Nέα Αθήνα

Τίτλος του πρότζεκτ:

Νεα Αθήνα: Άνοδος και Πτώση του Σοσιαλισμού και επιπτώσεις στη  Σοσιαλιστική Πολεοδόμηση της πόλης.

Μελέτη και σχεδιασμός: Λουκάς Τριανδής, Γιάννης Σαββίδης

Φωτογραφία: Γιάννης Σαββίδης

Από τις πρώτες πρωτοβουλίες  που ανάθεσε η νεοσύστατη κυβέρνηση Ζαχαριάδη, ήταν η ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης από πολέμους Αθήνας (Β΄ΠΠ, εμφύλιος).

Δεν περιορίστηκε ωστόσο στην απομάκρυνση ή αποκατάσταση των ερειπίων στο κέντρο της πόλης (βλέπε Εξάρχεια, Μακρυγιάννη, Κάνιγγος) και στον Πειραιά, αλλά και στην δημιουργία επιτροπής για την ανοικοδόμηση μιας νέας σοσιαλιστικής Αθήνας για 70.000 κατοίκους, περίπου, που θα λειτουργούσε και ως σύμβολο προς «μια νέα εποχή με όραμα τον Σοσιαλισμό με ανεβασμένη ποιότητα ζωής, αλλά και ως ανακούφιση των άστεγων λαϊκών στρωμάτων –κυρίως των προσφύγων- που ζούσαν ακόμα σε παραγκουπόλεις στην άκρη της πόλης».

Σήμερα στη «Νέα Αθήνα» ή «τα Σοβιετικά» όπως αποκαλείται από τη λαϊκή ρητορική, κατοικούν πάνω από 120.000, από τους 70.000 που προέβλεπαν τα σχέδια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη ραγδαία υποβάθμιση του πάλαι πρότυπου αυτού συγκροτήματος.

Σε μια προσπάθεια βελτίωσης τα βαριά άχρηστα πια βιομηχανικά συγκροτήματα προσφέρονται και πάλι για νέες χρήσεις, όπως εμπορικές κ.α.

Αυτές οι ελεγχόμενες προσπάθειες επισκιάζονται από τις γρήγορες ανεξέλεγκτες εξελίξεις. Έτσι στα σοσιαλιστικά μπλοκ, ξεφυτρώνουν ολοένα και περισσότερα αυθαίρετα οικοδομήματα, με την ευλογία τοπικών φορέων, εκεί όπου παλαιότερα υπήρχαν πάρκα και παιδικές χαρές, με συνέπεια το μοντερνιστικό συγκρότημα που γεννήθηκε στα πρότυπα του Bauhaus αποδιοργανώνεται και «επαναβαλκανίζεται». Ο χώρος δεν ορίζεται πλέον από καθαρές λειτουργικές διαχωρίσεις (ύπνος-ζωή, εργασία, αναψυχή, κίνηση) αλλά από το κέντρο βάρους των κατοίκων και των αναγκών τους. Έτσι σταδιακά ο βασικός πυρήνας που διαμορφώνει το δημόσιο βίωμα γίνεται πάλι η οικογένεια.

Στη μελέτη αυτή διερευνάται η δομή της μοντέρνας πολιτείας η οποία μεταβάλλεται κάτω από το βάρος της οικογενειοκεντρικής αντίληψης της προμοντέρνας κοινωνίας  που αναβιώνει. Αχρηστεύεται έτσι κάθε προσπάθεια εκσυχρονισμού της, όπως την επιχείρησε ο σοσιαλισμός.

Απόσπασμα από τον πίνακα 1 της μελέτης. Παρουσιάζεται η κατάστασης του οικισμού "Νέα Αθήνα" στην δεκαετία του 60 του περασμένου αιώνα. Με μαύρο χρώμα διακρίνονται οι οικοδομές που προστέθηκαν μετά το 1956.

Εντύπωση κάνουν οι διαφορές των μεγέθων των κτιρίων αλλά και των ελεύθερων χώρων μεταξύ παλαιάς και "Νέας Αθήνας"

Απόσπασμα από τον πίνακα 1 της μελέτης. Παρουσιάζεται η κατάστασης του οικισμού "Νέα Αθήνα" στην δεκαετία του 80 του περασμένου αιώνα. Με μαύρο χρώμα διακρίνονται οι οικοδομές που προστέθηκαν μετά το 1960 ολοκληρώνοντας το οικιστικό αυτό σχέδιο

Απόσπασμα από τον πίνακα 2 της μελέτης. Παρουσιάζεται η σημερινή κατάστασης του οικισμού "Νέα Αθήνα" . Με μαύρο χρώμα διακρίνονται οι οικοδομές που προστέθηκαν μετά το 1990 διαμορφώνοντας τον οικισμό σε πικνοδομημημένη έκταση δίχως να διαχωρίζει πλέων απο τον υπόλοιπο ιστό της πόλης.

Φωτογραφία του πίνακα 2: Τομέας "Πρόοδος" της Νέας Αθήνας. Η ανέγερσή του έγινε το 1978

Σχεδιάγραμμα από τον πίνακα 2: Η αποτύπωση της βόρειας πλευράς της Ιεράς Οδού όπως είναι σήμερα μεταξύ Βοτανικού και πλατείας Καρλ Μάρξ