraal staat bij hem de manipulatie en stroming van natuurlijke groeiprocessen, aanvankelijk Bujold, Genevieve

Bujold, Genevieve (geb. 1942) Frans-Canadees actrice, bekend door haar rol als Anna Boleyn in 'Anne of the thousand days' (1970). Zij speelde ook Bukowski, Charles

Bukowski, Charles (1920-1994) Amerikaans schrijver. Bukowski leidde een zwervend bestaan aan de onderkant van de Amerikaanse samenleving Bulatovic, Miodrag

Bulatovic, Miodrag (1930-1991) Joegoslavisch schrijver. Bulatovic was een van de bekendste moderne Joegoslavische schrijvers. Belangrijke gebeurtenissen bulkboek

bulkboek Massaal vervaardigd boek in zeer goedkope uitvoering, met name als krant. Wordt vaak op school verspreid. Tevens benaming van een literair Bullant, Jean

Bullant, Jean (ca. 1520-1578) Frans architect, die omstreeks 1555 werkzaam was aan de uitbreiding van het kasteel van Écouen, waarbij hij als eerste Bullock, Sandra

Bullock, Sandra (geb. 1967) Amerikaans actrice. Door innemend naturel en ironische eigenzinnigheid een van de grote jonge sterren van Hollywood. Bull, Ole Bornemann

Bull, Ole Bornemann (1810-1880) Noors violist. Studeerde o.a. bij Spohr en besloot, nadat hij in 1830 te Parijs Paganini had zien spelen, vioolvirtuoos Bülow, Hans von

Bülow, Hans von (1830-1894) Duits dirigent, studeerde bij Friedrich Wieck (1785-1873) en later bij Wagner en Liszt, wiens dochter Cosima hij in Bulthuis, Rico Johannes

Bulthuis, Rico Johannes (geb. 1911) Nederlands schrijver en criticus, voormalig poppenspeler. Hij is bekend door een aantal fantastische, irreële Bulwer-Lytton, Edward George

Bulwer-Lytton, Edward George (1803-1873) Brits romanschrijver en politicus. Van zijn eerste romans is 'Pelham' (1828) het meest geslaagd, doch Bulwer-Lytton, Edward Robert

Bulwer-Lytton, Edward Robert (eig. Edward Robert Lytton, eerste hertog van Lytton; 1831-1891) Engels dichter en diplomaat; zoon van Edward George Bumbry, Grace

Bumbry, Grace (geb. 1937) Amerikaans zangeres (sopraan en mezzosopraan). Bumbry studeerde onder meer aan de Music Academy of the West in bundelpijler

bundelpijler Pilaar die bogen uit verschillende richtingen en van verschillende zwaarte ondersteunt. Bestaat uit een al dan niet zichtbare ronde kern Bundt, Livinus Arie Cornelis Jan van de

Bundt, Livinus Arie Cornelis Jan van de (1909-1979) Nederlands beeldend kunstenaar, gespecialiseerd in artistiek lichtgebruik, dat steeds verfijndere Bunshaft, Gordon

Bunshaft, Gordon (1909-1996) Amerikaans architect. Werkte bij het architectenbureau Skidmore, Owings Merill. Ontwerper van het Lever House Buñuel, Luis

Buñuel, Luis (1900-1983) Spaans filmregisseur. Hij maakte omstreeks 1930 twee korte surrealistische films ('Un chien andalou' en 'l'Age d'or') en een Bunyan, John

Bunyan, John (1628-1688) Engels prediker en schrijver, zat tussen 1660-72 veelvuldig gevangen wegens ongeoorloofd uitoefenen van de godsdienst. Buontalenti, Bernardo

Buontalenti, Bernardo (1536-1608) Italiaans maniëristisch architect, schilder en beeldhouwer. Voornamelijk werkzaam te Florence in dienst van de Buon, Bartolommeo di Giovanni

Buon, Bartolommeo di Giovanni (ook: Bon Boni, Bono; ca. 1400-1464) Italiaans beeldhouwer en architect, werkzaam in Venetië. Betrokken bij de Burattino

Burattino Acteur van de Commedia dell'Arte aan het eind van de 16e eeuw, die de rol speelde van de brommerige en onnozele knecht. Hij oogstte hiermee Burbage, Richard

Burbage, Richard (ca. 1567-1619) Engels acteur, debuteerde bij het gezelschap van zijn vader James Burbage (gest. 1597), acteur en eigenaar van Burckhardt, Carl

Burckhardt, Carl (1878-1923) Zwitsers beeldhouwer en schilder, studeerde in München. Werkte in archaïsche stijl, geënt op die der Grieken en het Burckhardt, Jacob Cristoph

Burckhardt, Jacob Cristoph (1818-1897) Zwitsers (cultuur)historicus, leerling van Leopold von Ranke. Een van de weinige 19e-eeuwse historici Bureau voor muziekauteursrecht

Bureau voor muziekauteursrecht (Bureau voor muziekauteursrecht) Een in 1913 door muziekhandelaren, muziekuitgevers en componisten opgerichte Buren, Daniel

Buren, Daniel (geb. 1938) Frans beeldend kunstenaar, vormde in 1965 samen met o.a. Niele Toroni de groep BMPT. Zij streefden ernaar het schild

burgerlijk drama

burgerlijk drama Vorm van toneel waarin de problematiek van de burgerij centraal staat. Voorloper van het genre is de `domestic tragedy'. Als grondlegger Burgersdijk, Leendert Alexander Johannes

Burgersdijk, Leendert Alexander Johannes (1818-1900) Nederlands bioloog en vertaler. Was leraar te Breda en Deventer. Werd zeer bekend door Bürger, Gottfried August

Bürger, Gottfried August (1747-1794) Duits dichter. Studeerde theologie en rechten, was vanaf 1779 redacteur van 'Deutscher Musenalmanach'. Bürge

Burger, Hermann

Burger, Hermann (1942-1989) Zwitsers schrijver. Na een afgebroken opleiding bouwkunde studeerde Burger germanistiek en kunstgeschiedenis in Burgess, Anthony

Burgess, Anthony (eig. John Anthony Burgess Wilson; 1917-1993) Brits schrijver. Bij een groot publiek werd Burgess vooral bekend door 'A clockwork Burges, William

Burges, William (1827-1881) Engels archtitect die evenals zijn leermeester Edward Blore (1787-1879), werkte in neo-gotische stijl. B. onderscheidde Burgkmair de Oudere, Hans

Burgkmair de Oudere, Hans (1473-1531) Duits schilder en etser in wiens werk Venetiaanse invloed van met name Titiaan aanwijsbaar is. Hij maakte Burgkmair de Oude, Hans

Burgkmair de Oude, Hans (1473-1531) Duits schilder en graficus, leerling van Martin Schongauer. Vertegenwoordiger van de Renaissance in Zuid-Burgtheater

Burgtheater Nationaal theater van Oostenrijk. Het werd in 1741 door keizerin Maria Theresia te Wenen gesticht als Theater an der Burg; vanaf 1918 burgwal

burgwal (ook: burchtwal) Wal rondom een burcht of versterkte stad, waarlangs meestal een gracht liep. Later ook de walkant van een gracht binnen Burg, Lou van

Burg, Lou van (1917-1986) (eig. Weerdenburg, Louis van) Nederlands showmaster en televisiepresentator. Werkte tijdens de oorlog bij een Duitse burijn

burijn Stalen beiteltje, veelal met ruitvormige snede en voorzien van een scherpe punt. Gebruikt in de graveerkunst en de edelsmederij voor het aanbrengen Burke, Kenneth

Burke, Kenneth (1897-1993) Amerikaans literair criticus. Burke zag de literatuur als een ritueel, als een symbolische handeling die ons in staat stelt Burke, Solomon

Burke, Solomon (geb. 1936) Amerikaans rhythm and blues-zanger, die in het begin van de jaren zestig hits had als 'Cry to me' en 'Everybody needs Burkhard, Willy

Burkhard, Willy (1900-1955) Zwitsers componist, studeerde te Bern, Leipzig, München en Parijs en werd in 1928 leraar aan het conservatorium te burleske

burleske (It.: burlesco = grappig) Oorspronkelijk een satirisch toneelstuk, gebaseerd op een bekend drama of een bepaald dramatisch genre dat geschikt Burnette, Johnny

Burnette, Johnny (1934-1963) Amerikaans rockabilly zanger en songwriter die in het begin van de jaren zestig enkele hits had, waarvan 'You're sixteen' Burnett, Frances Eliza

Burnett, Frances Eliza (geboren Hodgson; 1849-1924) Engels-Amerikaans schrijfster van sentimentele romans en kinderboeken, die in haar tijd zee

Burney, Charles

Burney, Charles (1726-1814) Engels componist en musicoloog, studeerde te Londen o.a. bij Arne en werd in 1749 organist te Londen. Hoewel Burney Burney, Fanny

Burney, Fanny (Eig. Frances Burney d'Arblay; 1752-1840) Engels prozaschrijfster, had reeds vroeg contacten met Samuel Johnson en Edmund Burke. Burne-Jones, Edward Coley

Burne-Jones, Edward Coley (1833-1898) Brits symbolistisch schilder, beïnvloed door zijn leermeester Rossetti, later - in Italië - door Botticelli. Belangrijk Burnham, Daniel Hudson

Burnham, Daniel Hudson (1846-1912) Amerikaans architect. Leverde een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de school van Chicago. Werkte

Burniaux, Constant

Burniaux, Constant (1892-1975) Franstalig Belgisch onderwijzer en schrijver. Hij debuteerde met 'Sensations et souvenirs de guerre' (1923), herinneringen Burnier, Andreas

Burnier, Andreas (eig. Catharina Irma Dessaur; geb. 1931) Nederlands schrijfster en criminologe, van 1973-88 hoogleraar criminologie te Nijmegen. Burning Spear

Burning Spear (eig. Winston Rodney) Jamaicaans reggaezanger, die op unieke wijze zijn diepe gevoelens ten opzichte van rasta-profeet Marcus Garvey Burns, George

Burns, George (1896-1996) Amerikaans komiek. George Burns was komiek, zanger, filmacteur, vaudeville-artiest en schrijver. Hij begon zijn carrière Burns, Robert

Burns, Robert (1759-1796) Schots dichter. Burns wordt beschouwd als de nationale dichter van Schotland. Hij is vooral bekend geworden door zijn Burrell, Kenny

Burrell, Kenny (geb. 1931) Amerikaans jazzgitarist. Speelde in de jaren vijftig o.a. met Dizzy Gillespie en Benny Goodman. Leidde later meestal eig

Burri, Alberto

Burri, Alberto (1915-1995) Italiaans kunstenaar. Het werk van Burri, dat tot de materieschilderkunst wordt gerekend, bestaat uit collages van jute (`Burroughs, Edgar Rice

Burroughs, Edgar Rice (1875-1950) Amerikaans schrijver, beroemd geworden door romans over Tarzan, een in de jungle door apen grootgebrachte Burroughs, John

Burroughs, John (1837-1921) Amerikaans prozaschrijver, beïnvloed door de Transcendentalisten Ralph Emerson en Walt Whitman, zijn vriend. Ontwikkelde Burroughs, William Seward

Burroughs, William Seward (1914-1997) Amerikaans schrijver. Burroughs, die wel de 'godfather van de Beat Generation' werd genoemd, leidde na Burr, Raymond

Burr, Raymond (1917-1993) Amerikaans acteur. Burr speelde aanvankelijk in vele films een bijrol als schurk, waaronder in 'Rear window' (1954) van Burssens, Gaston Karel Mathilde

Burssens, Gaston Karel Mathilde (1896-1965) Belgisch (Vlaams) dichter. Zeer bevriend met Paul van Ostaijen en met hem een der vertegenwoordigers Burssens, Jan

Burssens, Jan (geb. 1925) Belgisch schilder, die van 1943-45 aan de Academie van Gent studeerde. Maakte reizen naar Engeland, Holland, Italië Burstyn, Ellen

Burstyn, Ellen (eig. Edna Gilhooley; geb. 1932) Amerikaans actrice, bekend door films als 'Tropic of cancer' (1970), 'The exorcist' (1973), 'Alice doesn't Burton, Ann

Burton, Ann (1933-1989) (eig. Rafalowicz, Anna) Nederlands jazzzangeres. Ann Burton debuteerde in 1955 bij de band van Johnny Milston in Luxemburg Burton, Richard

Burton, Richard (eig. Richard Walter Jenkins; 1925-1984) Brits, uit Wales afkomstig toneel- en filmacteur, tweemaal gehuwd met Elizabeth Taylor, Burton, Tim

Burton, Tim (geb. 1960) Amerikaans filmregisseur. Burton keek als kind veel televisie. Zijn favoriete genres waren tekenfilm en horror. Van de Disney-Bury, Pol

Bury, Pol (geb. 1922) Belgisch (Waals) beeldend kunstenaar. Maakt kinetische objecten: reliëfs en vrijstaande constructies met bollen, klosjes, staafjes Buscemi, Steve

Buscemi, Steve (geb. 1958) Amerikaans acteur en regisseur. Begon te acteren als 'stand-up comedian' en off-off-Broadway naast een baan als brandweerman. Busch, Ernst

Busch, Ernst (1900-1980) Duits toneelspeler en zanger. Was oorspronkelijk metaalarbeider van beroep, maar stelde zijn talent al spoedig in dienst Busch, Fritz

Busch, Fritz (1890-1951) Duits dirigent en pianist, broer van de violist Adolf Busch (1891-1952). Studeerde aan het Conservatorium te Keulen, o.a. Busch, Wilhelm

Busch, Wilhelm (1832-1908) Duits schilder, tekenaar en dichter, wereldberoemd geworden door met eigen tekeningen verluchte versjes over 'Max Bush, Kate

Bush, Kate (geb. 1958) Brits popzangeres. Wereldhit met 'Wuthering heights' (1978), een opvallende melodie gezongen met hoge, wervelende stem. Busken Huet, Conrad

Busken Huet, Conrad (1826-1886) Nederlands theoloog en letterkundige. Stamde uit Waalse hugenotenfamilie, studeerde theologie en was van 185

Busoni, Ferruccio Dante Michelangiolo Benvenuto [Ferruccio]

Busoni, Ferruccio Dante Michelangiolo Benvenuto [Ferruccio] (1866-1924) Italiaans-Duits componist en pianist. Afkomstig uit een muzikantenfa

Busser, Paul-Henri

Busser, Paul-Henri (1872-1973) Frans componist en dirigent, studeerde te Parijs o.a. bij Gounod en behaalde in 1893 de Prix de Rome. Hij was te Bussotti, Sylvano

Bussotti, Sylvano (geb. 1931) Italiaans componist. Door de artistiek-intellectuele achtergrond van zijn familie was hij in staat veel te reizen en vele Busta, Christine

Busta, Christine (pseud. Christine Dimt; 1915-1987) Oostenrijks schrijfster. Zij studeerde Duitse en Engelse letteren in Wenen, welke studie zij in Butler Jr., Robert Olen

Butler Jr., Robert Olen (geb. 1945) Amerikaans schrijver en Vietnam-veteraan, die zijn loopbaan begon met twee romans over hoe de Amerikaanse Butler, Reginald Cotterell

Butler, Reginald Cotterell (1913-1981) Brits beeldend kunstenaar. Aanvankelijk architect, na 1950 beeldhouwer. Zijn beeld van de 'Onbekende politie

Butler, Samuel (1612-1680)

Butler, Samuel (1612-1680) Engels dichter, vriend van o.a. Thomas Hobbes en John Aubrey. Bekend door zijn hoofdwerk, het satirische gedicht 'Butler, Samuel (1835-1902)

Butler, Samuel (1835-1902) Brits schrijver, bekend satiricus. Keerde zich tegen alles wat naar hypocrisie en conventie neigde en spaarde daarbij ni

Butoh

Butoh Moderne, Japanse, pessimistische dansvorm die met trage, vaak symbolische gebaren de indruk wekt dat de wereld al totaal ingestort is of dat Butor, Michel

Butor, Michel (geb. 1926) Frans schrijver en filosoof, een der belangrijke vertegenwoordigers van de Nouveau Roman. Centraal thema in zijn werk

Butterfield, Paul

Butterfield, Paul (1942-1987) Amerikaans blues-musicus. Paul Butterfield speelde als mondharmonicaspeler en bandleider een belangrijke rol bij het Butterfield, William

Butterfield, William (1814-1900) Brits architect, prominent vertegenwoordiger van de neogotiek. Vooral bekend door zijn vele kerken, o.a. de uit baksteen Buurman, Kees

Buurman, Kees (geb. 1933) Nederlands grafisch kunstenaar van figuratieve tekeningen en schilderijen van portretten en landschappen, geleidelijk Buxtehude, Diderik

Buxtehude, Diderik (ook: Dietrich Buxtehude; 1637-1707) Duits organist en componist van Deense afkomst. Na enige posten als organist in Denemarken Buyens, Frans

Buyens, Frans (geb. 1924) Belgisch regisseur, eerst bij de BRT als zelfstandig filmer van documentaires. Hier ontstonden o.a. 'Ik houd van zwart en Buyl, Nand

Buyl, Nand (eig. Ferdinand Julien Jozef Buyl; geb. 1923) Belgisch (Vlaams) toneelspeler en regisseur. Hij speelde als jongen in de verfilming van Ernest Buysse, Cyrillus Gustave Emile (Cyriel)

Buysse, Cyrillus Gustave Emile (Cyriel) (1859-1932) Belgisch (Vlaams) schrijver. Behoorde tot de oprichters van 'Van Nu en Straks' (1893), redigeerde Buysse, Georges Léon Ernest

Buysse, Georges Léon Ernest (1864-1916) Belgisch (Vlaams) impressionistisch landschapschilder. Bekend door zijn Schelde- en Leiegezichten.

Buys, Cornelis I

Buys, Cornelis I (gest. voor 1524) Nederlands schilder afkomstig uit Alkmaar, volgens Van Mander broer van de schilder Jacob Cornelisz. van Oostzanen, Buys, Cornelis II

Buys, Cornelis II (1524-1546) Schilder en zoon van Cornelis I. Aan hem wordt op grond van de signatuur 'Rebecca en Eliëzer aan de bron' (Rijksmuseum, Buytewech, Willem Pietersz.

Buytewech, Willem Pietersz. (1592-1624) Hollands schilder en graveur. Volgens Houbraken was zijn bijnaam 'Gheestige Willem' in verband met Buziau, Johannes Franciscus (Johan)

Buziau, Johannes Franciscus (Johan) (1877-1958) Nederlands revue-artiest. Begon jong als acrobaat, trad van 1896-1914 op in binnen- en buitenland Buzzati, Dino

Buzzati, Dino (eig. Dino Buzzati-Traverso; 1906-1972) Italiaans schrijver en journalist. Magische en allegorische thema's vormen het karakteristieke Byars, James Lee

Byars, James Lee (1932-1997) Amerikaans beeldend kunstenaar. Byars maakte naam met zijn performances die, na zijn verblijf in Japan, beïnvloed Byas, Don

Byas, Don (1912-1972) Amerikaans jazzsaxofonist. Sloot zich als een der eerste traditionele musici aan bij de bop. Speelde o.a. met Count Basie (1941), Byatt, A.S.

Byatt, A.S. (eig. Antonia Susan Drabble; geb. 1936) Engels schrijfster en oudere zuster van Margaret Drabble. Ze studeerde Engels in Cambridge en Byline-epos

Byline-epos Russisch volksepos uit de 10e en 11e eeuw, afkomstig uit de omgeving van Kiev.

Byrds, The

Byrds, The Amerikaanse popgroep, opgericht in 1964 en bestaande uit Roger McGuinn (gitaar), Chris Hillman (basgitaar), Gene Clark (zang), David Byrd, William

Byrd, William (1543-1623) Engels componist, volgde in 1563 Robert Parsons op als organist te Lincoln, werd in 1570 opgenomen in de Queen's Chapel, Byronic hero

Byronic hero Romantisch personage ontwikkeld in Childe Harold's Pilgrimage (1812) van de Engelse dichter Lord Byron (1788-1824). Hij was een Byron, George Gordon, lord

Byron, George Gordon, lord (1788-1824) Brits romantisch dichter. Op weergaloze wijze heeft Byron in zijn werk de opstandige eenling getekend Byvanck, Willem Geertrudus Cornelis

Byvanck, Willem Geertrudus Cornelis (1848-1925) Nederlands letterkundige, vanaf 1879 leraar te Leiden. In 1895 werd hij directeur der Koninklijke Byzantijnse kunst

Byzantijnse kunst Culturele uitingen in het Byzantijnse Rijk, dat zich in zijn grootste omvang uitstrekte over de Balkan, Italië, Klein-Azië en Noord-BZN

BZN Nederlandse popgroep, in 1966 opgericht door Cees Tol en Jan Tuyp. Begin jaren zeventig werd overgeschakeld op ruige (hard-)rock, waarmee B-films

B-films Een B-film is een doorgaans vrij goedkope productie zonder veel pretenties. Ze zijn doelbewust gericht op een groot, niet te kritisch publiek B.D.

B.D. (Fr.) Afkorting van `bande dessinée', strip(verhaal).

