โครงการ PISA คือ
PISA (Programme for International Student Assessment) เป็นโครงการประเมินผลนักเรียนนานาชาติของ ประเทศสมาชิกองค์การเพื่อความร่วมมือและพัฒนาทางเศรษฐกิจ (Organisation for Economic Co-operation and Development หรือ OECD) ดำเนินการมาตั้งแต่ ปี ค.ศ.1999 (PISA 2000) และครั้งนี้เป็นการประเมินผลครั้งที่สี่ เรียกว่า PISA 2009 มีประเทศในโครงการทั้งหมด 65 ประเทศ วัตถุประสงค์ของโครงการเพื่อต้องการหาตัวชี้วัดคุณภาพการศึกษาให้แก่ประเทศสมาชิกและประเทศร่วมโครงการ PISA ประเมินถึงศักยภาพในการใช้ความรู้ของนักเรียนวัยจบการศึกษาภาคบังคับ ผลการประเมินในระดับนานาชาติ นักเรียนจากประเทศ/เขตเศรษฐกิจในเอเชียส่วนมาก (เกาหลี เซี่ยงไฮ้-จีน ฮ่องกง-จีน จีนไทเป ญี่ปุ่น สิงคโปร์) มีคะแนนอยู่ในกลุ่ม 5 หรือ 10 ประเทศแรก ทุกวิชา ยกเว้นไทย กับ อินโดนีเซีย โดยเฉพาะเขตเศรษฐกิจเซี่ยงไฮ้-จีน มีคะแนนเฉลี่ยเป็นอันดับที่หนึ่งทุกวิชา และมีนักเรียนประมาณครึ่งหนึ่งที่แสดงสมรรถนะที่ระดับสูง (ระดับ 5 และ ระดับ 6) ส่วนนักเรียนไทย แสดงผลการประเมินต่ำกว่าค่าเฉลี่ยนานาชาติทุกวิชา ยกเว้นกลุ่มโรงเรียนสาธิตเพียงกลุ่มเดียวที่แสดงว่ามีมาตรฐานเทียมทันนานาชาติ คะแนนแฉลี่ยประเทศไทยมีอันดับอยู่ทางด้านท้ายตาราง และมีแนวโน้มลดต่ำลงทุกวิชาเมื่อเทียบกับการประเมินครั้งแรก (PISA 2000) นักเรียนไทยเกือบครึ่งแสดงผลการประเมินการอ่านและวิทยาศาสตร์ต่ำกว่าระดับพื้นฐาน (ระดับ 2) และมากกว่าครึ่งในวิชาคณิตศาสตร์ ส่วนที่สมรรถนะระดับสูงมีน้อยมาก และไม่มีเลยในวิชาการอ่าน
PISA 2009 ยังได้วิเคราะห์ถึงปัจจัยที่ทำให้โรงเรียนประสบความสำเร็จ ทั้งด้านทรัพยากรบุคคล วัตถุ และเวลาเรียน พบว่าครูคุณภาพเป็นปัจจัยที่ส่งผลกระทบสูงกว่าปัจจัยด้านวัตถุ นอกจากนี้ทรัพยากรการเรียนบางตัวไม่ส่งผลทางบวก เช่นการใช้ ICT และข้อมูลชี้ว่าการกวดวิชานอกเวลาเรียนมีสหสัมพันธ์เชิงลบกับผลการประเมิน ทั้งนี้ปรากฎมาตั้งแต่มีการศึกษาใน PISA 2006 และ PISA 2009 การวิเคราะห์ทรัพยากรโรงเรียนของไทยตั้งแต่ PISA 2006 เป็นต้นมา พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงที่ไม่ส่งผลกระทบทางบวก ได้แก่ การขาดครูคุณวุฒิมีเพิ่มสูงขึ้น แต่มีคอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตเพิ่มสูงขึ้นมาก และสัดส่วนของนักเรียนที่กวดวิชามีเพิ่มสูงขึ้น
ผลการประเมินของ PISA หลายประเทศยอมรับว่าเป็น "นาฬิกาปลุก" องค์กร OECD เอง ได้เตือนให้ประเทศสมาชิกรู้ตัวว่าจะไม่ได้เปรียบเชิง "ต้นทุนกำลังคน" อีกต่อไปแล้ว ด้วยข้อเท็จจริงที่ว่าประเทศตะวันออกมีผลการประเมินที่สูงกว่าประเทศ OECD