เรื่องที่ 3 บทบาทหน้าที่ของลูกเสือ กศน. ที่มีต่อตนเอง ครอบครัว ชุมชนและสังคม  

ลูกเสือ กศน. พึงตระหนักถึงการช่วยเหลือชุมชน และสังคม โดยทำกิจกรรมที่เป็น ประโยชน์ต่อผู้อื่น และไม่หวังผลตอบแทน ซึ่งก่อให้เกิดความภาคภูมิใจที่ได้มีโอกาสพัฒนาชุมชน และสังคม ในเรื่องต่าง ๆ ดังนี้

1. การเป็นพลเมืองดี และการใช้สิทธิเลือกตั้ง (ลูกเสือ กกต.)  

2. การดูแลรักษาและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม       (ลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม)  

3. การสร้างความตระหนักถึงโทษและพิษภัยของยาเสพติด (ลูกเสือยาเสพติด)  

4. การป้องกันและช่วยเหลือเมื่อประสบเหตุ (ลูกเสือบรรเทาสาธารณภัย)  

5. การช่วยอำนวยความสะดวกด้านการจราจร (ลูกเสือจราจร)  

6. การร่วมเฝ้าระวัง ป้องกัน ข้อมูลข่าวสารที่เป็นภัยออนไลน์ (ลูกเสือไซเบอร์)  

7. การเสริมสร้างทัศนคติ ค่านิยม ความซื่อสัตย์สุจริต (ลูกเสือช่อสะอาด) 

8. การอนุรักษ์ขนบธรรมเนียมประเพณีไทย ให้ความรู้สืบไป (ลูกเสือวัฒนธรรม)  

9. การป้องกันการทารุณกรรมต่อสัตว์ (ลูกเสือสวัสดิภาพสัตว์)  

10. การช่วยดูแล ป้องกันอนุรักษ์ป่าไม้ (ลูกเสือป่าไม้)  

11. การสร้างความมีระเบียบวินัยต่อตนเอง รู้จักสามัคคีในหมู่คณะและส่วนรวม   (ลูกเสือรัฐสภา)  

12. การป้องกันไม่ให้เกิดความรุนแรง ลดความเหลื่อมล้ า (ลูกเสือสันติภาพ)  

13. การสร้างโอกาสทางเลือกให้กับชีวิต (ลูกเสือสำหรับผู้ด้อยโอกาส) 

ผู้เรียน กศน. ที่สมัครเข้าเป็นลูกเสือ กศน. เริ่มต้นด้วยการแสวงหาความรู้ทั่วไป ที่เกี่ยวกับทักษะการดำรงชีวิต โดยใช้กระบวนการคิดเป็น ความรู้ทั่วไปที่เกี่ยวกับทักษะลูกเสือ กิจกรรมกลางแจ้ง การคิดวิเคราะห์ การตัดสินใจแก้ปัญหา และเข้าพิธีประจำกองลูกเสือวิสามัญ โดยผู้กำกับกองลูกเสือวิสามัญ จะเป็นผู้ประกอบพิธีประจำกองให้แก่ลูกเสือ กศน. ให้ลูกเสือ กศน. แต่งเครื่องแบบลูกเสือวิสามัญ มาพร้อมกันที่คูหาลูกเสือวิสามัญ (Rover Den) หรือสถานที่ นัดหมายอื่นที่เหมาะสม เพื่อทบทวนหลักการ การเป็นพลเมืองดีในทัศนของลูกเสือ พิจารณา คติพจน์ ค าปฏิญาณ และกฎของลูกเสือทั้ง 10 ข้อ ที่จะน าสู่การปฏิบัติตนเป็นคนดี สำรวจตัวเอง และเข้าพิธีประจำกองตามลำดับ

การปฏิบัติตนตามคติพจน์ของลูกเสือ กศน. คือ “บริการ” ซึ่งเป็นเสมือนหัวใจ ของลูกเสือ กศน. ที่จะต้องยึดมั่นในการเสียสละด้วยการบริการ แต่การบริการนี้มิได้หมายถึง เป็นผู้รับใช้หรือคนงาน การบริการในความหมายของการลูกเสือนี้ เรามุ่งที่จะอบรมบ่มนิสัยและ จิตใจให้รู้จักเสียสละ รู้จักวิธีหาความรู้และประสบการณ์ ที่เป็นประโยชน์ในอนาคต และในที่สุด ก็จะทำให้สามารถประกอบอาชีพโดยปกติสุขในสังคม 

การบริการ หมายถึง การประกอบคุณประโยชน์ให้แก่มนุษยชาติ ด้วยการถือว่า เป็นเกียรติประวัติสูงสุดแห่งชีวิตของเรา ในการที่รู้จักเสียสละความสุขส่วนตัวเพื่อบำเพ็ญประโยชน์ แก่ผู้อื่น เพื่อจุดมุ่งหมายให้สังคมสามารถดำรงอยู่ได้โดยปกติ เป็นการสอนให้ลูกเสือวิสามัญตั้งตน อยู่ในศีลธรรมไม่เอาเปรียบผู้ที่ยากจนหรือด้อยกว่า นอกจากนั้น การบริการแก่ผู้อื่นเปรียบเสมือน เป็นการชำระหนี้ที่ได้เกิดมาแล้ว อาศัยอยู่ในโลกนี้ก็ด้วยความมุ่งหวังจะให้ทุกคนเข้าใจในการใช้ชีวิต อยู่ร่วมกันในสังคม มองเห็นความจำเป็นของสังคมว่าไม่มีใครสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้โดยลำพัง ทุกคนจำเป็นต้องพึ่งพาอาศัยกันไม่ว่าด้านอาหารการกิน ด้านเครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย ยารักษาโรค หรืออื่น ๆ