Bødtcher, Ludvig

Bødtcher, Ludvig (1793-1874) Deens dichter. Hij was een man van hoge esthetische principes, waardoor hij veel van zijn poëzie vernietigde. Hij bracht Caan, James

Caan, James (geb. 1939) Amerikaans filmacteur, wiens grote doorbraak kwam met zijn rol in 'The godfather' (Francis Ford Coppola, 1972). Ander

cabaletta

cabaletta Korte, snelle en virtuoze afsluiting van een aria. De c. was zeer geliefd in de Italiaanse opera van eind 18e tot ca. midden 19e eeuw, aangezien Caballero, Fernán

Caballero, Fernán (eig. Cecilia Böhl von Faber; 1796-1877) Spaans schrijfster, dochter van een Duits hispanoloog, die zich in 1813 in Cádiz vestigde. Caballé, Montserrat

Caballé, Montserrat (geb. 1933) Spaans zangeres (sopraan). Caballé studeerde in Barcelona en Milaan. Na haar debuut in 1956 (in Bazel) zong zij Cabanilles, Juan Bautista José

Cabanilles, Juan Bautista José (1644-1712) Spaans organist en componist. Cabanilles volgde in 1665 Jerónimo de la Torre, van wie hij vermoedelijk cabaret

cabaret (Oudfr.: cambre = kamertje) Kleinkunstvorm bestaande uit liedjes, sketches en conferences die elkaar op ongedwongen wijze opvolgen. Cabaret Cabell, James Branch

Cabell, James Branch (1879-1958) Amerikaans romanschrijver. Neemt met romantisch-epische werken een eigen plaats in buiten de 20e-eeuwse Cabezón, Antonio de

Cabezón, Antonio de (1510-1566) Spaans organist en componist (blind geboren). Cabezón trad in 1526 in dienst van keizerin Isabella en werd na Cable, George Washington

Cable, George Washington (1844-1925) Amerikaans schrijver van romans en verhalen, gebaseerd op de geschiedenis van New Orleans en Louisiana, Cabrera Infante, Guillermo

Cabrera Infante, Guillermo (geb. 1922) Cubaans-Brits schrijver. Cabrera Infante was begin jaren zestig als cultureel attaché verbonden aan diverse

Cabrera, Miguel

Cabrera, Miguel (1695-1768) Mexicaans barokschilder, beroemd om zijn portretkunst. Een bekend werk is zijn portret van de grote dichteres zuster Caccini, Giulio

Caccini, Giulio (ca. 1550-1618) Italiaans componist. Caccini kwam in 1564 naar Florence, waar hij als zanger in dienst van het hof trad. Hij was vanaf Cacoyannis, Michael

Cacoyannis, Michael (geb. 1922) Grieks theater- en filmregisseur. Cacoyannis studeerde rechten in Londen en verzorgde tijdens WO II Griekse programma's Cadalso y Vázquez de Andrade, José

Cadalso y Vázquez de Andrade, José (1741-1782) Spaans schrijver en cavalerieofficier, gesneuveld tijdens de blokkade van Gibraltar. Hij maakte cadans

cadans (Lat.: cadere = vallen) Zowel in de muziek als in de poëzie een deinende beweging in een ritmisch patroon, die dikwijls op de toehoorder of cadens

cadens In het algemeen een akkoordverbinding met afsluitende werking. Men kent verschillende soorten cadensen, o.a. plagale cadens en authentieke Cadman, Charles Wakefield

Cadman, Charles Wakefield (1881-1946) Amerikaans componist, organist en muziekcriticus. Studeerde te Pittsburgh, waar hij bekendheid kreeg Caedmon

Caedmon Oudst bekende Angelsaksische dichter. Schreef zijn religieuze werken tussen 657 en 680 n.C. Slechts de 'Caedmon's hymn', een 6-regelig Caesarius van Heisterbach

Caesarius van Heisterbach (ca. 1180-na 1240) Duits (Latijns) schrijver. Hij studeerde te Keulen en trad in 1199 toe tot het cisterciënzerklooster Heisterbach café-chantant

café-chantant (Fr.) Koffiehuis waar een of meer artiesten de bezoekers vermaakten met zang- en muziekvoordrachten. Vooral in het 19e-eeuwse Frankrijk Caffarelli

Caffarelli (eig. Gaetano Majorano; 1710-1783) Italiaans zanger (castraat). Caffarelli werd ontdekt en opgeleid door de componist Pasquale Caffaro (Caffà, Melchiorre

Caffà, Melchiorre (1631-1667) Italiaans beeldhouwer, leerling van Ferrata, begaafd kunstenaar uit de barok. Een meesterwerk vormt zijn marmeren Cage, John

Cage, John (1912-1992) Amerikaanse componist, in de hedendaagse muziek één van de belangrijkste en meest controversiële figuren. Zijn experimenten Cage, Nicolas

Cage, Nicolas (geb. 1964; eigenlijk Nicholas Coppola) Amerikaans acteur. Na een rolletje onder zijn eigen naam in de exploitatiefilm 'Fast times at Cagney, James Francis

Cagney, James Francis (1899-1986) Amerikaans acteur. Werd bekend door zijn gangsterrol in de film 'The public enemy' (1931), die over de droog

Cagnola, Luigi

Cagnola, Luigi (1762-1833) Italiaans architect die een grote rol speelde in de neoclassicistische bouwactiviteit die in Milaan heerste in de napoleontische Cahn, Sammy

Cahn, Sammy (1913-1993) Amerikaans songwriter. Cahn werd beroemd door de vele liedjes die hij schreef voor o.a. Frank Sinatra, Dean Martin, Caillaud, Aristide

Caillaud, Aristide (geb. 1902) Frans schilder, die gedurende WO II in krijgsgevangenschap in Duitsland het schilderen als tijdverdrijf beoefende, maar Caillebotte, Gustave

Caillebotte, Gustave (1848-1894) Frans ingenieur en schilder, leerling van Bonat. Sloot zich aan bij de impressionisten en werd - dank zij zijn fort

Caille, Pierre Jules Louis Lucien Ghiselin

Caille, Pierre Jules Louis Lucien Ghiselin (geb. 1911) Belgisch beeldhouwer, decorateur en ceramist. Vervaardigde in opdracht van Henry van de Caillois, Roger

Caillois, Roger (geb. 1913) Frans essayist, antropoloog en filosoof. Zijn proza heeft meer de vorm van wijsgerige en sociologische uiteenzettingen Caine, Michael

Caine, Michael (eig. Maurice Micklewhite; geb. 1933) Engels filmacteur, wiens naam bekend werd na zijn rol als bebrilde cockney- crimineel in 'Alfie' Cain, James Mallahan

Cain, James Mallahan (1892-1977) Amerikaans romanschrijver, zeer beïnvloed door Hemingway. Debuteerde succesvol met 'The postman always Caisne, Henri de

Caisne, Henri de (1799-1852) Belgisch portret- en historieschilder; wilde in zijn stijl compromis vinden tussen romantische thematiek en classicistische calando

calando (muz.) Afnemen in geluidssterkte en tempo.

Caldara, Antonio

Caldara, Antonio (ca. 1670-1736) Italiaans componist. Na zijn studie was Caldara eerst werkzaam aan de San Marco, daarna te Rome, Wenen en Madrid Calderara, Antonio

Calderara, Antonio (1903-1978) Italiaans schilder, autodidact. Ging na een figuratieve periode in 1959 over op geometrisch-abstracte composities, Calderón de la Barca, Pedro

Calderón de la Barca, Pedro (1600-1681) Spaans toneelschrijver. Behoort naast Tirso de Molina en Lope de Vega tot de drie grootmeesters van het Calder, Alexander

Calder, Alexander (1898-1976) Amerikaans beeldend kunstenaar. Bekend door zijn beweegbare sculpturen van draad en metaal, die hij vanaf de jaren Caldwell, Erskine Preston

Caldwell, Erskine Preston (1903-1987) Amerikaans romanschrijver. Hoofdthema in zijn werk is het leven van de arme blanke in het Zuiden van de calembour

calembour (Fr.) Woordspeling of woordspel, berustend op klank- en betekenisverwantschap of gebaseerd op contaminatie. Voorbeelden: neomistschipper, calendarium

calendarium Lijst met de jaarlijkse gedachtenisvieringen van de martelaren van een kerk. Ook gebruikt als lijst van feestdagen van de heiligen en later Cale, John

Cale, John (geb. 1940) Brits (Welsh) popmusicus en producer. Valt op door zijn voorliefde voor lugubere en macabere ingrediënten in zijn muziek. Cale, J.J.

Cale, J.J. (geb. 1938) Amerikaans popzanger/gitarist. Zijn eerste lp, 'Naturally' (1972), was reeds van hoog niveau, maar hij kreeg pas groot succes Calila e Dimna

Calila e Dimna Van 1261 daterende Spaanse vertaling van een oorspronkelijk in het Sanskriet geschreven verzameling fabels uit India (Pantsjatantra

Calis, Pieter Gerrit

Calis, Pieter Gerrit (geb. 1936) Nederlands letterkundige. Hij redigeerde enige tijd de poëzieafdeling van De Gids en was van 1960-62 mederedacteur Callaert, Vranke

Callaert, Vranke Middel-Nederlands prozaïst uit de 14e eeuw, bekend door zijn vertalingen van een aantal Latijnse godsdienstige geschriften in de Callaghan, Morley Edward

Callaghan, Morley Edward (1903-1990) Canadees schrijver van romans en korte verhalen. Was samen met Ernest Hemingway, die hem tot schrijven Callahan, Harry

Callahan, Harry (geb. 1912) Amerikaans fotograaf en docent. Zijn zeer persoonlijk getinte werk is er vrijwel altijd op gericht de kijker aan het denken Callas, Maria

Callas, Maria (eig. Cecilia Sophia Anna Maria Kalogeropoulos; 1923-1977) Amerikaans zangeres van Griekse afkomst (dramatische coloratuursopraan). Callebaut, Peter

Callebaut, Peter (1916-1970) In België werkend (binnenhuis-)architect en industrieel vormgever van Britse nationaliteit. Leerling van zijn vader Ernest Callender, Red

Callender, Red (geb. 1918) Amerikaans jazzbassist en tubaspeler, een van de belangrijkste bassisten uit de swingperiode. Speelde in het orkest van Callery, Mary

Callery, Mary (geb. 1903) Amerikaans beeldhouwster. Studeerde in New York en Parijs, waar ze merkbaar invloed onderging van Picasso. Nam deel Callimachus

Callimachus (ca. 310-ca. 240 v.C.) Grieks geleerde en dichter. Kreeg van Ptolemaeus II Philadelphus een aanstelling aan de bibliotheek van Alexandrië, Callot, Jacques

Callot, Jacques (1592/3-1635) Frans graveur, etser en tekenaar. Verbleef van 1611-21 in Italië, o.m. aan het hof van Cosimo II te Florence, waar hij Calloway, Cabell (Cab)

Calloway, Cabell (Cab) (1907-1994) Amerikaans jazz-zanger en bandleider. Calloway was, met zijn flamboyante uiterlijk en extraverte manier van

Calò, Aldo

Calò, Aldo (geb. 1910) Italiaans beeldhouwer. Studeerde in Florence en nam deel aan tentoonstellingen in Venetië, Milaan en Rome. Na de Biennal

Calraet, Abraham van

Calraet, Abraham van (1642-1722) Nederlands schilder van landschappen, stillevens en portretten. Signeerde wel met A.C., hetgeen tot verwarring Calvino, Italo

Calvino, Italo (1923-1985) Italiaans schrijver, die algemeen beschouwd wordt als een van de belangrijkste naoorlogse Italiaanse auteurs en die ook Calvo Sotelo, Joaquín

Calvo Sotelo, Joaquín (geb. 1905) Spaans advocaat en toneelschrijver, sinds 1955 lid van de Real Academia Española. Zijn toneeloeuvre omvat zo

calypso (jazz)

calypso (jazz) West-Indische (Trinidad) liedkunst waarin vooral personen en politieke situaties op satirische wijze aan de kaak worden gesteld. Tekst camaïeu

camaïeu Betekent tweekleurige camee (wit op lichtbruine, blauwe of zwarte ondergrond); de term wordt gebruikt voor alle vormen van monochrome Camargo, Marie-Anne de Cupis de

Camargo, Marie-Anne de Cupis de (geboren te Brussel, 15-4-1710 - overleden te Parijs, 28-4-1770) Frans balletdanseres van Spaans-Italiaanse afkomst. Cambert, Robert

Cambert, Robert (ca. 1628-1677) Frans componist. Cambert was eerst organist aan de Saint-Honoré, maar begon daarna opera's te componeren, waarvan Cambiaso, Lucas

Cambiaso, Lucas (1527-1585) Italiaans schilder, een der laatste maniëristen, die in Rome beïnvloed werd door het werk van Tibaldi en Michelangelo, Camden Town Group

Camden Town Group Engelse kunstenaarsassociatie die bestond van 1910-1913 en vooral werd beïnvloed door de post-impressionisten. In versch

camee

camee Siervoorwerp, vervaardigd uit edelstenen, halfedelstenen (onyx of sardonyx) of schelpen (de helmslak of de roze vleugelslak), bestaande uit camera obscura (kunst)

camera obscura (kunst) Lichtdichte doos met aan de voorkant een klein gaatje en aan de binnenzijde van de achterwand een matglas. Voorloper van

Camera Obscura (lit.)

Camera Obscura (lit.) Titel van een in 1839 onder het pseudoniem Hildebrand door Nicolaas Beets gepubliceerde verzameling essays en novellen,

Camerata

Camerata Naam van een gezelschap dichters en musici te Florence, dat tegen het einde der 16e eeuw bijeenkwam ten huize van graaf Giovanni Bardi Cameron, David Young

Cameron, David Young (1865-1945) Schots landschapschilder en etser, opgeleid in Glasgow en Edinburg. Behoorde in 1890 tot de Glasgow Boys, Cameron, Julia Margaret

Cameron, Julia Margaret (1815-1879) Engels fotograaf; begon op 48-jarige leeftijd portretfoto's te maken van beroemde tijdgenoten als Tennyson Cami, Ben

Cami, Ben (geb. 1929) Belgisch dichter, behorend tot de groep experimentele dichters uit de jaren vijftig wier werk gepubliceerd werd in het tijdschrift Cammans, Jan Baptist

Cammans, Jan Baptist (1891-1976) Belgisch (Vlaams) toneelspeler. Speelde, met uitzondering van de periode 1940-47, van 1921-68 aan de Koninkl

Cammermans, Paul

Cammermans, Paul (eig. Leopold Josephus Paul Cammermans; geb. 1921) Belgisch (Vlaams) toneelspeler. Debuteerde bij de Koninklijke Vlaamse

Camoes, Luis Vaz de

Camoes, Luis Vaz de (ca. 1524-80) Een van de belangrijkste Portugese dichters. Camoes was in zijn tijd en nog lang daarna, voornamelijk bekend Campana, Dino

Campana, Dino (1885-1932) Italiaans dichter. Hij studeerde scheikunde, maar zijn onevenwichtig karakter bracht hem tot een zwervend bestaan, dat campanile

campanile Vrijstaande klokkentoren, rond, vierkant of meerzijdig. Voorbeelden: San Apollinare in Classe en San Apollinare Nuovo (10e eeuw) in Campbell, John Wood

Campbell, John Wood (1910-1971) Amerikaans fysicus en science-fiction-schrijver, wiens 'Who goes there?' (1938) een klassiek science fiction-griezelverhaal Campbell, Roy

Campbell, Roy (eig. Ignatius Roy Dunnachie; 1901-1957) Zuid-Arikaans dichter, woonde na 1918 voornamelijk in Zuid-Europa. Schreef hoofdzakelijk Campbell, Thomas

Campbell, Thomas (1777-1844) Schots dichter, bevriend met Byron en Walter Scott. Zijn werk omvat 'The pleasures of hope' (1799) en 'Gertrude Campendonck, Heinrich

Campendonck, Heinrich (1889-1957) Duits schilder, ontwerper van glasschilderingen en houtsnijder. Studeerde in Krefeld bij Thorn Prikker. Voeg

Campenhout, François van

Campenhout, François van (1779-1838) Belgisch componist. Was eerst violist aan de Brusselse Muntschouwburg, werd daarna operazanger. Vanaf Campen, Jacob van

Campen, Jacob van (1595-1657) Belangrijk Nederlands architect en schilder; studeerde in Italië, bij o.a. Palladio. Voerde de Hollands classicistische Campert, Jan Remco Theodoor

Campert, Jan Remco Theodoor (1902-1943) Nederlands dichter en schrijver, vader van Remco Campert. Was gehuwd met de actrice Joekie Broe

Campert, Remco Wouter

Campert, Remco Wouter (geb. 1929) Nederlands dichter en schrijver, zoon van Jan Campert. Behoorde als dichter tot de Vijftigers of Experimente

Campe, Joachim Heinrich

Campe, Joachim Heinrich (1746-1818) Duits pedagoog, taalonderzoeker en schrijver van kinderboeken. Sterk beïnvloed door de Franse filosoof Jean-

Camphuysen, Dirk Raphaëlsz.

Camphuysen, Dirk Raphaëlsz. (1586-1627) Nederlands dichter, zoon van een Gorkums chirurgijn. Hij kreeg eerst een opleiding tot schilder, maar Camphuysen, Govaert Dircksz.

Camphuysen, Govaert Dircksz. (1624-1672) Nederlands schilder van landschappen, portretten en boerenerven. Zijn werk is verwant aan dat van Campigli, Massimo

Campigli, Massimo (1895-1971) Italiaans schilder, die invloed onderging van tijdgenoten als Léger en Carrà, van het kubisme en van de Egyptische Campin, Robert

Campin, Robert (ca. 1378-1444) Zuid-Nederlands schilder; zou leermeester zijn geweest van Rogier van der Weyden. Van hem is geen enkel werk Campion, Jane

Campion, Jane (geb. 1954) Nieuw-Zeelands/Australisch filmregisseuse. Campions ouders zaten beiden in de showbizz. Ze studeerde schilderen, beeldhouwen Campion, Thomas

Campion, Thomas (1567-1619) Engelse arts, dichter, musicus en criticus. Het meest belangrijke deel van zijn oeuvre zijn de vijf delen liedteksten, Campi, Antonio

Campi, Antonio (ca. 1535-1591) Italiaans schilder, beeldhouwer, architect en schrijver uit Cremona en zoon van Galeazzo Campi, van wie hij ook Campi, Galeazzo

Campi, Galeazzo (ca. 1477-1536) Italiaans schilder en de eerste van een generatie renaissancekunstenaars uit Cremona. Waarschijnlijk leerling en Campi, Giulio

Campi, Giulio (ca. 1502-1572) Italiaans schilder, zoon van Galeazzo Campi, van wie hij ook leerling was, evenals van Giulio Romano. Was een zeer Campi, Vincenzo

Campi, Vincenzo (1536-1591) Italiaans schilder, zoon van Galeazzo C. en leerling van zijn broer Giulio C. Zijn heiligenportretten zijn weinig geïnspireerd. Campoamor y Campoosorio, Ramón de

Campoamor y Campoosorio, Ramón de (1817-1901) Spaans dichter die in zijn tijd zeer populair was, maar wiens werk nu burgerlijk aandoet. In Campra, André

Campra, André (1660-1744) Frans componist. Campra was koorknaap te Aix, studeerde bij Guillaume Poitevin en werd in 1678 tot priester gewijd. Campus, Peter

Campus, Peter (geb. 1937) Amerikaans kunstenaar die zich sinds 1969 bezighoudt met video. Zijn videoperformances zijn gericht op actieve deelname Camp, Lyon Sprague de

Camp, Lyon Sprague de (geb. 1907) Amerikaans auteur van populair-wetenschappelijke boeken, historische en SF-romans, op welk gebied hij het Camus, Albert

Camus, Albert (1913-1960) Frans filosoof, essayist, roman- en toneelschrijver die - aanvankelijk samen met Sartre, maar later in een afwijkende zin Camus, Marcel

Camus, Marcel (1912-1982) Frans filmregisseur, studeerde kunstgeschiedenis, maar ging na WO II naar de film. Na zijn eerste speelfilm 'Morte en Canaletto

Canaletto (1697-1768) Een van de bekendste Venetiaanse schilders uit de 18e eeuw. Vooral zijn stadsgezichten van Venetië waren in zijn tijd zeer cancan

cancan Snelle dans in tweekwartsmaat, die in het midden van de 19e eeuw in Frankrijk furore maakte. Aangezien de c. nogal acrobatische eisen stelde, canción

canción (Sp.: lied, gezang) Lyrisch gedicht met regelmatige strofen. Ook de naam van een gedicht met gelijke strofen van elflettergrepige en zevenlettergrepige cancioneiro

cancioneiro (Port.) Naam voor een uit de 16e eeuw stammende verzameling gedichten van Portugese dichters uit de Hoge Middeleeuwen, een periode cancionero

cancionero (Sp.: liederenbundel) Cancionero general de muchas y diversas obras de todos i los mas principales trovadores de España en lengua castellana

Candael, Karel

Candael, Karel (1883-1948) Belgisch componist, dirigent en muziekpedagoog. Candael studeerde aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium te Antwerpen Candida

Candida (geslacht van de familie Cryptococcaceae) Op gisten gelijkende schimmels die gewoonlijk leven in het maag-darmkanaal, in de vagina en op Canetti, Elias

Canetti, Elias (1905-1994) Duitstalig schrijver. Canetti was van Spaans-joodse afkomst. Hij studeerde chemie in Wenen en vluchtte na de Anschluss Caniglia, Maria

Caniglia, Maria (1905-1979) Italiaans operazangeres (dramatische sopraan). Caniglia studeerde te Napels en debuteerde in 1930 te Turijn. Nog hetzelfde Canilla, Franco

Canilla, Franco (geb. 1911) Italiaans beeldhouwer, die in 1952 bekendheid verwierf met zijn monument voor de onbekende politieke gevangene, da

Canina, Luigi

Canina, Luigi (1795-1856) Italiaans architect en archeoloog, meer onderzoeker dan scheppend kunstenaar. Uit zijn bouwkundige werk (zoals de heraanleg Cannabich, Johann Christian

Cannabich, Johann Christian (1731-1798) Duits componist. Cannabich studeerde bij Johann Stamitz en Niccolò Jommelli en werd in 1758 concertmeester Canne Meyer, Cornelia Anita (Cora)

Canne Meyer, Cornelia Anita (Cora) (geb. 1929) Nederlands zangeres (mezzosopraan) Canne Meyer was van 1951-59 verbonden aan de Nederlandse Canneel, Jean

Canneel, Jean (1889-1963) Vlaams beeldhouwer, die in expressionistische stijl beelden met een monumentaal karakter schiep, w.o. het oorlogsmonument cannelure

cannelure Verticale insnijding in een zuilschacht.

Canne, Rudolf Wilhelm

Canne, Rudolf Wilhelm (1870-1931) Nederlands (Fries) toneelschrijver. Zijn oeuvre week met name van voorafgaand werk af door meer psychologisc

Canogar, Rafael

Canogar, Rafael (geb. 1934) Spaans schilder, met Saura een der oprichters van de groep El Paso (1957). Schilderde aanvankelijk in abstract-expressionistische Canon Muratori

Canon Muratori Oudste thans bekende lijst van nieuwtestamentische boeken, waarschijnlijk rond 200 n.C. in Rome ontstaan. De in 1740 door L. Muratori canon (lit.)

canon (lit.) Lijst van algemeen erkende meesterwerken (bijv. de canon van de negen lyrische dichters: Alcman, Stesichorus, Ibycus, Simonides, Bacchylides, canon (muz.)

canon (muz.) Meerstemmige compositie in streng imiterende stijl. De door de eerste stem ingezette melodie wordt door de volgende stemmen nauwgezet Canonica, Luigi

Canonica, Luigi (1762-1844) Italiaans architect, gunsteling van Napoleon na diens kroning tot koning van Italië. In opdracht van hem ontwierp hij canonisatie

canonisatie Heiligverklaring. Opname van een werk in de canon van erkende meesterwerken.

Canossa

Canossa Kasteel in Noord-Italië, bij Reggio nell'Emilia, o.a. eigendom van gravin Mathilda van Toscane. Gedurende de investituurstrijd had de Duitse Canova, Antonio

Canova, Antonio (1757-1822) Italiaans neoclassicistisch beeldhouwer, maakte vooral portretten, beelden van mythologische figuren en grafmonumenten. Cano, Alonso

Cano, Alonso (1601-1667) Spaans beeldhouwer, architect en schilder, belangrijk vertegenwoordiger van de Andalusische barok, leerling van Juan canso

canso (canson) Lied waarin de troubadours de hoofse liefde bezongen. Zo zijn van de Oudoccitaanse minnezanger Bernard de Ventadorn (of Ventadour), cantabile

cantabile (muz.) Zangerig.

Cantares de gesta

Cantares de gesta (Sp.) Heldendichten.

cantate (lit.)

cantate (lit.) Dichtwerk van episch-lyrische aard, bestemd om te worden gezongen of daar de eigenschappen voor bezittend (voorbeeld: De zee van cantate (muz.)

cantate (muz.) Benaming voor een vocale compositie met instrumentale begeleiding, en wel voor een of meer solostemmen, voor koor of voor solostemmen Cantelli, Guido

Cantelli, Guido (1920-1956) Italiaans dirigent. Cantelli werd in 1954 benoemd aan de Scala te Milaan en was van 1951-56 dirigent van het Philharmonia canticum

canticum (Lat.) Gezongen gedeelte in de Romeinse komedie.

cantigas

cantigas Er zijn drie soorten liederen binnen de Galicisch-Portugese lyriek. De cantigas de amor (liefdesliederen) weerspiegelen de invloed en bewuste canto

canto (Lat.: cantare = zingen) 1 Onderdeel van een groot verhalend werk in dichtvorm. De canto's komen in vorm met elkaar overeen. Bekende voorbeelden cantor

cantor (lett.:zanger) In de christelijk-Latijnse liturgie de naam voor degene die solistische passages zong en de melodie intoneerde. Deze betekenis heeft Cantor, Eddie

Cantor, Eddie (eig. Edward Israel Iskowitz; 1892-1964) Amerikaans revueartiest en filmacteur. Zijn merkwaardig hoge stemgeluid en zijn komische Cantré, Jan-Frans

Cantré, Jan-Frans (1886-1931) Belgisch (Vlaams) houtsnijder, tekenaar en schilder. Vormde met zijn broer Jozef, Frans Masereel, Joris Minne en Cantré, Jozef

Cantré, Jozef (1890-1957) Vlaams beeldhouwer en graficus, wiens eerste expressionistische werk invloeden toonde van Meunier en Minne; later ko

cantus firmus

cantus firmus In de muziek een vaste melodie, oorspronkelijk ontleend aan het gregoriaans, later ook vaak een wereldlijke melodie, die als onveranderlijk canzone

canzone Oorspronkelijk een Provençaalse dichtvorm, waarvan de bij deze vorm behorende muziek zich in de 16e eeuw als zelfstandig instrumentaal canzonetta

canzonetta Uit de late 16e en 17e eeuw stammend, luchtig zangstuk, dat dikwijls het karakter van een danslied heeft. De canzonetta ontstond in Italië Capa, Robert

Capa, Robert (= André Friedman; 1913-1954) Amerikaans fotograaf; verwierf faam als oorlogscorrespondent in de Spaanse Burgeroorlog. Fotografeerde Capecchi, Renato

Capecchi, Renato (1923-1998) Italiaans operazanger (basbariton). Na zijn studie begon Capecchi als concertzanger en debuteerde pas in 1949, in Capella, Martianus Minneus Felix

Capella, Martianus Minneus Felix Uit Afrika afkomstig Latijns auteur, die omstreeks 400 n.C. in Carthago woonde. Van hem verscheen 'De nuptiis Cape, Safford

Cape, Safford (geb. 1906) Amerikaans/Belgisch dirigent en muziekhistoricus. Cape vestigde zich in 1925 te Brussel, waar hij studeerde bij Raymond capita selecta

capita selecta (Lat.: uitgezochte hoofdstukken) Essentiële gedeelten uit een werk; bloemlezing.

