Noordwijk - bedevaartplaats in de middeleeuwen
De Oude Jeroenskerk in het centrum van Noordwijk-Binnen. in de middeleeuwen werd de kerk door bedevaartgangers druk bezocht.
Boven de plek waar het lichaam van Jeroen was gevonden, werd een kerkje gebouwd dat in de loop der jaren werd uitgebreid. Rond 1300 werd bij een verbouwing in de kerk een schedel opgegraven die vanwege wonderbaarlijke omstandigheden onmiddellijk aan Jeroen werd toegeschreven. Het hoofd van Jeroen werd in de kerk (thans Oude Jeroenskerk) geplaatst en werd voorwerp van verering. In 1429 verhief de bisschop van Utrecht het dorp Noordwijk tot bedevaartplaats van Sint-Jeroen. Heel veel pelgrims kwamen ieder jaar naar de patroon van verloren zaken. Op 17 augustus, de sterfdag van Jeroen, werd ieder jaar de ommegang langs de vijf ‘heilige bruggen’ in het dorp gehouden.
Jeroen als een van de vier Benedictijnse heiligen
Sint-Jeroen behoorde in het toenmalige graafschap Holland tot een van de meest vereerde heiligen. Geen wonder dat heel veel pelgrims naar het dorp Noordwijk trokken. Hier staat Jeroen rechts op een schilderij, vervaardigd door Jan Joostsz van Hillegom (1474/1475-1534/1544). De Benedictijnse heiligen Bonifatius, Gregorius de Grote en Adelbert staan naast hem. De relieken van Jeroen waren ondergebracht in de Abdij van Egmond, waar ook die van Adelbert werden bewaard. Het schilderij is te zien in het Frans Hals Museum in Haarlem.
Jeroen was in het verleden een populaire heilige in het graafschap Holland. Twee symbolen van hem zijn op het schilderij goed zichtbaar: de valk is een verwijzing naar zijn adellijke afkomst, het zwaard is een teken van zijn martelaarschap. Dit schilderij bevindt zich in de Gemälde Galerie van de Staatliche Museen in Berlijn. Het is niet zeker wie de schilder is, Jan van Scorel? Maerten van Heemskerk? Het museum vermeldt daarom maar: een onbekende Nederlandse schilder uit de 16e eeuw.
Als gevolg van de Reformatie kwam in de 16e eeuw een einde aan de bedevaarten naar Sint-Jeroen. De schedel van de heilige - mogelijk ergens in veiligheid gebracht - is sindsdien spoorloos. De Jeroenskerk ging in protestantse handen over. Alle uiterlijke tekenen van de katholieke eredienst zoals beelden en schilderingen werden verwijderd. Een sarcofaag en een doopvont bleven wel bewaard.
De katholieken konden vanaf 1574 uitsluitend naar een schuilkerk gaan. Een daarvan heeft in de Kerkstraat, thans winkelstraat, gestaan.
Lees verder: Noordwijk opnieuw bedevaartplaats
Achtzijdige hardstenen doopvont met vier symbolische koppen dateert uit het midden van de 15e eeuw.