ΑΘΗΝΑ A
ιστορική εξέλιξη
1. Αρχαιότητα
Από τον 6ο π.Χ. αιώνα η ηγεμονία της Αθήνας ακτινοβολεί. Βρίσκεται στο απόγειο
της δόξας, και της εξέλιξης. Όλος ο τότε γνωστός κόσμος στρέφεται προς την πόλη αυτή με το πρώτο δημοκρατικό πολίτευμα. Η Αθήνα του 4ου αιώνα είναι το κυρίαρχο κράτος που καθορίζει την πορεία όχι μόνο των συμμαχικών πόλεων αλλά και των άλλων πόλεων-κρατών. Παράλληλα αναπτύσσεται και ο Πειραιάς. Ο Θεμιστοκλής διέκρινε τη στρατηγική θέση του λιμανιού και προχώρησε σε μια αναδιάρθρωση και ενίσχυση των λιμενικών εγκαταστάσεων.
Η ελευθερία σκέψης και έκφρασης, παράλληλα με την οικονομική ευημερία και τον πλούτο, υπήρξαν οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους σημειώθηκε μια έκρηξη πνευματικής ανάπτυξης και δημιουργείται το «θαύμα» της κλασικής Αθήνας.
Οι Περσικοί πόλεμοι προκλήθηκαν από την επιδίωξη της Περσίας να επεκταθεί στα εδάφη των αρχαίων Ελληνικών πόλεων. Μετά την ήττα των Περσών οι ηγέτιδες πόλεις της ελληνικής χερσονήσου αποκτούν απέκτησαν δόξα και δύναμη, οικονομική και πολιτική. Η Αθηναϊκή Ηγεμονία επεκτείνεται και γίνεται η κυρίαρχη δύναμη. Όμως εμπλέκεται συχνά σε πολέμους, αμυντικούς ή κατακτητικούς, με άλλες πόλεις-κράτη, που οι επιπτώσεις είναι καταστροφικές. Παράλληλα αναπτύσσεται και η Σπάρτη, γίνεται η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη και διεκδικεί την ηγεμονία του Ελλαδικού χώρου. Η Αθήνα υποκύπτει στη στρατιωτική βία και πίεσή της. Η Σπάρτη γίνεται η ηγέτιδα πόλη της Ελλάδος. Η Αθήνα χάνει την πνευματική της ορμή. Ωστόσο στα επόμενα χρόνια της ειρήνευσης η Αθήνα στηριζόμενη στην πλούσια κληρονομιά της θα ανακτήσει νέες δυνάμεις και θα δημιουργήσει και πάλι πνευματική ζωή.
Το Μακεδονικό βασίλειο αυξάνει τη δύναμή του και επεκτείνεται και στην Ανατολή κάτω από τις ηγεσίες του Φιλίππου Β΄ και Αλεξάνδρου. Στο Μακεδονικό βασίλειο υποτάσσεται και το Αθηναϊκό κράτος.
Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου η αυτοκρατορία του διασπάται στα ελληνιστικά κράτη, που, παρ΄ότι είναι πολυεθνικά και πολυπολιτισμικά, έχουν στοιχεία συνοχής τη γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό. Αναπτύσσονται κυρίως οι θετικές επιστήμες. Η Αθήνα είναι γεμάτη από φιλοσοφικές Σχολές.
