Haadstik 2

DE WERELDRAAD van KERKEN

Deze organisatie is opgericht in 1948 en bestaat uit 350 protestantse kerkgenootschappen uit 110 landen. De relatie met de staat Israël is zacht gezegd problematisch. Van verbondenheid is NIETS te merken. Er is geen erkenning van de Joodse staat. In 1954 werd een voorstel om de staat Israël te zien als teken van Gods trouw verworpen. De Arabische kristenen zouden hierdoor gekwetst worden. In 2011 verklaarde de Wereldraad, in Griekenland bijeen, dat het verzet tegen de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever een recht en een christelijke plicht is. De staat is een zionistisch complot en de staat Israël dienen we te zien als een ‘zonde’. Jeruzalem is volgens de Wereldraad een bezette stad en de Israelische regering discrimineert christenen en moslims. De Wereldraad steunt al jaren de BDS, een beweging die oproept tot boycot van Israël. Palestijnen, zowel christenen als moslims, kunnen zich geen betere spreekbuis wensen.

HOE JEZUS GOD WERD

(Een kwestie die het aanzien van de wereld veranderde)

Oer de identiteit fan Jezus binne de fjouwer Evangeliën sels nochal ûndúdlik. Is hy in profeet ? Is hy de Messias op wa’t de Joaden wachten? Is hy de Soan fan God? Doch is it Kristendom de ienige godtsjinst dy’t stelt dat harren oprjochter sawol God as minske is. Godtsjinstwittenskipper en filosoof Frédéric Lenoir ûndersiket hoe’t de earste kristenen stadichoan in godlike status oan Jezus takenne gienen, wilens dy himsels nea mei God identifisearre hat.

---------------------------

ISRAËL AS KEARNMACHT

Israël beskikt as ienige yn de regio oan kearnwapens. Jeruzalim wegert him oan te slúten by it Non-proliferaasje Ferdrach (NPV) dat ynspeksjes fan nukleêre ynstallaasjes mogelik makket en it fersprieden fan kearnwapens tsjingean moat. Israël beheart anno 2015 ta de trije lannen yn de wrâld dy’t it NPV net ûndertekene hat. Ek by in wichtich ferdrach tsjin massaferneatigings wapens, it Gemysk Wapenferdrach, is Jeruzalim gjin partij.De nukleêre mooglikheden fan Israël binne net mis. Mei de Jericho III raket kin Jeruzalim grutte dielen fan’e wrâld treffe mei in kearnwapen tsientallen kearen krêftiger as de atoombom op Hiroshima. De 5 Israëlyske Dútse Dolfijn-ûnderseeboaten binne yn steat om fanút de Middellânske See of djip yn de Ynjeske Oseaan eltse stêd yn Iran te ferneatigjen. De F 15’s en F 16’s fan de Loftmacht kinne bytanke wurde yn ‘e loft, eltse Arabyske haadstêd treffe mei in part fan de 150 oant 200 kearnwapens dy’t Israël, nei’t men seit, besit.

DE EXPORTWAARDE

De exportwaarde is nummer één in Israël. Dat gaat zover dat grote landen als b. v. Amerika en China niet buiten Israëlische techniek kunnen. Wij ook niet. Onze telefoons en computers b. v. zitten vol met Israëlische technologie.

(Ronny Naftaniël.)

*****************************

IK ZAL, IK ZAL, IK ZAL.

IK ZAL jullie (it Joadske folk) weghalen bij de volken, IK ZAL jullie terugbrengen uit de landen waarover jullie verspreid zijn en IK ZAL jullie je LAND teruggeven !

Ezechiël 11 : fers sân. (Sjoch ek by Jesaje 43 : Uit de Tweede Ballingschap al de richtingen, Noord, Oost, Zuid en West genoemd.) De terugkeer uit de Eerste (Babylonische) Ballingschap was uit het Noorden.)

IK ZAL JERUZALEM tot een LASTIGE STEEN etc…

IK ZAL alle volken tegen Jeruzalem ten strijde verzamelen etc……. En de HEER zal uittrekken en

HIJ ZAL strijden tegen DE VOLKEN etc …….

En Zijn voeten zullen staan op de OLIJFBERG etc ……

Zacharia 12 : fers trije.

Zacharia 14 : fers twa oant fjouwer.

Zacharia 2 : fers njoggen. Ik sil as ‘in muorre fan fjoer’ om Jeruzalem wêze.

(kompjûtertaal : it wurd “firewall” is hjir fan ôflieden.)

Psalm 126

Toen God ons weer naar Sion bracht

uit ballingschap en lijdensnacht,

toen was het ons als droomden wij,

wij lachten weer, wij waren vrij.

Verlost van heimwee en verlangen,

zong heel ons volk zijn jubelzangen.

Toen hieven zelfs de heid’nen aan :

De HEER heeft hun iets groots gedaan.

****************************

Âlde buorlânnen fan Israël komme wer foar it ljocht.

Lannen as Syrië en Egypte hawwe krekt as Israël ek lange tiid net op de kaart stien. De Bibel seit, dat as it Joadske folk wer nei harren lân weromkomme sil, dan sille lannen as Syrië en Egypte EK WER bestean, dus wer foar it ljocht komme ! Want der sil dan in heerbaan (om in hjoeddeisk wurd te brûken, in autobahn) tusken Syrië en Egypte bestean. It gebiet hat ieuwen en ieuwen lang ûnder Turks bestjoer stien. (1517-1917) Dit is nei de Earste Wrâldoarloch feroare troch de fâl dit Ottomaanske Ryk. Dit ryk wie in wrâldryk dat bestien hat fan de 14^de ieu ôf oant 1922. It haadlân wie Turkije, mar ek Algerije, Egypte en hiel East-Jeropa behearden der ta. Al dy ieuwen foarme it Ottomaanske Ryk in bedriging, foaral foar Eastenryk. It Ottomaanske Ryk brokkele lykwols ôf en dat laatte ta in protte ûnrêst. Yn it Ottomaanske Ryk wennen tal fan folken dy’t yn opstân kamen en in eigen steat foarmen. Grikelân waard yn 1832 al in ûnôfhinklik keninkryk, Albanië kaam yn 1912 as lêste lân frij. Tsjin dy tiid stie it Ottomaanske Ryk bekend as “de sike man fan Jeropa”. Op de altassen is te sjen dat MEI IN LINEAAL dizze hjir earder boppeneamde lannen ek wer as ûnôfhinklike lannen op de kaart set binne. (sjoch Jesaja 17 fers 1 en haadstik 19 fers 23.)

Op de lânkaarten lykwols fan de Arabyske lannen is it lân Israël net yntekenen omdat de Islamityske lannen de steat Israël net erkenne. Hja libje leaver bûten de werklikheid.

It hiele gebiet dêr wurdt troch harren oanjûn as Palestina.

******************************

NIEUWSBLAD van FRIESLAND

5 October 1923

Brieven uit Duitsland

De regeering heeft besloten tot openlijke volksspijziging over te gaan. Het benoodigde geld zal door vrijwillige bijdragen bijeen gebracht worden. De boeren zullen verzocht worden levensmiddelen te verstrekken. Eenige rijke Israëlieten alhier hebben reeds giften gedaan, die hoog in de milliarden gaan. Onder de bevolking wordt echter ALGEMEEN geloofd, dat hier niet zozeer mildadigheid dan wel vrees de drijfveer is. Door anti-semieten is JAREN LANG het volk voorgepreekt, dat de JODEN aan ALLES de schuld hebben. (* En deze opinie heeft zich vastgeworteld in het volk. Het is de schuld der Joden, heet het, dat de dollar stijgt, en het is de schuld der Joden, dat alles duur wordt. Bij een eventueel oproer of een burgeroorlog zou het dus der Joden wel eens ZEER SLECHT KUNNEN VERGAAN. DAAROM, zoo wordt gezegd, zoeken ze door groote vrijwillige giften de gunst van het volk te winnen.

Sargstedt,

F. J. Hoeksma.

(* fuotnoat :

Fyftjin jier letter wie it safier. Yn de nacht fan 9 op 10 novimber 1938, de “Kristallnacht” neamd, waarden yn Dútslân op grutte skaal synagogen en Joadske winkels en wenten ferwoastige troch de nazi’s en waarden Joaden molestearre en sels fermoarde. De terreur laatte ta in grutte stream fan Joadske flechtlingen. (Yn dy tiid makke de Joadske mienskip lykwols net mear as 1 prosint út fan ‘e Dútske befolking.) Sa waarden hjir bgl. destiids yn it Doopsgesinde Bruorskipshûs “Fredeshiem” by Stienwyk allinne al 39 flechtte Joadske bern opfongen.

De volkswil die in het stemhokje tot uitdrukking komt, maakt direct na verkiezingen plaats voor de wil van de partijleider.

Nei de Kristallnacht fan 9 novimber 1938 stie yn it Grifformearde Anti-Revolúsjonêre blêd DE STANDAARD dat dit barren opnij in teken wie dat God it Joadske folk strafte foar de moard op Jezus Kristus. Troch de ieuwen hinne is it offisjele stânpunt, likefolle de rjochting, altyd anti-Joadsk west. By alles wat de nazi’s dienen koenen se harren beroppe op in lange anti-Joadske, Kristlike tradysje. Nei de Twadde Wrâldoarloch gie men yn Kristlike kringen gewoan troch mei de anti-Joadske dogma’s en stellingen fan foar de oarloch. It Roomske Konsylje fan 1962-1965 naam úteinliks ôfstân fan it beskuldigjen fan Godsmoard, nettstjinsteande felle wjerstân fan de Arabyske delegaasje. De relaasje fan de Wereldraad van Kerken besteande út 350 Protestânske tsjerken út 110 lannen mei 400 miljoen leden is op syn sêfts sein problematysk. Fan ferbûnens is NEAT te merken. Der is GJIN ERKENNEN fan de Joadske Steat.

Gesachhawwende tsjerkfaars as Augustinus (sitaat út syn “Traktaat tsjin de Joaden” : “Hja binne misdiedigers, moardners en gedrage harren as wylde bisten”), Thomas fan Aquino en in protte oaren, mar ek de herfoarmers Luther, Calvijn en Erasmus wienen ferfolle fan djipwoartele Joadenhaat en slúten harren hjir by oan. Learskoallen foar teologen, kategismussen, religieuze boeken, lanlike wetten, koartom it hiele arsennaal fan kennis, waard benut om de Joaden te ferhúnjen. Hja wienen de miening tadien dat alle generaasjes Joaden diele yn de flok en skuld fanwege de moard op God. Hja makken gjin ûnderskie tusken de Joaden út Jezus syn tiid en de Joaden dy’t no libje. Alle seinigingen, sa fûnen (mienden) hja, wienen foar de Tsjerke en alle flokken berêsten allinne op de Joaden. Troch de ieuwen hinne waarden hieltyd mear anti-Joadske wetten útfeardige. Mar leafst 96 Konsyljes en 114 Pausen stienen dêr garant foar. Betroubere histoarisy skatte it oantal troch Kristenen deade Joaden oant 1924 ta allinne al op sa’n sân miljoen.

Ek de yn 1918 nei Doorn flechtte Dútske Keizer Wilhelm II. joech de Joaden foar in grut part de skuld fan it ûnheil yn Dútslân nei de Earste Wrâldoarloch.

De berucht wurden stikken yn “De stim fan Fryslân” fan KFS (Kristlik Fryske Selsskippen) -foarman Eeltsje Boates Folkertsma (1893-1968) út 1938 en 1939 oer “De jage Joad” tsjûgje hjir ek fan. De stikken kamen him (as grifformearde) yn de sechstiger jierren en noch in kear yn de tachtiger jierren te stean op fûle beskuldigingen fan antysemitisme. Folkertsma hie skreaun oer de “slim ûnseedlike eigenskippen” fan Joaden en woe hawwe, it koe “yn it belang fan lân en folk wêze, ja sels needsaaklik wêze, de Joadske macht yn te koartsjen en it Joadske tal te ferminderjen.” (It KFS bestie fan 1908-2012)

Der sit jammergenôch in protte yntolerânsje ynbakken yn de Kristlike godtsjinst sels. Dêrnei binne der op macht beluste minsken dy’t der yn leauwen geane en dan krijt men in eksplosyf mingsel fan dûbele ellinde.

