สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนห้องสอนศึกษา ในพระอุปถัมภ์ฯ

ชื่ออื่นๆ : ดอก๊ะ, ด๊อกก๊ะ, ดุแก (กะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน), มะลิดไม้, มะลิ้นไม้, ลิดไม้ (ภาคเหนือ), หมากลิ้นก้าง, หมากลิ้นช้าง(เงี้ยวภาคเหนือ), กาโด้โด้ง(กะเหรี่ยงกาญจนบุรี), ลิ้นฟ้า(เลย)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้ต้น ขนาดเล็ก ผลัดใบ สูงประมาณ 4 - 15 เมตร เปลือกต้นเรียบสีน้ำตาลครีมอ่อนหรือสีเทา บางทีแตกเป็นรอยตี้นเล็กน้อย มีรูระบายอากาศกระจัดกระจายตามลำต้นและกิ่งก้าน

ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก 3 - 4 ชั้น ออกเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก หนาแน่นบริเวณปลายกิ่ง มีใบเดี่ยวๆ ขนาดใหญ่ที่ปลายก้านลักษณะรูปทรงกลม ปลายใบเรียวแหลม โคนใบมน ก้านใบยาว ใบย่อยลักษณะรูปไข่ โคนใบมน ปลายใบเรียวแหลม ขอบใบเรียว ออกตรงข้ามชิดกันอยู่ประมาณปลายกิ่ง ก้านใบย่อยสั้น แผ่นใบสีเขียวเข้ม
ดอก ออกดอกเป็นช่อแบบช่อกระจุก ช่อมีขนาดใหญ่ออกที่บริเวณยอด มีก้านช่อดอกยาว มีดอกย่อยขนาดใหญ่ ลักษณะรูปปากเปิดแบบสมมาตรด้านข้างกลีบดอกหนา มี 5 กลีบ ภายนอก สีม่วงแดงหรือน้ำตาลคล้ำ ภายในสีเหลืองเปรอะๆ กึ่งสีชมพู โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นรูปลำโพง ส่วนปลายแยกออกเป็นกลีบย่นขยุกขยิก บริเวณปลายกลีบดอกด้านในสีขาวอมเหลือง หรือขาวอมเขียว มีเกสรตัวผู้ 5 อันติดกับท่อดอก โคนก้านจะมีขน
ผล ผลเป็นฝักแบน ยาวคล้ายรูปดาบ ห้อยระย้าอยู่เหนือเรือนยอด สีน้ำตาลดำ ยาวประมาณ 45 - 120 เซนติเมตร เมื่อแก่จะแตกออกเป็น 2 ซีก
เมล็ด ลักษณะแบน มีปีกบางใสสีขาวจำนวนมาก

ประโยชน์ : ใบรสฝาด ใช้ต้มดื่มแก้อาการปวดท้อง แก้ปวดข้อ และเจริญอาหาร เปลือกต้นรสฝาดขมเย็น เป็นยาฝาดสมานแผล ดับพิษโลหิต แก้น้ำเหลืองเสีย แก้ฟกช้ำ ป่นเป็นผงหรือยาชงดื่มแก้ขับเหงื่อ แก้ไขข้ออักเสบชนิดฉับพลัน ช่วยเจริญอาหาร ผงเปลือกผสมกับขมิ้นชันเป็นยาแก้โรคปวดหลังของม้า ผลแก่หรือฝักแก่รสขม แก้ร้อนในกระหายน้ำ

อ้างอิง : คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร. (2552). ข้อมูลพืชสมุนไพร. สืบค้น 26 มกราคม 2565, จาก http://pharmacy.su.ac.th/herbmed/herb/text/herb_detail.php?herbID=161