Capitano, Il

Capitano, Il Toneelfiguur uit de commedia dell'arte, het type van de snoevende, maar in wezen laffe soldaat.

Capitool (VS)

Capitool (VS) In het Capitool in Washington DC (VS) vergadert het Amerikaanse Congres. Het is gebouwd naar het ontwerp van de amateur-architect Caplet, André

Caplet, André (1879-1925) Frans componist en dirigent. Studeerde aan het Parijse conservatorium en behaalde in 1901 de Prix de Rome. Was dirigent Capogrossi, Giuseppe

Capogrossi, Giuseppe (1900-1972) Italiaans schilder, in wiens werk de invloed van Carrà en Picasso is te herkennen. In het naoorlogse klimaat evolueerde Capote, Truman

Capote, Truman (1924-1984) Amerikaans schrijver. Capote behoort tot de groep Amerikaanse auteurs uit het zuiden van de VS die na de Tweede Cappelle, Jan van de

Cappelle, Jan van de (1626-1679) Nederlands schilder en etser, die een grote lakenververij had. Was leerling van Simon de Vlieger. Zijn rivier- en Cappello, Carmelo

Cappello, Carmelo (geb. 1912) Italiaans beeldhouwer die in zijn abstracte sculpturen vooral natuurelementen uitbeeldt, o.a. 'Tempesta' (1956; Middelheim, Cappuccilli, Piero

Cappuccilli, Piero (geb. 1930) Italiaans operazanger (bariton). Hij debuteerde in 1957 aan het Teatro Nuovo te Milaan, waar hij spoedig ook aan de Capra, Frank

Capra, Frank (1897-1991) Amerikaans filmregisseur. Capra was een van de grote Hollywoodregisseurs uit de jaren dertig en veertig en maakte een capriccio

capriccio (Italiaans: gril) In de vroege 16e eeuw de benaming voor zangstukken in madrigaalstijl, in de late 16e en 17e eeuw naam van een instrumentaal captatio benevolentiae

captatio benevolentiae (Lat.) Het inroepen van de welwillende aandacht door een redenaar; wending om een toegevende beoordeling te verwerven.

Capucine

Capucine (1928-1990) (eig. Germaine Lefebvre) Frans filmactrice. Capucine was in de jaren vijftig een van de bekendste mannequins van Parijs, een caractere

caractere Uit de 19e eeuw afkomstige balletstijl, waarbij aan de klassieke techniek aangepaste volksdansen worden uitgevoerd, of traditonele, komische Caran d'Ache

Caran d'Ache (Russ.: karandas' = potlood; eig. Emmanuel Poiré; 1859-1909) Russisch-Frans karikaturist en illustrator. Tekende voor vele kranten Carasso, Federico Antonio

Carasso, Federico Antonio (1899-1969) Italiaans beeldhouwer, vanaf 1932 werkzaam in Nederland. Bekend door zijn grote monumenten, o.a. het Caratti, Francesco

Caratti, Francesco (= Karrate, Caratz; gest. 1679) Italiaans architect. Vestigde zich in 1652 te Praag, waar hij een belangrijk vertegenwoordiger van Caravaggio, Michelangelo Merisi da

Caravaggio, Michelangelo Merisi da (1573-1610) Italiaans schilder, onderscheidde zich van zijn in maniëristische trant werkende tijdgenoten. Karakteristiek

caravaggisten

caravaggisten Hoewel Caravaggio zelf geen leerlingen heeft opgeleid, was zijn werk van grote invloed op een aantal schilders in de eerste helft van Carax, Léos

Carax, Léos (Alexander Oscar Dupont; geb. 1961) Frans filmregisseur, filmacteur en scenarioschrijver. Carax maakte op tweeëntwintigjarige leeftijd Cara, Marco

Cara, Marco (2e helft 15e eeuw-na 1525) Italiaans componist, vermoedelijk van 1495-1525 in dienst der familie Gonzaga. Cara is een der grote me

Carco, Francis

Carco, Francis (= François Marie Alexandre Carcopino-Tusoli; 1886-1958) Frans schrijver, die het leven in het Parijse Montmartre, Pigalle en Quartier Cardarelli, Vincenzo

Cardarelli, Vincenzo (1887-1959) Italiaans dichter, samen met o.m. Riccardo Bacchelli en Emilio Cecchi oprichter van het literaire tijdschrift La Ronda Cárdenas, Augustin

Cárdenas, Augustin (geb. 1927) Cubaans beeldhouwer en schilder. Na zijn studie in Havana werkte hij tot 1953 in de academische traditie. Maakte Cardena, Michel

Cardena, Michel (geb. 1934) In Nederland werkend kunstenaar, maker van tekeningen, performances en vooral videokunst met als steeds terugkerende Cardew, Cornelius

Cardew, Cornelius (geb. 1936) Engels componist. Cardew studeerde aan de Royal Academy of Music te Londen (1953-57) en van 1957-58 bij Gott

Cardiff, Jack

Cardiff, Jack (geb. 1914) Brits cameraman en regisseur. Begon in de film als kinderacteur en later camera-assistent. In dienst van de productiemaatschappij Cardinale, Claudia

Cardinale, Claudia (geb. 1939) Italiaans filmactrice, geboren in Tunesië. Begon carrière met het winnen van een schoonheidswedstrijd. Zij speelde Carducci, Giosuè

Carducci, Giosuè (1835-1907) Italiaans letterkundige, senator vanaf 1890. Bezigde in zijn poëzie vele klassieke vormen; was een meeslepend spreker Carducci, Vincenzo

Carducci, Vincenzo (ook: Vincenzo Carducci; 1578-1638) Italiaans schilder. Overgangsfiguur van maniërisme naar barok. Ging in 1585 naar Spanje. Carducho, Vicente

Carducho, Vicente (1890-1957) Vlaams beeldhouwer en graficus, wiens eerste expressionistische werk invloeden toonde van Meunier en Minne; later Carelsen, Fie

Carelsen, Fie (eig. Sophia de Jong; 1890-1975) Nederlands actrice. Debuteerde in 1908 bij het gezelschap van Louis Chrispijn sr. in Nederlands-Indië. Carey, Mariah

Carey, Mariah (New York) Amerikaanse zangeres. Meisje met een uitzonderlijk lenige stem, dat begin jaren negentig de Amerikaanse hitladders beklom Carey, Peter

Carey, Peter (geb. 1943) Australisch schrijver en reclamevakman, wiens eerste bundel absurdistische, surrealistische verhalen, `The fat man in history', Carey, Thomas (Papa Mutt)

Carey, Thomas (Papa Mutt) (1892-1948) Amerikaans jazztrompettist. Speelde te New Orleans bij Kid Ory's Brown Skinned Babies (1914) en in de Carigiet, Alois

Carigiet, Alois (1902-1986) Zwitsers schilder en grafisch ontwerper, begon zijn loopbaan als decor- en reclameschilder. Vanaf 1933 maakte hij decorontwerpen, Caris, Nathalie

Caris, Nathalie (geboren te Ottowa 4-1-1963): Canadese danseres, sinds 1981 in dienst bij Het Nationale Ballet waar zij alle rangen doorliep en als Carlier, Charles

Carlier, Charles (geb. 1916) Belgisch architect; stichtte met anderen in 1944 de EGAU (Études de Groupe de l'Architecture et de l'Urbanisme), een Carlier, Libera

Carlier, Libera (geb. 1926) Belgisch scheepskapitein, loods en schrijver. De zee en het leven op zee beheersen zijn geëngageerd en sociaal bewogen Carlino, Lewis John

Carlino, Lewis John (geb. 1932) Amerikaans toneelschrijver. Hij schrijft voornamelijk eenakters en ontving voor zijn werk enige literaire prijzen. Daarnaast Carlisky, Alberto

Carlisky, Alberto (geb. 1914) Argentijns beeldhouwer; was eerst als journalist en cineast werkzaam. In 1952 kwam hij naar Parijs en werkte daar in Carlson, Carolyn

Carlson, Carolyn (geboren te Oakland 7-3-1943): Amerikaanse danseres en choreografe. Studeerde o.a. bij Alwin Nikolais in New York en kreeg bekendheid carmagnole

carmagnole Wilde en oproerige dans in snelle 6/8-maat, ontstaan ten tijde van de Franse Revolutie; eigenlijk een variant op de farandole. De carmagnole Carman, William Bliss

Carman, William Bliss (1861-1929) Canadees dichter, vanaf 1888 woonachtig in de VS. Zijn frisse, met jeugdig elan geschreven natuurlyriek in 'Low Carmen (dichtk.)

Carmen (dichtk.) Lied of gedicht, vooral lyrisch gedicht; ook wel deel van een gedicht of vers. In de muziek de bovenstem die het gedicht voordroeg.

Carmen (lit./opera)

Carmen (lit./opera) Titel van een in 1845 door de Franse auteur Prosper Mérimée geschreven novelle, waarin het Spaanse zigeunermeisje Carmen Carmichael, Hoagy

Carmichael, Hoagy (1899-1981) Amerikaans pianist, zanger en componist. Werkte in de jaren twintig met jazzmusici als de Dorsey Brothers en Louis Carmiggelt, Simon Johannes

Carmiggelt, Simon Johannes (1913-87) Nederlands schrijver, bekend geworden door zijn dagelijkse cursiefje onder het pseudoniem Kronkel in het Carmina Burana

Carmina Burana (Lat.: carmina = gedichten) Omstreeks 1200 samengestelde verzameling Latijnse en Duitse vagantenliederen, genoemd naar de vin

Carmina Cantabrigiensia

Carmina Cantabrigiensia Verzameling van 49 Latijnse liederen uit de 10e en 11e eeuw: geestelijke en wereldlijke sequensen, hoflyriek, grappige v

Carney, Harry Howell

Carney, Harry Howell (1910-1974) Amerikaans jazzklarinettist en -saxofonist. Kwam al in 1926 bij het orkest van Duke Ellington. Bleef daar tot zijn Carné, Marcel

Carné, Marcel (1909-1996) Frans filmregisseur. Carné begon zijn loopbaan als assistent van Jacques Feyder en René Clair. In 1936 ging hij samenwerken Carnoy, Albert Joseph

Carnoy, Albert Joseph (1878-1961) Belgisch taalkundige en politicus. Studeerde Romaanse en klassieke letteren en doceerde te Leuven en in de V

carol

carol Tot ca. 1550 meerstemmig refreinlied op een willekeurige tekst met als rijmschema a a a b. Halverwege de 16e eeuw verdween zowel dit schema Carol, Martine

Carol, Martine (eig. Marie Louise Jeanne Mourer; 1922-1967) Frans filmspeelster, bekend geworden door films als 'Caroline chérie' (1950), 'Lucrezia Caron, Leslie

Caron, Leslie (geb. 1931) Frans-Amerikaans actrice en danseres. In Boulogne-Billancourt geboren dochter van een Franse vader en een Amerikaanse Caroso, Fabritio

Caroso, Fabritio (Sermoneta) (geboren ca. 1535 - overleden ca. 1605): Italiaans dansmeester van de Romeinse adel en auteur van twee van onze beste Carossa, Hans

Carossa, Hans (1878-1956) Duits schrijver. Hij studeerde voor arts, was in WO I uit vrije wil legerarts aan het front en praktizeerde later in München Caro, Annibale

Caro, Annibale (1507-1566) Italiaans schrijver, werkzaam te Florence en Rome. Bekend geworden door de komedie 'Gli straccioni' (De schamelen, Caro, Anthony

Caro, Anthony (geb. 1924) Brits beeldhouwer, voor de moderne beeldhouwkunst van belang om de volledig abstracte, geheel gekleurde sculpturen, Caro, Miguel Antonio

Caro, Miguel Antonio (1843-1909) Conservatief Colombiaans staatsman, letterkundige en dichter. Na een politieke carrière (presidentschap 1894-98) Caro, Rodrigo

Caro, Rodrigo (1573-1647) Spaans schrijver. Hij werd tot priester gewijd, maar was tevens praktizerend advocaat. Zijn eigenlijke belangstelling ging Carpaccio, Vittore

Carpaccio, Vittore (1455 of 1465-1526) Italiaans schilder, werkzaam in Venetië. Leerling van Gentile Bellini. Karakteristiek: de anekdotische werkwijze Carpe diem

Carpe diem (Lat.: pluk de dag) Op zijn gemak genieten. Naar Horatius, Oden I,11,8.

Carpeaux, Jean Baptiste

Carpeaux, Jean Baptiste (1827-1875) Frans beeldhouwer. Beroemd door zijn naturalistische stijl, die afweek van de academische tradities. Maakte

Carpenter, Edward

Carpenter, Edward (1844-1929) Engels dichter en prozaschrijver. Hij ontving de wijding tot geestelijke, maar trad later uit de Kerk en trok zich in Carpenter, John Alden (film)

Carpenter, John Alden (film) (geb. 1948) Amerikaans filmregisseur. Carpenter maakte als kind al korte speelfilmpjes. Zijn vader, een violist, leerde

Carpenter, John Alden (muziek)

Carpenter, John Alden (muziek) (1876-1951) Amerikaans componist. Carpenter studeerde o.a. bij Elgar en had in 1915 groot succes met zijn orkestsuite Carpentier, Alejo

Carpentier, Alejo (1904-1984) Cubaans schrijver van Russisch-Franse afkomst, verbleef in zijn jeugd enige tijd in Parijs, waar hij de invloed van de Carracci, familie

Carracci, familie Italiaanse familie van schilders, etsers en graveurs, afkomstig uit Cremona, werkzaam in Bologna en Rome, die zich losmaakte van Carradine, David

Carradine, David (geb. 1940) Amerikaans acteur, zeer bekend geworden door de televisieserie 'Kung Fu'. Hij speelde voorts in de films 'Death race Carradine, John

Carradine, John (1906-1988) (eig. Carradine, Richmond Reed) Amerikaans filmacteur. In de jaren dertig begon Carradine aan een loopbaan als filmacteur. Carrà, Carlo

Carrà, Carlo (1881-1966) Italiaans schilder en graficus; ondertekende in 1909 mede het Futuristisch Manifest. Na 1916 een der belangrijkste vertegenwoordigers Carreño de Miranda, Juan

Carreño de Miranda, Juan (1614-1685) Spaans schilder, beschermeling van Velázquez. In 1669 hofschilder van Filips IV. Zijn talrijke portretten Carreras, José Maria

Carreras, José Maria (geb. 1946) Spaanse zanger (tenor). Studeerde o.a. bij Jaime Francesco Puig aan het Conservatorium in Barcelona en debuteerde Carrey, Jim

Carrey, Jim (James Eugene Carrey; geb. 1962) Canadees/Amerikaans komiek en acteur. Trad vanaf zijn vijftiende jaar op als 'stand-up comedian'. Speelde Carré, John le

Carré, John le (eig. David John Moore Cornwell; geb. 1931) Brits auteur van spionageromans waarin afgerekend wordt met alle valse romantiek en

Carré, Oscar

Carré, Oscar (1846-1911) Nederlands circusdirecteur. Liet in Amsterdam aan de Amstel het stenen Circus Carré bouwen, dat op 2 december 1887 Carriera, Rosalba

Carriera, Rosalba (1675-1757) Italiaans schilder. Tekende aanvankelijk patronen voor kantwerk. Bekend door haar miniaturen, vooral portretten, in Carrière, Eugène

Carrière, Eugène (1849-1906) Frans schilder en lithograaf, vertegenwoordiger van de Romantiek. Schilder van religieuze voorstellingen, familietaferelen Carrière, Jean-Claude

Carrière, Jean-Claude (geb. 1931). Frans scenarioschrijver. Co-regisseerde aan het begin van de jaren zestig twee korte films met Pierre Etaix. Schreef Carrillo y Sotomayor, Luis de

Carrillo y Sotomayor, Luis de (1582/83-1610) Spaans dichter. Hij schreef een aantal briljante sonnetten, die evenwel door een eigen woordgebruik Carrió de la Vandera, Alonso

Carrió de la Vandera, Alonso (1715-na 1778) Spaans schrijver. Hij ging als administrateur in 1735 naar México, maar vestigde zich al spoedig in Carroll, Lewis

Carroll, Lewis (pseud. van Charles Lutwidge Dodgson; 1832-1898) Engels wiskundige en logicus. Carroll schreef een aantal werken die tot de meest Carroll, Madeleine

Carroll, Madeleine (Marie-Madeleine Bernadette O'Carroll; 1906-1987) Brits- Amerikaans filmactrice. Madeleine Carroll werkte als lerares en model Carr, John Dickson

Carr, John Dickson (1906-1977) Amerikaans schrijver van detectiveromans (ca. 75). Carr is de onbetwiste meester van het onmogelijke, in het bijzonder cartel

cartel (ook: cartoucheklok) Wandklok waarvan de contouren op een wapenschild lijken. Sinds Lodewijk XIV in de mode. Uitgevoerd met fraaie ornamenten Carter Family, The

Carter Family, The Amerikaanse zanggroep, bestaande uit Alvin Pleasant C., zijn vrouw Sara C. en haar zuster Maybelle C. Tussen 1927 en 1940 Carter, Angela

Carter, Angela (l940-1992) Brits schrijfster. Angela Carter, wier werk verwantschap vertoont met dat van Edgar Allan Poe, debuteerde in 1965 met Carter, Bennett Lester (Benny)

Carter, Bennett Lester (Benny) (geb. 1907) Amerikaans jazztrompettist en -saxofonist. Leidde in de jaren dertig diverse bands. Vestigde zich in het Carter, Elliott Cook, jr. [Elliott]

Carter, Elliott Cook, jr. [Elliott] (geb. 1908) Amerikaans componist. Studeerde Engels en muziek aan de Harvard University (1926-32) en vervolgens Carter, John Wallace

Carter, John Wallace (1929-1991) Amerikaans jazzklarinettist. Carter behoorde tot de voornaamste vertegenwoordigers van de West Coast jazz av

Carter, Ronald Levin (Ron)

Carter, Ronald Levin (Ron) (geb. 1937) Amerikaans jazzbassist. Speelde o.a. met Cannonball Adderley en Eric Dolphy (begin jaren zestig). Maakte Cartier-Bresson, Henri

Cartier-Bresson, Henri (geb. 1908) Frans fotograaf. Leverde opmerkelijke prestaties op het gebied van de reportagefotografie. Oprichter (samen met cartoon

cartoon (It.: cartone = karton) Humoristische tekening, al dan niet bedoeld om personen/situaties aan de kaak te stellen.

cartouche (kunst)

cartouche (kunst) (It.: cartoccio = opgerold papier) Oorspronkelijk een blad of schild met inscriptie of opschrift, met versieringen en krullen omlijst. Caruso, Enrico

Caruso, Enrico (1873-1923) Italiaans operazanger (tenor). Caruso debuteerde in 1894 in Napels aan het Teatro Nuovo, maar kreeg pas bekendheid Carver, Raymond

Carver, Raymond (1938-1988) Amerikaans schrijver, vooral bekend geworden door zijn korte verhalen, die in een uiterst eenvoudige taal vaak wanhopige Cary, Joyce

Cary, Joyce (1888-1957) Opmerkelijk Engels auteur die pas laat begon met schrijven en in zijn werk karakters en thema's ontwikkelde die steeds weer Casadesus, familie

Casadesus, familie Franse familie van musici, te beginnen met François Louis Casadesus (1870-1954), dirigent en componist. Hij was een der oprichters Casadesus, Robert Marcel

Casadesus, Robert Marcel (1899-1972) Frans pianist en componist. Robert Casadesus, een neef van dirigent en componist François Louis Casadesus Casals, Pablo

Casals, Pablo (1876-1973) Spaans cellist en dirigent. Casals studeerde in Madrid, werd in 1895 cellist aan de Parijse Opéra. In 1899 debuteerde hij Casanova di Seingalt, Giacomo Girolamo

Casanova di Seingalt, Giacomo Girolamo (1725-1798) Italiaans schrijver en avonturier. Hij was de talentvolle telg van een theaterfamilie, maar Casa, Giovanni della

Casa, Giovanni della (1503-1556) Italiaans schrijver, in 1534 tot priester gewijd, vanaf 1544 aartsbisschop van Benevento en sinds 1555 geheim staatssecretaris Casa, Lisa della

Casa, Lisa della (geb. 1921) Zwitsers zangeres (sopraan). Casa studeerde te Bern en Zürich en werd na haar debuut in 1947 door de Weense Staats

cascade (kunst)

cascade (kunst) Kunstmatige of natuurlijke kleine waterval. Ook reeks van watervallen, voorkomend op terrasvormige heuvels (o.a. in de tuin van Cascella, Andrea

Cascella, Andrea (geb. 1920) Italiaans beeldhouwer. Werkte aanvankelijk met zijn broer Pietro (geb. 1921) in Rome aan keramiekreliëfs. Na 1949 Casella, Alfredo

Casella, Alfredo (1883-1947) Italiaans componist, pianist en dirigent. Casella studeerde aan het Parijse conservatorium o.a. bij Fauré en was daarna Cash, Johnny

Cash, Johnny (geb. 1932) Amerikaans country & western-zanger, gitarist en songwriter. Zijn succes begon in het midden van de jaren vijftig met o.Casona, Alejandro

Casona, Alejandro (eig. Alejandro Rodríguez Alvares; 1900-1965) Spaans toneelschrijver. Hij studeerde voor onderwijzer te Murcia en werd in 1928 Casorati, Felice

Casorati, Felice (1886-1963) Italiaans schilder, die zijn opleiding kreeg te Padua (rechten en muziek), Napels en Verona. In zijn vroege periode werd Cassadó, Gaspar

Cassadó, Gaspar (1897-1966) Spaans violoncellist en componist. Cassadó was een leerling van Pablo Casals. Hij maakte vele concertreizen en was

Cassandre

Cassandre (Adolphe Jean-Marie Mouron; 1901-1968) Frans schilder, graficus en decorontwerper. Bekend wegens zijn gestileerde affiches, o.m. voor cassation

cassation Meerdelig orkeststuk uit de 18e eeuw, dat overeenkomst vertoont met divertimento en serenade, maar losser van vorm en beknopter van omvang Cassatt, Mary Stevenson

Cassatt, Mary Stevenson (1845-1926) Amerikaans schilder en grafisch kunstenaar; studeerde in Chicago, later in Parijs, waar zij zich in 1877 op

Cassavetes, John

Cassavetes, John (1929-1989) Amerikaans acteur en filmregisseur. Cassavetes was aanvankelijk vooral bekend als acteur in films als 'The killers' Cassée, Dick

Cassée, Dick (geb. 1931) Nederlands beeldend kunstenaar, vooral graficus. Beeldmiddelen als autonome gegevens nemen bij hem belangrijke plaats Cassel, Jean-Pierre

Cassel, Jean-Pierre (geb. 1932) Frans toneel- en filmspeler, bovendien zeer populair als entertainer. Tot zijn films behoren 'Les jeux d'amour' (1960), cassettenplafond

cassettenplafond Zoldering met verdiepte panelen tussen elkaar kruisende balken. Oorspronkelijk toegepast in de Romeinse bouwkunst. Werd beschilderd, Cassiodorus, Flavius Magnus Aurelius

Cassiodorus, Flavius Magnus Aurelius (ca. 490-583) Romeins (Latijns) staatsman en schrijver. Bekleedde vele jaren belangrijke officiële ambten, Cassola, Carlo