De Joaden wienen wer ris de sûndebok.Yn werklikheid wienen de troch de Alliearden by it ‘Fredesferdrach fan Versailles’ (op 28-6-1919) oan Dútslân opleine herstelbetellingen (IT FERHELJEN) nei de Earste Wrâldoarloch DÉ oarsaak fan de grutte ekonomyske malêze yn Dútslân. Dútslân moast omrekkene sa ‘n 310 miljard euro ôfdrage oan herstelbetellingen. De herstelbetellingen wienen sa heech dat gjin lân dêr in ekonomy mei yn stân hâlde koe. Ek de crash op de Beurs fan Wallstreet yn Amearika wie der debet oan. It gie wer mis mei Dútslân. Nei de Twadde Wrâldoarloch, sa hat men leard, moast dit net wer barre. Yn stee fan herstelbetellingen te easkjen waard it lân no HOLPEN om út it djippe dal te kommen. De skiednis fan grutte earmoede as nei de Earste Wrâldoarloch moast net wer opnij herhelle wurde. Dútslân en Japan waarden nei de Twadde Wrâldoarloch no sels de grutste en rykste ekonomiën fan ‘e wrâld omdat dizze lannen gjin grutte legers mear ynstân hâlde mochten, wat de Alliearre lannen just wol dwaan moasten om de frede yn ‘e wrâld ynstân te hâlde te kinnen. (de “Kâlde Oarloch”) Dit hat harren oant no ta tige, tige grutte sommen jild kostte wat lannen as Dútslân en Japan besparje koenen.

W. H. P

************************

DE BALFOUR FERKLEARRING

De Ingelske minister fan Útlânske Saken, Arthur James Balfour, dy’t ûnder de Earste Wrâldoarloch ferklearre dat hy him nei ôfrin derfan ynsette soe foar in Joadsk tehûs yn it eardere Palestina, wie net sa dat hy in grut leafhawwer wie fan de Joaden. Krekt oarsom, in driuwfear fan him wie dat hy de Jeropeeske Joaden leaver nei Palestina dan nei Ingelân gean seach. Allyksa wienen it just Keamerleden fan de NSB dy’t de Nederlânske regearing oprôpen harren hurd te meitsjen foar in Joadsk tehûs yn Palestina of Suriname. En earder hie al bliken dien dat ek de kristlike stipe net fanselssprekkend wie : doe’t ûnder de Klaaimuorre rallen yn yn 1929 in protte Joaden omkamen, skreau it protestânske deiblêd De Banier dat de weromkear fan de Joaden nei it Hillige Lân te betiid kaam. Hja hienen harren noch net bekeard, en mei de Klaaimuorre rallen waard opnij befêstige wat yn Bibelboek Mattheüs stiet : “Syn bloed komme oer ús …”

IK SIL SEINIGJE WA’T JIMME SEINIGJE.

Op freed 14 maaie 1948 ferlitte de Britten Palestina. Hjirmei komt der in ein oan 26 jier Ingelsk mandaatbestjoer. Deselde freed om 16.00 oere, flak foar’t de Sabbat begjint, wurdt de Joadske steat Israël troch David Ben Goerion útroppen yn it museum fan Tel Aviv. De nije Steat giet mei 650.000 ynwenners in heechst net sekere takomst temjitte. De rjochtmjittige ûnôfhinklikens moat swier befochten wurde. (Dit barde mei grutte net te ferklearjen wûnders !) Oan Joadske side stjerre 6000 minsken - 1 prosint fan de totale befolking.

De “pake” fan Israël Shimon Peres kaam yn 1923 mei syn âlders as jonge “tiener” nei Palestina, dat destiids ûnder Brits mandaatsbestjoer foel. Hy hat in sintrale rol spile yn de opbou fan it Israëlyske leger. Hy wie ferantwurdlik foar wapenoankeapen foar en ûnder de Israëlyske Ûnôfhinklikheidsoarloch (1948) en waard op syn 29^ste direkteur-generaal fan it Ministearje fan Definsje.Yn de jierren 50 wie Frankryk Israël’s wichtigste bûnsgenoat. Oan dy kontakten mei Frankryk hat Israël te tankjen dat it yn de jierren 60 oer ien fan de modernste gefjochtsfleanmasines – de Mirage – beskikke koe, en dat it lân - neffens alle deskundigen – in nukleêre ôfskrikking ûntwikkelje koe. Der wurdt nochal ris fergetten dat Israël’s militêre supremasy foar in grut part oan Shimon Peres te tankjen is.

Wat hat Israël ús en de rest fan de wrâld brocht ? Te folle om op te neamen. Om te begjinnen de Joadske Bibel. Mar ek keunst en kultuer, wetjouwing en religieuze muzyk. Ek yn de Koran hawwe in protte Bibelske ferhalen (en paralellen) harren plak fûn. It Joadendom hat him sûnt de âldheid nea beheind ta allinne it lân Kanaän, it hjoeddeistige Israël. Joaden fêstigen harren oer in grut part fan de wrâld. Op alderhanne mêd hawwe se harren spoar efterlitten, nettsjinsteande ûnderdrukking en ferfolging. Dizze trend hat him fuortset oant hjoed de dei ta. Inspirearre troch de Bibel (de Toara) hawwe Joaden harren ieuwenlang ynsetten foar in bettere wrâld. Sûnt it oprjochtsjen fan de steat Israël yn 1948 set dizze trend him yn heech tempo fuort. Deskundigen út Israël fiere de list oan op it mêd fan wittenskip, medisinen, kommunikaasje en feilichheid. Harren útfinings en produkten wurde oeral op de wrâld brûkt. Tel Aviv is ien fan de tsien ynfloedrykste stêden yn ‘e wrâld op it mêd fan technology. Israël rint foarop op it mêd fan sinne-energy mei hieltyd effisjintere sinnesellen. It lân hat de measte solar-wettersystemen fan’e wrâld. Elektryske auto’s spylje yn Israël in hieltyd wichtiger rol. Op it stuit is der ûndersiik nei akku’s dy’t in ôfstân fan 500 kilometer helje kinne. Wikselstasjons foar akku’s binne der al en der komme hieltyd mear by. Drippelirrigaasje foar túnbou is in Israëlyske útfining. Fierder wurdt 70 prosint fan alle wetter recycled, trijekear safolle as yn elts oar lân. Brak wetter fan ûnder de woastine (de Negev) wurdt brûkt foar de teelt fan tomaten en meloenen. Fierder wurdt gebrûk makke fan it opfangen fan dauwe as middel tsjin it wettertekoart. Israël is merklieder op it mêd fan kompjûters. De Intel Core Duo-prossesor dy’t yn hast alle kompjûters sit, is yn Israël ûntwikkele. Dit jild ek foar Windows-software, lykas voicemailtechnology en de Pentium MMX -chiptechnology. It earste antivirusprogramma waard dêr ûntwikkele. (Trouwens ek Joaden as in Martin Karplus en in Ariël Warshel, no wenjende yn de Feriene Steaten, binne de grûnlizzers fan kompjûtermodellen wêr’t gemyske prosessen mei foarsein en analysearre wurde kinne.) Israëliërs leveren software oan bedriuwen as Ford en Boeing. De mobile tillefoan waard dêr ûntwikkele troch it bedriuw Motorola. De meast resintere útfining is by de mobile tillefoan it fuotheljen fan stoarjend eftergrûnlûd. Der steane fabriken en ûndersyksintra fan Apple, Intel, Microsoft, IMM en Motorola yn Israël. Sa stiet Tel Aviv nei Silicon Valley yn Californië op de list fan wichtichste high-tech sintra fan ‘e wrâld op basis fan ynternasjonale stúdzjes. Silicon is de thúshaven fan bedriuwen as Google, Apple, Facebook en oaren. Yn de Feriene Steaten binne mear oktrooien registrearre ôfkomstich út Israël dan út Ruslân, India en Sina (meiinoar 2.5 miljard ynwenners). Op militêr mêd is it lân spesjalisearre yn loftferdigenings- systemen as Iron Dome. (troch de Israëliers ek wol “ús izeren keppel(tsje) neamd) Yn de lêste tsien jier binne der mar leafst seis Israëlyske wittenskippers ûnderskieden mei in Nobelpriis.(sjoch ek ris op GOOGLE : Joodse Nobel-Prijswinnaars - Franklin ter Horst. Sûnt de yntroduksje yn 1901 hast ien op de fjouwer Nobelprizen !) Mear as hûndert grutte bedriuwen hawwe harren ûndersyksintra yn Israël. In hurdopkommende takke fan wittenskip is de nanotechnology. (nano is Gryksk foar dwerg) Ûndersiik op hiel lytse skaal, ferlykber mei ien hûnderttûzenste fan in minsklik hier. It wurdt ûnder oare tapast yn de genêskunde, it miljeu en fieding. Trijehûndert ûndersikers hâlde harren hjir mei dwaande. De tapasberens yn ûntsâltingsprosessen wurdt hieltyd grutter. Ek oare lannen, as Sina, binne ynteressearre yn de grutte kennis dy’t Israël hat op dit mêd. Wat de genêskunde oangiet, stiet it libben en de kwaliteit fan libben foarop. In hiele protte medisinen komme út Israël en wurde wrâldwiid brûkt. Ek binne dêr in protte testen ûntwikkele tsjin sykten as bgl. MS. Der is yn Israël ek in apparaat makke wêr’t in pasjint mei in ferlamme hân syn hân wer brûke kin en gean sa mar troch. De Israëli hawwe opfallend in protte kwaliteitsprodukten levere, wêr’t it hiele minskdom fan mei profitearret. Wy meie ús dit dan ek wol bewust wêze, sjoen de protte oproppen ta boycot fan Israëlyske produkten. “Israël as seine foar de folken op dizze wrâld” ….. ….. dit is noch mar it begjin as wy de Bibel leauwe meie. IK sil seinigje wa’t jimme (Israël) senigje en ferflokke wa’t jimme (Israël) ferflokke. It hat mar al te faak bliken dien yn de skiednis. Grutte riken binne dêrtroch fallen. “Egypte”, “Babel”, “Rome”, “Hitler”, “Ruslân” etc. ….. etc. ……

Sjoch ek it boek fan en Jean Medawar (1913-2005) en David Pyke (1921-2001) titele :

HOE JOODSE GELEERDEN HITLERS ONDERGANG INLUIDDEN.

(Wittenskippers dy’t Dútslân ûntflechten.)

Tien weken nadat Hitler aan de macht gekomen was, werd een wet aangenomen die op 7-4-1933 het ontslag betekende voor ALLE Joodse ambtenaren, dus ook de wetenschappers aan de rijksuniversiteiten. Albert Einstein verliet Duitsland als eerste en vele andere Joodse wetenschappers volgden. In de eerste 32 jaar van de Nobelprijs (uit 1901) won Duitsland 33 van de 100 prijzen in de exacte wetenschappen waarvan een kwart Joodse geleerden waren, terwijl de V.S. er maar 6 wonnen. Vooral op het vlak van fycica, de chemie en de biologie was het land toonaangevend. Vijftienhonderd geleerden en onderzoekers verlieten of vluchtten uit Duitsland, met de beroemde wetenschapper Albert Einstein voorop. In één klap maakte Hitler de Duitse voorsprong in de industrie en de wetenschap ongedaan. De Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk namen hen soms met open armen en soms met tegenzin op. Want de verdreven Joodse wetenschappers werden vaak in het nieuwe asielland als vijanden behandeld. Beide landen waar ze hun bijdrage aan de geallieërde industrie en de uiteindelijke overwinning leverden. Deze geste werd dus rijkelijk beloond. Bijna alle onderzoekers naar atoomenergie waren Europese Joden. Door hun inspanning luidden zij Hitlers ondergang in ……..

“Als het ontslag van Joodse geleerden de ondergang van de moderne Duitse wetenschap tot gevolg heeft, dan doen we het maar een paar jaar zonder wetenschap” aldus Adolf Hitler. Het werd de ondergang van zijn “Derde Rijk” welke op 7-4-1933 al begonnen was.

BOYCOT van ISRAËL zou vooral EUROPA schaden.

Een brede Europese boycot snijdt in eigen vlees. Met de ondergang van het Europese jodendom verdween ook veel intellect uit onze contreien : vanouds een karakteristiek van deze bevolkingsgroep, zoals bijvoorbeeld mag blijken uit het feit dat joodse wetenschappers door de jaren heen 20 PROCENT van alle Nobelprijzen in de wacht hebben gesleept, terwijl zij hooguit 0,25 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigen. Gelukkig wisten tal van Joodse geleerden en kunstenaars, vooral Duitse, tijdig de wijk te nemen naar AMERIKA. Daar hebben ze een fenomenale bijdrage geleverd aan de bloei van wetenschap en cultuur.

(Sjoch ek op oare plakken yn dit e-book.)