Το κράτος των αρχαίων Ρωμαίων επεκτείνεται σε όλη τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου και δημιουργείται η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η Αθήνα καταλαμβάνεται από τους Ρωμαίους. Οι Ρωμαίοι κατακτητές επωφελούνται, αξιοποιούν το πνεύμα και τη γνώση της Αθήνας και προσθέτουν στην πνευματική της κληρονομιά τις διοικητικές, τεχνολογικές και νομοθετικές γνώσεις τους. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία κληροδότησε δομές, θεσμούς, στοιχεία και παραδόσεις, που επιδρούν επέδρασαν καθοριστικά στη διαμόρφωση του νέου κόσμου. Η Αθήνα αναδύεται αναδύθηκε ως σημαντική πόλη και μετά την κατάληψή της. Τον 1ο αι. μ. Χ. πολλοί σημαντικοί άντρες της Ρώμης επισκέπτονται επισκέφθηκαν την Αθήνα για σπουδές. Πολλοί από τους αυτοκράτορες μυούνται μυήθηκαν στα Ελευσίνια Μυστήρια ή ακλουθούν τα φιλοσοφικά ρεύματα των Σχολών της και πολλοί προσφέρουν σημαντικές βελτιώσεις στην πνευματική και οικονομική ζωής της πόλης. Επιτρέπουν δε στην πόλη να εκλέγει Αθηναίο πολίτη ως διοικητή.
Ο Απόστολος Παύλος δημιουργεί την πρώτη χριστιανική κοινότητα στην Αθήνα. Η Χριστιανική θρησκεία συναντά το Ελληνικό πνεύμα και τα Ευαγγέλια γράφονται στην Κοινή Ελληνική, τη γλώσσα που μιλιέται στις περισσότερες περιοχές της Δύσης και της Ανατολής.
1. 1. Τετραρχία
Η Τετραρχία ήταν η πρώτη διάσπαση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο Φλάβιος Βαλέριος Κωνσταντίνος, ένας από τους τετράρχους, κατακτά όλες τις ρωμαϊκές επαρχίες και ενώνει ξανά την αυτοκρατορία μεταφέροντας την πρωτεύουσα στην Αθήνα. Η Αθήνα προτιμήθηκε για πολλούς λόγους: α. για να δώσει νέα ώθηση στην διοίκηση και στην πολιτική, κάτι που δεν μπορούσε να επιτευχθεί στην παρακμάζουσα Ρώμη, β. η Αθήνα υπερτερούσε ως προς τη γεωπολιτική της θέση, γ. ήταν ισχυρό Χριστιανικό κέντρο, που ικανοποιούσε στις προθέσεις του Φλαβίου. να εκμεταλλευτεί το γεγονός για τη διεύρυνση της εξουσία του. Έτσι ο Φλάβιος Βαλέριος Κωνσταντίνος γίνεται ο πρώτος Χριστιανός Αυτοκράτορας. Χτίζεται η νέα επέκταση της Αθήνας η οποία ονομάζεται Κωνσταντινούπολη. Επί Δαλμάτιου κοσμείται η πόλη και ενισχύονται τα τείχη της. Επί αυτοκράτορα Ιουλιανού γίνεται μια προσπάθεια μεταφοράς, για τελευταία φορά, της πρωτεύουσας στη Ρώμη και επαναφοράς του δωδεκάθεου, η οποία όμως αποτυγχάνει.
2. Μεσαίωνας
Οι Σχολές της Αθήνας συνεχίζουν να λειτουργούν και προστίθενται και άλλες στα μοναστήρια της Αγίας Άννης, και της Παναγίας της Γρηγορούσας, οι οποίες καλλιεργούν τη χριστιανική κοσμοθεωρία και θεολογία και επηρεάζουν άμεσα τη διδασκαλία και την εξέλιξη όλων των σχολών.
Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία διασπάται στη Δυτική και Ανατολική. Η Αθήνα παραμένει πρωτεύουσα του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους. Η πόλη πολλές φορές λεηλατείται τραυματίζεται και καταστρέφεται από επιδρομές Γοτθικών και Γερμανικών φυλών.
Ο Χριστιανισμός ενισχύεται και πολιτικά με την ταύτιση του αυτοκράτορα με τον πατριάρχη.
