Fiestas principales: orden en el cosmos

Nuevo Año amazigh: Yennayer

Vikó kanu, vikó vali

Fiesta grande, fiestas chicas en las comunidades del Ñuu Savi

na tukundii ndúù ra, ta ì ta ì ñuu ndúù, ra iyo costumbre ndúù, kàki ndúù vikó. 

iyo vikó djava ñuu, djaa nda kadjakanu na: 

- Xatuta na nda kadjakanu na vikó Santiago 

- San Pedro ra, nda kadjakanu na vikó ra santo, San Pedro 

- Itya Töu na nda kadjakanu na vikó Santiago 

- Nudjaví na nda kadjakanu na vikó Candelaria 

- Yuvinikidji na nda kadjakanu vikó Djutumani 

- Soledad, na kadjakanu na vikó ña Virgen Soledad 

- Ñuu ndúù, nda kadjakanu na vikó San Juan Nepomuceno, ni a xa’ù mayo. 

ra te ku e Vikó Kanu, ni ndia ka ñuu tyí ku ñuu yoo, ra iyo uvi na mitomo: 

- ì mitomo Ndíkö 

- ì mitomo Ve’e Ii Nuù. 

ra ii na ra, una, uxi kadja tyiñu na. djava tu na xa’a uxi iyo na, ì Ve’e Ndíkö, xii ì Ve’e Ii Nuù. ra djaa ra ì ndiki djani’i ì na mitomo. 

ra djaa ra, nde kana na na musíka, tiví na tutu, ta ì ta ì ñuu, xa’a ña, ra djaa xa’a na musíka vikó tivi na, ra ii djakanu na.

ra tu ku e vikó vali tukú, djava xáni na tixú’u va, ì ñú’ù tixú’u djani’i na, kuaa e tyutya, kuaa, kuaa tyutya vixì, iyó nya tixú’u, iyo xí’í na ndixi, iyo kuaa... yukunu nda’á ra tyiñu, ndeé viti na. djatu na tivi na, kixa kanu na na.

Todos nosotros, cada uno de los pueblos, tenemos nuestra costumbre, celebramos la fiesta.

Hay fiestas en algunos pueblos, así siguen celebrándolas:

- Xatuta, los que celebran la fiesta de Santiago.

- En San Pedro celebran la fiesta del santo, SanPedro.

- Arroyo Prieto, los que celebran la fiesta de Santiago.

- Xicayán, los que celebran la fiesta de la Candelaria.

- La Trinidad, los que celebran la fiesta de Zutumani.

- Soledad, los que celebran la fiesta de la Virgen de la Soledad.

- Nosotros celebramos la fiesta de San Juan Nepomuceno, el quince de mayo.

Cuando es la Fiesta Grande, en cada uno denuestros pueblos, hay dos mayordomías:

- Una mayordomía Ndikö (“siguiente”).

- Una mayordomía de la Casa Última.

Hay ocho o diez trabajando. A veces llega a haber diez, unos de la “Casa siguiente”, otros de la “Casa última”. Una res ofrece cada mayordomía. 

Y así, convocan a los músicos (las bandas), envían cartas, a cada pueblo, llegan; entonces vienen las bandas a la fiesta a tocar, y se la pasan celebrando.

Por lo que respecta a las fiestas pequeñas, a veces matan chivos, un chivo ofrecen; mucha cantidad de atole, mucho atole dulce. Hay hasta chivos, hay bebida de aguardiente, hay mucho... tabaco para los cargos comunitarios; se sientan juntos. También a los que están tocando (la banda de música), les dan honra.