Ook de staat Israël, de andere ontsnappingroute, werd al spoedig een geavanceerde kweekplaats voor wetenschap en technologie. Geen ander land ter wereld spendeert een groter deel van het collectieve inkomen aan research and development. (R&D) Op de Nasdaq, de toonaangevende technologiebeurs in New York, zijn MEER Israëlische dan Europese bedrijven. Het aantal Israëlische octrooien is daarmee in overeenstemming. Israëlische universiteiten doen het verhoudingsgewijs beter dan de Duitse op de universitaire ranglijsten. Europa beschikt zelf nauwelijks meer over dit hoogwaardige Joodse potentieel. Toch is dat meer dan welkom in een veeleisende wereldeconomie. Het is daarom NIET TOEVALLIG dat Israël tot nu toe een prominente rol speelt in de Europese wetenschapsprogramma’s. Israël is al jaren een volwaardig lid van Eureka en was in 2010 zelfs voorzitter van deze Europese club voor onderzoek en innovatie. Israël is ook de enige niet Europese partner in de grote EU - kader- programma’s voor Onderzoek en Technologische ontwikkeling en het land is “deelnemend lid” van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Naast de talrijke bilaterale samenwerkingsverbanden werken meer dan 1500 Israëlische wetenschappers mee aan vele honderden EU-projecten op gebieden als satelietnavigatie, schone energie, de kwaliteit van drinkwater, early warning-systems bij natuurrampen of medisch onderzoek.

Het is eigenlijk nogal genant dat de EU op tamelijk grote schaal Joodse kennis moet importeren die IN HET VERLEDEN OP EIGEN BODEM ZIJN WEGGEVAAGD.

Friesch Dagblad. Donderdag 15 december 2016

blz. 9 JODEN HET HOOGST OPGELEID

Washington : Joden zijn hoger opgeleid dan welke andere grote religieuze groep ter wereld. Moslims en hindoes volgen het minste jaren onderwijs. Dit blijkt uit een wereldwijde demografische studie van het Amerikaanse onderzoeksbureau Pew. Het onderzoek laat grote verschillen zien in het gemiddelde opleidingniveau tussen religieuze groepen.

-------------------------------------------------

(It Joadske folk hat fan tige grutte ynfloed west op de Jeropeeske (Joadsk/Kristlike) kultuer en fandêr út wer op dy fan Noard- en Súd Amearika, Australië en in grut part op dielen fan Azië en Afrika.)

De Europese Unie kan het oude wijze volk niet opnieuw buitensluiten. Ze moet iets anders verzinnen om een Palestijns-Israëlisch akkoord naderbij te brengen. Natuurlijk moet het nederzettingenbeleid door Israël in Palestijns gebied ophouden. Maar waarom alleen die wereldwijde grote verontwaardiging over Israël ? Is dit geen selectieve verontwaardiging ? Waarom geen verontwaardiging om de vele andere betwiste gebieden ? China b.v. houdt al meer dan 60 jaar Tibet bezet, Turkije heeft 33 jaar geleden illegaal Noord-Cyprus ingepalmd en Marokko heeft 36 jaar geleden illegaal de Westelijke Sahara in bezit genomen. De internationale gemeenschap maakt zich daar niet druk over. Er is geen Arabisch land dat zich aan de regels van het internationale recht houdt, laat staan de mensenrechten respecteert. Toch richten instanties als de VN en de The Rights Forum hun pijlen alleen op Israël. Bedrijven die zich nu terugtrekken uit Israël doen wel zaken met China, Rusland en Arabische landen waar het niet zo best gesteld is met de mensenrechten. Wil de wereld iets doen aan de ook in Israël omstreden nederzettingenpolitiek, dan heeft het pas recht van spreken als het geen dubbele standaard hanteert.

(Trouwens de troch de wrâld no saneamde “besette gebieten” binne bibelsk besjoen gjin besette gebieten mar “beloofde” gebieten, dizze gebieten behearren fanâlds al ta it “beloofde” lân dat Israël hjit. Boppedat bestiet gjin oerienstimming oer welke status de West-Bank offisjeel hat. Israël wiist derop dat it gjin beset gebiet mar in te bestriden gebiet oanbelanget, omdat net dúdlik is oan wa’t de Westoever yn feite tabeheart. Jordanië anneksearre dit gebiet yn 1948 ylligaal, Israël ferovere it yn 1967 op Jordanië. Op 31 july 1988 die Jordanië ôfstân fan har rjochten op de West-Bank. Mei as gefolch dêrfan wie Jordanië yn steat yn 1994 in fredesferdrach mei Israël te slúten. Juridysk sjoen is de status dus net dúdlik.)

Rabijn Tamarah Benima

(Schrijft wekelijks op zaterdag in het Friesch Dagblad)

Zij schreef o. m. dit in een van haar rubrieken :

Wij als Joods volk maken fouten met vreselijke gevolgen, net als de Israëlitische mannen die zich destijds inlieten met foute Midjanitische vrouwen. Ze gaven zich over aan ontucht en afgoderij. Israël (de Bruid) werd ontrouw aan God. (de Bruidegom). De trouwbelofte werd GEBROKEN. Om dat te zien hebben we onze zelfreflectie. En voorzover die niet genoeg is, de Profeten. Zie het boek Jeremia 1:1 - 2:3 Nadat eerst wordt verteld waar het volk Israël de mist in ging, eindigt de profeet met : ISRAËL IS AAN DE EEUWIGE (GOD) GEWIJD, het is de eerste vrucht van zijn oogst. WIE HET VERSLINDT, LAADT SCHULD OP ZICH, HIJ WORDT DOOR ONHEIL GETROFFEN.

Hoevaak Israël ook met dat verslinden wordt gedreigd. ISRAËL IS VOOR DE EEUWIGE EEN HEILIG BEZIT, de liefde uit zijn bruidstijd. EN DAT BLIJFT ZO. En ooit – moge dat snel zijn – komt er een omkeer en wordt de loofhut van vrede over Israël, EN OVER het hele Midden Oosten, gespannen. Dan zal er geen troost meer nodig zijn.

FRIESCH DAGBLAD 9-10-1948

Bleef een gedeelte van de geschriften opgeslagen bij ds. Offers en de heer Bindert Bosma beiden te BERLIKUM. Het oude zilver bleef gedurende de oorlogsjaren onaangeroerd bij de Rotterdamsche Bank. De Joodse gemeente van Leeuwarden is vooral verheugd dat de oude Macabeeën lamp bewaard is gebleven. De lamp is in 1780 gemaakt van zilveren rijders en werd de Joodse gemeente geschonken door een voorouder van oud-minister Kan. Voor de oorlog waren er nog 700 á 800 Joden in Leeuwarden. Na de oorlog bleken slechts 120 overgebleven te zijn. Op de sjoel (synagoge) te Leeuwarden staan de teksten Ezech. 11 : 16 “Maar Ik zal hun zijn tot een klein heiligdom IN DE LANDEN WAARIN ZIJ GEKOMEN ZIJN” etc. ….. …..

Sjoch mear hjir oer yn myn e-book : “Oh, dy Berltsumers fan doe !

HOLLEYWOOD

De eerste grote filmstudio’s in Holleywood zijn allemaal door joden opgericht en in Joodse handen: Goldwyn, Warner en Mayer. De joodse Stanley Kubrick, Woody Allen en Steven Spielberg behoren tot de meest bejubelde reigisseurs aller tijden.

MACHT

Macht (en krêft) is betreklik. Hjoed hawwe jo it en moarn binne jo it sa wer kwyt. Macht kin jo jûn wurde mar it kin ek oanlutsen (befochten) wurde. Yn in demokrasy wurdt macht fan liedingjaan jûn (tabetroud) troch it folk en wurdt liedingjaan troch it folk erkend. (salang it in demokrasy bliuwt.) Yn in diktatuer leit dat oars. It folk besiket der hieltyd ûnderút te kommen. Sa’n machthawwer (mei syn trawanten) hat altyd mar op te passen en wach te wêzen. (oanslaggen, fergiftiging fan it iten of drinken, tink oan it ferhaal fan Joazef en ‘e bakker en de skinker yn it Âlde Testamint of oan in persoan as Adolf Hitler dy’t der ek altyd deabenaud foar west hat.)

Gods macht is bliuwend (Psalm 20.) ek al wurdt it no noch net oeral erkend. Yn it ferline berommen machthawwers harren op “weinen en hynders.” Hjoed de dei op it freeslikste oarlochsmateariaal wat hja mar hawwe. Machtfakuüm wurdt altyd wer opfolle. Sa lang’t Gods macht net troch de folken erkend wurd bliuwt it stribjen nei lykwicht yn macht ûnder de folken ek yn ‘e wrâld bestean. Folken kinne ûnderinoar dan ek allinne mar (eigen)belangen, al wurde it dan somtiden “freonskippen” neamd. Gods bedoeling mei ús is dat wy inoar tsjinje sille. Sa’t ek Kristus ús (de wrâld) tsjinne hat. Wy binne mar minne neifolgers.

DE WRÂLD OP SYN KOP

Yn Marcus 10 : 42-45 seit Jezus, dat de grutten fan ‘e ierde macht brûke en hearskje. Dat sil ûnder jimme (kristenen) net sa wêze.

**********************

***********

WEGGEHAALD UIT EGYPTE / UIT ALLE VOLKEN

Het boek Exodus is een boek van bevrijding uit de slavernij van Egypte (Ex 5 : 1). Maar ook bij bevrijde mensen gaat de geschiedenis weer verder, zelfs tot het moment waarop het boek Jeremia schrijft (23:7-8) dat de uittocht uit Egypte niet meer “de” daad van God is. “De dag komt dat jullie niet meer de eed afleggen met de woorden: zowaar de Heer leeft die Israël uit Egypte heeft bevrijd.” De bevrijding uit ballingschap wordt de nieuwe mijlpaal. Bij Jeremia 23: 7-8 lezen we : Daaom zie, de dagen komen, luidt het woord van de Heer, dat men niet meer zal zeggen : Zo waar de Heere leeft, die de Israëlieten uit het land EGYPTE heeft doen optrekken, maar veeleer : Zo waar de Heere leeft, die het nageslacht van het huis van Israël heeft doen optrekken en die het heeft doen komen uit het NOORDERLAND en UIT AL de LANDEN waarheen Hij hen verdreven had ; en zij zullen op hun EIGEN grond wonen.

altyd wer is it

FERKLEARJE ! FERKLEARJE ! FERKLEARJE !

ÚTLIZZE ! ÚTLIZZE ! ÚTLIZZE ! ÚTLIZZE !

Foar it ferstean (begripen) en de útliz fan de teksten yn de Bibel is der in histoaryske, in kulturele en in taalkundige kleau.

LYKAS MEI DE BIBEL IT GEFAL IS, is by in PROTTE SPREKWURDEN, SIZWIZEN etc. fakentiden ÚTLIZ nedich om wat der sein wurdt te begripen (te ferstean). En wat âlder dizze binne wat mear útliz fereaske wurdt. (nedich is) Der feroaret in protte op kultureel mêd mar ek yn it taalgebrûk. In kowestâl is no in lizboksestâl. In velocipéde is no in fiets. Earder kwetteren de froulju, no binne hja oan it twitterjen. De manlju hiene de liedsels yn hannen, no it stjoer. No wenje jonge stellen by inoar, earder trouden hja en wie dat dan gjin byinoar wenjen? Earder waard de flier fege mei feger en blik, no wurdt der stofsûge. Earder hienen de minsken harren krankheden, no harren sykten. Mannen waarden earder “ongesteld”, no siik. In bern wie trije turven heech. Dy man as frou siet op hjitte koalen. In têst stie yn in stoof, no steane se yn ‘e finsterbank, betiden mei in blomke deryn.

****************

***********

LOU LOENE.

(“Niet ons” - yn de Joadske Bibel. De earste twa wurden fan Ps. 115 : Niet ons o Heer, niet ons zij eer gewijd, doch …. ….. d. w. s. ûntkenne, gjin resultaat, it is neat)

Wie zijn mond en tong in bedwang houdt vrijwaart zich van problemen !

(Spreuken 21 : 23)

Behandel anderen zoals je wilt dat ze jullie behandelen. (Lukas 6 : 31)

Het is een steen des aanstoots.

(Romeinen 9 : 33)

Hij is een roepende in de woestijn.

(Marcus 1 : 3)

Hij klaagt steen en been.

Hem werden vurige kolen op het hoofd gestapeld.

(Rom. 12 : 20)

Zij verlangden naar de vleespotten van Egypte.

(Exodus 16 : 3)

Hij heeft de lier aan de wilgen gehangen.

Het is een teken aan de wand.

(ôfkomstich út it boek Daniël.)

Oog voor oog tand voor tand.

(Exodus 21 :24 e.v.a. teksten)

Wij zaten in zak en as.

(Esther 4 : 1. e. v. a. teksten)

Onderzoek alles, behoud het goede.

(1 Tessalonicenzen 5 : 21)

Hij leeft in een ivoren toren.

(Hooglied 7 : 5)

Het gezin is de hoeksteen van de samenleving.

(Psalm 118 : 22)

Hij is zo oud als Met(h)usalem.