Επί Ιουστινιανού η πόλη διακοσμείται με μεγάλους ναούς και μεγάλα έργα υποδομής. Από τον 4ο αιώνα και μετά γλώσσα διδασκαλίας καθιερώνεται η ελληνική και ο Codex Iustinianus, η κωδικοποίηση του Ρωμαϊκού δικαίου δημοσιεύεται στην Ελληνική γλώσσα κατά τον 6ο αιώνα.
Η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είχε σχεδόν διαλυθεί από τις συνεχόμενες εισβολές Βανδάλων και Γότθων. Αντίθετα με επιτυχείς αγώνες η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επεκτείνεται σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου. Είναι μια προσπάθεια ανασύστασης της πάλαι ποτέ Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Στην Αθήνα μεταφέροντα τα πολιτιστικά λάβαρα των νέων κατακτήσεων και διακοσμούν τους δημόσιους χώρους. Επί Λέοντος Γ΄ Ισαύρου παρουσιάζονται οι πρώτες ενδοχριστιανικές, θεολογικές αντιπαραθέσεις. Ξεσπούν θρησκευτικές διαμάχες. Ο Αυτοκράτορας - Πατριάρχης Βασίλειος ο Β΄ υποστηρίζει ότι το Πατριαρχείο των Αθηνών έχει την πρωτοκαθεδρία έναντι των 4 άλλων πατριαρχείων, κάτι που γίνεται αιτία ισχυρών συγκρούσεων. με αποτέλεσμα την αυτονομία των Πατριαρχείων.
Ο κίνδυνος του Ισλάμ αναγκάζει ωστόσο οι αντιμαχόμενες δυνάμεις να συμφιλιωθούν.
Ακολουθεί μια περίοδος αναταραχών, συνεχών εισβολών από Σλάβους, Γότθους, Άραβες και Σελτζούκους, που δημιούργησαν κλίμα μεγάλης ανασφάλειας στο τοπικό στοιχείο. Η Αθήνα υποχρεώνεται κάτω από τις συνθήκες αυτές να παραχωρήσει εξουσίες στους τοπικούς άρχοντες: τοπικοί δρουγγάριοι προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στο πρόσωπο τοπικών εξάρχων, οι οποίοι τους παραχωρούσαν ως ανταμοιβή ένα Θέμα (ονομάστηκε αργότερα Δεσποτάτο). Αυτός ο θεσμός της υποτέλειας του Θεματάρχη και αργότερα του Δεσπότη επεκτάθηκε και, πέρα από την άμεση πίστη στην αρχή, έφτασε μέχρι τη βάση της κοινωνικής πυραμίδας. Συχνά όμως η δύναμη της εξουσίας τους ήταν μεγαλύτερη από την ισχύ του αυτοκράτορα και, έτσι. παρέμβαιναν και να διαμόρφωναν τις πολιτικές εξελίξεις. Έγινε δε η αιτία πολλών συγκρούσεων μεταξύ των Δεσποτάτων, όπως συνέβαινε σε όλη την Ευρώπη. Ο Κωνσταντίνος Μαυρίκιος ο Θεσσαλονικεύς –διακεκριμένη προσωπικότητα των γραμμάτων- επιδιώκει μέσα από το πρωτότυπο συγγραφικό του έργο να δημιουργήσει μια ομοσπονδία για να αποτρέψει τη διάσπαση της Αυτοκρατορίας σε Δουκάτα. Ο Κωνσταντίνος Μαυρίκιος τυπώνει μια σειρά από χάρτες, μεταξύ των οποίων και τη Μεγάλη Χάρτα Αίμου και Ασίας, όπου δείχνει την έκταση και τα όρια της Αυτοκρατορίας. Υπήρξε ο εμπνευστής της Αγίας Αυτοκρατορίας Αίμου και Ασίας (Τετράλφα ή ΑΑΑΑ).