Cassola, Carlo (1917-1987) Italiaans schrijver, debuteerde in 1942 met de prozagedichten 'Alla periferia' en 'La Visita'. Met 'Il taglio del bosco' (1949) Casson, Sir Hugh Maxwell

Casson, Sir Hugh Maxwell (geb. 1910) Engels architect, stedenbouwkundige en publicist. Studeerde te Cambridge en Athene. Doceerde aan het Royal cast

cast Aan de filmwereld ontleende Engelse term, waaronder men de rolbezetting verstaat. Ervan afgeleid is het begrip casting, d.w.z. het aanwerven (castagnetten

castagnetten Twee door een koordje verbonden schelpvormige kleppers, vooral gebruikt in Spanje als begeleidingsinstrument bij sommige dansen. Castagno, Andrea del

Castagno, Andrea del (eig. Andrea di Bartolo; ca. 1422-1457) Italiaans schilder, vertegenwoordiger van de vroege Florentijnse renaissance. Beroemd Castaneda, Carlos

Castaneda, Carlos (ca. 1926-1998) Amerikaans romanschrijver. Introduceerde een nieuw genre binnen de roman, te omschrijven als antropologisch-Castanheda, Fernao Lopes de

Castanheda, Fernao Lopes de (ca. 1500-1559) Portugees kroniekschrijver. Hij was de zoon van een ambtenaar en volgde zijn vader in 1528 naar Castel del Monte

Castel del Monte Burcht nabij Andria in de Italiaanse landstreek Apulië. Gebouwd omstreeks 1240 als jachtslot voor de Duitse keizer Frederik II (Castel Gandolfo

Castel Gandolfo Dorp in de Italiaanse regio Lazio aan het Meer van Albano; ca. 7000 inw.. Zomerresidentie van de pausen, met een sterrenwacht. Castelar y Ripoll, Emilio

Castelar y Ripoll, Emilio (1832 - 1899) Spaans politicus, historicus, schrijver en redenaar. Als hoogleraar werd hij om politieke redenen ontslagen. Castellani, Enrico

Castellani, Enrico (geb. 1930) Italiaans beeldend kunstenaar; onderhield contacten met de groepen Nul en Zero. Maakt monochrome schilderijen, waarvan Castellanos, Julio

Castellanos, Julio (1905-1947) Mexicaans schilder en lithograaf, die zijn opleiding kreeg aan de Academie van San Carlos. Alvorens zijn eigen stijl Castelli, Alfio

Castelli, Alfio (geb. 1917) Italiaans beeldhouwer. Studeerde in Florence en Rome; leerling van Manzu. Zijn figuratieve beelden stellen bijna altijd p

Castelli, Luciano

Castelli, Luciano (geb. 1951) Zwitsers beeldend kunstenaar. Aanvankelijk performances, later nieuw-expressionistische schilderkunst met vaak als Castelnuovo-Tedesco, Mario

Castelnuovo-Tedesco, Mario (1895-1968) Italiaans componist, leerling van Ildebrando Pizzetti. Aangezien hij van joodse afkomst was, emigreerde Castelvetro, Lodovico

Castelvetro, Lodovico (1505-1571) Italiaans schrijver en filosoof. Na in 1555 bij verstek ter dood veroordeeld te zijn op beschuldiging van moord, Castiglione, Baldassare

Castiglione, Baldassare (1478-1529) Italiaans edelman, diplomaat en schrijver (Italiaans en Latijn). Verbleef aan het hof van de hertogen van Urbino, Castiglione, Enrico

Castiglione, Enrico (geb. 1914) Italiaans architect, vooral bekend om zijn bijzondere ontwerpen voor het Centraal Station in Napels (1954) en voor Castiglione, Giovanni Benedetto

Castiglione, Giovanni Benedetto (Il Grechetto; ca. 1610-1665) Italiaans schilder, tekenaar en etser, die in Genua, Venetië en Rome werkte; leerling Castiglioni, Niccolò

Castiglioni, Niccolò (geb. 1932) Italiaans componist en pianist. Studeerde tot 1953 aan het Milanese Conservatorium en daarna aan het Mozarteum Castilho, António Feliciano de

Castilho, António Feliciano de (1800-1875) Portugees dichter. Hoewel hij vanaf zijn zesde jaar blind was, ontplooide hij grote literaire activiteiten Castillejo, Cristóbal de

Castillejo, Cristóbal de (1490?-1550) Spaans dichter. Op zeer jeugdige leeftijd werd hij page van Ferdinand van Aragón, verbleef daarna tien jaar Castillo Solórzano, Alonso de

Castillo Solórzano, Alonso de (1584-1648) Spaans schrijver van novellen en schelmenromans, twee voor die tijd nieuwe genres. Het best zijn de novellen

Castillo, Hernando del

Castillo, Hernando del Spaans literator uit het einde der 15e en het begin der 16e eeuw, samensteller van de beroemde bloemlezing 'Cancionero general casting

casting Het werpen van een kunstvlieg met een hengel op een baan met een lengte van 100 m en een breedte van 50 m. Wedstrijden omvatten negen castraat

castraat Zanger die t.g.v. castratie op jeugdige leeftijd zijn jongensstem heeft behouden. Vooral geliefd in de 18e eeuw. Meestal waren het voormalige Castro Alves, Antônio Frederico de

Castro Alves, Antônio Frederico de (1847-1871) Braziliaans dichter, wiens vroege dood en sociale betrokkenheid hem tot een der populairste Braziliaanse Castro e Almeida, Eugénio de

Castro e Almeida, Eugénio de (1869-1944) Portugees dichter. Een bezoek aan Parijs in 1889 bracht hem in contact met het Franse symbolisme, waardoor Castro, Rosalía de

Castro, Rosalía de (1837-1885) Spaans dichteres. Zij debuteerde met de bundels 'Flor' (1857) en 'A mi madre' (1863), die qua inhoud vooruitlopen Catalaans

Catalaans Tot de Romaanse talen behorende, uit het vulgair Latijn voortgekomen taal. Het Catalaans wordt gesproken in Noordoost-Spanje, in een Catalani, Alfredo

Catalani, Alfredo (1854-1893) Italiaans componist. Catalani studeerde aan de conservatoria te Parijs en Milaan, in welke laatste plaats hij in 1890 Ponchielli Catalani, Angelica

Catalani, Angelica (1780-1849) Italiaanse zangeres (coloratuursopraan). Na haar debuut te Venetië in 1795 werd zij snel bekend en maakte als operazangeres catalectisch

catalectisch (Gr.) Dichtregel waarvan de laatste voet onvolledig is.

catastrofe (toneel)

catastrofe (toneel) (Gr.: wending, keerpunt) Volgens het aristotelisch model de fase in de tragedie die volgt op de peripetie (omslag); de ontknoping catch

catch Engelse naam voor een drie- of meerstemmige canon op een vrijmoedige tekst, die door het canonisch effect vaak gedurfde woordspelingen of Cate, Hendrik Gerrit ten

Cate, Hendrik Gerrit ten (1803-1856) Hollands schilder van portretten, landschappen, bloemen en stadsgezichten bij maanlicht. Hij was een leerlin

Cate, Ritsaert ten

Cate, Ritsaert ten (geb. 1938) Nederlands toneelleider. Startte in 1962 in een verbouwde boerderij te Loenersloot het theater Mickery. Hoewel het catharsis (lit.)

catharsis (lit.) (Gr.: reiniging) Door Aristoteles ingevoerd begrip ten aanzien van de tragedie, voorkomend in hoofdstuk zes van zijn 'Poetica'. Het is cathedra

cathedra Zetel van een bisschop, in vroeg-christelijke kerken tegen absismuur. De eigen kerk waarin de zetel een permanente plaats heeft, heet kathedraal.

Cathérine, Philip

Cathérine, Philip (geb. 1942) Belgisch jazzgitarist. Speelde o.a. met violist Jean Luc Ponty en richtte in 1973 met saxofonist Charlie Mariano de jazzrock-Cather, Willa Sibert

Cather, Willa Sibert (1873-1947) Amerikaans dichteres, journaliste en prozaschrijfster. Was van 1905-12 redactrice van het tijdschrift McClure's. V

Catlett, Big Sid

Catlett, Big Sid (1910-1951) Amerikaans jazzdrummer, een van de belangrijkste drummers uit het swingtijdperk. Speelde achtereenvolgens bij Benny Cats, Jacob

Cats, Jacob (1577-1660) Nederlands staatsman en moralistisch volksdichter. Studeerde rechten, werd in 1603 stadsadvocaat te Middelburg, van welke Cats, The

Cats, The Nederlandse popgroep, opgericht in 1962. Eerste grote successen eind jaren zestig met makkelijk in het gehoor liggende, sentimentele nummers Catullus, Gaius Valerius

Catullus, Gaius Valerius (ca. 84-ca. 54 v.C.) Romeins (Latijns) lyrisch dichter. Trok al jong naar Rome, waar hij een muze vond in de persoon van

Caulfield, Patrick

Caulfield, Patrick (geb. 1936) Brits schilder van figuratieve voorstellingen, neigend naar het abstracte, waarin karakteristieke eigenschappen verenigd causerie

causerie (Fr.) Vlotte voordracht; praatje.

Cauwelaert, August van

Cauwelaert, August van (1885-1945) Belgisch dichter, politierechter te Antwerpen en van 1932-45 hoofdredacteur van het tijdschrift Dietsche War

Cau, Jean

Cau, Jean (1925-1993) Frans schrijver. Cau werd vooral bekend door zijn roman 'La pitié de Dieu' (1961), waarvoor hij de Prix Goncourt kreeg toegekend. Cavaillé-Coll, Aristide

Cavaillé-Coll, Aristide (1811-1899) Frans orgelbouwer, die veel vernieuwingen aanbracht. De romantische klank van zijn orgels inspireerde vooral

Cavalcanti, Alberto de Almeida

Cavalcanti, Alberto de Almeida (1897-1982) Braziliaans filmregisseur, die van 1922-33 in Parijs werkte en de Franse avantgarde beïnvloedde. Van Cavalcanti, Guido

Cavalcanti, Guido (ca. 1255-1300) Italiaans dichter, met Dante de belangrijkste vertegenwoordiger van de Dolce Stil Novo. Cavalcanti was een aanzienlijke Cavalier-dichters

Cavalier-dichters Groep Engelse dichters ten tijde van de regering van Karel I (1625-1649), aan wiens hof de meesten van hen verbleven. Hun naam Cavallini, Pietro

Cavallini, Pietro (ca. 1250-ca. 1330) Italiaans schilder die zich losmaakte van de strenge Byzantijnse stijl en een eigen techniek ontwikkelde met heldere Cavallino, Bernardo

Cavallino, Bernardo (1616-1654/56) Italiaans schilder; vertegenwoordiger van de barok en maker van kleine schilderijen met religieuze thema's, waarin Cavalli, Francesco

Cavalli, Francesco (eig. Pier Francesco Caletti-Bruni; 1602-1676) Italiaans operacomponist, werd in 1668 maestro da cappella van de San Marco. Cavani, Liliana

Cavani, Liliana (geb. 1936). Italiaans filmregisseuse, die in 1966 debuteerde met een film over Franciscus van Assisi, maar later opviel door geëngageerde cavatine

cavatine Instrumentaal begeleid zangstuk voor één stem, dat zich onderscheidt van een aria door de coupletachtige vorm en het achterwege blijven cavea

cavea (Gr.: koilon) Inwendige van een Grieks theater, met zitplaatsen zodanig tegen de helling van een heuvel gegroepeerd dat de toeschouwers in Cave, Nick

Cave, Nick Australisch rockzanger, een van de meest onconventionele popartiesten van de jaren tachtig. Trad vanaf 1977 op met The Birthday Party, Cayatte, André

Cayatte, André (1909-1989) Frans filmregisseur. Cayatte was van huis uit advocaat en journalist. Hij werd regisseur en scenarioschrijver om via het Cayrol, Jean

Cayrol, Jean (geb. 1911) Frans schrijver, die in de bundel 'Poèmes de la nuit en du brouillard' (1945) zijn ervaringen in het concentratiekamp Mauthausen Cecarès, Maria

Cecarès, Maria (geb. 1922) Frans actrice van Spaanse afkomst. Zij studeerde aan het Parijse conservatorium en was verbonden aan verschillende gezelschappen, Cecchetti, Enrico

Cecchetti, Enrico (geboren te Rome 21-6-1850 - overleden te Milaan 13-11- 1928) Italiaans danser, choreograaf en belangrijk balletpedagoog, o.a. cefaloforen

cefaloforen Heiligen die volgens de legende na te zijn onthoofd hun hoofd hebben opgenomen en naar een plaats gebracht waar een kapel, kerk of graf celadon

celadon Chinees porselein en aardewerk met een groene kleur. Nabootsing van jade. Ontstaan tijdens de Soeng-dynastie (960-1279).

Celan, Paul

Celan, Paul (eig. Paul Anczel; 1920-1970) Duitstalig schrijver. Celan zat in 1942-43 in een Roemeens werkkamp, werkte daarna bij een uitgeverij in Celaya, Gabriel

Celaya, Gabriel (eig. Rafael Múgica; 1911-1991) Spaans bouwkundig ingenieur en dichter. Voor de Spaanse Burgeroorlog publiceerde hij de dichtbundels Cela, Camilo José

Cela, Camilo José (geb. 1916) Spaans schrijver van romans, gedichten, essays en reisverhalen. De in 1942 verschenen roman 'La familia de Pascua

celesta

celesta Op een kleine piano gelijkend muziekinstrument, gebouwd door de Fransman Victor Mustel (1815-1890). De toetsen zijn verbonden met kleine Celestina, La

Celestina, La Spaans drama in proza, waarschijnlijk geschreven door Fernando de Rojas (ca. 1465-1541).Van dit in dialoogvorm geschreven werk, Celestin, Oscar (Papa)

Celestin, Oscar (Papa) (1884-1954) Amerikaans jazztrompettist en bandleider. Kwam in 1906 naar New Orleans en speelde aldaar achtereenvolgens Celibidache, Sergiu

Celibidache, Sergiu (1912-1996) Roemeens dirigent. Celibidache studeerde aan de Hochschule für Musik te München, waar o.a. Kurt Thomas en Céline, Louis-Ferdinand

Céline, Louis-Ferdinand (1894-1961) Frans schrijver, die tot de grootste romanschrijvers van de 20e eeuw wordt gerekend. Zijn optreden leidde to

cella

cella (naos) Voornaamste ruimte in een tempel, waarin het godenbeeld was opgesteld.

Celliers, Jan François Elias

Celliers, Jan François Elias (1865-1940) Zuid-Afrikaans dichter. Hij was bibliothecaris te Pretoria, vocht mee in de boerenoorlog, was in 1910 medeop

Cellini, Benvenuto

Cellini, Benvenuto (1500-1571) Italiaans beeldhouwer (maniëristische stijl), bronsgieter, goudsmid, medailleur en schrijver. Gunsteling van paus Clemens cello

cello (violoncello) Strijkinstrument, behorend tot de vioolfamilie. Het heeft vier in kwinten gestemde snaren (C, G, d, a) en heeft sinds de 18e eeuw Celtis, Conradus Protucius

Celtis, Conradus Protucius (eig. Conrad Pickel; 1459-1508) Duits humanist en (Neolatijns) dichter. Hij studeerde te Keulen en daarna bij de Nederla

Cénacle

Cénacle (Lat.: cenaculum = eetzaal) Groep Franse schrijvers die zich in de eerste helft van de 19e eeuw rondom Victor Hugo schaarde en zich inzette Cendrars, Blaise

Cendrars, Blaise (1887-1961) Frans schrijver. Cendrars heeft de Franse dichtkunst een nieuwe impuls heeft gegeven door zijn 'simultaneïsme'. Door cenotaaf

cenotaaf In het oude Egypte een leeg praalgraf, meestal voor een vorst. In de klassieke Oudheid een graf voor iemand wiens lijk ontbrak. Tegenwoordig Centenario-stadion

Centenario-stadion Voetbalstadion in Montevideo, geopend in 1930 ter gelegenheid van de honderdjarige onafhankelijkheid van Uruguay en de eerste cento (lit.)

cento (lit.) (Lat.: lappendeken) Gedicht dat samengesteld is uit losse verzen van andere gedichten. Bekend zijn Homeruscento's uit de hellenistische centraalbouw

centraalbouw (eig.: centrale aanleg) Bouwmethode waarbij geen lengterichting overheerst. Het grondplan is rond, vierkant, veelhoekig of heeft de vorm Centrum (toneel)

Centrum (toneel) Nederlands toneelgezelschap, in 1960 voortgekomen uit Puck, dat in 1950 werd opgericht door Egbert van Paridon en Eric van Ingen. Cerha, Friedrich

Cerha, Friedrich (geb. 1926) Oostenrijks componist en dirigent. Studeerde aan de Akademie für Musik und darstellende Kunst en aan de universiteit Cernuda, Luis

Cernuda, Luis (1902-1963) Spaans dichter, behorend tot de generatie van 27. Hoewel hij met zijn bundels 'Perfil der aire' (1927) en 'Égloga, elegia, Ceroli, Mario

Ceroli, Mario (geb. 1934) Italiaans beeldend kunstenaar; werk vnl. in hout, dat sinds 1967 steeds groter werd en uitmondde in kooiachtige environments.

ceroplastiek

ceroplastiek Het boetseren in was, meestal met de bedoeling een bronzen voorwerp (sculpturen, penningen) te gieten. Om het model van was wordt certosa

certosa (Latijn: cartusia; Frans: chartreuse); Italiaans voor kartuizerklooster. De orde der kartuizers werd in 1082 gesticht te La Grande Chartreuse Ceruti, Giacomo

Ceruti, Giacomo (werkz. 1720-1740) Italiaans schilder, van wie weinig persoonlijke gegevens bekend zijn. Hij vervaardigde in 1728 een reeks van Cervantes Saavedra, Miguel de

Cervantes Saavedra, Miguel de (1547-1616) Spaans schrijver, vooral bekend door zijn werk 'Don Quichotte', dat algemeen wordt beschouwd als Cervi, Gino

Cervi, Gino (190l-1974) Italiaans filmspeler, bekend geworden door zijn rol in 'Quattro passi fra le nuvole' (1942; Vier stappen in de wolken). Cervi Césaire, Aimé Fernand

Césaire, Aimé Fernand (geb. 1913) Frans (Caribisch) schrijver en politicus. Studeerde Franse letteren te Parijs, waar hij Léopold Senghor leerde kennen. César

César (= César Baldaccini; geb. 1921) Frans beeldhouwer die aanvankelijk sculpturen uit schroot vervaardigde, waarbij echter de vormconceptie bepalend Cesarec, August

Cesarec, August (1893-1941) Kroatisch romanschrijver. Actief communist, werd door de Kroatische fascisten doodgeschoten. C. schreef psycholo

Cesaric, Dobrisa

Cesaric, Dobrisa (geb. 1902) Kroatisch dichter van beschouwende lyrische poëzie in traditionele vorm, verbonden met de gevoelens over het leven Cesariny de Vasconcelos, Mário

Cesariny de Vasconcelos, Mário (geb. 1923) Portugees schrijver, belangrijkste vertegenwoordiger van het surrealisme in Portugal. In 1947 richtte Cesari, Giuseppe

Cesari, Giuseppe (ook: Cavaliere d'Arpino; 1568-1640) Italiaans schilder. Stond in de gunst bij pausen en aristocratie. Voerde vele belangrijke opdrachten Cesti, Marc'Antonio

Cesti, Marc'Antonio (eig. Pietro Antonio Cesti; 1623-1669) Met Cavalli de belangrijkste Italiaanse operacomponist van de eerste helft der 17e eeuw. cesuur

cesuur (Lat.: caesura = snede) In de poëzie een rustpunt in een versregel aan het einde van een woord. Het typerende van de cesuur is dat zij in de versvoet Ceterum censeo Carthaginem esse delendam

Ceterum censeo Carthaginem esse delendam (Lat: Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden) Uitspraak van de Romeinse Cetina, Gutierre de

Cetina, Gutierre de (1520?-1554?) Spaans dichter en militair. Hij vocht in Duitsland en Italië en ging in 1546 naar Zuid-Amerika, waar hij in México Ceulaer, José De

Ceulaer, José De (1921-1994) Vlaams essayist. Na zijn studie Germaanse filologie aan de KU Leuven en een eindverhandeling over Felix Timmermans Cézanne, Paul

Cézanne, Paul (1839-1906) Frans schilder. Cézanne heeft in belangrijke mate bijgedragen tot de ontwikkeling van de 20e-eeuwse schilderkunst. Hoewel Chabot, Bart

Chabot, Bart (geb. 1954) Nederlands schrijver die begon als podiumdichter à la Jules Deelder, in welke hoedanigheid hij zijn agressieve gedichten Chabot, Hendrik

Chabot, Hendrik (1894-1949) Nederlands schilder, graficus en beeldhouwer, vooral bekend geworden als schilder van boerenfamilies met strakke, Chabrier, Alexis Emmanuel

Chabrier, Alexis Emmanuel (1841-1894) Frans componist. Studeerde rechten en muziek, maar besloot pas in 1879 zich geheel aan muziek te wijden. Chabrol, Claude

Chabrol, Claude (geb. 1930) Frans filmregisseur. Chabrol geldt als een van de productiefste filmers van de 'nouvelle vague'. Voor de meeste films Chacel, Rosa

Chacel, Rosa (1898-1994) Spaans schrijfster. Rosa Chacel debuteerde in 1930 met de modernistische, zgn. gedehumaniseerde roman 'Estacíon, ida chaconne

chaconne (Ital.: ciacona) Oorspronkelijk een Spaanse dans (chacona) uit de 16e eeuw, later een instrumentale compositie in driekwartsmaat, waarin Chadwick, Lynn Russel

Chadwick, Lynn Russel (geb. 1914) Brits beeldhouwer. Zijn eerste werken waren mobiles die invloed van o.a. Calder toonden. Later maakte hij gr

Chagall, Marc

Chagall, Marc (1887-1985) Russisch schilder, die het grootste deel van zijn leven in Frankrijk doorbracht. Als een van de eerste 20e-eeuwse schilders Chagas, Frei Antônio das

Chagas, Frei Antônio das (eig. Antônio da Foseca Soares; 1631-1682) Portugees dichter en schrijver. In 1663 trad hij toe tot de orde der franciscanen, Chailly, Riccardo

Chailly, Riccardo (geb. 1953) Italiaans dirigent. Als zoon van de componist Luciano Chailly ontving aanvankelijk les van zijn vader en bezocht daarna chalcografie

chalcografie (Grieks: chalkos = koper, graphein = graveren) Oudere benaming voor de graveerkunst in het algemeen; thans worden hiermee aangeduid Chalgrin, Jean-François Thérèse

Chalgrin, Jean-François Thérèse (1739-1811) Frans architect. Ontwierp te Parijs diverse gebouwen in Lodewijk XVI-stijl, o.a. de St.-Philippe-du-Chalk, Warren

Chalk, Warren (geb. 1927) Engels architect, lid van de groep Archigram. C. leverde het ontwerp voor de Plug-in City, een van de vele gezamenlijke Chamberlain, John

Chamberlain, John (geb. 1927) Amerikaans beeldhouwer, ca. 1960 bekend geworden met bouwsels en collages, samengesteld uit schroot en stukk

Chambers jr., Paul Lawrence Dunbar

Chambers jr., Paul Lawrence Dunbar (1935-1969) Amerikaans jazzbassist. Speelde bij Miles Davis (1955-60), vormde daarna met Wynton Kelly Chambers, William

Chambers, William (1723-1796) Brits architect. Maakte van 1740-49 reizen naar het Verre Oosten en studeerde een jaar architectuur bij Jacques François Chambonnières, Jacques Champion de

Chambonnières, Jacques Champion de (ca. 1602-1672) Frans klavecinist en componist. Chambonnières was hofklavecinist van Lodewijk XIII Chambord, château de

Chambord, château de Kasteel aan de Loire in het Franse departement Loir-et-Cher, 14 km ten oosten van Blois. In opdracht van Frans I gebouwd

Chambray, Rolland de Fréart

Chambray, Rolland de Fréart ( Fréart de Chambray, Roland; gest. 1675) Frans architectuurtheoreticus die een belangrijke bijdrage heeft geleverd

Chamfort, Sébastien-Roch-Nicolas

Chamfort, Sébastien-Roch-Nicolas (1741-1794) Frans schrijver en moralist. Debuteerde met gedichten, die hem bekendheid gaven aan het hof. Schreef Chamisso, Louis Charles Adélaide de

Chamisso, Louis Charles Adélaide de (ook: Chamisso, Adelbert von; 1781-1838) Frans-Duits dichter en natuuronderzoeker. Studeerde plantkunde Champaigne, Philippe de

Champaigne, Philippe de (1602-1674) Frans schilder van Vlaamse afkomst. Ging in 1621 naar Parijs en werd daar leerling van Nicolas Poussin. Schi

champlevé

champlevé (Fr.: verheven veld) Emailleertechniek, waarbij holten die tevoren in metaal zijn aangebracht, worden opgevuld met email.