(Genesis 5 : 22-27)

Hier moest een Salomons oordeel geveld worden.

(1 Koningen 3 : 16-28)

As wy (Fryslân) fan de hûndert âlve jaen moatte wolle wy de klok (ek) meiliede.

(It Gewest Hollân droech fierwei it measte by yn de algemiene kosten fan de Uny fan de Sân Gewesten t. w. 58 prosint (wêrfan de stêd Amsterdam in tredde part) Fryslân 11,5 prosint, Seelân 9, Útert 6, Gelre 5,5, Grinserlân 5,3 en Oerisel 3.5 prosint. Hollân hie dus ek it measte te sizzen omdat hja it meast oan de Uny betellen. Fryslân stie op it twadde plak mei sa’n 11.5 %)

Wie (it measte) betaalt, die bepaalt.

Nederland : is “een land van melk en honing.”

Het was daar een grote Gideonsbende.

Bent u tevreden : zeg het anderen. Hebt u klachten : zeg het ons.

Hij droeg een Kaïnsteken.

De Hebreeërs bouwden het, maar de Egyptenaren hebben het.

(Exodus 1 : 11-14)

Het is een steen des aanstoots.

Hij kan, wat mij betreft, de rambam krijgen.

(Rambam : Rabbi Mosje ben Maimon, (Rabbi Mozes de soan fan Maimon) in ferneamde Joadske godstsjinst-filosoof út de 12de ieu.)

Dat is Hebreeuws voor mij.

Hocus pocos Pilatus pats. < “Hoc est corpus que Pilatus passus”. (Het lichaam dat onder Pilatus geleden heeft).

(Amsterdam waard wol “it Jeruzalem fan it Westen” neamd en de stêd Vilnius yn Litouwen : “it Jeruzalem fan it Noarden”.)

JOADEMOPPEN.

Kensto dizze mop wol fan Sam (Samuël) en Moos. (Mozes.) NET de Joaden, mar de Nederlanners wurde te pronk set.

Waarom trok Mozes veertig jaar door de woestijn ? Omdat hij de weg niet wilde vragen.

Wie op het woord acht geeft, zal het goede vinden.

(Spreuken XVI : 20.)

Achter het net vissen.

(Een gelegenheid voorbij laten gaan.)

Bij de duivel te biecht gaan.

(Geheimen aan de vijand verklappen.)

Bij iemand in het krijt staan.

(Iemand iets verschuldigd zijn.)

De mens is altijd geneigd te ontkennen al wat hem onbegrijpelijk is.

(Blaise Pascal.)

God heeft de onzichtbare dingen geopenbaard in het zichtbare.

(Blaise Pascal.)

Slechts wanneer het schip vergaat, ziet men wie kan zwemmen.

(Johann Wolfgang von Goethe.)

Daar hangt de po uit.

(Het is niet zoals het zou moeten zijn.)

Daar hangt de schaar uit.

(Daar wordt je bedrogen).

Hy giet nei de (soade)mieter.

Gisteren werd er paniek gezaaid, vandaag stond het al een meter hoog.

It is nei de Filistinen gien.

De een rokkent wat de ander spint.

(Roddel napraten.)

De regering regeert, het parlement controleert.

Ik lit my net ynpakke.

Hoe sil dat útpakke?

De bijl naar de steel werpen.

(De moed geheel opgeven.)

Als het moest, zou ik roken kunnen opgeven – maar ik geef niet zo snel op !

Daar staan klompen.

(Tevergeefs wachten.)

Daar steekt meer in dan een enkele panharing.

(Daar zit meer achter.)

Daar hangt het mes uit.

(Een uitdaging.)

Daar zijn de daken met vlaaien bedekt.

(Er heerst overvloed.)

Aan een oud dak moet je veel herstellen.

(Verouderde zaken vergen nu eenmaal meer onderhoud.)

Als de ene blinde de ander leidt, vallen ze beide in de gracht.

Dat hangt als een schijthuis boven de gracht.

(Dat is overduidelijk.)

De beren zien dansen.

(Erge honger hebben.)

De bezem uitsteken.

(Doen en laten wat je wil als de baas er niet is.)

De bok slepen .

(Zich uitsloven voor niets.)

De cappe op den thuyn hangen.

(Het voor gezien houden.)

De duivel op het kussen binden.

(Met elke man raad weten.)

De een scheert schapen, de ander varkens.

(Het is in deze wereld ongelijk verdeeld.)

De ene bedelaar ziet de ander niet graag voor de deur staan.

(Bang zijn voor concurrentie.)

De ene pijl de andere nazenden.

(Misplaatste standvastigheden.)

De galg beschijten.

(Nergens bang voor zijn.)

De gekken krijgen de beste krenten.

(Het geluk helpt de dommen.)

De grote vissen eten de kleine.

(De machtigen verrijken zich ten koste van de anderen.)

De haan en de vos hebben elkaar te gast.

(Twee bedriegers zijn op hetzelfde voordeel uit.)

De hennentaster.

(Iemand die zich druk maakt om ongelegde eieren.)

Den harinck braden om den roge oft kuyt.

(Iets opofferen om een kleinigheid)

altijd weer / altyd wer

VERKLAREN ! VERKLAREN ! VERKLAREN !

FERKLEARJE ! FERKLEARJE ! FERKLEARJE !

De omgekeerde wereld.

(Niets is zoals het had moeten zijn.)

“In Auschwitz is NIET het Jodendom maar het Christendom gestorven.”

(Eli Wiesel)

De Joadske wittenskipper en skriuwer Eli Wiesel, berne yn 1928 yn Roemenië, ûntfong de Nobelpriis foar de Frede yn 1986.

“In mijn leven heb ik tot nog toe alleen maar vragen gesteld. En dat terwijl ik weet dat de echte vragen, die over de Schepper en zijn Schepping gaan niet kunnen worden beantwoord.

(In 1948 is de staat Israël (weer) opgericht en in Europa is het Christendom inhoudelijk steeds meer kwijnende en een meer cultureel Christendom ontstaan.)

De ooievaar nakijken.

(Zijn tijd verdoen)

De wereld is net een spiegel. Kijk jij er boos in, dan kijkt ze boos naar jouw terug.

Het verhaal van Roodkapje wordt anders als de wolf het verteld.

Mijn pad gaat niet altijd over rozen, maar paardebloemen zijn ook mooi.

Mensen die geen vlieg kwaad doen zijn gewoon niet snel genoeg.

Als goede mensen niets doen, overwint het kwaad.

Als je van mening verschilt, zorg dan dat het geen meningverschil wordt.

Als Alexander Pechtold (D 66) nu eens zijn mening “dat ik mijn geloof achter mijn voordeur moet houden” achter zijn voordeur hield.

De kracht van vandaag ligt in wat je gisteren geleerd hebt.

Ook de hoogste torens beginnen bij de grond.

Het minste wat je een ander kunt geven is vriendelijkheid en het levert het meest op.

Het geheim van een opgeruimd bureau is een geweldige prullebak.

Als je melk lekker vindt, wil het niet zeggen dat je gelijk een koe moet kopen.

De plank misslaan is niet erg, als je de volgende maar raakt.

Als olifanten ruzie maken, lijdt het gras het meest.

Dat Jeruzalem it sintrum fan ‘e wrâld wêze sil, fan wêrút de Soan fan David, as Fredesfoarst, ienris oer de wrâld hearskje sil wol der lykwols by in protte minsken net yn. Mar dat stiet dan ek mar yn ‘e Bibel. It dúvelske (satanyske) anti-boek (as tsjinmacht) de “Protokollen” binne ommers folle oannimliker omdat dit boek by de measte minsken better “yn harren strjitsje” past. Heidegger leaude yn it “Tûzenjierrich Ryk” fan Adolf Hitler as “Frederyk” (ek wol neamd it “Tredde Ryk”) SÛNDER it Joadske folk. Sels bekende filosofen kinne ek stroffelje sa’t men sjen kin.

W. H. P.

WERKELIJK ZIEN

Heidegger is zijn hele filosofische loopbaan gefascineerd geweest door de vraag naar het zijn, laten we zeggen HET ZIJN. Een echte filosoof dus. Zijn kritiek op de gangbare filosofie is dat deze HET ZIJN en al het zijnde aan elkaar GELIJK stelt. Maar hiertussen zit een eeuwig ‘ongelijk’. HET ZIJN heerst weliswaar in alle dingen die er zijn, zoals een tafel of een hemels idee, of wat er verder maar ook is, maar het onttrekt zich tegelijk aan al deze dingen. We ZIEN wel een tafel, maar niet HET ZIJN van die tafel, NIET wat die tafel maakt tot tafel, zodat hij voor ons ook een tafel kan zijn. Dus we doen wel steeds met alle filosofen heel gewichtig alsof we weten wat ‘zijn’ betekent, maar daarmee foppen we ons zelf. Het ZIJN is het grootste en enige echte raadsel in ons bestaan. Het is het enige dat nu juist niet IS. En waar het om gaat in dit bestaan – en dat zijn momenten van opperste geluk en bezinning – is dit eeuwige verschil tussen HET ZIJN en alle ‘zijnden’ op het spoor te komen.

*******************

Als je alles herdenkt, herdenk je niets.

Wie zijn verleden vergeet heeft geen toekomst.

Gehoorzaamheid zonder vrijheid is slavernij, vrijheid zonder gehoorzaamheid (aan de wet) is willekeur.

(Dietrich Bonhoeffer)

Doop zonder de vermaning vanuit de gemeente, Avondmaal zonder belijdenis van zonden en kwijtschelding van zonden zonder persoonlijke biecht is allemaal goedkope genade, want het is een prediking van vergeving zonder verootmoediging.

(Dietrich Bonhoeffer)

De reis is nog niet ten einde als men kerk en toren herkent.

(Je hebt je doel pas bereikt als alles gedaan is.)

De toren is de vader van het dorp.

De rook kan het hangerijzer niet deren.

(Zinloze ondernemingen moet men achterwege laten.)

De spindel valt in het vuur.

(De zaak is mis gegaan.)

De zeug loopt met de tap weg.

(Nalatigheid is hier troef.)

Die zijn pap gemorst heeft kan niet alles weer oprapen.

(Schade is niet helemaal weer goed te maken.)

Door het oog van de schaar trekken.

(Afgezet worden.)

Een aal bij de staart hebben.

(Een moeilijke zaak die gedoemd is te mislukken.)

Een ei in het nest laten.

(Iets achter de hand houden.)

Eat yn ‘e midden litte.

In mier oan immen hawwe.

Lit ús inoar gjin Lútsen neame.

Laten we elkaar geen Mietje noemen.

Hij hangt de grote mijnheer uit.

Ik ben niet eigenwijs, ik doe enkel alles op eigen wijze.

Marten-om (omke Marten) siet harren efter.

Ik ha Marten net mear op ‘e rêch.

Willem-om (omke Willem) kin him wol opbergje.

Jin út ‘e mikken skreppe.

Zich het mikmak werken.

Niemand houdt zoveel van werken dan degene die er voor betaalt.

Als ik gemekker wil horen koop ik wel een geit.

Der binne minsken sa earm, it ienige wat se hawwe is jild.

In 99% van alle auto-ongelukken hebben mannen de schuld …… …… omdat ze hun vrouw de auto-sleutel hebben gegeven

Wijsheid vindt men in de boeken, wijs zijn zal men verder zoeken.

(Guido Gazelle.)

Persoon, tijd en omgeving zijn niet van elkaar te scheiden.

(Zij beïnvloeden de mens)

We hoeven elkaar niet aardig te vinden in Nederland, we zijn verbonden omdat we dezelfde tijd en ruimte delen.

(Fred Omvlee)

Ni fallor d.w.s. As ik my net fersin. Als ik mij niet vergis.

De navel : Al gepensioneerd voordat wij iets gepresteerd hebben en de ontbinding begint al vlak na onze geboorte.

Wie angst heeft voor de toekomst, heeft die toekomst al half bedorven.

(Georges van Acker)

De toekomst is belangrijker dan het verleden.

(W. H. Posthumus)

----------------------------------------

Als dit universum in zijn miljoenvoudige orde en precisie het resultaat van een BLIND TOEVAL zou zijn, dan is dat net zo geloofwaardig als wanneer een drukkerij explodeert en alle druklettertjes weer op de grond terecht komen in de voltooide en foutloze vorm van een woordenboek.

(Albert Einstein 1879-1955.)

---------------------------------------

DETERMINISME

Determinisme is in filosofysk konsept dat stelt dat elts barren of stân fan saken net samar in gefal (willekeurig) is mar in reden hat.