Εκτός από το ιδεολογικό πλαίσιο που είχε θέσει ο Κ. Μαυρίκιος και η κοινή καθομιλουμένη Ελληνική γλώσσα, η ύπαρξη της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι την εποχή αυτή, η σύνδεση των λαών μέσω της Χριστιανικής πίστης και η κοινή Ισλαμική απειλή, απέτρεψαν τελικά τη διάσπαση σε μικρά κράτη και ήταν οι κύριοι λόγοι να παραμείνουν ενωμένα τα Δεσποτάτα που δημιουργήσουν την Τετράλφα. Η Αθήνα αποδυναμώνεται ως πολιτικό κέντρο, όπως και ο ρόλος του αυτοκράτορα.
Εμφανίζεται ο κίνδυνος των Οθωμανών Τούρκων. Οι πολυπληθείς ορδές τους ξεχύνονται στη Δυτική Ασία. Το ΑΑΑΑ άμεσα καλεί όλα τα χριστιανικά κράτη σε βοήθεια. Η Αγία Έδρα των Αθηνών βρίσκεται για πρώτη φορά σε άμεσο κίνδυνο. Η εσωτερική αποδυνάμωση της ΑΑΑΑ όσο και η υπεροχή των Οθωμανών στο ιππικό εξανάγκασε την ηγεσία της Αθήνας να ζητήσει βοήθεια από τις Χριστιανικές δυνάμεις της Ευρώπης, όπως τη Βενετία, τη Γένοβα, το Νορμανδικό κράτος και την Τσαρική Αυτοκρατορία.
Για την προσφερθείσα βοήθεια η Τετράλφα υποχρεώνεται να παραχωρήσει: - στους Ενετούς, το λιμάνι του Πειραιά, για να το μετατρέψουν σε ναυτική εμπορική βάση για τη Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και τα νησιά, Κέρκυρα, Κύπρο, Εύβοια και Κρήτη και στρατηγικά σημεία του Μορέως. - στους Νορμανδούς την την Κεφαλληνία, Ζάκυνθο και Ρόδο καθώς και στρατηγικά σημεία του Δυτικού Μορέως. - στη Ρωσία, την ελεύθερη διάβαση προς τη Μεσόγειο με ναυτικές βάσεις στα Δαρδανέλια και το Βόσπορο.
Αποτρέπεται τελικά η εξάπλωση των Οθωμανών στην ΑΑΑΑ και στην Ευρώπη με μεγάλο πολιτικό και οικονομικό κόστος. Η Αθήνα ιδρύει το λιμάνι του Φάληρου, σαν αντιστάθμισμα της απώλειας του Πειραιά, και αρχίζει το εμπόριο με περιορισμένη εμβέλεια. Η Ασιατική επέκταση σταματά στα σύνορα της επικράτειας της ΑΑΑΑ.
Οι Σλάβοι επιβάλλονται στους άλλους ομόσπονδους λαούς (Αλβανούς, Βούλγαρους, Έλληνες, Βλάχους κλπ.) και επιτυγχάνουν τη μεταφορά της πρωτεύουσας από την Αθήνα στη Σόφια το 1610, επί αυτοκρατορίας του Μπόρι του Α’, του οποίου η μητέρα ήταν Βουλγάρα. Κύρια αιτία της μεταφοράς ήταν η πλήρης αποδυνάμωση των Αθηνών από τους Ενετούς και Νορμανδούς. Το εμπόριο της Τετράλφα ακολουθεί ηπειρωτικούς δρόμους και η Σόφια προσφέρεται ως εμπορικό σταυροδρόμι.
Οι Ενετοί αποδυναμώνονται λόγω αντιπαραθέσεων για τη θαλασσινή κυριαρχία με άλλους νεοεμφανιζόμενους λαούς και κύρια με τους Άγγλους. Η Τετράλφα ανακτά πολλές από τις κτήσεις της, καθώς και το λιμάνι του Πειραιά, βελτιώνοντας την οικονομική και πολιτική της θέση.