Champmeslé-Desmares, Marie

Champmeslé-Desmares, Marie (1642-1698) Frans toneelspeelster. Een van Frankrijks grootste 17e-eeuwse tragédiennes. Voor haar huwelijk in Champmol

Champmol Kartuizerklooster in het Franse departement Côte-d'Or ten westen van Dijon. Gesticht door Filips de Stoute. Verwoest in 1793. Beroemd Champollion, Jean François

Champollion, Jean François (1790-1832) Frans archeoloog, o.a. hoogleraar geschiedenis in Grenoble. Bestudeerde de 'steen van Rosette', die tijdens

Chamson, André

Chamson, André (1900-1983) Frans romanschrijver. Zijn eerste werken zijn streekromans, die zich afspelen in de Cévennes, o.a. 'Roux le bandit' (Chan Chan

Chan Chan Ruïnenstad in Noord-Perú; voormalige hoofdstad van de Chimú, dicht bij Trujillo. Grootste Indiaanse stad in Zuid-Amerika. Bestond uit chanci

chanci (Fr.: chancir = schimmelen) Aantasting van de vernislaag van een schildering op hout als gevolg van herhaald krimpen en uitzetten van het vernis. Chandler, Dee Dee

Chandler, Dee Dee (1870-1925) Amerikaans jazzdrummer. Behoorde tot de voorlopers van de vroege jazz in New Orleans. Waarschijnlijk de uitv

Chandler, Raymond Thornton

Chandler, Raymond Thornton (1888-1959) Amerikaans schrijver, een der grondleggers van de harde (hardboiled) detectiveroman. Chandler was Chanel, Coco

Chanel, Coco (1883-1971) Parijse modeontwerpster. Tussen de beide wereldoorlogen behoorde Coco Channel tot de belangrijkste couturiers die de changeant-effect

changeant-effect (Frans: wisselend) Weefsel met weerschijn, waarvan de kleur wisselt naarmate de lichtval verandert; dit effect wordt bereikt door changement

changement (Fr.: verandering) Wisseling van het decor. Dit gebruik stamt uit de 17e eeuw (Italië).

changements à vue

changements à vue (Fr.) Decorwisseling bij open doek; o.a. bij grote spektakelstukken die opgevoerd werden aan diverse Europese vorstenhoven.

Chang, Jung

Chang, Jung (geb. 1952) Chinees-Brits schrijfster. Jung Chang kreeg onmiddellijk grote bekendheid met haar autobiografische boek `Wild swans' (Chanowski, Thijs

Chanowski, Thijs (geb. 1930) Nederlands televisieproducent, die in 1962 een eigen productiemaatschappij oprichtte voor reclamefilms en tv-producties. chanson

chanson (Fr.: lied) 1 In de Middeleeuwen ontstane liedvorm die zich van de andere (Latijnse) vormen onderscheidde doordat hij in de volkstaal (Frans) Chanson de Roland

Chanson de Roland Mooiste en oudste (ca. 1100) der Oudfranse Chansons de Geste, behorend tot de Geste du Roi. Het behandelt met grote historische chanson de toile

chanson de toile (spinnelied) Oude Provençaalse liedvorm, waarin een vrouw spreekt van haar verlangen naar man of geliefde die zich in het oorlogsgewoel Chansons de Geste

Chansons de Geste Oudfranse heldendichten, daterend van de 11e-15e eeuw. Aanvankelijk werden ze aan vorstelijke hoven gezongen door jongle

chantefable

chantefable Oudfrans genre waarin verhalende stukken in proza worden afgewisseld door gezongen laisses van zevenlettergrepige verzen. Bekend Chantrey, Francis Leggatt

Chantrey, Francis Leggatt (1781-1841) Engels beeldhouwer die eerst als portretschilder in Sheffield werkte, maar in 1802 begon met beeldhouwen. chant-royal

chant-royal Laat-middeleeuwse Franse lyrische poëzie, een variant van de ballade. Men onderscheidt vaak vijf strofen van elf verzen en een `envoi' chapiter

chapiter (Fr.: chapitre) Hoofdstuk, hoofdafdeling in een geschrift.

Chaplin, Charles Spencer (Charlie)

Chaplin, Charles Spencer (Charlie) (1889-1977) Engels filmacteur, -regisseur en -componist. Hij was een van de grootste filmkomieken uit de periode Chaplin, Geraldine

Chaplin, Geraldine (geb. 1944) Amerikaans filmactrice, dochter van Charles Chaplin. Werd na een opleiding als danseres beroemd door haar rol in

Chapman, George

Chapman, George (ca. 1559-1634) Engels schrijver, voornamelijk bekend gebleven doordat hij het gehele oeuvre van Homerus in het Engels vertaalde. charade

charade (Fr.) Lettergreepraadsel. Ook mimisch uitgebeeld (lettergrepen)raadsel.

Chardin, Jean-Baptiste Siméon

Chardin, Jean-Baptiste Siméon (1699-1779) Frans schilder van stillevens, interieurs en genrestukken. Een van de hoogst gewaardeerde Franse schilders Chardonne, Jacques

Chardonne, Jacques (Jacques Boutelleau; 1884-1968) Frans schrijver van psychologische romans. Debuteerde met 'l'Épithalame' (1921), een lange Charisse, Chyd

Charisse, Chyd (eig. Tula Ellice Finklea; geb. 1923) Amerikaans danseres, die hoofdzakelijk speelt in musicalfilms. Zij is te zien in 'Ziegfeld follies' Charivari

Charivari (Frans: ketelmuziek) Beroemd politiek-satirisch tijdschrift, opgericht in Parijs in 1832. Daumier tekende hiervoor zijn meesterlijke karikaturen Charivarius

Charivarius (eig. Gijsbert Johannes Nolst Trenité; 1870-1946) Nederlands letterkundige. Hij studeerde klassieke letteren en rechten en was van 1900-charleston (dans)

charleston (dans) Oorspronkelijk een negerdans uit het zuiden van de Verenigde Staten. Werd in de jaren twintig populair in Europa.

Charles, Ray

Charles, Ray (geb. 1932) Amerikaans rhythm and blues-zanger en -pianist. Bewoog zich tevens op het vlak van jazz, soul en gospel. Raakte in de jaren Charlet, José

Charlet, José (geb. 1916) Frans beeldhouwer en schilder. Wijdde zich pas vanaf 1951 geheel aan het beeldhouwen, waarmee hij bekendheid verwierf Charlier, Gustave

Charlier, Gustave (1885-1959) Franstalig Belgisch letterkundige, van 1912-55 hoogleraar te Brussel. Hij was een groot kenner van de Franse Romantiek Charlier, Jacques

Charlier, Jacques (geb. 1939) Belgisch beeldend kunstenaar, belangrijk vertegenwoordiger van de conceptual art. In zijn latere werken geeft hij een Charlier, Willem

Charlier, Willem (1854-1925) Vlaams beeldhouwer die in 1882 de Prix de Rome ontving voor zijn reliëf 'De gezanten van de Romeinse senaat bij Cinna'. Charlotte

Charlotte Vrouwennaam, vrouwelijke vorm van Karel.

charms

charms Vermoedelijk van de 6e eeuw daterende Oud-Engelse verzen, heidense bezweringsformules.

Charonton, Enguerrand

Charonton, Enguerrand (eig. Enguerrand Quarton, ook Enguerrand Charenton; geb. ca. 1410) Frans schilder behorend tot de Provençaalse school. Charpentier, Gustave

Charpentier, Gustave (1860-1956) Frans componist, leerling van Jules Massenet. Hoewel hij in 1887 de Prix de Rome behaalde, is zijn muziek gr

Charpentier, Marc-Antoine

Charpentier, Marc-Antoine (ca. 1634-1704) Frans componist. Charpentier studeerde te Rome bij Giacomo Carissimi. Omstreeks 1684 werd hij dirigent Charron, Pierre

Charron, Pierre (1541-1603) Frans schrijver. Hij studeerde rechten en was enige tijd advocaat, maar trad later toe tot een geestelijke orde en verwierf charter van Athene

charter van Athene (Charte d'Athènes) Belangrijk stedenbouwkundig geschrift, gepubliceerd in 1942 door het CIAM (Congrès International d'Architecture Charteris, Leslie

Charteris, Leslie (eig. Leslie Charles Bowyer Yin; 1907-1993) Brits-Amerikaans schrijver. Charteris was de schepper in 1928 van de beroemde speurder/Chartier, Emile-Auguste

Chartier, Emile-Auguste (pseud. Alain; 1868-1951) Frans schrijver en filosoof, leraar aan het Henri IV-lyceum te Parijs. Zijn zeer korte, flitsende Char, René

Char, René (1907-1988) Frans dichter. Char studeerde aan de universiteit van Aix-en-Provence en debuteerde als surrealistisch dichter. Samen met Chase, Lucia

Chase, Lucia (geboren te Waterbury, 24-3-1907 - overleden te New York 9-1-1986) Amerikaans balletdanseres. Debuteerde bij het ballet van Mikhail Chase, Richard

Chase, Richard (1914-1966) Amerikaans literair criticus; hoogleraar Engels aan de Columbia University. Initiator van een nieuwe, naoorlogse kritische Chase, William Merritt

Chase, William Merritt (1849-1916) Amerikaans schilder. Leraar aan de Art Students' League, New York (1878-96, 1907-12). Oprichter van een eige

chasse

chasse (Frans: jacht) Naam voor de driestemmige canon zoals die in de 14e eeuw in Frankrijk gezongen werd en waarbij jachtscènes het onderwerp Chassériau, Théodore

Chassériau, Théodore (1819-1856) Frans schilder, werd op elfjarige leeftijd te Parijs leerling van Ingres. Diens klassieke invloed is in een aantal p

Chassignet, Jean-Baptiste

Chassignet, Jean-Baptiste (1571-ca. 1635) Frans jurist en dichter, hoofdzakelijk bekend door zijn sonnettencyclus 'Le mépris de la vie et consolat

Châteaubriand, Alphonse de Brédenbec de

Châteaubriand, Alphonse de Brédenbec de (1877-1951) Frans auteur van literaire streekromans als 'Monsieur des Lourdines' (1911; bekroond Chateaubriand, François René de

Chateaubriand, François René de (1768-1848) Frans edelman die als prozaschrijver naam heeft gemaakt met werken waarin hij een analyse gaf Châtel, Krisztina de

Châtel, Krisztina de (geboren te Boedapest 3-8-1943): Hongaarse danseres en choreografe. Studeerde o.a. aan de Folkwangschule in Essen. Werkt

Chatsjatoerjan, Aram Iljitsj

Chatsjatoerjan, Aram Iljitsj (1903-1978) Armeens-Russisch componist. Werd in 1939 vice-voorzitter van het Comité der Sovjetrussische componistenorgan

Chatterton, Thomas

Chatterton, Thomas (1752-1770) Engels dichter. Schreef vnl. satires en debuteerde op jeugdige leeftijd met 'On the last epiphany' (1763). Produceerde Chatwin, Bruce

Chatwin, Bruce (1940-1989) Brits schrijver. Chatwin begon in 1958 bij het Londense veilinghuis Sotheby's te werken. Hij maakte carrière en werd Chaucer, Geoffrey

Chaucer, Geoffrey (ca. 1340-1400) Een van de grootste dichters van Engeland. Zijn werken zijn geschreven in het Londense dialect van het Middel-Chausson, Ernest

Chausson, Ernest (1855-1899) Frans componist. Chausson studeerde bij Massenet en Franck nadat hij aanvankelijk rechten had gestudeerd. Hoewel Chauviré, Yvette

Chauviré, Yvette (geboren te Parijs, 22-4-1917) Frans balletdanseres, die in 1931 haar opleiding begon bij het ballet van de Parijse Opéra en vanaf Chávez, Carlos

Chávez, Carlos (1899-1978) Mexicaans componist en dirigent. Belangrijkste componist en centrale figuur in het Mexicaans muziekleven. Reisde in Chavignier, Louis

Chavignier, Louis (1922-1972) Frans beeldhouwer, restaurateur in het Louvre; werkte aanvankelijk figuratief, doch zijn latere nuchtere plastieken met Chayefsky, Sydney Aaron (Paddy)

Chayefsky, Sydney Aaron (Paddy) (1923-1981) Amerikaans toneelschrijver. Hoofdthema in zijn oeuvre is het weinig opwindende leven van gewone Chazal, Malcolm de

Chazal, Malcolm de (1902-1981) Frans schrijver, die zich terugtrok op het eiland Mauritius en daar 'Sens plastique' (1948) schreef, een nogal opschudding Checker, Chubby

Checker, Chubby (geb. 1941) Amerikaans rock 'n' roll-zanger, die begin jaren zestig furore maakte als 'king of the twist', een dans waarmee hij de hele Cheever, John

Cheever, John (1912-1982) Amerikaans schrijver van romans en korte verhalen, Beschreef de opkomst van de grootschaligheid in Amerika. Zijn stijl Chelles, Jean de

Chelles, Jean de (13e eeuw) Frans architect en beeldhouwer die werkte tijdens de regering van Lodewijk de Heilige. Was een van de bekendste bouwmeesters Chen Kaige

Chen Kaige (geb. 1952) Chinees filmregisseur. Chen Kaige is de zoon van de regisseur Chen Huaikai. Toen hij veertien jaar oud was werd hij door Chênedollé, Charles Lioult

Chênedollé, Charles Lioult (1769-1833) Frans dichter. Tijdens de Franse Revolutie vluchtte hij via Nederland naar Hamburg, waar hij vriendschap Chénier, André-Marie de

Chénier, André-Marie de (1762-1794) Frans dichter, wiens meeste werk pas na zijn dood gepubliceerd is. Groot bewonderaar van de klassieke Oudhei

Chénier, Marie-Joseph de

Chénier, Marie-Joseph de (1764-1811) Frans schrijver en politicus, broer van de beroemde dichter André-Marie de Chenier. Hij was een warm aanhang

Chenonceaux

Chenonceaux Een van de mooiste Franse kastelen in het Loiredal, gebouwd tussen 1513 en 1522. Werd door koning Hendrik II ten geschenke gegeven Cher

Cher (Cherilyn LaPiere Sarkisian; geb. 1946). Amerikaans zangeres en actrice. Vormde in 1964 na ervaring als achtergrondzangeres met Salvatore Bono Cher (muz.)

Cher (muz.) (eig. Cherilyn Sarkasian LaPiere; geb. 1946.) Amerikaanse zangeres/actrice van half-Indiaanse afkomst, die in '65 samen met haar ega Cherkassky, Shura L.

Cherkassky, Shura L. (1911-1995) Oekraïens-Amerikaans pianist. Cherkassky, die vlak na de Russische Revolutie met zijn ouders naar de VS vlucht

Cherry, Don

Cherry, Don (1936-1995) Amerikaans jazztrompettist. Cherry was een belangrijk wegbereider van de free jazz. Vanaf het prille begin (1958) maakte Cherubini, Luigi

Cherubini, Luigi (1760-1842) Italiaans componist. Cherubini begon al vroeg te componeren: in 1776 had hij al meer dan een dozijn koorwerken geschreven. Chesterton, Gilbert Keith

Chesterton, Gilbert Keith (1874-1936) Engels romanschrijver, essayist en dichter. Hij begon als kunstcriticus en debuteerde in 1900 met de dichtb

Chevalier, Maurice Auguste

Chevalier, Maurice Auguste (1888-1972) Frans zanger, revueartiest en acteur. Werd in 1909 de ster van de revue in het Parijse Folies-Bergère tegeno

Cheval, Ferdinand

Cheval, Ferdinand (1836-1924) Frans postbode die in 1879 begon met de bouw van een gigantisch paleis in zijn tuin. In 1907 voltooide hij zijn levenswerk Chevreuille, Raymond

Chevreuille, Raymond (1901-1976) Belgisch componist. Chevreuille studeerde enige tijd aan het Brussels conservatorium, maar is hoofdzakelijk autodidact. Chewett, Jocelyn

Chewett, Jocelyn (geb. 1906) Canadees beeldhouwster, werkte in Parijs bij Zadkine; zij maakt geometrische sculpturen ('Sculptuur', 1953) en beelden Chiabrera, Gabriello

Chiabrera, Gabriello (1552-1638) Italiaans dichter en letterkundige. Hij leidde een veelbewogen, zwervend bestaan. Zijn werk is beïnvloed door La chiasme (taalw.)

chiasme (taalw.) (Gr.: kruisstelling) Stijlfiguur waarbij twee bij elkaar behorende zinnen of zinsdelen, wat de woordschikking betreft, elkaars spiegelbeeld Chiaveri, Gaetano

Chiaveri, Gaetano (1689-1770) Italiaans architect die vooral in Oost-Europa werkte, in dienst van tsaar Peter de Grote, de koning van Polen en de Chia, Sandro

Chia, Sandro (geb. 1946) Italiaans schilder; behoort tot de zgn. Jonge Italianen van de 'transavantgarde'. Zijn werk kenmerkt zich door een zeer vitale Chicago Footwarmers

Chicago Footwarmers Een van de pseudoniemen waaronder het orkest van Duke Ellington speelde.

Chicago jazz

Chicago jazz Sterk op de New Orleans jazz geïnspireerde jazzstijl, die door blanke musici werd ontwikkeld. De bloeitijd lag in de tweede helft van Chicago School of neo-Aristotelians

Chicago School of neo-Aristotelians Een groep Amerikaanse critici die haar naam dankt aan haar belangstelling voor de Poetica van Aristoteles. Chicago School (bouwk.)

Chicago School (bouwk.) Stroming in de architectuur in de VS. Kwam tot ontwikkeling na de grote brand in 1871 in Chicago. Bij de wederopbouw Chicago (muz.)

Chicago (muz.) Amerikaanse rockgroep, in 1967 geformeerd als Chicago Transit Authority. In 1969 succesvol lp-debuut, waaronder de hit 'I'm a man'. Chichester Festival

Chichester Festival Theaterfestival dat sinds 1962 jaarlijks gedurende juli, augustus en september in de Engelse plaats Chichester wordt gehouden. chigi

chigi In de Japanse tempelbouwkunst de aanduiding voor gevelbalken die elkaar kruisen ter hoogte van de nok. De c. vervulde oorspronkelijk een technische Chigi-kapel

Chigi-kapel Kapel in de Santa Maria del Popolo te Rome, die dienst doet als grafkapel van de bankier en mecenas Agostino Chigi (ca. 1465-1520). Childebert

Childebert Germaanse mannennaam, afgeleid van 'hild' = strijd en 'bert' = glanzend. Gedragen door enkele Frankische koningen uit het huis der Merovingers: Chillida, Eduardo

Chillida, Eduardo (geb. 1924) Spaans beeldhouwer; werkt abstract. Maakte in de jaren vijftig open, skeletachtige constructies van staal, later meer Chilperik

Chilperik Germaanse mannennaam afgeleid van 'hilp' (van helpen) en 'rik' = rijk, machtig. Gedragen door enkele Frankische koningen uit het huis der Chinees

Chinees Groot aantal dialect(groep)en verbonden door één schrijftaal. Het Wen-jèn is de versteende Chinese taal. De moderne Chinese spreektaal, op Chinese kunst

Chinese kunst De Chinese cultuur behoort tot de oudste culturen ter wereld. Vanaf ca. 1200 v.C. stond de kunst vrijwel ononderbroken op een hoog Chinese Muur

Chinese Muur Ca. 2450 km lang verdedigingsbouwwerk in Noord-China, gebouwd als bescherming tegen nomadenstammen uit het noorden. De C

chinoiserie

chinoiserie Kunstvoorwerpen, snuisterijen, enz. met aan de Chinese kunst ontleende motieven.

Chippendale, Thomas

Chippendale, Thomas (1718-1779) Engels meubelmaker. Schepper van de naar hem genoemde stijl, die elementen bevat uit de Queen-Annestijl en Chirico, Giorgio de

Chirico, Giorgio de (1888-1978) Italiaans schilder, grondlegger (met Carlo Carrà) van de scuola metafisica (metafysische schilderkunst). Schilderde Chiusi

Chiusi Stad in Italië, in Toscane, provincie Siena. ca. 9000 inw. Onder de naam Camars (Lat.: Clusium) een der grootste Etruskische steden. Etruskisch Chludoff-psalter

Chludoff-psalter Byzantijns handschrift der psalmen, in de 9e eeuw ontstaan in het Nicolaasklooster bij Moskou, door zijn verluchting verwant aan Chocolate Dandies

Chocolate Dandies Pseudoniem waaronder verscheidene negerorkesten in de beginjaren van de jazz platen maakten. Werd o.a. gebruikt door McK

Chodasevitsj, Vladislav Felitsianovitsj

Chodasevitsj, Vladislav Felitsianovitsj (1886-1939) Russisch dichter. Omdat hij tot geen enkele stroming behoort, heeft men hem wel neoclassicist Chodowiecki, Daniel-Nikolaus

Chodowiecki, Daniel-Nikolaus (1726-1801) Duits schilder en graficus, werkzaam te Berlijn, chroniqueur van het burgerlijke leven te Berlijn in rococo

Chomsky, Noam Avram

Chomsky, Noam Avram (geb. 1928) Amerikaans taalkundige, die met zijn methode van taalbeschrijving - de transformationeel-generatieve grammat

Chopin, Frédéric François

Chopin, Frédéric François (1810-1849) Pools componist en pianist. Chopin heeft de pianoliteratuur verrijkt met een groot aantal lyrische klavierwe

Chopin, Kate

Chopin, Kate (1851-1904) Amerikaans schrijfster van romans en korte verhalen. Voornaamste achtergrond van de verhalen is de wereld der creolen Chordettes, The

Chordettes, The Amerikaanse zanggroep uit de jaren vijftig. Begon in de stijl van andere vocale groepen uit de 'big band'-periode, maar ging later over choregie

choregie (Gr.) Oefening van het koor in het oude Athene onder leiding van een rijke burger, de choreeg.

Chorell, Walentin

Chorell, Walentin (geb. 1912) Zweedstalig Fins schrijver. Zijn psychologische romans zijn zeer pessimistisch en zien geen enkele hoop of verlichting: choreografie

choreografie (choreia=reidans)Ontwerpen van theaterdans door samenvoeging van bestaande of nieuwe dansbewegingen tot een ballet. Had aanvankelijk choreologie

choreologie Dansschrift ontworpen door Rudolf en Joan Benesh.

choreologist

choreologist Iemand die Benesh notatie kan lezen en schrijven.

Choreology, Institute for

Choreology, Institute for Sinds 1962 privé-instituut van Joan en Rudolf Benesh voor het opleiden van choreologists.

choreutai

choreutai (Gr.) Koorleden in Griekse klassieke tragedie, aangevoerd door een koorleider (exarchos).

choriambus

choriambus Oude vierlettergrepige versvoet, waarin de eerste en de laatste lettergreep lang en de beide middelste kort zijn (een combinatie van trocheus Choromanski, Michal

Choromanski, Michal (1904-1972) Pools schrijver van psychologische romans met fantastisch-groteske tendensen, o.a. 'De witte broeders' (1931) en chorus (lit.)

chorus (lit.) Refrein.

chorus (muz.)

chorus (muz.) In de jazz een refrein van 32 maten of een bluesschema van 12 maten. Hierop wordt al dan niet solistisch geïmproviseerd. Chorus betekent Chosroes

Chosroes Naam van twee koningen uit de Perzische dynastie der Sassaniden: 1. Chosroes I (Anoesjirwan de Rechtvaardige; reg. 531-579), beroemdste Chotjewitz, Peter O.