(Einstein leaude, as oanhinger fan it determinisme, net oan tafal : God dobbelt ommers net. Tafal kin posityf en negatyf beriddenearre wurde. (“It barde tafallich dat” / “Oan it tafal oerlitten wurde”)

Einstein gie yn ien fan syn skreaune brieven, oan in man mei wa’t hy yn jierren 40 korrespondearre oer it bestean fan in skepper, yn op it wiidferspriede leauwen dat hy ateïst wêze soe. Ik ha ferskate kearen sein dat it idee fan in persoanlik God yn myn eagen berneftich is. Jo meie my in agnost neame, mar ik diel net it krústochteftige fjoer fan de profesjonele ateïst. Ik jou de foarkar oan in nederige hâlding, dy’t oanslút op ús breklige begryp fan de natuer en ús eigen bestean.

(Agnosticisme : it idee dat wy neat fan God witte kinne. Neffens de Ferljochting hawwe wy allinne kennis fan wat harren binnen tiid en romte befynt. Oer God taaste wy dus yn it tsjuster.)

---------------------------------------

Hij wil hem de biecht afnemen

Goed bier is beter dan slechte wijn.

Goed bier maakt ook kwade lieden.

Hij is over zijn theewater.

Voorzichtigheid is de moeder der fijne bierglazen.

Zonder hop kan men geen bier brouwen.

Hij heeft de bijbel wel in de mond maar niet in het hart.

Dat is bijbeltaal.

Hij/zij heeft lood in de billen.

We zullen zien wie de blankste billen heeft.

Zijn/haar binnenwerk deugd niet.

Wij kunnen niet allen bischoppen zijn, daar moeten ook monniken wezen.

Dat is in geen boeken te beschrijven.

Dat is in het vergeetboek geraakt.

Geen boodschap is zo goed als die men zelve doet.

De boodschap is niet goed overgekomen.

Een mens zonder opvoeding is een boom zonder vruchten.

Opvoeding is een kwestie van liefde, geduld en wijsheid. En de laatste twee groeien waar de eerste heerst.

(Jan Ligthart)

Het is zo grof als boonenstroo.

Ik ben een boontje als het niet waar is.

Hij lust de boontjes wel rauw.

Misbruik liever het booze dan het goede.

Voor een borreltje (sigaar) kan men veel gedaan krijgen.

Veel haartjes maken eenen borstel.

Bregt is gestorven maagd omdat het haar niet is gevraagd.

Aan de brieven kent men de persoon.

We zullen hem een briefje op de mouw spelden.

Hij kan het spek wel op het brood houden.

Hij krijgt het op zijn brood.

Hij kan meer dan brood eten.

Hij heeft de brug gelegd en de ander loopt erover.

Als de bruid is in de schuit, dan is het pronken uit.

Als de bruid is in de schuit, dan zijn de beloften uit.

IS ÚS BESTEAN SINLEAS ?

Yn syn grutte boek : The Grand Design skriuwt Stephen Hawking, ien fan ‘e ferneamste natuerkundigen fan ‘e wrâld mar leafst 50 kear oer God of oer goaden. Ôfwizend, dat wol. Mar ek de filosofy skoot hy oan de kant. Neffens him moatte jo mei alle fragen oer de minske, wrâld en hielal by de natuerwittenskip wêze.

It Kristendom giet oer it MYSTEARJE fan it bestean. Hjir binne rasjonele bewizen net jildich. Yn de wittenskip giet it just om logyske reedlikheid en empiriske bewiisberens. Wa’t leaut, hoecht syn oertsjûging net te ferdigenjen mei de metoaden fan de wittenskip. Leauwen is in OARE wize fan ûnderfining, sjen en beseffe. Leauwen giet oer eksistinjeele grûnûnderfinings fan ‘e minske, besef fan skepenheid en goed en kwea bygelyks oer de etyk fan it evangeelje. As wittenskippers beweare dat hja de ultieme wierheid oer de minske ûntdutsen hawwe, befine hja harren net mear op it terrein fan fysika, mar de metafysika : de filosofy dy’t harren dwaande hâld mei it boppenatuerlike, it terrein dat NET sintúchlik waarnimber is. Of’t jo leauwe dat God de Skepper is, is in persoanlike keuze dy’t foarôf giet oan de wittenskip. As woltinkend minsk hawwe jo je twivels. Ek ik stin der op. Soe it allegearre wol wier wêze ? Bestiet God werklik, sa’t ik dy út de Kristlike leauwenstradysje kennen leard haw ? Ik bin gjin type dat pronket mei de sekerheid fan it leauwen. Yn myn libben is der de bliuwende fraach nei God. Ik soe dat de “Kristlike ûnwissichheid” neame wolle. Yn de line fan de tsjerke fan ‘e ieuwen leau ik yn de trije-ienige God, yn Jezus dy’t God en minske wie, en yn it ivige libben. Mar dizze kearnen fan it leauwen bliuwe mystearjes. Ik leau net yn de sinleasheid : ik wegerje my del te lizzen by it idee dat de wrâld en it minskdom in folslein doelleas bestean liede. Alles soe sinleas wêze, sizze nochal wat natuerwittenskippers. Op myn beurt fyn ik dat tige ûnreedlik. Dy basale of fundamintele ûnderfinings wêr ’t jo nei freegje wize der just op dat de minske mear is as in brok doelleaze matearje.

Dit moat koppele wurde oan trije grûnûnderfinings fan de minsken. Alderearst it besef fan skepenheid : wy binne net it produkt fan ússels, mar hawwe ús bestean ûntfongen. De wrâld, de natuer, jins âlders – dy’t ek net út harrensels ûnstien binne. Dêrnei is der it besef fan etyske ûnfolsleinens : wy beseffe allegearre dat it better gean moatte soe, dat it minskdom grutte fouten makket, dat wysels bettere minsken behearre te wêzen. Wy ûnderfine de realiteit fan it kwea yn ússels, en dêr binne wy ek net tevreden oer. En as tredde, hoopje wy op eat as de ultieme gerjochtichheid. Myn punt is dat dizze grûnûnderfinings in REEDLIKE basis foarmje foar it leauwen. Dit is gjin rasjoneel bewiis, ik soe it “eksistinsjele reedlikheid” (in mei it ferstân beriddenearre besteande werklikheid) neame wolle.

ÚS SPREKKEN OER GOD.

Hoe kinne wy yn begryplike taal sprekke oer in God dy’t ús wurden en begrypen oerstiiget ? Einliks kinne wy gjin útspraken dwaan oer God. Oer God kinne wy allinne mar minskfoarmich (anthropomorf) sprekke. Ús sprekken oer God is en bliuw minskenwurk. Teologen kinne allinne mar oanjaan wêryn’t wy God sykje kinne. Mar let op. Jo moatte net samar leauwe dat immen, dy’t seit út namme fan God te sprekken, ek yndie út namme fan God sprekt. Der binne wiere en net wiere profeten. God is it produkt fan minsklik útbyldzjen. Elts sprekken oer God is in syk-ûnderwerp, en dy foldogge allinne as God dêrmei fûn wurde kin. Sa kinne minsklike ûnderfinings útlein wurde, mei God sels dwaan hân te hawwen.

W. H. P.

Evangeelje is in ljocht dat skynt yn de tsjusterens. As jo dogge as oft de tsjusterens net bestiet, wêr giet it dan oer ?

TIJD

Zolang de uren tellen, klokken slaan, het jaar voorbijgaat, blijven wij gevangen, onrustig, in ons sluimerend verlangen om te ontkomen, tijdloos op te staan : van aangezicht tot aangezicht met U, verlicht. Bevrijd van tijd. Een eeuwig nu.

(Rikkert Zuiderveld)

IT BEGRIP FAN DE REDE

Ferjochtingsfilosofen leinen de klam op de reedlike fermogens fan minsken, op it ferstân, it leauwen is koartwei sein, net reedlik. In oare boarne is it natuerwittenskiplik tinken. Allinne wat mjitber (te mjitten) is hat realiteitswearde. It mjitbere is in essinsjeel elemint yn it beskreauwen fan de werklikheid fia natuerwittenskiplike ferklearringsmodellen. Dizze behearskje grutte dielen fan de wittenskip, ynklusyf de genêskunde. Ek de nijmoadrige opfettings oer “ik bin myn brein” hingje hjirmei gear. Dit tinkklimaat is sûnt inkelde ieuwen de maat foar it gewoane : eltsenien dy’t reedlik tinke kin, kin der yn libje. Sa wurdt ek de flier lein foar tinken oer en fanút it algemiene as sûnder godtsjinstigens. Yn de njoggentjinde ieu kaam it ta konfrontaasjes tusken de hearskjende tinktrant en leauwigen, op ferskate nivos. De ferheffing fan it reedlike tinken boppe it leauwen is der no noch altiten.

IT GIET FOUT AS MODELLEN NET FERKLEARRE WURDE MAR LEAUT.

Wittenskippers probearje de werkliheid te ferklearjen mei modellen. Dy modellen binne jildich salang’t der gjin bettere binne. Mar somtiden wurde se hillich ferklearre. DAN GIET IT FOUT.

De wittenskip is derop rjochte de werklikheid te ferklearjen. Dêrta kinne ferskate metoaden brûkt wurde. In tige gongbere metoade is in TEORY of in MODEL te ûntwikkeljen dat de werklikheid sa goed mooglik te nei is. Sa’n model moat toetst wurde oan de werklikheid, oan de empiry. Slagget dat goed dan is it model falide. Mar in model of teory is inkeld jildich sa lang’t der gjin better model fûn wurdt, in model dat de werklikheid better te nei is. Wittenskip is dus eigenlik in sport om besteande teoriën en modellen ûnderút te heljen, te falsifisearjen. Wittenskippers binne ek mar gewoane minsken en as hja ienris in model of teory ûntwikkele hawwe koesterje se dit model fakentiden as harren eigen poppe en baby’s sjogge jo net graach oanfallen troch in konkurrent. Dit minsklik gedrach befoardert de foarútgong fan de wittenskip net.

WAT IS FILOSOFY ?

It wurdt seit it al : leafde foar wiisheid of ek wol wiisbegearte neamd. Eartiids waard troch it minskdom alles mei getallen, myten en leginden ferklearre. Fakentiden spilen goaden in haadrol yn dy ferhalen. As it bgl. wjerljochte makken de goaden rúzje, dan wie it fjoerslachs deilis en as men fereale wie hie Cupido jin mei syn pylken rekke. Om 600 nei Kristus hinne makke de earste Westerske filosoof Thales fan Milete (fan Malta) hjir in ein oan. Hy wie al dy Grykske en Joadske myten foar de minsken fan dy tiid mear dan sêd, dy’t antwurd joegen op elemintêre besteansfragen, en woe sels antwurden op al syn fragen sykje. Hy brûkte derby syn ferstân ofwol syn rasjo. Filosofy betsjut mei behelp fan jins rasjo, jins ferstân, besykje wizer te wurden troch fragen te stellen en se te beäntwurdzjen. Dy fragen kinne natuerlik oeral oer gean. Yn it begjin wie in filosoof ek tagelyk natuerkundige, wiskundige, biolooch en noch folle mear yn ien persoan. Filosofy wurdt dan ek wol de mem fan alle wittenskip neamd. Letter binne de ferskate wittenskippen by harren mem fuortgien en binne hja in selsstannich libben begûn te libjen. Mar der is noch genôch oerbleaun om oer nei te tinken foar de filosofy. Alle fragen wer’t wittenskippers (noch) gjin antwurd op witte as it bewustwêzen yn de antropology. Binne wy mear as ús brein ? (* Mar ek fragen oer hoe’t wy libje moatte en wat wy better wol of net dwaan kinne. Ik wol der hjir mar al te graach wat boartlik en net te djip yn en mei omgean.

De ideeën dy’t wy hawwe oer rjochtfeardigens, oer goed en kwea, oer God en oer de sin fan it libben, dy hawwe wy net allegearre sels betocht. Allinne dêrom al is it nuttich om jin te ferdjipjen yn de skiednis fan it tinken ofwol de filosofy. It draait ek om de gearhing tusken filosofy en de teology, en dat is minder yngewikkeld as it faaks klinkt. Grutte filosofen as Plato en Kant hawwe tinzen op papier set oer God en religy, en dat hat ek de teology beynfloede.