3. Αναγέννηση και Νεότερη Εποχή
Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Β΄επαναφέρει την πρωτεύουσα στην Αθήνα. Θέλει όμως με την προτροπή του Σέρβου πατέρα του και της Ελληνίδας μητέρας του, να συνδέσει το όνομά του με τη και αιώνια πόλη.
Στην περιοχή του αρχαίου Αττικού Ελαιώνα χτίζει τα ανάκτορά του, το «Ιλίου Μέλαθρον». Ο Ελαιώνας από αγροτική έκταση μετατρέπεται σε βασιλικό κτήμα, γεφυρώνοντας την αναφυομένη λατρεία του αρχαιοελληνικού πνεύματος με τη νέα αντίληψη για τη φύση.
Η Γαλλική Επανάσταση και μετά ο Μέγας Ναπολέων αναταράσσει την υπάρχουσα πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη και φέρνει νέα πολιτικά και ιδεολογικά μηνύματα, τα οποία παρασύρουν τις παλιές δοξασίες και τα παλαιά δομημένα από ιδέες κράτη, και δημιουργούν νέες πολιτικο-οικονομικές καταστάσεις. Η πνευματική έκρηξη που συντελείται στα χρόνια του διαφωτισμού παράλληλα με την οικονομική άνθηση και τη γρήγορη ανταλλαγή ιδεών έγινε ο πυρήνας της σύλληψης αλλά και της πραγματοποίησης δημιουργίας νέων Εθνών.
Όλες αυτές οι αναταραχές επηρεάζουν άμεσα και την Τετράλφα, η οποία βρίσκεται σε παρακμή. Η Βενετία συρρικνώνεται, ενώ η Αγγλική, η Γαλλική και η Ρωσική κυριαρχία εξαπλώνονται όλο και περισσότερο στη Μεσόγειο. Η ΑΑΑΑ επιτυγχάνει, λόγω της πολιτικής ευελιξίας, της γεωπολιτικής της θέσης, αλλά και της αναγέννησης του ναυτικού, να συμμετέχει σε αυτό τον όμιλο των Μεγάλων Κυρίαρχων Κρατών. Όχι όμως για πολύ: Όλοι οι λαοί της Βαλκανικής χερσονήσου, όπως και σε όλη την Ευρώπη, συγκροτούν εθνικιστικά κινήματα και αναζητούν δρόμους αποδέσμευσης και ανεξαρτησίας. Η Τετράλφα παρακμάζει χάνοντας την ταυτότητά της, η οποία στηριζόταν στην Κοινή Ελληνική γλώσσα, στην χριστιανική πίστη, στην ισονομία των εθνικοτήτων και στην αντίληψη της απόλυτης εξουσίας του αυτοκράτορα. Μια τελευταία προσπάθεια αποτροπής της διάλυσης της Αυτοκρατορίας είναι η απομάκρυνση του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου Η΄και η δημιουργία της Συνομοσπονδίας Αίμου και Ασίας κυρίως με τους Έλληνες, Βλάχους, Αρβανίτες, Αρμένιους, Σλάβους, καθώς και τους λαούς που ζουν στα παράλια της Μ. Ασίας.
Η Συνομοσπονδία Αίμου και Ασίας (ΣΑΑ) περνά πολλές κοινωνικοπολιτικές αλλαγές, οι οποίες θα καταλήξουν στους Βαλκανικούς πολέμους.
Ο άκρατος εθνικισμός, που επηρεάζεται από το Γαλλικό διαφωτισμό, θα διαλύσει την ΣΑΑ και οι λαοί οδηγημένοι από τα εθνικιστικά κινήματα, θα δημιουργήσουν νέα Έθνη, με κυρίαρχα τη Σερβία, Βουλγαρία, Αρμενία και Μαυροβούνιο.