Chotjewitz, Peter O. (geb. 1934) Duits schrijver. C. studeerde o.a. geschiedenis, rechten en perswetenschappen. Hij debuteerde met de dichtbundel chrestomathie

chrestomathie (Gr.) Benaming van een bloemlezing uit het werk van dichters en/of schrijvers ten behoeve van praktische doeleinden, hetgeen de keuze Chrétien de Troyes

Chrétien de Troyes (ca. 1135-ca. 1183) Frans schrijver, de grootste en vruchtbaarste uit de Franse middeleeuwse literatuur. Over zijn leven is vrijwel Chriemhilde

Chriemhilde In het Nibelungenlied de zuster van Gunther en gemalin van Siegfried. Zij onthulde Hagen dat Siegfried een kwetsbare plek had tussen Christe, Nils

Christe, Nils (geboren te Rotterdam 30-5-1949): Nederlands danser en choreograaf. Danste bij het Nederlands Danstheater en onderging daar veel invloed Christiaan

Christiaan Mannelijke voornaam, afgeleid van christen. Naam van tien koningen van Denemarken.

Christiaens, André Gérard

Christiaens, André Gérard (1905-1989) Vlaams dichter en essayist. Christiaens was leraar Nederlands aan het Koninklijk Atheneum in Oudergem, Christiaens, Jan Marcel Jozef

Christiaens, Jan Marcel Jozef (geb. 1929) Belgisch (Vlaams) auteur van toneelstukken en jeugdboeken. Schreef teksten voor televisie en cabaret Christiani, Eddy

Christiani, Eddy (geb. 1918) Nederlands amusementszanger en gitarist. Debuteerde bij het orkest van John de Mol (1934). Maakte daarna naam met Christiansen, Sigurd

Christiansen, Sigurd (1891-1947) Noors schrijver, werkzaam als ambtenaar bij de posterijen. Hij bleef lange tijd onopgemerkt, maar kreeg na de b

Christian, Charlie

Christian, Charlie (1916-1942) Amerikaans jazzgitarist. De eerste belangrijke gitarist van de moderne jazz. Stond aan de wieg van de bop. Heeft ondanks Christie

Christie (eig. Christie, Manson & Woods Ltd.) Internationaal vermaard veilinghuis te Londen. Opgericht in 1766 door James Christie (1710-1803). Christie, Agatha

Christie, Agatha (eig. Agatha Mary Clarissa Miller; 1890-1976) Engels schrijfster van detectiveromans, op welk gebied zij zo veelzijdig, productief Christie, Julie

Christie, Julie (geb. 1941) Brits filmactrice, geboren op plantage van haar vader in Brits-Indië. Won een Oscar voor een van haar eerste hoofdrollen, Christine de Pisan

Christine de Pisan (1364-1430) Frans schrijfster, huwde op vijftienjarige-jarige leeftijd en verloor vroeg haar echtgenoot. Om in haar bestaan te voorzien Christo

Christo (eig. Christo Javacheff; geb. 1935) Amerikaans beeldend kunstenaar van Bulgaarse afkomst; sloot zich te Parijs aan bij het nouveau réalisme. Christoffel

Christoffel Mannelijke voornaam, afkomstig uit het Grieks ('Christusdrager'). Naam van drie koningen van Denemarken.

Christoff, Boris

Christoff, Boris (1914-1993) Bulgaars zanger. De bas Boris Christoff studeerde in Italië en debuteerde in 1946 te Rome als concertzanger. Als operazanger Christou, Jani

Christou, Jani (1926-1970) Grieks componist. Zijn opleiding vond hoofdzakelijk plaats in Engeland: filosofie bij Ludwig Wittgenstein en Bertrand Christus patiens

Christus patiens De enig overgeleverde tragedie uit de Byzantijnse literatuur. De anonieme dichter die het werk in de 11e of 12e eeuw geschreven Christusmonogram

Christusmonogram Monogram, bestaande uit de twee eerste Griekse letters van het woord Christus: chi en rho. Meestal zijn de letters ineengestrengeld. Christus, Petrus

Christus, Petrus (ca. 1420-1472) Brabants schilder, waarschijnlijk leerling van Jan van Eyck, in ieder geval sterk door hem beïnvloed. Schilder van chromatiek

chromatiek Relatie tussen tonen die van een zelfde basistoon zijn afgeleid en steeds een halve toon hoger of lager liggen, bijv. d-dis, dis-disis of d-des, chroniqueur

chroniqueur (Fr.) Kroniekschrijver.

chronogram

chronogram (jaartalvers, tijdvers) Een vers of spreuk waarin een aantal door hoofdletters gesymboliseerde Romeinse cijfers verwerkt is en wel zodanig Chronos

Chronos (Gr.: tijd) In de Oud-Griekse literatuur de personificatie van de tijd, voorgesteld als een oude, grijze man.

Chrysallis

Chrysallis In 1978 begonnen halfjaarlijks Nederlands tijdschrift voor literatuur en kunst. Chrysallis wordt door vrouwen gemaakt en wil middels bijdragen, chrysografie

chrysografie (Gr.: chrusos = goud) Goudschrift; het schrijven of tekenen met goudinkt, vooral in kostbare codices gebruikt, bijv. de 'Codex aureus Chryssa

Chryssa (eig. Vardea Mavromichali Chryssa; geb. 1933) Grieks-Amerikaans beeldhouwster, die zich, na haar studie in Parijs en Californië, in 1957 chulpa

chulpa Graftoren voor het bijzetten van rijke overledenen, gebouwd door de Aymarás voor de Inkatijd. C. komen vooral voor in de omgeving van het Church, Richard Thomas

Church, Richard Thomas (1893-1972) Engels dichter en prozaschrijver. Schreef onder invloed van Wordsworth pastorale poëzie in 'The flood of Churriguera, familie de

Churriguera, familie de Spaanse familie van barokarchitecten en beeldhouwers uit de 17e en 18e eeuw. Hun werken kenmerken zich door overdadige,

Chvilovi, Mikola

Chvilovi, Mikola (eig. Mikola Grigorovic Filitov; 1893-1933) Oekraïens dichter en romanschrijver, publiceerde de dichtbundels 'Jeugd' (1921) en 'In Cibber, Caius Gabriel

Cibber, Caius Gabriel (1630-1700) Engels beeldhouwer, die na opleiding te Rome zich in 1668 in Londen vestigde. Zijn eerste grote opdracht gol

Cibber, Colley

Cibber, Colley (1671-1757) Engels dichter, toneelschrijver, -speler en -producent. Schreef vele sentimentele blijspelen, waaronder 'Love's last shift' ciborium

ciborium Op pilaren rustend dak boven het hoofdaltaar in de rooms-katholieke Kerk, soms in de vorm van een hangend baldakijn. Ontstaan in Rome Ciccolini, Aldo

Ciccolini, Aldo (geb. 1925) Italiaans pianist. Ciccolini studeerde te Napels en behaalde in 1949 de eerste prijs op het Concours Marguerite Long te Parijs. cicerone

cicerone (It.) Sinds Der Cicerone (1855) van Jacob Burckhardt (1818-1897) de benaming voor een reisgids voor Italië. Onder cicerone-stijl verstaa

Cicero, Marcus Tullius

Cicero, Marcus Tullius (106-43 v. C.) Romeins politicus, redenaar en schrijver. Cicero staat bekend als een van de belangrijkste auteurs van Romeins Cicognani, Bruno

Cicognani, Bruno (1879-1971) Italiaans schrijver en jurist, in wiens romans, 'La Velia' (1923), 'Villa Beatrice' (1931) een nauwkeurig en helder beeld Ciconia, Johannes

Ciconia, Johannes (ca. 1335-1411) Vlaams componist en muziektheoreticus. Reizen brachten hem in contact met de Franse geestelijke muziek uit Cid, El

Cid, El (Arab.: sidi = heer), bijnaam van Roderigo Diaz de Vivar, Spaans edelman en strijder tegen de Moren (ca. 1040-1100). Hij werd bezongen in Cienfuegos, Nicasio Alvarez de

Cienfuegos, Nicasio Alvarez de (1764-1809) Spaans lyrisch en dramatisch dichter, sterk beïnvloed door de neoclassicistische ideeën van Juan Meléndez Cieslewicz, Roman

Cieslewicz, Roman (1930-1996) Pools-Frans grafisch ontwerper. Na jarenlang in Warschau werkzaam te zijn geweest als afficheontwerper, vestigde

Cignani, Carlo

Cignani, Carlo (1628-1719) Bolognees schilder van vnl. fresco's. Bekend is zijn beschildering van de domkoepel in Forli (1706).

Cigoli, Lodovico Cardi da

Cigoli, Lodovico Cardi da (1559-1613) Italiaans schilder, architect en beeldhouwer, leerling van o.a. Allori. Beïnvloed o.a. door Barocci en Correggio, Cilea, Francesco

Cilea, Francesco (1866-1950) Italiaans operacomponist, van 1904-35 directeur der conservatoria te Palermo en Napels. Zijn opera's sluiten aan bij Cimabue, Giovanni

Cimabue, Giovanni (eig. Cenni di Pepo; ca. 1240-na 1302) Florentijns schilder; verzachtte de strenge Byzantijnse stijl door grotere expressiviteit en Cimarosa, Domenico

Cimarosa, Domenico (1749-1801) Italiaans componist, studeerde bij Sacchini en Piccinni. Schreef eerst geestelijke muziek (missen, motetten), maar cimbalom

cimbalom Vooral in Hongaarse zigeunerorkesten gebruikt muziekinstrument. Boven een trapeziumvormige klankkast zijn metalen snaren gespannen, Ciminelli, Serafino

Ciminelli, Serafino (ookSerafino Aquilano of Serafino dall' Aquila; 1466-1500) Italiaans dichter en musicus, beroemd om zijn improvisatietalent. Na Cimino, Michael

Cimino, Michael (geb. 1943) Amerikaans regisseur. Kwam als succesvol maker van reclamespots in 1971 naar Hollywood en schreef enkele scenario's. Cimiotti, Emil

Cimiotti, Emil (geb. 1927) Duits beeldhouwer, die o.a. in Parijs studeerde en er leerling was van Zadkine. Zijn stijl is aanvankelijk figuratief. Hij maakt Cinecittà

Cinecittà Italiaanse filmstudio bij Rome, gebouwd in de tweede helft der jaren dertig, verwoest tijdens WO II, maar in 1950 geheel herbouwd. Het is cinema novel

cinema novel (Eng.) Een verhaal gebaseerd op wat de filmcamera kan zien en op het script voor een film, bijv. The misfits (1961) van Arthur Miller cinéma vérité

cinéma vérité Letterlijk: filmwaarheid. Opvatting over het maken van films, met name documentaires, die de werkelijkheid zo veel mogelijk voor zichzelf cinemascope

cinemascope Filmtechnisch systeem waarmee het mogelijk wordt filmbeelden met een grote breedte te vertonen. In antwoord op de concurrentie van Cino da Pistoia

Cino da Pistoia (eig. Guittoncino dei Sigisbuldi; ca. 1267-1337) Italiaans jurist en dichter. Hij was in verscheidene plaatsen hoogleraar (o.a. Bologna, cinquecento

cinquecento (Ital.: vijfhonderd; eig. mille cinquecento) Aanduiding in de kunstgeschiedenis voor de 16e eeuw. Als stijlbegrip gebruikt voor de Hoog- Cioran, Emile

Cioran, Emile (1911-1995) Roemeens-Frans essayist. Cioran studeerde filosofie in Boekarest en verbleef sinds 1937 in Frankrijk. Zijn wijsgerig, sceptisch circumflexus

circumflexus (Lat.) Naam voor het stijgend-dalend toonverloop van een klinker; in het Grieks aangegeven door het samentrekkingsteken ;, in het Frans cire perdue

cire perdue Methode voor het gieten in brons of andere metalen, waarbij het wasmodel verloren gaat.

ciseleren

ciseleren Bewerking van gegoten metalen voorwerpen om gietnaden weg te werken. In de edelsmeedkunst het aanbrengen van figuren op gouden en cisterciënzer bouwstijl

cisterciënzer bouwstijl Cisterciënzers zijn de stichters van het klooster Cistercium of Cîteaux en hun volgelingen. De stichters van Cîteaux verlieten cisterna

cisterna Regenput. In de Oudheid een (meestal ondergronds) reservoir voor het bewaren van regenwater of van over aquaducten aangevoerd water.

ciscis-

(Lat.: aan deze zijde van) Voorvoegsel in geografische termen om aan te geven dat een gebied ten opzichte van de naamgever vóór een gebergte

citaat

citaat (Lat.: citare = als getuige aanroepen) De letterlijke weergave - de aanhaling - van een stuk uit het werk van een ander of uit een ander werk van citadel

citadel (Ital.: cittadella, verkleinwoord van città = stad) Dwangburcht, vestingwerk dat gebouwd werd ter bescherming van een stad of ter afschrikking citadelpoëzie

citadelpoëzie Gedichten waarin de strijd van Nederland tegen België werd verheerlijkt (1830 en latere jaren), bijv. De Heldendood van Van Speyk Citroen, Paul Roelof

Citroen, Paul Roelof (1896-1983) Nederlands schilder en graficus; studeerde aan de Kunsthochschule te Berlijn en later het Bauhaus te Weimar. Had Civil, Alan

Civil, Alan (geb. 1929) Engels hoornist. Civil was een leerling van Brain (Londen) en Von Stemm (Hamburg). Hij volgde Brain na diens tragische dood Cixous, Hélène

Cixous, Hélène (geb. 1937) Frans schrijfster, vertegenwoordigster der Franse stroming die in haar werk het specifiek vrouwelijke wil benadrukken, Claesz., Aert

Claesz., Aert (ook Aertgen van Leyden; 1498-1564) Nederlands historieschilder en graficus, beïnvloed door Lucas van Leyden, Jan van Scorel, Maerten Claesz, Pieter

Claesz, Pieter (1596/97-1661) Nederlands schilder, die samen met Heda een van de meest vooraanstaande vertegenwoordigers van de 17e-eeuwse Claes, Ernest André Jozef

Claes, Ernest André Jozef (1885-1968) Belgisch (Vlaams) roman- en novelleschrijver. Studeerde letteren en promoveerde in 1910 op 'Het proza Claes, Paul

Claes, Paul (geb. 1943) Belgisch (Vlaams) schrijver, vertaler en docent Algemene Literatuurwetenschap, promoveerde in 1981 op een dissertatie over clair-obscur

clair-obscur (Fr.: licht-donker; Ital.: chiaroscuro) Begrip in de beeldende kunst, waaronder wordt verstaan de weergave van lichte en donkere partijen Clair, René

Clair, René (eig. René Lucien Chomette; 1898-1981) Frans filmregisseur van lichte, optimistische komedies als 'Un chapeau de paille d'Italie' (1927), Clancy, Thomas

Clancy, Thomas (Tom; geb. 1947) Amerikaans schrijver en uitvinder van de zogenaamde `techno-thriller', waarin veel informatie over `militaire technologie' Clapton, Eric

Clapton, Eric (geb. 1945) Brits popgitarist, maakte naam in de groepen The Yardbirds, John Mayall's Bluesbreakers en Cream. Werd toen algemeen claque (toneel)

claque (toneel) (Fr.:klap met de vlakke hand)Tegen beloning door de zgn. claqueurs bewerkstelligde bijval of afkeuring in een theater tijdens of na Clará, José

Clará, José (1878-1958) Spaans beeldhouwer en tekenaar, werkzaam in het atelier van Rodin te Parijs. Zijn oeuvre is enigszins classicistisch van stijl, Clare, John

Clare, John (1793-1864) Engels dichter. C. begon te dichten na lezing van Thomsons 'The seasons' en behoorde evenals Burns tot de zgn. boerendichters. Clarke, Arthur Charles

Clarke, Arthur Charles (geb. 1917) Engels fysicus en wiskundige, vooraanstaand ruimtevaartdeskundige en invloedrijk science fiction-schrijver. Clarke Clarke, Geoffrey

Clarke, Geoffrey (geb. 1924) Brits beeldhouwer, graficus en glazenier. Als graficus bekend geworden door een tentoonstelling in Tokio in 1957. Zijn Clarke, Kenny

Clarke, Kenny (eig. Ali Liaquat Salaam; 1914-1985) Amerikaans jazzdrummer. Belangrijk vertegenwoordiger van de bop. Speelde o.a. bij Dizzy Gillespie, Clarke, Stanley

Clarke, Stanley (geb. 1951) Jazzrockbassist. Speelde aanvankelijk met bekende jazzmusici als Art Blakey en Stan Getz en maakte deel uit van The Clark, Gordon Matta

Clark, Gordon Matta (1945-1978) Engels beeldend kunstenaar; hield zich op zeer ongewone wijze met architectuur bezig. Sneed gebouwen doormid

Clark, Petula

Clark, Petula (geb. 1933) Brits zangeres en actrice. Had al in 1943 een eigen radioshow en speelde vanaf haar elfde jaar in films. Later ging ze zich classicisme

classicisme Het classicisme is een stroming die regelmatig in de geschiedenis van de kunst terugkeert. In het algemeen duidt men er elke stijl mee aan Claudel, Paul

Claudel, Paul (1868-1955) Frans schrijver. Claudel heeft bijgedragen tot een vernieuwing van het grote christelijke mysteriespel, die het resultaat was Claudius, Matthias

Claudius, Matthias (pseud. Asmus; 1740-1815) Duits dichter. Hij studeerde eerst theologie, later rechten. Hij was enige tijd verbonden aan de Hamburgische claus

claus Door één toneelspeler uitgesproken tekstdeel. Een van de kleinere eenheden waarin de gesproken tekst van een toneelstuk verdeeld kan worden. clause

clause (zinsstuk) Een syntactische groep die groter is dan de woordgroep en het zinsdeel, doch kleiner dan de zin. In de praktijk dus een hoofdzin o

Clausen, George

Clausen, George (1852-1944) Engels schilder en graficus, werkte tijdens zijn opleiding aan de Kensington School of Art, in het atelier van Edwin clausula (lit.)

clausula (lit.) (Lat.: claudere = sluiten) Literatuurtechnische term voor de in klassiek ritmisch proza voorkomende volgorde van lange en korte lettergrepen clausuur

clausuur Afgesloten gedeelte van een klooster, alleen toegankelijk voor ordeleden. Symboliseert het afgesloten zijn van de wereld.

Claus, Emiel

Claus, Emiel (1849-1924) Vlaams schilder van landschappen en genre; leerling van J. Jacobs en N. de Keyser te Antwerpen. In Parijs onderging hij Claus, Hugo Maurice Julien

Claus, Hugo Maurice Julien (geb. 1929) Belgisch (Vlaams) schrijver, regisseur en schilder. Aanvankelijk tot de experimentele stroming behorend, Clavell, James

Clavell, James (1924-1994) Brits-Amerikaans schrijver. Clavell vocht tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Verre Oosten en bracht drie jaar in Japanse Claw Boys Claw

Claw Boys Claw Nederlandse rockgroep, wonnen in 1983 een talentenjacht en besloten het prijzengeld te spenderen in de studio. In drie uur werd de Clayton, Jack

Clayton, Jack (1921-1995) Brits filmregisseur. Clayton maakte naam met de verfilming in 1958 van het boek 'Room at the top' (1957) van Angry Young Clayton, Wilbur Dorsey (Buck)

Clayton, Wilbur Dorsey (Buck) (1911-1991) Amerikaans jazztrompettist. Clayton leerde trompet spelen van Bob Russell. Begin jaren dertig vertrok Cleef, Lee van

Cleef, Lee van (1925-1989) Amerikaans filmacteur, wiens talenten als amateur ontdekt werden door Joshua Logan. Na zijn rol in 'High noon' (1952) Cleese, John

Cleese, John (geb. 1939) Brits filmacteur, televisiekomiek en scenarioschrijver. Cleese studeerde rechten in Cambridge. Hij deed daar zijn eerste toneelervaring Cleland, John

Cleland, John (1709-1789) Brits schrijver, beroemd geworden door de zedenroman 'Fanny Hill: Memoirs of a woman of pleasure' (2 dln., 1748-49), Clem Clark, John

Clem Clark, John (geb. 1937) Amerikaans schilder, bekend door hyperrealistisch werk in een Hollywoodachtige reclamestijl. Behandelt op deze ironische Clemens non Papa, Jacobus

Clemens non Papa, Jacobus (eig. Jacques Clément; ca. 1510-ca. 1556) Zuid-Nederlands componist, behorend tot de Vierde Nederlandse School. Clemente, Francesco

Clemente, Francesco (geb. 1952) Italiaans schilder; behoort tot de zgn. Jonge Italianen. van de transavantgarde. Werkt in Rome, New York en India. Clementi, Muzio

Clementi, Muzio (1752-1832) Italiaans-Engels pianist en componist. Hij begon zijn studie te Rome en zette deze vanaf 1766 in Engeland voort. Hij Clement, Franz Joseph

Clement, Franz Joseph (1780-1842) Oostenrijks violist. Clement maakte vele concertreizen en was van 1802-11 en 1817-21 concertmeester van het

Clément, René

Clément, René (1913-1996) Frans filmregisseur. Clément maakte vooral naam met drie films, die alle drie spelen in de Tweede Wereldoorlog: La bataille Clerck, Hendrik de

Clerck, Hendrik de (1560-1630) Vlaams schilder, leerling van Maarten de Vos, hofschilder van Albrecht van Oostenrijk. Schilder van religieuze werken Clerck, Oscar de

Clerck, Oscar de (1892-1968) Vlaams beeldhouwer; van 1942-59 directeur van de academie te Leuven, voorstander van vernieuwing van de traditionele Clercq, Helen le

Clercq, Helen le (1923-1989) Nederlands danseres. Helen le Clerq, als danseres autodidact, kwam in de jaren vijftig in Spanje met flamenco en klassieke Clercq, René de

Clercq, René de (1877-1932) Belgisch (Vlaams) dichter. Hij studeerde Germaanse filologie, was lange tijd leraar, maar zette zich tijdens WO I als Clerc, Jean le

Clerc, Jean le (1587-1633) Frans schilder, die van 1609-1620 in Italië verbleef, waar hij nauw samenwerkte met Carlo Saraceni. Schilderde vooral Clérembault, Louis Nicolas

Clérembault, Louis Nicolas (1676-1749) Frans organist en componist, te Parijs organist aan de St.-Jacques, de St.-Cyr en de St.-Sulpice. Componeerd

Clérisseau, Charles-Louis

Clérisseau, Charles-Louis (1721-1820) Frans architect en schilder, die vooral van belang is door de invloed die hij op zijn leerlingen uitoefende (Cleve, Joos van

Cleve, Joos van (eig. Joos van der Beke, ca. 1490-1540/41) Vlaams schilder. Representant van de Antwerpse School. Zijn werk toont toenemende Cliburn, Van

Cliburn, Van (geb. 1934) Amerikaans pianist. Van Cliburn kreeg eerst onderricht van zijn moeder, debuteerde in 1948 in Carnegie Hall (New York) cliché (lit.)

cliché (lit.) cliché(taal)(Fr.: drukplaat, stereotype) Afgezaagd gezegde, gemeenplaats, telkens overgenomen, altijd weer gebruikte en daardoor versle

cliffhanger

cliffhanger (Eng.) Spanningstruc, techniek in film en boek waarbij de maker vlak voor een hoogtepunt zijn verhaal afbreekt.