(* Sa hat bgl. de Nederlanske kardiolooch Pim van Lommel ûndersiik dien nei omtrint-dea ûnderfinings by syn pasjinten, it boek hjit “Eindeloos bewustzijn” en de Amerikaanske harsenspesjalist Eben Alexander dy’t sels yn 2008 yn komateuze tastân ferkeard hat en nei 7 dagen fan gjin harsenaktiviteit, wat troch syn behannelers konstatearre waard, dochs wer by kaam en fertelt hoe ‘t hy syn nei-oan-dea belibbe hat yn syn boek titele : “Proof of heaven.” De dêryn ûnwrâldske omjouwing en it eachferblinene lânskip mei skitterende kleuren, komme oerien met de ferhalen fan de pasjinten fan dr. Pim van Lommel. Septisy ferklearje de omtrint-dea-ûnderfinings as it ‘lêste yn stûpen lizzen’ fan in brein yn need. Eben Alexander is grif beret harren op oare tinzen (ta in oare miening) te bringen. De ûnderfinings fan minsken mei it derút stappen litte sjen dat der neist de ús bekende materiële wrâld noch in oare diminsje bestiet en dat ús geast blykber los funksjonearje kin fan ús lichem. Ús bewustwêzen liket net sit te hawwen yn ús lichem mar yn ús geast. Der blykt in oare reëele wrâld te bestean bûten ús stoflike wrâld wêryn’t ek ljocht en tsjusterens harren eigen plak hawwe. Yn ‘e Bibel komme wy ek ferskate ferhalen fan it derút stappen tsjin. It yn ‘e geast meinommen (meifierd) wurden earne nei ta.

Wy hawwe gjin idee wat it bewustwêzen presys is en wêr’t it harren befynt. Guon minsken sizze : ús “ik” befynt harren yn ús breinpanne. Dit betsjut, ús identiteit is biologysk-gemysk bepaald, koartom : wy binne ús brein. Net ien wit wat it is en wêr’t it sit, krekt as it mei it ûntstean fan it libben it gefal is. Dizze mystearjes binne transendint, dat betsjut dat se ús kennen oerstygje. Útspraken hjiroer troch de wittenskip moatte berêste op leauwen.

“De natuur is al het onbewuste, wat ons omringt : de plant die ons vergiftigt, het dier dat ons belaagt, de elementen die ons schaden, de gebeurtenissen die ons bedreigen.”

Spinoza (1632-1677)

***************************

Als ons brein zo simpel was dat wij het konden begrijpen, dan waren wij te simpel om het te bestuderen.

(Lyall Watson)

--------------------------------------------

DE ZINVRAAG

Dankzij de wetenschap weten we heel veel over het ontstaan en de geschiedenis van de kosmos. Tegelijk geeft die wetenschap geen antwoord op de zinvraag : waarom en waartoe ons universum ? Het grensvlak van deze vragen waar wetenschap en geloof elkaar raken, heeft mijn interesse.

W.H.P.

-----------------------------------------------

DE HERSENEN VAN HET WONDERLIJKE WEZEN DAT MENS HEET.

De mens is een wonderlijk wezen, vindt filosoof en publicist Marjan Slob. Waarschijnlijk zijn mensen de enige wezens die besef hebben van het feit dat ze besef hebben. Mensen hebben het vermogen om zich te realiseren dat ze mens zijn. Hersenwetenschappers die met veel aplomp beweren dat wij ons brein zijn zullen ook overtuigend moeten kunnen verklaren HOE dat kan. DAT DOEN ZE NAMELIJK NIET. Volgens filosoof Marjan Slob staat of valt de geest met het brein, maar daarom is de geest nog niet het brein. In populaire opvattingen wordt bij het beschrijven van wat de mens is vaak verwezen naar de biologische hersenwetenschap. Slob schreef het essay Hersenbeest. Filosoferen over het brein en de menselijke geest. Hierin betoogt ze dat de hersenwetenschap niet zonder de geesteswetenschap kan. Haar doel is expliciet om beide soorten wetenschap met elkaar te verzoenen. Sterker nog: ze moeten en kunnen elkaar verrijken en niet bestrijden, zegt Slob in een toelichting. Het is wonderlijk dat we zijn zoals we zijn.

________________________

IS HET NUTTIG OM NA TE DENKEN OVER DE ZIEL ?

Wie wordt geïnspireerd door het christendom, zal die vraag zonder problemen met “ja” beantwoorden. De denktraditie het christelijk geloof is na al die eeuwen nog steeds sterk. Het beeld van de mens als lichaam en ziel – of : lichaam, geest en ziel – is nog altijd krachtig. Tegelijk zien we in onze tijd een enorme ontwikkeling in de hersenwetenschappen, met grote gevolgen voor de manier waarop wij onszelf zien. Als de mens ten diepste bepaald wordt door biologische en scheiundige processen, kan er eigenlijk geen sprake zijn van een ziel, want die kan altijd “vertaald” worden in fysische termen Kortom, de ziel of geest van de mens, als iets wat ons het meest eigen is, misschien wel de harde kern van ons wezen – dat alles staat onder druk in een natuurwetenschappelijk denkklimaat.

---------------------------------------

De atheïst, die tevergeefs God in de natuur zoekt, lijkt mij als de schaduw, die het bestaan ontkend van de zon.

(Jean Antoine Petit-Senn 1792-1870)

Gelooft u dat God bestaat ?

Gerard Reve : Bestaan ? Dat heeft God helemaal niet nodig.

FERHALEN

Myten, sagen, legindes, mearkes (telsjes), fabels en ferheljen hawwe fanâlds de minsken fêsthâlden. Hjoeddeiske ferhaalfoarmen binne science fiction en fantasy. Nettsjinsteande ús rasjonele en wittenskiplike kultuer bliuwt der ferlet fan soksoarte ferhalen.

TEOLOGY :

WÊROM bestiet dit alles, wat is it DOEL fan it (en dus ek myn / ús) bestean en WÊR giet it hinne mei dizze wrâld en alles wat dêr op en dêr bûten fâlt ? Is der ek in “oar bestean ?” Wêrom soe in God (as Hy “bestiet”) wolle dat wy yn Him leauwe ? Wat is der sa goed oan it leauwen yn eat wêr’t gjin inkeld bewiis foar is ? Wêrom tinkt men dat de Bibel it wurdt fan God is ? Der binne mear fragen as antwurden.

***************************

KAN DE MENS ALLES WETEN ?

Hier geloven veel wetenschappers blijkbaar in. Dit uitgangspunt lijkt niet verdedigbaar. Er zijn vele aanwijzingen dat fundamentele verschijnselen voor altijd buiten ons bevattingsvermogen blijven. We hebben bijvoorbeeld geen idee waar het heelal vandaan komt. Niemand kan vóór de Big Bang kijken, dat is een niet ophelderbaar mysterie. Toch suggereren sommige wetenschappers dat het ontstaan van het heelal ooit ontrafeld gaat worden. Zo is het ontstaan van het leven, meer dan drie miljard jaar geleden in Australië, eveneens een mysterie. We hebben geen idee hoe dit mogelijk was en waar het leven vandaan komt. Toch doen enkele wetenschappers het voorkomen dat het ontstaan van het leven ooit verklaard kan worden en gaan ze er van uit dat het een spontaan natuurlijk proces moet zijn geweest. Maar als dat zo zou zijn, waarom hebbn we dan nog nooit een andere plek gevonden op aarde waar het leven nog een keer spontaan ontstaan is, in al die miljarden jaren ? We kunnen in onze meest geanvanceerde laboratoria zelf geen leven maken. Het verschil tussen leven en dood lijkt slechts een levensvonk, maar wat dat is, ontstijgt onze kennis. En dat geldt ook voor ons bewustzijn. Niemand weet wat het is en waar het zit.

(Prof. dr. ir. C.J.R. (Cees) Buisman

wetenschappelijk directeur van Wetsus.)

*********************

Ervaring is eenvoudigweg de naam die we aan de som van onze fouten geven.

(Oscar Wilde)

ERVARING is de beste leermeester, maar het leergeld is hoog.

Velen leren met veel weinig, anderen met weinig veel ;de eersten zijn de GELEERDEN, de laatsten de WIJZEN.

**************

Deductie

: ego cogito ergo ego sum.

: ego sum ergo ego existo.

oerset :

Trochdat ik tink, kin ik sizze dat ‘ik bin,” dat ik libje, dat ik bestean kin.

**************

Een gat in het dak krijgen.

(Betsjutting net alhiel dúdlik)

Een hark zonder steel.

(ut súpra.)

Een kaars voor de duivel branden.

(Met iedereen slijmen.)

Een morse muur is snel afgebroken.

(Een slechte zaak gaat niet lang mee.)

Een oorblazer.

(Een kwaadspreker.)

Een pilaarbijter.

(Iemand zo schijnheilig dat hij zelfs kerkpilaren omhelst.)

Een schuimspaan zijn.

(Een zuiplap, een klaploper, betsjutting net alhiel dúdlik.)

Een stok in het wiel steken.

(Iets of iemand dwarsbomen.)

Het bijltje zoeken.

(Een uitvlucht verzinnen.)

Het is gezond om in het vuur te pissen.

(Betekenis is niet geheel duidelijk.)

Het is maar hoe de kaarten vallen.

(De toekomst ligt niet vast.)

Het varken is door de buik gestoken.

(Alles was afgesproken werk.)

Iemand over de streep halen.

De toekomst is een gesloten boek.

De zwaarden worden tot sikkelen geslagen.

Vuur bij stro, dient niet alzo.

(vadertje Cats.)

Immen oer de streek helje.

Geloof en wet houden de moraal hoog. Het geloof geeft de bovengrens van ons zedelijk leven aan, de wet de ondergrens.

(Ex premier Dries van Agt.)

Die de duivel geloofd heeft zijn meester gevonden.

De vos verandert wel van baard maar niet van aard.

Hij daagt de dag met manden uit.

(Hij verdoet zijn tijd.)

Hij kan door een eiken plank zien als er een gat in zit.

(Hij lijkt alleen maar een wonderdokter.)

Hij laat de wereld op zijn duim draaien.

(Mensen doen alles wat hij wil.)

Hij loopt alsof hij het vuur in zijn aars heeft.

(Hij loopt zeer hard.)

Hij vangt vissen met zijn handen.

(Hij profiteert van het werk wat reeds door anderen is gedaan.)

Hi speelt op die kake.

(Hij stelt zich aan.)

Geld maakt niet gelukkig, vooral het geld wat je niet hebt.

In het harnas steken.

(Woedend zijn.)

Dat gaat over de rode streep.

Ergens een streep onder zetten.

Liefde is waar de geldbuidel hangt.

(Liefde is te koop.)

Men heeft daar latten op het dak.

(Er wordt afgeluisterd.)

Men kan niet gapen tegen een oven.

(Het onmogelijke wordt niet van je verwacht.)

Men moet de schapen scheren al naar ze wol hebben.

(Niet tegen elke prijs voordeel willen nastreven.)

!!! !!! !!!

Verkeersinformatie :

Op de A 2 tussen A….. en B….. is een tankwagen met zoutzuur gekanteld. De file is inmiddels opgelost.

*** *** ***

Men moet zich krommen, wil men door de wereld kommen.

(Wie iets wil bereiken moet daar iets voor over hebben.)

Met hem kan men geen spies draaien.

(Met hem valt niet samen te werken.)

Na het kippenei grijpen en het ganzenei laten lopen.

(Uit gierigheid een verkeerde keuze maken.)

Niemand zo fijn iets spon, of het kwam aan het licht der zon.

(De waarheid komt altijd aan het licht.)

De kat de bel aanbinden.

(Iets al te publiekelijk ondernemen.)

De teerling is geworpen.

(Het besluit is genomen.)

Door de mand vallen.

(Doorzien worden.)

In goede aarde vallen. (Matth. 13:8)

Een deksel op zijn kop hebben.

(Opdraaien voor de schade.)

Elkaar bij de neus nemen.

Gode ene vlassenen baert maken.

(Schijnheilig zijn.)

Hem zoeckt niet wiens huys dat brant, als hi hem by de colen wermen mach.

(Elk voordeel is meegenomen.)

Hi cust het rinscken (ringetje) van der deuren.

(Hij is overdreven onderdanig.)

Onwert dieghene talre stont, die twee tonghen draghen in den mont.

(Onoprecht zijn.)

So ras het hecken van der dam is lopende de verckens in het koren.

(Als er geen toezicht is springen kinderen of ondergeschikten uit de band.)

Twee zotten onder één kaproen.

(Een gek is niet graag alleen.)

Waar aas is vliegen kraaien.

(Als er iets te halen valt, staat iedereen vooraan.)

Zijn geld in het water gooien.

(Zijn geld verkwisten.)

Niemant en soeckt de anderen in den oven of hi hefter selven in gewest.

(Iemand wie zelf slecht is denkt slecht over anderen ofwel zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten.)

Niet van het ene brood tot het andere weten te geraken.

(Niet met geld kunnen omgaan.)

Nood doet oude quenen draven.

(Nood doet zelfs oude vrouwen rennen.)

Onder de bezem getrouwd zijn.

(Zonder kerkelijke inzegening samen leven.)

Onder het aambeeld getroud zijn.

(Dit is in het dorpje Gretna Green, Schotland, zonder toestemming van de ouder(s)).