Η Βουλγαρία στρέφεται προς τη Ρωσία και τους άλλους σλαβόφωνους λαούς, η Σερβία προς τους Ρώσους και το Μαυροβούνιο προς την Ουγγαρία και Αυστρία. Η Συνομοσπονδία κλονίζεται. Ο Βαλκανικός πόλεμος ξεσπά. Μετά τη σύναψη ειρήνης στην Οχρίδα το 1864 διαλύεται η Συνομοσπονδία. Τα νοτιότερα εδάφη της που κατοικούνται με ελληνικό στοιχείο ή ελληνόφωνους πληθυσμούς δημιουργούν το Βασίλειον της Ελλάδος με βασιλιά τον Κωνσταντίνο τον Α΄. Το νέο βασίλειο περιλαμβάνει τα εδάφη της Μακεδονίας και της Ν. Αλβανίας, το βόρειο τμήμα της Μ. Ασίας με τα μεταλλεία σιδήρου και τις χερσονήσους Καλλίπολης και Βοσπόρου, διακόπτεται από μια λωρίδα που ανήκει στην Τουρκία και συνεχίζει στο Ν.Δ. τμήμα της Μ. Ασίας. Η Κέρκυρα προσαρτάται στο νέο Κράτος.
4. Σύγχρονη εποχή
Μια επανάσταση βιομηχανική συντελείται καθώς το Βασίλειον της Ελλάδος γίνεται εξαγωγική χώρα στο βαμβάκι, στα γεωργικά προϊόντα, στα είδη κλωστοϋφαντουργίας και στα μηχανήματα. Ο Πειραιάς είναι το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι στη Μεσόγειο. Ενισχύεται η αστυφιλία προς τα αστικά κέντρα και κυρίως στην Αθήνα και Πειραιά. Δημιουργείται η εργατική τάξη. Ένα Πολεοδομικό σχέδιο του Νικήτα Πετρόπουλου ενσωματώνει μεγάλα κομμάτια του αττικού λεκανοπεδίου στον αστικό ιστό.
Οι σοσιαλιστικές ιδέες διαβρώνουν το κατεστημένο και αγωνίζονται για την επιβολή τους μαζικοποιώντας πλήθος κόσμου. Στην Ελλάδα η αντιπαράθεση γίνεται σκληρή.
Ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος ξεσπά. Ο Χάρτης της Ευρώπης αλλάζει τελείως. Το Βασίλειο της Ελλάδoς είναι σύμμαχος με τις μεγάλες δυνάμεις (Γαλλία-Αγγλία-Ρωσία) και λαμβάνει μέρος στις επιχειρήσεις κατά Βουλγάρων και Τούρκων, προσπαθώντας να κατακτήσει εδάφη. Στις διαμάχες αυτές, ωστόσο, χάνει την περιοχή της Σαμψούντας και τη χερσόνησο της Αλικαρνασσού με το Μαρμαρά.
Η Αθήνα μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μεγαλώνει γρήγορα. Γίνεται μια πόλη 1.500.000 κατοίκων μέσα σε 40 χρόνια, και αναδεικνύει εξαίρετες προσωπικότητες στις τέχνες στα γράμματα και στην έρευνα. Ανοίγουν πολλά θέατρα, λογοτεχνικά και εικαστικά σαλόνια και ιδρύονται τα κινηματογραφικά στούντιο «Πάρνηθα».
Η Αθήνα γίνεται τουριστικός προορισμός της ανώτατης αστικής Ευρωπαϊκής τάξης, κάτι που ξεκίνησε ήδη από της αρχές του αιώνα. Αλλά υπάρχουν και μεγάλες κοινωνικές ανισότητες.
Στην περίοδο αυτή αναπτύσσεται και δυναμώνει το αριστερό κίνημα. Ξεσπά μια εσωτερική αναταραχή η οποία έφερε το λαό σε αντιπαράθεση με την εξουσία. Ο βασιλιάς θεωρείται ο κύριος υπεύθυνος και εκδιώκεται και η Δημοκρατία εγκαθίσταται στη χώρα. Το κράτος ονομάζεται για πρώτη φορά «Δημοκρατία της Ελλάδας».