Clift, Montgomery

Clift, Montgomery (Edward Montgomery Clift; 1920-1966). Amerikaans filmacteur. Een van de eerste leerlingen van Lee Strasbergs 'Actors Studio' Clinge Doorenbos, Jenne

Clinge Doorenbos, Jenne (eig. Johannes Pieter Jacobus Hemlich C.; 1884-1978) Nederlands journalist, conferencier, dichter en zanger. Hij maakte

Clio

Clio (Ook: Kleio) Eerste van de negen muzen in de Griekse mythologie. Zij was de beschermster van de geschiedschrijving en het heldendicht en wordt Clodion

Clodion (eig. Claude Michel; 1738-1814) Frans beeldhouwer, vertegenwoordiger van het classicisme. Maakte veel terracottafiguren.

cloisonné

cloisonné Techniek, waarbij verschillende kleuren in vakken (cloisons) worden gevat, die door een dunne, opstaande rand van elkaar zijn gescheiden. close reading

close reading (Eng.) In de jaren twintig van de 20e eeuw begonnen op een aantal plaatsen, onafhankelijk van elkaar, zgn. autonome bewegingen, die Close, Chuck

Close, Chuck (eig. Charles Close; geb. 1940) Amerikaans schilder, op wiens werk de term fotorealisme heel direct van toepassing is. Op monumentale Close, Glenn

Close, Glenn (geb. 1947) Amerikaans actrice. Afkomstig uit aristocratisch milieu in Nieuw Engeland. Kwam via loopbaan als folksinger bij het toneel Closson, Herman

Closson, Herman (1910-1982) Belgisch (Frans) romancier en toneelschijver. Zijn dikwijls historische stukken streven er vooral naar de psychologische Clouet, François

Clouet, François (1505/10-1572) Frans portretschilder en tekenaar, zoon van Jean Clouet en diens opvolger aan het Franse hof. Van hem zijn slechts Clouet, Jean

Clouet, Jean (ca. 1480-1540/41) Schilder van vermoedelijk Zuid-Nederlandse afkomst, hofschilder en gunsteling van Frans I. Schilderde enige technisch Clough, Arthur Hugh

Clough, Arthur Hugh (1819-1861) Engels dichter, hoofd van de Londense University Hall (voorloper van de London University). Vriend van Matth

Clouseau

Clouseau (Brussel e.o., 1989) Belgische popgroep. 'Daar gààààt ze', zingt in het voorjaar van '90 half Nederland. Verantwoordelijk daarvoor is de Belgische Clous, Rob

Clous, Rob (geb. 1940) Nederlands schilder en graficus; hanteert een poëtisch- realistische beeldtaal, vertolkt in enigszins surrealistische landschappen, Clouzot, Henri-Georges

Clouzot, Henri-Georges (1907-1977) Frans filmregisseur, wiens werk sterk beïnvloed is door het pessimisme dat de Franse films der jaren dertig kenmerkte. Clovis

Clovis (Chlodovechus, Chlodwig) Naam van een aantal Frankische koningen uit het huis der Merovingers: 1. Clovis I (ca. 465-511), hoofd van de Sa

clown

clown (Eng.) Komische circusfiguur, hansworst, voortgekomen uit de `stupidus' van het klassieke Romeinse theater, de middeleeuwse hofnar ('fool') Cluysenaar, Jan Pieter

Cluysenaar, Jan Pieter (1811-1880) Nederlands-Belgisch architect. Hoofdzakelijk werkzaam te Brussel. Bouwde in diverse neostijlen o.a. het Blin

Cluytens, André Augustin

Cluytens, André Augustin (1905-1967) Belgisch-Frans dirigent. Debuteerde aan de Franse Opera te Antwerpen. Ging in 1932 naar Frankrijk en was Coates, Eric

Coates, Eric (1886-1957) Engels altviolist en componist. Coates maakte eerst deel uit van diverse strijkkwartetten tot hij in 1912 benoemd werd tot Coates, Wells Wintemute

Coates, Wells Wintemute (1895-1958) Brits architect. Vooraanstaand vertegenwoordiger van de internationale stijl in Groot-Brittannië. Ontwierp coauteur

coauteur Mede-auteur.

Cobain, Kurt

Cobain, Kurt (1967-1994) Amerikaans popzanger en -gitarist. Cobain was de zanger, gitarist en belangrijkste songwriter van de Amerikaanse popgroep Cobbaert, Jan

Cobbaert, Jan (1909-1995) Vlaams schilder, opgeleid aan de academies te Leuven en Brussel. Medeoprichter van de groep Jeune Peinture Belge. In Cobb, Arnett

Cobb, Arnett (1918-1989) Amerikaans jazzmusicus. Al op vijftienjarige leeftijd begon Cobb als beroeps te spelen in de band van drummer Frank Davis. Cobb, Lee J.

Cobb, Lee J. (eig. Leo Jacoby; 1911- 1976) Amerikaans toneel- en filmspeler. Hij speelde in zeer veel films, o.a. 'Johnny O'Clock' (1947), 'The dark Cobb, Wilbur James (Jimmy)

Cobb, Wilbur James (Jimmy) (geb. 1929) Amerikaans jazzdrummer. Speelde bij trompettist Miles Davis (1958-63) en vormde met bassist Paul C

Cobergher, Wenzel

Cobergher, Wenzel (ook: Coebergher, ca. 1561-1634) Vlaams schilder, architect, econoom en oudheidkundige. Leerling van de schilder Maarten de Cobham, William (Billy)

Cobham, William (Billy) (geb. 1944) Amerikaans jazzdrummer. Speelde in het kwintet van Horace Silver (1968) en formeerde daarna de jazzrockgroep

Cobra

Cobra Kunstenaarsbeweging (1948-1951), opgericht in Parijs door de Deense schilder Asger Jorn, de Belgische schrijver Christian Dotremont en de Coburn, James

Coburn, James (geb. 1928) Amerikaans filmacteur, veelal in komedies en avonturenfilms, zoals 'The magnificent seven' (1960), 'The great escape' Cochin, Charles-Nicolas de Oude

Cochin, Charles-Nicolas de Oude (1688-1754) Frans schilder en graveur, bekend geworden door een vijfhonderdtal reproductiegravures naar o.a. Cochran, Eddie

Cochran, Eddie (1938-1960) Amerikaans rock 'n' roll-zanger, gitarist en songwriter. In 1958 brak hij door met het nu klassieke 'Summertime blues', Cockerell, Charles Robert

Cockerell, Charles Robert (1788-1863) Engels architect en archeoloog. Leerde het vak van zijn vader Samuel Pepys C. (1754-1827) en maakte als Cocker, Joe

Cocker, Joe (geb. 1944) Brits popzanger. Kreeg in 1968 bekendheid met zijn versie van het Beatles-nummer 'With a little help from my friends', uitgevoerd Cockney

Cockney Oorspronkelijk een bijnaam voor inwoners van Londen in de buurt van Bow Church; sinds de zeventiende eeuw ook een aanduiding van het Cock, César de

Cock, César de (1823-1904) Belgisch landschapschilder en graficus; raakte tijdens een verblijf in Frankrijk bevriend met Corot en sloot zich aan bij Cock, Hiëronymus

Cock, Hiëronymus (ca. 1507-1570) Vlaams graveur en prentenuitgever, broer van de schilder Matthijs C. (ca. 1510-ca. 1540). Richtte in 1548 in Antwerpen Cock, Jan Wellens de

Cock, Jan Wellens de (ca. 1480-ca. 1526) Zuid-Nederlands schilder, waarschijnlijk de vader van Hiëronymus en Matthijs de Cock. Vaak geïdentif

Cock, Johannes Claudius

Cock, Johannes Claudius (1667-1735) Vlaams beeldhouwer, graveur, schilder en dichter, leerling van Pieter Verbruggen. Zijn werk toont een overga

Cock, Matthijs de

Cock, Matthijs de (1510-1540) Vlaams schilder, broer van Hiëronymus de C. Na een reis naar Italië keerde hij omstreeks 1535 naar Antwerpen terug. Cock, Xavier de

Cock, Xavier de (1818-1896) Vlaams landschap- en dierschilder; opgeleid aan de Academie van Antwerpen, waar hij o.a. leerling was van Ferdinand Coclico, Adrianus Petit

Coclico, Adrianus Petit (ca. 1500-1563) Vlaams componist. Hoewel Coclico beweerde leerling geweest te zijn van J. des Prés, is dit nooit bewezen

Cocteau, Jean

Cocteau, Jean (1889-1963) Frans schilder, schrijver, dichter, filmregisseur en decorbouwer. Cocteau was een van de veelzijdigste kunstenaars van coda

coda (It.) 1 Extra slotregel(s) van een sonnet. 2 Extra, afwijkend slot van een muziekstuk.

Codde, Pieter Jacobsz.

Codde, Pieter Jacobsz. (1599/1600-1678) Nederlands genre- en portretschilder, vooral bekend door zijn schilderingen van galante gezelschappen,

code (lit.)

code (lit.) Systeem van afgesproken symbolen (woorden, tekens), dat in staat is informatie tussen een zender en een ontvanger over te dragen. Wanneer code (taalw.)

code (taalw.) Sociolinguïstisch begrip voor een vorm van taalgebruik die bepaald wordt door de sociale herkomst van de spreker en de sociale functie code (techn.)

code (techn.) Voorschrift waarmee de vorm van een bericht veranderd kan worden (codering) zonder dat de betekenis verandert. Door vervolgens Codex aureus

Codex aureus (Lat.: gouden codex) Kostbaar handschrift. Bevat in goud uitgevoerde versieringen en letters. Bekend zijn o.a. de Codex aureus van Codex purpureus

Codex purpureus Handschrift dat op purper gekleurd perkament geschreven is met gouden en/of zilveren letters.

Coducci, Mauro

Coducci, Mauro (bijgenaamd Il Moro of Il Moretto; 1440-1504) Italiaans bouwmeester, die zich in 1469 te Venetië vestigde en daar een van de leidende Coecke van Aelst, Pieter

Coecke van Aelst, Pieter (ook Pieter van Aelst; 1502-1550) Zuid-Nederlands schilder, graveur en ontwerper van tapijten en glasramen. In Italië (1

Coello, Claudio

Coello, Claudio (1642-1693) Spaans-Portugees schilder, leerling van Francisco Rizi; door toedoen van Carreño de Miranda in 1684 hofschilder; kopieerde Coenen, Jo

Coenen, Jo (geb. 1949) Nederlands architect. Studie T.H., Eindhoven en bij James Stirling en Luigi Snozzi. Vanaf 1979 architectenbureau in Eindh

Coene, Jacques

Coene, Jacques (gest. na 1411) Vlaams schilder, architectuurtekenaar, miniaturist en boekverluchter; omstreeks 1385 werkzaam te Parijs, daarna in Coen, Jeanne de

Coen, Jeanne de (1884-1965) Belgisch (Vlaams) toneelspeelster. Ze debuteerde te Mechelen, speelde tijdens WO I in Engeland voor de soldaten Coen, Joel

Coen, Joel (geb. 1954) Amerikaans filmregisseur en scenarioschrijver. Coen kreeg zijn opleiding tot filmer aan de New York University. In 1984 brak Coetzee, John M.

Coetzee, John M. (geb. 1940) Zuid-Afrikaans schrijver, behandelt in zijn werk het dilemma waarvoor de voormalige kolonisten in Afrika staan. Debuteerde Coffin, Carolus

Coffin, Carolus (1676-1749) Frans (Neolatijns) dichter, rector van de universiteit van Parijs. Hij schreef een groot aantal Latijnse hymnen voor een Cohan, Robert

Cohan, Robert (geboren te New York 1925) Amerikaans balletdanser, choreograaf en balletleider. Van 1946-1967 een der opmerkelijkste leden van Cohen, Bernard

Cohen, Bernard (geb. 1933) Beroemd Brits schilder van abstracten; broer van Harold Cohen. Hij kreeg zijn opleiding aan de Saint Martin School en Cohen, Elie Aron

Cohen, Elie Aron (1909-1993) Nederlands arts en schrijver. Cohen werd in 1942 in Groningen als jood verraden en gearresteerd. In het doorgangskamp Cohen, Fre

Cohen, Fre (eig. Frederika Sophia Cohen; 1903-1943) Nederlands tekenaar en illustrator; verzorgde o.m. veel boekomslagen. Zij had een grote invloed Cohen, Harold

Cohen, Harold (geb. 1928) Brits schilder, broer van Bernard, studeerde aan de Slade School te Londen. Werd aanvankelijk beïnvloed door het abstract Cohen, Leonard

Cohen, Leonard (geb. 1934) Canadees zanger, songwriter en auteur. Kreeg begin van de jaren zestig in Canada bekendheid met zijn boeken en dichtbundels, Cohn, Alvin Gilbert (Al)

Cohn, Alvin Gilbert (Al) (1925-1988) Amerikaans jazzmusicus. Cohn werd in 1948 bekend als lid van de Woody Hermanband, waarin hij samen met col legno

col legno Aanduiding voor de bespeler van een strijkinstrument dat hij van zijn strijkstok niet het haar, doch het hout moet gebruiken, doorgaans om Colbert, Claudette

Colbert, Claudette (Lily Claudette Chauchoin; 1905-1996). Frans-Amerikaans actrice. Als kind naar New York gekomen, begon Claudette Colbert

Coldstream, William Menzies

Coldstream, William Menzies (geb. 1908) Brits schilder; behoorde tot de oprichters van de Euston Road Group. Zette zich af tegen abstracte strominge

Coleman, George

Coleman, George (geb. 1935) Amerikaans jazzsaxofonist. Speelde aan het eind van de jaren vijftig in een aantal rhythm and blues-groepen en met Coleman, Ornette

Coleman, Ornette (geb. 1930) Amerikaans free jazz-saxofonist. Ontwikkelde in de jaren vijftig een stijl die sterk verschilde van het gebruikelijke improviseren Coleman, William Johnson (Bill)

Coleman, William Johnson (Bill) (1904-1981) Amerikaans jazztrompettist en -zanger. Speelde in de jaren dertig van tijd tot tijd in de band van Benny Colenbrander, Theodoor Christiaan Adriaan

Colenbrander, Theodoor Christiaan Adriaan (1841-1930) Nederlands architect en sierkunstenaar; ontwierp o.m. decors voor de porseleinfabriek Coleridge, Hartley

Coleridge, Hartley (1796-1849) Engels dichter en prozaschrijver, zoon van Samuel Taylor C., ten dele opgevoed door de dichter Robert Southey. Hij Coleridge, Samuel Taylor

Coleridge, Samuel Taylor (1772-1834) Brits dichter en criticus. Ontmoette in 1794 Robert Southey (1774-1843) en het jaar daarop Wordsworth, met Colette, Sidonie Gabrielle Claudine

Colette, Sidonie Gabrielle Claudine (1873-1954) Frans schrijfster, wier boeken uitmunten door de rijke stijl en krachtige karaktertekening. Over Cole, Nat King

Cole, Nat King (eig. Nathaniel Adams Coles; 1917-1965) Amerikaans zanger en jazzpianist, aanvankelijk bekend als leider van het King Cole Trio Cole, Thomas

Cole, Thomas (1801-1848) Amerikaans schilder die zich in 1826 in Catshill aan de westelijke oever van de Hudson vestigde. De woestheid en verlatenheid Cole, William R. (Cozy)

Cole, William R. (Cozy) (1909-1981) Amerikaans jazzdrummer. Speelde o.a. bij Benny Carter, Cab Calloway, Louis Armstrong, Earl Hines en Jack Colin Muset

Colin Muset Frans troubadour uit de eerste helft van de 13e eeuw. Bekend van hem is dat hij in de zomer langs de kastelen trok en daar de edelen vermaakte Colin, Alexander

Colin, Alexander (ook Colyn of Colijns, 1527/29-1612) Vlaams beeldhouwer uit de Late Renaissance; werkte voornamelijk in Duitsland, waar hij o.Colin, Jean

Colin, Jean (17e eeuw) Frans graveur, bekend om zijn talrijke stadsgezichten van Reims (1660-96). Werk: 'Portrait de la ville de Reims', (1665) en

Collaer, Paul

Collaer, Paul (1891-1989) Belgisch musicoloog. Collaer was aanvankelijk leraar in de natuurwetenschappen, maar verwierf zich ook een brede musicologische collage (kunst)

collage (kunst) Kunstwerk, aanvankelijk tot stand gekomen door het opplakken van stukken papier op een ondergrond van papier, linnen of hout. Later collage (lit.)

collage (lit.) Omdat in het literaire kunstwerk verschillende materialen na elkaar voorkomen, gebruikt men hier voor het hanteren van verschillende Collantes, Francisco

Collantes, Francisco (1599-1656) Spaans schilder uit de barok, leerling van Vicente Carducho. C. is vooral bekend geworden door zijn pittoreske Colla, Ettore

Colla, Ettore (1899-1968) Italiaans beeldhouwer, leerling van Maillol en Despiau, die tot ca. 1947 figuratief werkte. Naar aanleiding van contacten collegium musicum

collegium musicum Benaming van vooral gedurende de 17e en 18e eeuw opgerichte gezelschappen van amateurmusici die voor eigen genoegen muzi

Collem, Simon van

Collem, Simon van (1919-1989) Nederlands filmpromotor. Van Collem was aanvankelijk werkzaam als verkoopleider van een filmmaatschappij. Al

Collette, William Marcel (Buddy)

Collette, William Marcel (Buddy) (geb. 1921) Amerikaans jazzmusicus; speelt saxofoon, fluit, klarinet en piano. Werkte in de jaren veertig en vijftig Colliander, Fritiof Tito

Colliander, Fritiof Tito (geb. 1904) Zweedstalig Fins dichter en schrijver. In zijn religieus getint oeuvre is de schuldvraag een gemeenschappelijk element, Collignon, Georges

Collignon, Georges (geb. 1923) Belgisch schilder; zette zich af tegen de strakke geometrische stijl van het Bauhaus. Zijn vroege werk toont invloeden Collins, Phil

Collins, Phil (geb. 1951) Brits popzanger en technisch zeer ontwikkeld drummer. Begon zijn carrière bij de groep Flaming Youth, maar stapte al gauw Collins, Rufus

Collins, Rufus (1935-1996) Amerikaans-Nederlands regisseur. Collins begon zijn carrière in de jaren zestig in New York bij de anarchistische theatercommune Collins, William (Wilkie)

Collins, William (Wilkie) (1824-1889) Engels schrijver, vanaf het begin der jaren vijftig zeer bevriend met Dickens, in wiens blad Household Words

collocatie

collocatie (lexicaal verband) Habitueel verband van een woord in een taal met andere afzonderlijke woorden in zinnen. Het gaat dus om woorden die Collodi, Carlo

Collodi, Carlo (eig. Carlo Lorenzini; 1826-1890) Italiaans schrijver. Hij was werkzaam als journalist en legde zich na het schrijven van weinig succesvolle Colmjon, Gerben

Colmjon, Gerben (1828-1884) Nederlandsd (Fries) taal- en letterkundige, bibliothecaris en archivaris van Friesland, wiens wetenschappelijk werk belangrijker Colnot, Arnout Jacobus Gustaaf

Colnot, Arnout Jacobus Gustaaf (1887-1983) Nederlands schilder en graficus, leerling van Jan Maandag. Werkte in Brugge, Parijs en de Pyreneeën Colombe, Jean

Colombe, Jean (gest. na 1529) Frans miniaturist, waarschijnlijk broer van Michel Colombe. Werkzaam aan het Franse hof. Vervaardigde miniaturen Colombe, Michel

Colombe, Michel (1430/35-ca. 1513) Frans beeldhouwer, broer van Jean Colombe. Overgangsfiguur van late gotiek naar vroege renaissance. Bekend Colombina

Colombina (It.: colombina = duifje) Toneelfiguur uit de commedia dell'arte. Komische vrouwenrol. Het dienstmeisje dat haar meesteres helpt, geraffineerd Colombo, Gianni

Colombo, Gianni (geb. 1937) Italiaans beeldend kunstenaar. Vertegenwoordiger van de kinetische kunst. Vervaardigde ook environments, o.a. 'spazio Colonia, familie de

Colonia, familie de Spaanse architectenfamilie uit de 15e en de 16e eeuw. De belangrijkste vertegenwoordigers waren Juan (ca. 1410-ca. 1481), Simon colonnade

colonnade Reeks zuilen die een hoofdgestel draagt, zoals oorspronkelijk voor of om antieke tempels en in de classicistische periode veelvuldig nagebootst. colonnade

colonnade .

Colonna, Francesco

Colonna, Francesco (ca. 1433-1527) Italiaans dominicaner monnik en auteur van de allegorie 'Hypnerotomachia Poliphili' (Venetië, 1499). Het behandelt Colonna, Vittoria

Colonna, Vittoria (1490-1547) Italiaans dichteres van de Renaissance, echtgenote van Ferrante d'Avalos, markies van Pescara. Werd in 1525 weduwe. colonnet

colonnet Kleine kolom of zuil. Aanduiding voor dunne, dragende delen in de romaanse en gotische architectuur: rond, peervormig of veelhoekig. O.Colonne, Édouard

Colonne, Édouard (1838-1910) Frans dirigent, studeerde o.a. bij Thomas. Na als violist werkzaam te zijn geweest stichtte Colonne in 1873 het Con

colorfield painting

colorfield painting Stroming binnen het abstract expressionisme in de jaren vijftig en zestig, waarbij grote kleurvelden naast elkaar werden geplaatst. coloriet

coloriet (Latijn: color = kleur) Effect van de gezamenlijke kleuren van een schilderij of ander kunstwerk. In de 17e en 18e eeuw bestreden de aanhangers Colossus van Rhodos

Colossus van Rhodos Ruim 30 m hoog bronzen beeld van de Griekse zonnegod Helius, in 290 v.C. vervaardigd door Chares van Lindus, nadat Rhodo

colportageroman

colportageroman In ca. 1860 ontstond dit genre dat huis aan huis werd verkocht.

Coltrane, John

Coltrane, John (1926-1967) Tenorsaxofonist, domineerde de jazz gedurende de tien jaar die aan zijn vroege dood voorafgingen. Hij was de geniale Coluche

Coluche (1944-1986) (eig.:Colucci, Michel Gérard Joseph) Frans komiek. In Frankrijk zeer populaire, weinig fijnzinnige komiek, bekend door zijn Columbia

Columbia Hoofdstad van de Amerikaanse staat South Carolina; ca. 98.000 inw. Marktstad voor katoen, perziken en tabak. Textiel-, kunstmest-, elektronische Columbus, Chris

Columbus, Chris (geb. 1959) Amerikaans filmregisseur en scenarioschrijver. Columbus kreeg zijn filmopleiding aan New York University. Hij schreef column

column (Eng.: kolom) Journalistiek genre, persoonlijke rubriek, ondertekend met ware naam of pseudoniem.De columnist vertegenwoordigt de enkeling, Colville, David Alexander

Colville, David Alexander (geb. 1920) Canadees schilder, die in hyperrealistische stijl schilderijen vervaardigt van alledaagse taferelen met een merkwaardige Colvin, Marta

Colvin, Marta (geb. 1917) Chileens beeldhouwster. Kreeg haar opleiding aan de academie van Santiago. In een herkenbaar vormenpatroon met veelvuldig Comacini, Magistri

Comacini, Magistri (ook Maestro Comacini) Noord-Italiaans gilde van metselaars, steenhouwers en architecten, afkomstig uit de streek rond Lugano combine painting

combine painting Techniek in de beeldende kunst die opgang deed vanaf 1953. Verschillende losse voorwerpen worden op of in geschilderde doeken combo

combo Kleine orkestbezetting in de jazz en de dansmuziek. De samenstelling kan variëren, maar bevat doorgaans als basis piano, slagwerk, bas en gitaar.

Comburgs Handschrift

Comburgs Handschrift Middel-Nederlandse verzamelcodex uit de 14e eeuw, bevattende poëzie en proza in Vlaams dialect.

