Ο Ελαιώνας

Τίτλος του πρότζεκτ:

Η Μετεξέλιξη της Έννοιας του Πάρκου και του Σχεδιασμού του στο Παράδειγμα του Ελαιώνα από τις Αρχές του 18ου Αιώνα έως Σήμερα.

Μελέτη σχεδιασμός και φωτογραφία: Γιάννης Σαββίδης

Η περιοχή του Ελαιώνα έχει μείνει σχεδόν από την εποχή της αρχαιότητας έως σήμερα ανέπαφη και υπήρξε και υπάρχει μια μεταφυσική αντίληψη για την περιοχή 

Ο Ελαιώνας ήταν  και είναι το σύμβολο της ένωσης της αγαθής φύσης με την ανθρώπινη προσπάθεια να την καθυποτάξει, του απλού αγρότη με τον λόγιο, του Διονυσιακού πνεύματος με το απολλώνιο.

Κανένα άλλο άκτιστο τμήμα μιας αστικής έκτασης δεν γνώρισε τέτοια φιλόδοξα σχέδια και ερμηνείες όπως ο Ελαιώνας της Αθήνας. Ο ισχυρός συμβολικός χαρακτήρας του επέβαλε από νωρίς ιδιαίτερους τρόπους διαχείρισής του.

Είναι σήμερα η περιοχή της κοντινής αστικής αναψυχής, αλλά και ένας ιερός τόπος από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η σημερινή του κατάσταση διαμορφώθηκε κυρίως στους ρυθμούς σχεδιασμού του Μπαρόκ, του Αυτοκρατορικού ρυθμού αλλά και του Νεοελληνικού.

Στον Ελαιώνα μόλις το 1718, με βασιλικό διάταγμα, μεταρέπεται μια καλλιεργήσιμη έκταση, κυρίως με ελαιόδεντρα, σε βασιλικό κυνηγετικό κήπο με πλούσια βλάστηση, που έχει σαν πρότυπο τους κήπους των Βερσαλλιών, του Σενμπρούνκαι του Πότσνταμ, συνδυάζοντας την τάση της εποχής να δαμαστεί η φύση μέσω διαμόρφωσης, με την επιθυμία της αυλής να συνδεθεί με την αρχαία ιστορία της περιοχής: την Ακαδήμεια του Πλάτωνα και τον πλατωνισμό.

Οι επιπτώσεις του ανοίγματος της βασιλικής καθημερινής ζωής στο «φυσικό» χώρο και οι συνέπειες που προκλήθηκαν στον αστικό ιστό που από αυτή την η«ξενόφερτη» νέα συμπεριφορά, καθώς και η  δαμασμένη φύση ως γεωγραφικό-ιστορικό μνημειακό τοπίο, αλλά και ως έννοια εισβολής του πολιτισμού στην υπηρεσία της εξουσίας, είναι το ζητούμενο της έρευνας αυτής.

Ο πίνακας 1, εκτύπωση inkjet, 60 x 70 cm

Λεπτομέρεια από τον πίνακα 2, πρωταρχικό: μολύβι σε χαρτί, που δείχνει σχέδιο-χάρτη προτεινόμενης βλάστησης του πυρήνα του ελαιώνα με ύφος εποχής του 18ου αιώνα

Λεπτομέρεια από τον πίνακα 2. Αρχικό: Αρχιτετονική πρόταση του 1863- σκίτσο με μολύβι που δείχνει τα νέα ανάκτωρα στο Κατάδεμα

Λεπτομέρεια του πίνακα 2. Φωτογραφία τμήματος του παλατιού "Κατάδεμα" (επίσημος ξενώνας Υπουργείου Εξωτερικών) όπως είναι σήμερα.

Λεπτομέρεια του πίνακα 2. Φωτογραφία τμήματος του Ελαιώνα σήμερα, με τις χαρακτηριστικές δενδροστοιχείες

στο ύψος του Αγ. Λαυρέντιου του Πυρός

Λεπτομέρια του πίνακα 1. Φωτογραφία τμήματος του Ελαιώνα με την πλούσια και πικνή βλάστιση κοντά στο Παλαιό Παλάτι όπως είναι σήμερα.

Λεπτομέρεια του πίνακα 1. Αρχικά: Μολύβι σε χαρτί. Σχεδιάγραμμα εποχής Αυτοκρατορικου ρυθμού που δείχνει

τους τρόπους μετακίνησης στον διαμορφωμένο πια Ελαιώνα για τις ανάγκες της βασιλικής οικογένιας.

Λεπτομέρεια του πίνακα 1. Αρχικά: Μελάνι σε ριζόχαρτο. Χάρτης του 1965 που αναφέρεται στο ίδιο σημείο με το

σχέδιο του 18ου αιώνα, δείχνοντας πώς έχει διαμορφωθεί η πυκνότητα της βλάστησης και το φάρδος των αξόνων υπηρετώντας την επιτάχυνση της κίνησης σε αυτούς.

Μαύρο: Πυκνή βλάστηση και συντήρηση των ιστορικών αξόνων περιπάτου,

Λευκό: γκαζόν που "καθοδηγεί" το βλέμμα δημιουργώντας οπτικούς άξονες,

Γκρι: χαμηλή βλάστηση που επιτρέπει το βλέμμα να διαπερνά στο τοπίο (κυρίως από ΙΧ)

Λεπτομέρεια του πίνακα 3. Αρχικά: Μολύβι σε χαρτί. Σχέδιο εποχής (1922) όπου διακρίνεται

ο Ελαιώνας από ψηλά, Μπροστά χαμηλά διακρίνεται το παλαό Παλάτι και στο βάθος τα νέα ανάκτορα "Κατάδεμα".

Οι Βασιλικοι Σιδηρόδρομοι τεμαχίζουν πιά την έκταση και χάνοντα οι αξωνικές διασυνδέσεις όπως φαίνεται χαρακτηριστικά.

Λεπτομέρεια του πίνακα 3. Τοπογραφικό σχέδιο από την Στατιστική Υπηρεσία Περιφέριας Αθηνών. Ο Ελαιώνας σήμερα διασχίζεται από αρτηρίες κυκλογορίας (σκουρα χρώματα) αποτρεπτικά προς την λειτουργία του ως συνολικό πάρκο, τεμαχίζοντάς το.

Η παρουσιαση της μελέτης για τον Ελαιώνα στον χώρο της έκθεσης