Ο Βασιλικός Ελαιώνας ανοίγεται στο λαό και τα θερινά ανάκτορα γίνονται το Μουσείο Σινικής Τέχνης και Πορσελάνης.
Η δημοκρατία, όμως. στην Ελλάδα έχει εχθρούς. Κατά τη λιγόχρονη επικράτησή της γίνονται απόπειρες εγκατάστασης απολυταρχικών κινημάτων. Η πρώτη με τον στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο επιτυγχάνει αλλά γρήγορα ανατρέπεται. Η δεύτερη με το στρατηγό Μαρίνη το 1924 επιτυγχάνει. Το φασιστικό απολυταρχικό καθεστώς (Πελεκισμός) ανατρέπει το δημοκρατικό πολίτευμα στηριζόμενο στην αστική τάξη, αλλά και στην οικονομική αθλιότητα του προλεταριάτου. Η χώρα ονομάζεται πλέον Ελλάς.
Η φασιστική απειλή αιωρείται πάνω από την Ευρώπη. Ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος εγκυμονείται και οδηγεί τις μάζες σε ακραίες πολιτικές συμπεριφορές. Το πελεκιστικό καθεστώς του Μαρίνη σε μια προσπάθεια να εδραιωθεί ιδεολογικά, μέσα σε μια περιρρέουσα κοινωνία, χρησιμοποιεί σκληρά μέτρα καταστολής κατά των αντιπάλων. Η αντιπαράθεση είναι βίαιη και ισχυρή, το καθεστώς επιβάλλεται, χωρίς όμως να αποκτήσει βαθιές ρίζες στην ελληνική κοινωνία. Στην Ευρώπη ανάλογα καθεστώτα όπως το Ναζιστικό του Χίτλερ και το Φασιστικό του Μουσολίνι επηρεάζουν τις εξελίξεις.
Το καθεστώς Μαρίνη ακολουθεί επίσημα μια ουδέτερη στάση ανάμεσα στις δυνάμεις του Άξονα και στη Δυτική Συμμαχία στοχεύοντας σε μια εισβολή στην Τουρκία. Ενισχύεται η βαριά βιομηχανία με σκοπό την προετοιμασία για τον επικείμενο πόλεμο, αποκομίζονται πολλά οικονομικά και πολιτικά οφέλη. Η Αθήνα και ο Πειραιάς γίνονται εμπορικά κέντρα διαμετακομιστικού εμπορίου. Δημιουργείται το Αεροδρόμιο Τζανερίου για την κατασκευή πολεμικών αεροσκαφών (ΕΑΒ) και την καλύτερη εξυπηρέτηση των μετακινήσεων.
Ωστόσο το απολυταρχικό καθεστώς της Ελλάδας ακολουθεί το ιδεολογικό πλαίσιο των άλλων ομοφρονούντων κρατών. Στη κοινωνία, στην τέχνη, στη σκέψη, στην ιστορία, στη δομή της οικογένειας και στην παιδεία, παντού η φιλοσοφία μιας εθνοκεντρικής αντισιμιτικής και απολυταρχικής σκέψης είναι εμφανής. Συστηματικά και μεθοδικά κυοφορείται η κοινωνία του μέλλοντος σύμφωνα με τις αρχές του πελεκισμού.
