Pilota

Herri Kirolak & Euskal Folklorea

Hemen “herri kirolak” deitzen diegu eta oso kontuan izaten ditugu gure herri guztietako jaietan. Hurbil zaitez pilota partidak, estropadak edo aizkolari txapelketak ikustera; gustuko izango dituzu.

Pilota: Oinarri orokorrak

Euskaldunek sortutako pilota jokoek osatzen dute euskal pilota.

Pilotarien posizioa kontuan hartuta, euskal pilotan bi motatako jokoak bereiz ditzakegu:

  • Joko zuzenak: bi taldeek aurrez aurre jokatzen dute.
  • Zeharkako jokoak: jokalariek joko-eremu berberean jokatzen dute. Talde bateko pilotariak frontisera jaurtitzen du pilota; frontisean jo ondoren, beste taldeko pilotariak berriro jo behar du pilota frontisera eramateko.

Euskal Pilotaren kirol-modalitateak ondoko kirol-diziplina hauek barne hartzen ditu:

  • Plaza Librea
  • Trinketa
  • Ezkerreko hormako frontoia.
  • Frontenisa

Plaza irekiko frontoia

Pilotaleku hauetan horma bertikal bat edo bi izan daitezke bata bestearen aurrean eta elkarrekin paraleloan. zoruak laua izan behar du pilotak behar bezala eman dezan punpa.

Trinketa

Trinketean bi zati bereiz ditzakegu: batetik, kantxa, eta, bestetik, ikusleentzako eremua.

Kantxa osatzen duten zatiak: zorua; pilotariaren aurrean dagoen horma, edo frontisa; alboetako hormak, edo ezkerreko horma eta eskuineko horma; eta pilotariaren atzean dagoen horma edo errebotea.

Ezkerreko hormaren eta errebotearen beheko aldean galeria bana dago. Galeria horiek maldan dagoen teilatutxo edo taula batek estaltzen ditu. Galeriaren horma bertikalean sarea jartzen da.

Trinketak baditu beste elementu nagusi bi ere; batetik, xiloa, eta, bestetik, frailea. Xiloa frontisaren eskuinaldean dagoen zulotxoa da.

Frailea eskuineko hormaren eta frontisaren arteko angelua estaltzen duen alaka da, eta pilotaren norabidea aldarazten du.

Ezker paretako frontoia

Ezker paretako frontoiak hiru zati nagusi ditu: kantxa, kontrakantxa eta jendearentzako eremua.

Kantxa osatzen duten zatiak: zorua; pilotariaren aurrean dagoen horma, edo frontisa; pilotariaren ezkerrean dagoen horma, edo ezker pareta; eta, azkenik, pilotariaren atzean dagoen horma, edo errebotea. Kantxa eskas edo txapa izeneko marra batzuek mugatzen dute; marra horiek egurrez, txapaz edo zorua ez bezalako materialez egin behar dira.

Kantxaren ondoan dagoen lur-zatia da kontrakantxa.

Ezker paretan marraztutako koadroek sakea, falta eta pasa mugatzen dute, eta, aldi berean, pilotariari baliagarri zaizkio kantxaren zein tokitan dagoen jakiteko. 4. koadroan faltako marra izango da eta 7.ean pasakoa.

Ezkerreko paretan eta erreboteko goiko aldean zehar beste txapa bat dago; txapa horrek goiko muga zehazten du.

Jokoa

Zeharkako jokoen arauak

  • Aurreko tantoa irabazi duen taldeak egingo du sakea eta edozein jokalarik egin dezake.
  • Sakea egiteko punpa egin behar da derrigorrez, eta punpa egiteko ezarri den marra baino frontisetik urrunago egin beharko da punpa hori.
  • Sakea egin ondoren, errestoan pilota frontisera eraman behar da; lehenengo talde batek eraman behar du eta jarraian besteak. Taldean pilotari bat baino gehiago badago, pilota eramateko orduan ez dute zertan txandakatu.
  • Partidaren amaiera. Taldeetako batek tanto kopuru jakin bat egiten duenean partida irabaziko du.

Faltak

  1. Hasitako sakea ez denean amaitzen.
  2. Sakeko punpa kantxatik kanpo, edota sakeko marraren gainean edo aurrean egiten denean.
  3. Sakean, pilotak frontisean jo ondoren, pilotak faltako marraren eta frontisaren artean egiten duenean punpa.
  4. Pilotak joko-eremua mugatzen duen marra edo txaparen bat jotzen duenean.
  5. Pilotak joko-eremutik kanpoko elementuren bat jotzen duenean, edo mugetatik kanpo irtetzen denean (frontiseko beheko txapatik behera, goiko mugetatik gora, edo alboetako mugetatik kanpora). Hori pilotak frontisa eta zorua jo baino lehen gertatzen bada, pilota azken jo duenaren falta izango da; pilotak zoruan punpa egin ondoren gertatzen bada, berriz, pilota eraman behar duen taldearen falta izango da.
  6. Pilota ez denean eramaten bigarren punpa egin baino lehen.
  7. Errebotea badago, pilota nahita eramaten denean atzealdeko hormarantz.