Comden, Betty

Comden, Betty (eig. Elizabeth Cohen; geb. 1916) Amerikaans tekstschrijfster, samenwerkend met Adolph Green (geb. 1915). Samen schreven zij zeer comedia

comedia (Gr.: komedie) Sinds ca. 1580 de naam voor het Spaanse drama, waarvan de veelschrijver Lope de Vega (1562-1635) als grondlegger geldt. comedia de capa y espada

comedia de capa y espada (mantel-en-degen-stuk) Spaans toneelgenre, dat zijn naam ontleent aan de omstandigheid dat de hoofdrolspelers gekleed Comédie Italienne

Comédie Italienne Door Italiaanse komedianten in Frankrijk opgevoerd toneel. Na 1680 speelden ze behalve in het Italiaans ook in het Frans. Ze hadden comédie larmoyante

comédie larmoyante Toneelvorm die in de 18e eeuw eerst in Frankrijk (voorbeeld: Le préjugé à la mode, 1735, van Nivelle de la Chaussée) en later comédie-ballet

comédie-ballet (Fr.) Een combinatie van toneel, muziek en dans. Was erg in trek aan het hof van de Franse koning Lodewijk XIV. Jean-Baptiste Lully comedy of humours

comedy of humours Engels Restoration-genre dat de menselijke eigenaardigheden op de korrel nam. Ben Jonson geldt als de belangrijke wegbereider comedy of manners

comedy of manners Engels toneelgenre uit de Restoration, waarbij de nadruk ligt op de omgangsvormen en de uiterlijke verschijning van de voorname comedy of menace

comedy of menace Engelse term voor toneelstukken waarvan de handeling zich afspeelt in een afgesloten ruimte en waarin de personen worden bedreigd Comencini, Luigi

Comencini, Luigi (geb. 1916) Italiaans regisseur. Richtte als filmcriticus met regisseur Alberto Lattuada in Milaan het filmarchief Cinemateca Italiana Comfort, Alexander

Comfort, Alexander (geb. 1920) Engels arts, dichter en prozaschrijver. Schrijft vanuit een pacifistisch-humanistische visie in een onderwijzende trant. Commandeur, Jacques

Commandeur, Jacques (geb. 1935) Nederlands acteur. Hij debuteerde in 1960 bij het Rotterdams Toneel, werkte van 1962-67 bij de Nederlandse Commandeur, Jan

Commandeur, Jan (geb. 1959) Nederlands schilder van groot, op het abstract expressionisme gebaseerd werk dat grillig, chaotisch, maar ook vitaa

commedia dell'arte

commedia dell'arte Aanduiding van het geïmproviseerde Italiaanse volkstoneel, zoals zich dat omstreeks 1550 heeft ontwikkeld. Op basis van vaste commedia erudita

commedia erudita Italiaanse komedie in de 16e en 17e eeuw. Werd in tegenstelling tot de commedia dell'arte niet door beroepsacteurs, maar door gelegenheidsspelers commodité

commodité (Frans voor gerieflijk) Term uit de 18e-eeuwse (binnenhuis)architectuur en vormgeving in Frankrijk voor het zo gerieflijk en doelbewust Communards

Communards Engelse popgroep, in 1985 opgericht door Jimmy Somerville en Richard Coles, die middels hun muziek strijden voor hun politieke en communicatiemodel van Buhler

communicatiemodel van Buhler (organonmodel) Schema van het taalgebruiksproces volgens Karl Bühler (1934). Bühler onderscheidt in de communicatie Comnena, Anna

Comnena, Anna (1083-ca. 1148) Byzantijns geschiedschrijfster, dochter van keizer Alexius I. Had een archaïserende, gekunstelde schrijftrant. Haar Compagnie des Quinze

Compagnie des Quinze Bekend Frans toneelgezelschap, in 1930 opgericht door Michel Saint-Denis. Hun belangrijkste auteur was André Obey (1892-

Compagnie Nacional de Danza in Madrid

Compagnie Nacional de Danza in Madrid Dansgroep in 1990 gesticht door Nacho Duato nadat hij enkele jaren ervaring als danser en als choreograaf Compagni, Dino

Compagni, Dino (ca. 1260-1324) Italiaans kroniekschrijver die actief deelnam aan het politieke leven in Florence en daar verschillende openbare ambten comparatisme

comparatisme In het algemeen: vergelijkende wetenschap; in het bijzonder vergelijkende literatuurwetenschap.

compendium

compendium (Lat.) Samenvatting, handboek.

compère

compère Benaming voor de al of niet heimelijke helper van een goochelaar, magnetiseur, illusionist, enz. Binnen de traditionele revue is de c. de presentator compilatie

compilatie Het samenstellen uit allerlei bestaande teksten, muzieknummers e.d.; het gecompileerde werk.

complainte

complainte (Fr.: klaagzang) Verhalend gedicht waarin de dichter zijn smart uit over een droevige gebeurtenis. Een bekende complainte vinden we o.compluvium

compluvium (Lat.: pluvia = regen) Grote opening in het midden van het dak boven het atrium van een Romeins huis.

componentiële analyse

componentiële analyse Systematische betekenisanalyse van woorden in samenstellende delen (betekeniskenmerken). De componentiële analyse werd composietkapiteel

composietkapiteel Kapiteel waarbij de Ionische voluut wordt gecombineerd met de Korinthische acanthus. Vooral toegepast bij Romeinse triomfbogen Compton-Burnett, Ivy

Compton-Burnett, Ivy (1892-1969) Engels romanschrijfster. Haar werk speelt zich af in laat-Victoriaanse hogere kringen en bevat grondig uitgewerkte computerkunst

computerkunst Beeldende kunst waarbij kleur, vorm en compositie met behulp van een computer worden bepaald. De computerkunst eind jaren zestig con brio

con brio (muz.) Met vuur.

conceptismo

conceptismo Literaire stijl uit de Spaanse barok, die zich kenmerkte door het gebruik van paradoxen, dubbelzinnigheden, metaforen en vaak moeilijk conceptual art

conceptual art Kunstrichting uit het midden van de jaren zestig en het begin van de jaren zeventig, waarbij de nadruk ligt op het abstracte idee, het concert

concert Compositie voor een of meer solo-instrumenten met orkestbegeleiding. Ook een openbare muziekuitvoering wordt concert genoemd. De eerste Concertgebouworkest, Koninklijk

Concertgebouworkest, Koninklijk Opericht in 1888 na de voltooiing van het Amsterdams Concertgebouw en samengesteld door de dirigent Willem concertmeester

concertmeester Aanvoerder van de eerste violen in een orkest en belast met het geven van aanwijzingen voor het uitvoeren der streken (die gelijk moeten concerto grosso

concerto grosso Compositie voor orkest (tutti, ripieno of concerto grosso genoemd), afgewisseld met passages voor een kleine groep solo-instrumenten, concertstuk

concertstuk Een aan het einde van de 18e eeuw ontstane en vooral in de romantische 19e eeuw gebruikte eendelige concertvorm. Soms worden hierin concetti

concetti (It.: invallen; Eng.: conceit) Spitsvondige, fraai geformuleerde gedachten, voorkomend in de barokliteratuur (in Nederland bij Hooft en Huy

concordantie (lit.)

concordantie (lit.) 1. Alfabetische lijst van woorden die in een tekst(verzameling) voorkomen, met opgave van het aantal malen dat elk woord voorkomt concrete kunst

concrete kunst Term die Theo van Doesburg in 1930 voor het eerst gebruikte om binnen non-figuratieve kunst een onderscheid te maken tussen abstracte Condé

Condé (André Affolter; geb. 1920) Zwitsers beeldhouwer. Onder invloed van Giacometti evolueerde hij rond 1953 naar abstractie en vond daarin zijn Condon, Albert Edwin (Eddie)

Condon, Albert Edwin (Eddie) (1904-1973) Amerikaans jazzgitarist en bandleider. Speelde in de jaren twintig een rol in de Chicago jazz met de McKenzi

conductus

conductus Doorgaans meerstemmig geestelijk lied in versvorm met een Latijnse tekst, dat evenwel niet tot de liturgie behoorde. Deze liederen werden conference (cabaret)

conference (cabaret) Korte, geestige voordracht van een cabaretier. In Nederland geldt Jean-Louis Pisuisse (1880-1927) vanwege zijn inleidingen Congo Square

Congo Square Terrein in New Orleans waar negers aan het einde van de 19e eeuw, begeleid door allerlei slaginstrumenten, dansfestijnen hielden.

Congrès Internationaux d'Architecture Moderne

Congrès Internationaux d'Architecture Moderne (CIAM) Internationale architectenorganisatie, opgericht in 1928 in La Sarraz (Zwitserland) op congruentie (taalw.)

congruentie (taalw.) (overeenstemming) Evenals rectie een aspect van de syntactische controle op de woordvorm, namelijk de eis dat de leden van Coninck, David de

Coninck, David de (ook Konink, 1644-1699) Zuid-Nederlands schilder, leerling van Pieter Boel. Verbleef van 1670-94 in Rome, wat hem de bijnaam Coninck, Herman de

Coninck, Herman de (1944-1997) Vlaams dichter en essayist. De Coninck studeerde Germaanse filologie in Leuven en was daarna korte tijd leraar. Coninxloo, familie van

Coninxloo, familie van Schildersfamilie in de 16e en 17e eeuw te Brussel, Antwerpen, Mechelen, Amsterdam en Emden werkzaam. De belangrijkste Connecticut Wits

Connecticut Wits (ook: Hartford Wits) Eerste Amerikaanse dichterlijke school met als hoogtepunt de periode 1780-1800 te Hartford en New Haven, Connelly, Marc

Connelly, Marc (eig. Marcus Cook; 1890-1980) Amerikaans journalist en toneelschrijver. Werkte aanvankelijk samen met George S. Kaufman met Connery, Thomas (Sean)

Connery, Thomas (Sean) (geb. 1930) Brits (Schots) filmacteur, bekend geworden door zijn vertolking van geheim agent James Bond, o.a. in 'Dr. Conner, Bruce

Conner, Bruce (geb. 1933) Amerikaans beeldend kunstenaar en filmer, vertegenwoordiger van funk art. Maakte assemblages van uiteenlopende materialen Connolly, Cyril Vernon

Connolly, Cyril Vernon (1903-1974) Engels criticus, romanschrijver en essayist, studievriend van Graham Greene. Was verbonden aan de bladen The

Conrad, Joseph

Conrad, Joseph (1857-1924) Engels schrijver van Poolse afkomst. In zijn boeken zijn de karakters doorgaans in een geïsoleerde positie geplaatst, Conran, Shirley

Conran, Shirley (Thirlby; geb. 1932) Engelse schrijfster en journaliste, aanvankelijk bekend als textielontwerpster en vervolgens als schrijfster van Consagra, Pietro

Consagra, Pietro (geb. 1920) Italiaans beeldhouwer, een van de oprichters van de groep Forma, voorstanders van non-figuratieve kunst in Italië. Zijn Conscience, Hendrik

Conscience, Hendrik (1812-1883) Belgisch (Vlaams) schrijver, beroemd geworden door zijn historische roman 'De leeuw van Vlaenderen' (1838),

conservatorium

conservatorium Instelling voor een middelbare en hogere beroepsopleiding voor muziek. Het Italiaanse woord conservatorio betekende oorspronkelijk consolatio

consolatio (Lat.: troost) Filosofische verhandeling, vaak in briefvorm, die troost moet geven bij droevige gebeurtenissen, zoals dood of verbanning. consonant (muz.)

consonant (muz.) Van het Latijnse consonare = samenklinken. Een consonant is een samenklank van twee of meer tonen die niet om een oplossing Constable, John

Constable, John (1776-1837) Een van de belangrijkste Engelse landschapschilders van de 19e eeuw. Hij schilderde vooral zijn geboortestreek Suffolk.

Constans

Constans Naam van enkele Romeinse (Byzantijnse) keizers: 1. Constans I (Flavius Julius; 320-350), jongste zoon van Constantijn de Grote. Werd Constant

Constant (geb. 1920) Nederlands schilder en beeldhouwer. Mede-oprichter van Cobra (1948). Werkte in Parijs en Londen (1950-53). Ontwierp in 1956 Constantijn

Constantijn Mannennaam, afgeleid van het Latijnse 'constans' = volhardend. Naam van enkele Romeinse en Byzantijnse keizers: 1. Constantijn I de

Constantijn Huygens-prijs

Constantijn Huygens-prijs Nederlandse literaire prijs, sinds 1947 jaarlijks door de Jan Campertstichting toegekend aan een Nederlandstalig auteur

Constantine, Eddie

Constantine, Eddie (1917-1993) Amerikaans-Frans filmacteur. Constantine was in de jaren vijftig zeer succesvol in met veel vechtpartijen gelardeerde Constant, Benjamin

Constant, Benjamin (eig. Henri Benjamin Constant de Rebecque; 1767-1830) Zwitsers-Frans schrijver en politicus. Hij leidde tot 1815 een rumoerig constructivisme (kunst)

constructivisme (kunst) Stroming in de beeldende kunst (vooral beeldhouwkunst), die tussen 1910 en 1920 in de Sovjet-Unie ontstond en die zich constructivisme (lit.)

constructivisme (lit.) Literaire stroming in de Sovjet-Unie, ontstaan in 1922. Haar vertegenwoordigers verenigden zich in 1924 in het Literair Centrum contactimprovisatie

contactimprovisatie Een moderne dansvorm, waarbij de dansers reageren op aanrakingen, stoten, trekken, rukken en duwen van anderen. Bij somm

contaminatie (taalw.)

contaminatie (taalw.) (Lat.: contaminare = aanraken, dooreenmengen) Versmelting van twee woorden of uitdrukkingen die (ongeveer) dezelfde bete

Contamin, Victor

Contamin, Victor (1840-1893) Frans architect die zich specialiseerde in ijzerarchitectuur. Hield zich bezig met de aanleg van spoorwegen in Frankrijk Contant d'Ivry, Pierre

Contant d'Ivry, Pierre (1698-1777) Belangrijk Frans architect, grondlegger van de Lodewijkstijlen in de architectuur. Kreeg veel opdrachten van Lodewijk conte

conte (Fr.) Vertelling.

conte de fées

conte de fées (Fr.) Sprookje.

context (taalw.)

context (taalw.) (letterlijk: medetekst). In strikte zin refereert het begrip context naar de omgevende tekst, maar in ruimere zin bedoelt men er ook mee continuerende voorstelling

continuerende voorstelling Uitdrukking voor de weergave van een verhaal, door een reeks gebeurtenissen zonder afscheiding af te beelden tegen dezel

contour

contour Term uit de kunstbeschouwing waarmee de omtreklijn van figuren en objecten wordt aangeduid.

contrabas

contrabas Grootste en laagste der strijkinstrumenten. Het bezit vier in kwarten gestemde snaren (E1, A1, D, G), waaraan dikwijls een vijfde en laagste contractie

contractie Samentrekken van spieren na prikkeling door het zenuwstelsel. Door spiercontracties worden de houding en bewegingen van organismen Contraction

Contraction Term uit de Graham danstechniek. Een contraction is het samentrekken van de buikspieren zoals je doet als iemand je een stomp in de contradans

contradans Afgeleid van het Engelse country dance, een dansvorm die eind 17e eeuw de Nederlanden en Frankrijk bereikte en in de 18e eeuw zeer contradictio in adjecto

contradictio in adjecto (Lat.) Tegenspraak die ontstaat doordat het bijvoeglijk naamwoord een eigenschap aanduidt die het subject niet kan bezitten, contrafact

contrafact In het algemeen verstaat men onder een contrafact het plaatsen van een tekst onder een reeds voorhanden zijnde melodie. In engere zin is contrapost

contrapost (Ital.: contrapposto = tegengesteld) In de beeldende kunst de verschillend gerichte beweging, het ritmisch balanceren van een figuur, bijv. contraprestatie

contraprestatie De in het dagelijks spraakgebruik gebezigde benaming voor de Beeldende Kunstenaars Regeling, BKR, kort na 1945 in het leven geroepen contrapunt

contrapunt Meerstemmige schrijfwijze, waarbij de nadruk valt op het zelfstandig melodisch verloop der afzonderlijke stemmen. Het contrapunt vormt Contryn, Jef

Contryn, Jef (1902-1991) Vlaams poppenspeler. Contryn was van 1930 tot 1933 verbonden aan het Vlaamse Volkstoneel en trad in 1933 in dienst conversatiestuk

conversatiestuk (Engels: conversation piece) Genre in de schilderkunst. Een soort geschilderd groepsportret dat gedurende de 18e en 19e eeuw vooral Cooder, Ry

Cooder, Ry (geb. 1947) Amerikaans gitarist, banjospeler en popzanger. Als sessiemuzikant werkte hij met verschillende bekende popmusici, zoals Coogan, John Leslie (Jackie)

Coogan, John Leslie (Jackie) (1914-1984) Amerikaans filmacteur, speelde zijn eerste rol toen hij 18 maanden was ('Skinner's baby'), daarna als vierja

Cooke, Sam

Cooke, Sam (1935-1964) Amerikaans gospel-, rhythm and blues- en soulzanger, tevens songwriter. In 1958 wereldhit met 'You send me', het begin

Cookson, Dame Catherine

Cookson, Dame Catherine (1906-1998) Een zeer populaire en productieve schrijfster van Noord-Engelse streekromans. Na een armoedige jeugd Cookworthy, William

Cookworthy, William (1705-78) Engels apotheker, gevestigd in Plymouth, die er als eerste in Engeland in slaagde echt porselein te vervaardigen (hard Cook, Peter

Cook, Peter (geb. 1936) Engels architect en leidende figuur van de Archigram-groep, een aantal jonge Engelse architecten, dat zich ca. 1961 o.i.v. Cook, Robin

Cook, Robin (geb. 1940) Amerikaanse oogchirurg, die min of meer beschouwd kan worden als de uitvinder van de zogenaamde 'medische thriller'. cool jazz

cool jazz Stroming in de jazz, ontstaan aan het eind van de jaren veertig als voortzetting van de bop. In feite werden in de c. de bopvernieuwingen geformaliseerd. Coolen, Antonius Franciscus (Antoon)

Coolen, Antonius Franciscus (Antoon) (1897-1961) Nederlands schrijver, opgegroeid in de Brabantse Peel, die lange tijd als achtergrond voor zijn Cooper, Alexander

Cooper, Alexander (ca. 1605-1657) Engels miniaturist, broer van Samuel C. en neef en leerling van John Hoskins. C. was hoofdzakelijk werkzaam Cooper, Alice

Cooper, Alice (eig. Vincent Furnier; geb. 1945) Amerikaans popmusicus, die vooral naam maakte met zijn sensationele en bizarre liveoptredens. Maakte Cooper, Gary

Cooper, Gary (1901-1961) Amerikaans filmacteur, zowel bekend door stoere rollen in westerns, zoals 'High noon' (1952) en actiefilms als 'Lives of Cooper, James Fenimore

Cooper, James Fenimore (1789-1851) Amerikaans schrijver van historische romans en belangrijk vertegenwoordiger van de beweging die streefde Cooper, Samuel

Cooper, Samuel (1609-1672) Engels schilder van portretminiaturen. Door zijn toedoen ontwikkelde dit genre zich tot een zelfstandige kunstvorm. coördinatie (taalw.)

coördinatie (taalw.) (nevenschikking) Grammatisch middel om constituenten tot grotere eenheden te verbinden zonder ze in een hiërarchische verhouding Coornhert, Dirck Volkertsz

Coornhert, Dirck Volkertsz (1522-1590) Nederlands letterkundige, theoloog, schilder en graveur. Werd in 1561 notaris en in 1562 secretaris van de Copers, Leo

Copers, Leo (geb. 1947) Belgisch beeldhouwer en ontwerper, medeoprichter van de groep Nouveau Rococo, 1967. Maakt veel films waar inspiratie Copi

Copi (1939-1987) (eig. Raul Damonte) Argentijns cartoonist, acteur en (toneel)schrijver. Copi woonde sinds 1963 in Parijs, waar hij behoorde tot de Copier, Andries Dirk

Copier, Andries Dirk (1901-1991) Nederlands glasvormgever. Copier was van 1914 tot 1971 als ontwerper verbonden aan de Koninklijke Nederlands

copla

copla Gedichtje in de Spaanse volkspoëzie van één strofe met 3 tot 5, gewoonlijk echter 4 regels van 8 voeten, waarvan de even regels rijmen. Francisco Copland, Aaron

Copland, Aaron (1900-1990) Amerikaans componist en dirigent. Copland studeerde compositie bij Nadia Boulanger in Parijs (1921-24). Van 1928-Copley, John Singleton

Copley, John Singleton (ca. 1737-1815) Amerikaans schilder; schilderde in neoclassicistische stijl. Vestigde zich in 1775 te Londen, waar hij een Coppard, Alfred Edgar

Coppard, Alfred Edgar (1878-1957) Engels dichter en schrijver van korte verhalen. Onderging enige invloed van Tsjechov en Guy de Maupassant, Coppens, Claude Albert

Coppens, Claude Albert (geb. 1936) Belgisch componist en pianist, studeerde aan het Koninklijk Conservatorium te Brussel, voltooide daarna zijn

Coppens, Martinus Franciscus Josephus

Coppens, Martinus Franciscus Josephus (1908-1986) Nederlands fotograaf. Aanvankelijk klompenmaker. Opleiding in München tot fotograaf. Coppo di Marcovaldo

Coppo di Marcovaldo (ca. 1225-ca. 1274) Italiaans schilder van panelen, werkte van 1260-1274 in Florence. In zijn werk is de invloed van de Byzantijnse Coppola, Francis Ford

Coppola, Francis Ford (geb. 1939) Amerikaans filmregisseur, scenarioschrijver en producer. Zijn eerste bekende film, na het vak te hebben geleerd Coquelin, Benoit Constant

Coquelin, Benoit Constant (1841-1909) Frans toneelspeler. Speelde gedurende 30 jaar belangrijke rollen bij de Comédie Française. Beroemd door Coques, Gonzales

Coques, Gonzales (1614-1684) Zuid-Nederlands schilder van personen in pralerige interieurs en in landschappen en van enkele grote portretten; leerling coquil

coquil (1874-1934) Braziliaans schrijver van romans en korte verhalen. Hij was overtuigd republikein en pleitte voor afschaffing der slavernij. In 1885 Coralli, Jean

Coralli, Jean (oorspronkelijk J.C. Perachini) (geboren te Parijs 15-1-1779 - overleden aldaar 1-5-1854): Italiaans danser en choreograaf die na ervar

Corazzini, Sergio

Corazzini, Sergio (1886-1907) Jong gestorven Italiaans dichter. De tuberculose waaraan hij stierf is de achtergrond van zijn weemoedige, van doodsgedachten Corbett, Harvey Wiley

Corbett, Harvey Wiley (1873-1954) Amerikaans architect, hield zich al in 1920 bezig met wolkenkrabberontwerpen. Corbett was voorstander van cordax

cordax In het oude Griekenland de wilde dans van de Attische komedie, gedanst door gemaskerde mannen.

Cordes, Alexandra

Cordes, Alexandra (1935-1986) (eig. Ursula Schaake) West-Duits schrijfster. Na een journalisten- en tolkenopleiding werkzaam op de redactie van Corea, Armando Anthony (Chick)

Corea, Armando Anthony (Chick) (geb. 1941) Amerikaans jazzpianist en - componist. Speelde in de jaren zestig o.a. bij Herbie Mann en Miles Davis. Corelli, Arcangelo

Corelli, Arcangelo (1653-1713) Italiaans violist en componist. Corelli studeerde sinds 1666 te Bologna en werd in 1670 toegelaten tot de Accademia Coremans, Edward

Coremans, Edward (1835-1910) Belgisch katholiek politicus, een van de oprichters van het Nederlandsch Verbond (1861). Kwam in 1868 in de Kamer Coremans, Paul

Coremans, Paul (1908-1965) Belgisch chemicus en kunstkenner. Oprichter (1946) en directeur van het Centraal Iconografisch Archief voor Nationale Corena, Fernando

Corena, Fernando (geb. 1916) Italiaans zanger (bas). Corena studeerde te Milaan en debuteerde in 1948 te Triëst. In 1949 werd hij geëngageerd door coretto

coretto In de 17e- en 18e-eeuwse kerkbouw de verdieping tussen de plafonds van de zijkapellen en de kroonlijst van het schip. Deze verdieping deed Corinna

Corinna Grieks lyrisch dichteres uit Tanagra in Boeotië, omstreeks 500 v.C. Pindarus zou haar leermeester zijn geweest. Haar verzen zijn in Boeotisch Corinth, Franz Heinrich Louis (Lovis)

Corinth, Franz Heinrich Louis (Lovis) (1858-1925) Duits schilder, tekenaar en graficus. Exponent van de impressionistische stijl. Vervaardigde stillevens, Corippus, Flavius Cresconius

Corippus, Flavius Cresconius Latijns dichter uit de 6e eeuw, afkomstig uit de omgeving van Carthago. Hij schreef het grote epos 'Johannis seu de Corman, Roger William

Corman, Roger William (geb. 1926) Amerikaans filmregisseur en producent. Verfilmde enkele verhalen van Edgar Allan Poe, o.a. 'House of Usher'