Paardenkeutels zijn geen vijgen.

(Laat je niets wijs maken.)

Pluimen in de wind waaien.

(Iets doen zonder nadenken.)

Si trecken omt lanxte.

(Ze willen allebei winnen ofwel wie het langste volhoudt.)

Tegen de maan pissen.

(Iets onmogelijks proberen.)

Tussen twee stoelen in de as zitten.

(Helemaal niets uitvoeren.)

Tussen hemel en aarde hangen.

(Zich in een lastige situatie bevinden.)

Tegen de stroom is het kwaad roeien. (zwemmen).

(Tegen algemene opvattingen kan men zich moeilijk verzetten.)

Uit het raam groeien.

(Niet geheim kunnen blijven.)

Uit hetzelfde gat schijten.

(Onafscheidelijke kammeraden.)

Er zijn meer volwassenen bang in het licht dan kinderen in het duister.

(Kees van Kooten)

Van de os op de ezel springen.

(Slechte zaken doen.)

Wat heb je aan een mooi bord als het leeg is.

(Lichamelijke behoeften gaan voor zintuiglijke.)

Wie weet waeromme die ganzen bervoets gaan !

(Alles heeft zo zijn reden.)

Wilde beeren, die sijn bij den ander gheren.

(Soort zoekt soort.)

Zij hangt haar man de blauwe huik om.

(Zij bedriegt haar man.)

Zijn gat aan de poort vegen.

(Zich nergens druk om maken.)

Zorg dat daar geen zwarte hond tussen komt.

(Pas op dat het niet mis gaat.)

Zijn pijlen verschieten.

(Te snel handelen of beslissen.)

Waar niet bij komt, dat mindert.

Het hachje er bij inschieten.

Er zijn tijden waarin het erop lijkt dat God met de hengel vist en de duivel met het net.

***********

APOLOGETYK.

( Op it mêd fan teology.)

Moat it Kristlik leauwen ferdigene wurde ?

It kin alinne mar oanfurde wurde, leauwen is eat foar wier oannimme, mar ek oarsom is in leauwen wat oannommen wurdt en ferdigene wurde kin. NET LEAUWE IS EK IN LEAUWEN. It leauwen is net sûnder twivel, freegjen en sykjen.

************

DE FERLJOCHTING

De tiid wêryn’t opfettings oer polityk, filosofy, wittenskip en religy binnen de Westerske wrâld yngeand op ‘e nij besjoen waarden. It wie de tiid wêryn’t men har begûn út te skuorren oan it dogmatysk autoriteitsleauwen en socht nei nije foarmen fan gearwurkjen, nei rjochtfeardigings, demokrasy en minskerjochten. It wie de tiid fan ‘e Frânske Revolúsje, fan “Frijheid, Gelikens en Bruorskip.” It wie de tiid dy’t liedde ta de konstitúsje fan ‘e Feriene Steaten fan Amearika mei har bekende frijheidsideaal. De útgongspunten wienen tolerânsje, ferdraachsumens, respekt foar de miening fan in oar, it besef dat elts minske rjocht hat selsstannich te sykjen nei wierheid en dit ta te passen foar harren tinken en hanneljen yn ‘e maatskippij. Útgongspunten dy’t karakteristyk binne foar it Ferljochtingstinken.

************

“FERLJOCHTING” TINKERS

Der wurdt nochal ris oannommen dat tinkers ûnder de “Ferljochting” (sirka 1650 -1800) allinne mar betrouwen hienen yn ús ferstân. En dêrom nimt men oan dat hja tsjin it leauwen wienen. Se soenen kritysk wêze tsjinoer it leauwen en de tsjerke ‘kapot’ makke hawwe. Dizze opfetting is net goed. Se hienen in protte fertrouwen yn it ferstân en hja wienen kritysk, dat is wier. Mar dat is net it hiele ferhaal.

Nim no ien fan de bekendste ferljochtingsfilosofen, Immanuel Kant (1724 -1804) dy’t as gjin oar oer de frijheid fan it tinken neitocht hat. Hy wie yndie tige kritysk. Sa kritysk sels dat hy it ferstân sels ûnder de loep naam. Syn bekendste wurk is KRITYK FAN IT SÚVERE FERSTÂN. In bekende passaazje yn de ynlieding fan dit boek is : “Dêrom moast ik it WITTEN opheffe, om romte te meitsjen foar it LEAUWEN.” Kant stie posityf tsjinoer it leauwen. Leauwen wie sels wichtiger foar him dan KENNIS. Mar dat betsjutte foar him ek dat nimmen “IT” hat. Wy hawwe allegearre wol “EAT” : It ferstân is by eltsenien gelyk (dit wol net sizze dat eltsenien deselde kennis besit). Kant wie kritysk op syn foargongers. Hja tochten mei harren ferstân absolút sekere kennis te hawwen oer (ûnder oare) God. It “probleem” wie (en is !) dat filosofen it hieltyd net meiinoar iens binne oer God. Net ien fan harren hat “IT.“ Boppedat begripe de gewoane minsken fakentiden neat fan harren heechdraavjend filosofearjen. Kant stelde dat wy gjin kennis hawwe fan dingen dy’t bûten ús eigen ûnderfining lizze, as bygelyks God. En as wy der gjin kennis fan hawwe, kin NIMMEN bewize dat God wol of net bestiet.

Dêrom is der romte, en moat der romte bliuwe foar it leauwen. (dat wie der bgl. en is der no ek noch net ûnder in Kommunistysk rezjym.) It leauwen dat Kant foar eagen hie wie net in leauwen fan “leauw mar wat jo wolle.” Hy woe ta op in REEDLIK LEAUWEN. Simpel sein bedoelde hy hjirmei te sizzen dat ús ferstân gjin kennis hat fan God, ús ûnstjerlikens en it hjirneimels. Mar it ferstân freget wol fan ús te leauwen yn God, in ûnstjerlike siel en it hjirneimels. It ferstân freget ús te leauwen yn dingen WÊR ’T ÚS FERSTÂN NET BY KIN. Hjir komt IT LEAUWEN yn byld. En omdat ferstân dit leauwen freget, is it in REEDLIK LEAUWEN. Dit reedlik leauwen lykwols hat minder konkrete ynhâld as (bygelyks) it Kristlik leauwen. It reedlik leauwen is “inkeld” in moreel leauwen. Mei oare wurden : it leauwen helpt ús om goed te libjen. It ierdske libben is net automatysk sa dat dyjinge dy’t goede dingen docht, it fanselssprekkend goed giet yn dit libben. Leauwen yn in God dy ’t yn in folgjend libben alles goed meitsje sil, helpt om te fertrouwen dat dingen rjochtset wurde. Dizze hoop is nedich om dochs ús bêst te dwaan en goed op dizze ierde te libjen. Mear sil dizze God net fan ús freegje. It ienige wat in minske dwaan moat is : “Dat wat jo net wolle dat jo oandien wurdt, doch dat in oar ek net oan.” It Kristlik leauwen hat dúdlik in oare ynhâld. Dizze ynhâld is foar in grut part basearre op iepenbiering : de Bibel, mei profeten, apostels en de histoaryske figuer Jezus fan Nazareth. Godlike iepenbiering is foar in algemien leauwen in heikel punt. Iepenbiering is nammentlik net algemien. Altyd wurdt eat iepenbiere yn in bepaalde tiid, oan in bepaalde groep minsken mei harren spesifyke eftergrûn. Nimt men dizze iepenbiering foar absulút oan, dan hat dizze groep minsken “IT” en in oare groep net. Somtiden wol dizze groep harren leauwen (“IT”) bekend meitsje (of oplizze) oan oare minsken. Mar wêrom soe dy oar yn de iepenbiering fan in oar leauwe moatte ? Wêrom soe in Moslim út de âlfde ieu leauwe dat Jezus de Soan fan God is ? Tagelyks : wêrom soe in Kristen yn de 21^ste ieu tinke dat Allah de wiere God is ? It is goed om as leauwige oer dizze fragen nei te tinken.

In tsjerke(mienskip) is, neffens Kant, wol nedich. Yn in tsjerke moatte minsken gearkomme om inoar út te daagjen goed (bliuwend) te libjen. De kennis dat nimmen “IT“ hat jout romte foar ferskiedenheid. Dr. Piet Schelling wurke dit praktysk út yn syn boek: “Mijn gelijk en ons geluk”. Jo kinne it ek omdraaie : ús lok is myn lok. Alle leauwigen lykje op inoar, yn dy betsjutting dat nimmen “IT“ hat. Tagelyk hawwe wy allegearre “EAT”: ús ferstân. Troch ús ferstân binne wy in steat nei inoar te harkjen, mei inoar te diskussearjen, en fan inoar te learen. Egbert de Jong, studint filosofy oan de Frije Universiteit, Amsterdam oer syn einskripsje. “Ik mien dat wy leare kinne hoe ’t Kant oer it leauwen en de tsjerke tocht; foaral fan de fragen dy’t hy stelde. Ús lok yn de tsjerke hinget net ôf fan wat wy allegearre “witte”, mar fan it leauwen dat eltsenien bydrage kin oan it petear oer leauwen en tsjerke”.

****************

Alles wat de mens tot mens maakt berust op de vrijheid. Zonder de vrijheid verdwijnt de mens als mens.

(Immanuel Kant.)

(De vrije wil - neem je die van de mens af, wat blijft er anders over dan een pop of marionet, kortom een ding dat niet zélf leeft, maar wordt geleefd. Hjoed de dei (2012) libje der yn ‘e wrâld ek noch sa’n trittich miljoen (!) minsken yn slavernij.)

“Verlichting is dat je vertrouwt op je eigen denken en je eigen waarneming”.

(Immanuel Kant.)

-------------------------

IMMANUEL KANT (1724-1804)

Kant behearde ta de belangrykste filosofen fan de “Ferljochting”. Hy wenne yn Koningsbergen (no Kaligrad neamd) yn East-Pruisen, dat no ta Ruslân beheard. Syn wichtichste boek is : “Krityk fan de súvere rede. (1781)

Kant hâlde him spesifyk dwaande mei de fraach: “Wat kin ik witte ?” Yn syn “Krityk fan de súvere rede” (1781) stelt Kant, dat ús witten him beheint ta ús sintúchlik waarnimmen. Kennis ûntstiet troch it waarnimmen fan de werklikheid yn tiid en romte. Dy waarnimming levert kennis op dy’t wy mei ús “ferstân” (it tinken) tsjutte kinne troch oardening yn kategorieën en begripen. Kennis ûntstiet dus troch ûnderfining en troch oardening fan dy ûnderfingen. Kant makke dêrby ûnderskie tusken it “ferstân” (it tinken) en it “ding an sich”. (de werklikheid) De rede (it “ferstân”) is by Kant de basis fan kennis, omdat de waarnimming of werklikheid earst altiten noch troch it ferstân ynterpretearre wurde moat om ta kennis te kommen.

---------------------------

“Wees verantwoordelijk voor je eigen gevoelens en gedachten”.

(Boeddha.)

Het enige middel om nooit van gedachte te veranderen, is niet te denken.

(Ernest Rean 1823-1892)

Liever recht op sterven dan op je knieën te leven.

(Max Moszkowicz sr., advocaat.)

It klinkt my as muzyk yn de earen.

Wroeging is de straf van het misdrijf, berouw is er de verzoening van.

Oan de loaie line lûke.

Zachtjes aan, dan breekt het lijntje niet.

It âlfde gebod : It wie sa, it is sa en sa moat it bliuwe.

Alles moet blijven zoals het nooit was.

“Dy goede âlde tiid”.

(Myn heit sei altyd : “Lit dat ‘goede’ der mar tusken út”.)

Een goet wijf is een goet stuck huysraets

(Jacob Cats. 1577 - 1660)

Noch in pear fan boppeneamde Jacob Cats :

Een ander heeft altyd de schult. Geen mensch en siet z’n eigen bult.

Een zwaard, een paard, een schone vrouw, leent niemant uit als met berouw.

Geen spies maeckt so diepe wonden, als achterklap en boose monden.

Het beste stuck huys-raet is een goet wijf.

Het puntje van een geauwe pen, is ’t felste wapen dat ick ken.

Hij is niet arm die weinig heeft, maar die met veel begeren leeft.

De nood doet een oud wijf draven, ook over sloot en over graven.

It bêste stik húsried is in goed wiif.

Wie zijn voorgeslacht niet eert, is zijn eigen naam niet weert.

Met de naam krijg je een identiteit. Hij heeft een goede naam. De naamlozen in de maatschappij.

Je voelt je niet thuis daar waar je woont, maar daar waar ze je begrijpen.

Berisp niet voordat u de zaak onderzocht hebt.

(Jezus Sirach.)

Ik lit my net kenne.