Ο πελεκισμός εκμεταλλευόμενος το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού δίνει πολιτική εξουσία στην Εκκλησία. Η περιοχή των Νέων Ιλισίων γίνεται η οικοδομική πρόταση του απολυταρχικού καθεστώτος από τον πολεοδόμο Παύλο Δεσποτόπουλο. Δημιουργείται μεγάλη οδική αρτηρία που συνδέει το νέο πρότυπο προάστιο με το αεροδρόμιο Αθηνών και αργότερα Τζανερίου. Κατά τον Β. Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελλάς κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Τουρκίας και επωφελούμενη της μεγάλης αναταραχής καταλαμβάνει πολλά από τα εδάφη της στη Μ. Ασία. Η Αγγλία σπεύδει να βοηθήσει την Τουρκία. Καταλαμβάνει το νησί της Κύπρου και εξασφαλίζει μια μεγάλη παραλιακή ζώνη στο κέντρο της Δυτικής Μ. Ασίας, την οποία χρησιμοποιεί και σαν βάση. Η Ελλάς, κάτω από τις νέες συνθήκες, ηττάται άμεσα. Χάνει τα εδάφη μεταξύ Προποντίδας και Αϊβαλή. Έτσι η Τουρκία αποκτά πρόσβαση στο Αιγαίο. Ηττάται επίσης και η χιτλερική Γερμανία και μαζί της καταρρέουν όλα τα συμμαχικά δικτατορικά καθεστώτα, όπως και το Πελεκιστικό κράτος με το "Διπλωματικό Ραλλισμό" (πολιτική του υπουργού Εξωτερικών επί Μαρίνη).
Οι αντιστασιακές αριστερές δυνάμεις στην Ελλάδα καταλαμβάνουν την εξουσία. Το πολίτευμα της Ελλάδας γίνεται Προεδρική Δημοκρατία για δεύτερη φορά. Δικάζονται τα στελέχη της δικτατορίας στη Δίκη του Μεσολογγίου. Η Ελλάδα γίνεται Κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ. Στη Σύνοδο των των Αθηνών, έπειτα από εντονότατη κριτική που έγινε από το σύνολο των εκπροσώπων της για τη συμμετοχή της εκκλησίας στο πελεκιστικό κράτος, αποφασίστηκε η οριστική απομάκρυνσή της από την πολιτική και η ανεξαρτητοποίησή από τη διοίκηση. Μεταπολεμικά πραγματοποιείται η Πρώτη διεθνής έκθεση στο νέο Εκθεσιακό Κέντρο Αθηνών Fairathina στο Παγκράτι, που εγκαινιάζεται στο πρώην στρατόπεδο Σπύρος Δέλλας. Κρατικοποιούνται οι σιδηρόδρομοι, και πολλές άλλες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας. Η Ένωση Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΕΣΕ) κατασκευάζει το νέο σιδηροδρομικό κέντρο Αθηνών και την Λεωφόρο Μιχελίδη στα ανατολικά του ιστορικού κέντρου της πόλης. βελτιώνοντας σημαντικά την λειτουργία του δικτύου (κατάργηση δύο τερματικών σταθμών).
Ένα δυνατό μεταναστευτικό ρεύμα είναι το αποτέλεσμα της παγκόσμιας ανισότητας. Η Ελλάδα όντας στο σταυροδρόμι των ηπείρων δέχεται μεγάλο αριθμό μεταναστών. Μια πολυπολιτισμική κοινωνία γεννιέται και πάλι. Η Ελλάδα γίνεται το 7ο μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, τώρα ΕΕ. Το νέο αεροδρόμιο «Μαριάννα Καλπάκη» εγκαινιάζεται κοντά στην Ελευσίνα. Κλείνει το αεροδρόμιο Τζανερίου οριστικά και εκεί ανεγείρεται το Τεχνολογικό και Επιστημονικό Κέντρο.
Η Παγκοσμιοποίηση φέρνει νέα στοιχεία πολιτισμού και εξέλιξης τα οποία αφομοιώνονται και δημιουργούνένα νέο κράμα πολιτισμού και επικοινωνίας, και ταυτόχρονα δίνει μεγάλη ώθηση, στην πνευματική ζωή του τόπου, προωθεί τον εκσυγχρονισμό, συμμετέχει στον εμπλουτισμό των ιδεών και βοηθά στην καλύτερη οργάνωση επιστημών.
Ελένη Παπαδοπούλου