Bewonder een heilige niet maar volg hem na.

Ik bin rut. (blut.)

Dat is foar in habbekrats.

Niets is gevaarlijker dan de onverschilligheid jegens het kleine kwaad.

(Chinese zegswijze)

Alles rint yn it hûndert.

Der komt in kink yn’e kabel.

De waarheid is eeuwig, de leugen duurt een oogwenk.

(Spreuken 12 : 19)

Het uur smelt heen, de tijd vloeit weg.

De aanval is de beste verdediging.

Dy’t keatse wol, moat de bal(len) wachtsje.

Immen oan it lyntsje hawwe. (hâlde.)

Ik heb hem aan de lijn. (tillefoan)

------------------------------

Wêrom soe God net trije-ienich wêze kinne en in klaverblêd wol en lykas wetter dat ek wêze kin yn wetter, damp en iis.

------------------------------

Zich aan een strotje vastklampen

Immen oan it lyntsje hâlde.

Zij zit in de slappe was.

Wie kaatst, moet de bal verwachten.

Wa’t keatst, moat de bal ferwachtsje.

Ien in pripper jaan.

In baltsje oer eat opsmite.

Mei ien omspringe as in heinderbal.

In boppeslach meitsje.

Foar master opslaan.

Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaald hem wel.

Oeral skynt oer ús deselde sinne, wer’t wy ek binne.

Iets stilzwijgend voorbij laten gaan.

Mater semper certa est.

(In mem IS de mem en in heit KIN de heit wêze)

Wat baten kaars en bril, als de uil niet zien en horen wil.

Wie God wil LEREN kennen, moet OMGANG met Hem hebben.

(Dat is zoiets als met Hem leven, Hem zoeken.)

Geloof moet je in de praktijk brengen, wijsheid moet je gebruiken in de omgang met anderen.

Wijs en verstandig zijn is dus niet hetzelfde als veel weten, veel kennis van iets hebben.

Net zo min als geloof alleen het onderschrijven van een aantal leerstellingen is.

Geloof is allereerst een relatie.

Mei iepen kaart spylje.

De kaart iepenlizze.

Hij kan voor mijn part stikken.

Hy kin om myn part yn in knoop waaie.

Syn kaarten op tafel lizze.

Deze grijpstuiver kan ik wel gebruiken.

Dat is geen haalbare kaart.

SIZ MEI OARE WURDEN, WAT BETSJUT :

ZEG MET ANDERE WOORDEN, WAT BETEKENT :

Hy is fan ’t hynder.

Zijn bed moeten houden.

Dat snijt gjin hout.

Dat heeft slot noch zin.

Hy is út geef hout snien.

Men kon een speld horen vallen.

Iets in je oren knopen.

Do silst noch fan ‘e bok dreame.

Op it matsje komme.

De hurde (stûfe) line.

De harde lijn volgen.

It hurd spylje. (Hurd wêze.)

Jin hurd opstelle.

Immen de hân drukke.

Iets op zijn sloffen afkunnen.

Iemand iets op het hart drukken.

God zoekt de mens, “mens, waar ben je ?”

De mens zoekt (als hij wil) naar God.

***************

WEROM SOE IK YN GOD LEAUWE ?

Dat is in gewissefraach foar leauwigen. Foeget it wat ta ? It leauwen yn God is net eat “der by”. In aktiviteit bgl. op snein. Nee, it is rjochtingjaand foar jo hiele libben. It jout antwurdt op de fraach : Wa bin ik, bin ik hjir tafallich of hat myn libben in bedoeling, wêr giet it hinne mei dizze wrâld, wat is myn bestimming ? Leauwen jout minsken in draachflier, in oriëntaasjepunt yn swiere omstannichheden. Jo binne net allinne. Leauwen biedt mooglikheden fan ferjouwing en herstel. Leauwen jout ek de rjochting oan yn it deistich libben.

***************

Boeren en varkens worden knorrend vet.

Wanneer de boeren niet meer klagen, nadert het einde der dagen.

Hoe treuriger lot, hoe dichter bij God.

AS IMMEN MY FREGET :

“Kinne jo bewize, dat God bestiet ?

DAN IS MYN WJERFRAACH :

“Kinne jo bewize, dat God net bestiet ?

Iemand in de luren leggen.

Hy sjocht it jild mei kowe-eagen.

Iemand bij de lurven vatten.

De hoorn des overvloeds.

In goed advokaat moat in oar fan ‘e stoel prate kinne en gean der sels op sitten

De boel laten draaien.

Hy is hielendal kierewiet.

Yn it rykshotel te gast wêze.

Zij is lucht voor mij, zonder lucht kan ik niet leven.

Hy leit foar ’t lêste anker.

Zij is er met de poet (poen) vandoor gegaan.

Hy stekt de skonken út.

Hy sit yn de ûnderste loege.

Hy rûkt al nei ’t strie.

Hy is oan de igge kommen.

Der in kont oan draaie.

Love is in the air, maar ik heb hoogtevrees.

Hy is in draaikont.

Zeg het met bloemen, geef je leraar een cactus.

Der omhinne draaie.

Mei alle winen sile.

Jammer dat mensen geen problemen kunnen ruilen. Iedereen weet namelijk precies hoe hij die van een ander moet oplossen.

Met alle winden waaien.

Hy giet op alle fuotten.

Zo de wind waait, waait zijn jasje.

No komme de keallen út it hok.

Waar de boom gevallen is blijft hij liggen.

Boompje groot, plantertje dood.

We willen herder zijn, maar in werkelijkheid zijn we verdwaalde schapen.

Jild siket jild.

Ree jild (op ‘e fingers) tinget foel.

Van een mooi bord kun je niet eten.

Een kruimeltje is ook brood.

Er loopt iemand over mijn graf.

Zijn eigen graf delven.

Dat kin de brúne net lûke. (dêr moat de swarte by.)

It rint safier as it fuotten hat.

Vroeger kraaiden de hanen nog.

Tegenwoordig gapen ze alleen nog maar, zei de dove.

Van die boer, geen eieren.

************************

Ik bin mear immen fan it fertrouwen dan dat ik leauwich bin. Ik ha it fertrouwen dat “Immen” (eat) it bûten my om ek wol regelje sil. Sûne twivel jout romte foar oare ynterpretaasjes, foar oare religys, foar in oare kyk op de wrâld. Ik leau dat der “Immen” (in krêft) is dy’t alles yn stân hâld en yn stân hâlde sil. It regelt him wol bûten my om. Wy hawwe ús regear al net yn ‘e hân, soenen wy it “Godlike” dan wol yn ‘e hân hâlde kinne ? Ik kin net iens betinke wat der oer in oere wêze sil, soe ik dan wol witte wat der yn ‘e ivichheid of hjirnei wêze sil ?

It giet my hjir om, dat je sels de dingen dy’t je net ûnderfine, dochs op hoopjen bliuwe kinne.

W. H. P.

It KRÚS, it ANKER en it HERT.

It krús, it anker en it hert. It binne trije symboalen.

It krús stiet foar it leauwen, it anker foar hoop en it hert foar leafde. De trije symboalen binne populêr. De pastoar draagt in krúske, mar ek de popsjonger. Urker fiskers hawwe in ankerke yn’t ear. It hert wurdt oeral op ‘e wrâld brûkt as symboal fan de leafde. Minsken drage dizze symboalen net altyd omdat hja leauwich (Kristen) binne. De pastoar bedoelt wat oars mei syn krúske as de popsjonger. It anker kin mei de skipfeart te krijen hawwe, mar ek mei hoop. En in hert wat yn in (bûke)beam kerve is hat in oare boadskip dan in tsjerke dy’t sprekt oer it hillich hert.

De dea fan Kristus oan it krús is de kearn fan wat Kristenen leauwe. It is foar harren in teken dat God om sûndige minsken jout en alles foar ús oer hat. It krús betsjut ivich libben. Kristus hat de dea oerwûn en yn dy oerwinning, dêr maaie wy no ek yn meidiele. Syn oerwinnen (Syn opstean út de dea) garandearret ús, dat elts dy’t LEAUT, ek ienris opstean sil út de dea. Allinne dêrom hawwe se HOOP. Alles giet foarby, mar dat jild net foar it LEAUWEN. As Kristus werom komt, binne hoop en leauwen net mear nedich. Tenminste, net “it leauwen as bewiis fan de dingen dy’t wy net sjogge”. Leauwen sil oergean yn sjen. Wy sille God sjen en sjen kinne as Hy is. Alles wat God beloofd hat giet yn ferfolling. Dus hoecht der ek net langer hope te wurden. MAR DE LEAFDE BLIUWT.

Oer it betsjutten fan leafde sille wy it, as it liket, fluch oer iens wêze. De betsjutting fan leafde is ommers altyd : fan in oar hâlde, alles foar in oar oerhawwe. Dochs kin der yn leafde ferskil sitte. De taal wêryn it Nije Testamint skreaun is, it Gryksk, kent dêrom ferskate wurden foar de leafde fan minsken en in spesiaal wurd foar de leafde fan God. En DÊR sit in grut ferskil tusken. De leafde fan God giet FOLLE FIERDER. Foar leafde tusken minsken kent it Gryksk twa wurden : “eros” en “philia”. “Eros” giet oer de hertstochtlike leafde. “Philia” is in wat lykmoediger, (reedliker, skapliker) hâlding en giet mear yn de rjochting fan tagedienens, sympaty. Wy kenne dy wurden ek wol. Se sitte yn wurden as erotyk, filatelist en homofily. Dizze leafde fan minsken kin djip wêze en yntins. Jo hawwe der alles foar oer. In minske kin sels ree wêze te stjerren foar in oar. (Wat Kristus, Gods Soan, ek foar ús dien hat.)

Is der dan dochs in leafde dy’t noch fierder giet, noch djipper is ? Ja, seit de Bibel. Wy hawwe leaf, omdat in OAR in protte of sels alles foar ús betsjut. God hat ek fijannen leaf. God hat Syn Soan jûn om te stjerren foar sûnders. God bliuwt leafhawwen, ek al wurdt Syn leafde net beantwurde. Sels minsken dy’t Him ferflokke, hat Hy leaf.

Yn 1 Korintiërs 13 giet it oer dizze leafde fan God. Dat is leafde dy’t sûnder betingsten (folslein) is en net komt troch moaie dingen fan in oar. Dat wurd is “AGAPÈ”. It is súvere (kleare) leafde.

Nim de proef op de som : Lêz 1 Korintiërs 13 en fol foar it wurd leafde earst dyn eigen namme yn. Stopje as it net mear kloppet. Kies dan de namme Jezus en jo sille sjen dat jo it hiele haadstik útleze kinne.

**********************

DE LEAFDE

De klassike Grykske literatuer biedt begripen fan leafde as eros, philia, caritas en agapè. EROS is hertstochtlike, romantyske leafde. Se is oermjittich, ekstatysk, en ferliedt ta wijing sûnder betingsten, ta blinens foar ymperfeksje. PHILIA wurdt gewoanlik oerset as “freonskip”, mar giet folle fierder as wat der meastal mei bedoeld wurdt. CARITAS is soarch, help oan in oar yn need, begryp foar fertriet, it wollen om te helpen. AGAPÈ is in noch bredere leafde foar oaren yn it algemien, as it minskdom.

HÂN YN HÂN

“It Krús is it teken fan dea én fan libben, fan lijen én fan freugde, fan ferlieze (ferslein wurde) én fan oerwinning. It krús toant ús de wei wêrop freugde én fertriet hân yn hân gean.

(Henri Nouwen)

DE VRIJE WIL.

LIEFDE tussen mensen is niet iets wat geprogrammeerd is, het komt voort uit vrije wil. Mensen kunnen ook haten. De Schepper heeft ons met een vrije wil gemaakt, anders zouden we robots zijn ! In het dagelijks leven is liefde iets waar we voor kiezen !

ALLES IS MOGELIJK.

DE LIEFDE heeft zo veel te bieden dat er geen einde aan komt. Liefde voelt niets als een last en ziet tegen niets op; ze wil altijd meer doen dan ze kan. Liefde heeft het niet over wat onmogelijk is, maar liefde maakt alles mogelijk.

(Thomas a Kempis. ca 1380-1471)

Wie liefheeft, kijkt niet naar wat hij allemaal heeft ontvangen, maar naar de Gever van wie hij het allemaal ontvangen heeft.

(Thomas a Kempis.)

Probeer geduldig andermans gebreken te verdragen ; je bent zelf ook niet volmaakt, en anderen moeten met jouw tekortkomingen leven.

(Thomas a Kempis.)

HOOP heeft twee dochters : woede en moed. Woede over de situatie zoals hij is en de moed er iets aan te veranderen.

(Augustinus.)

Er is geen verleden tijd, er is alleen een tegenwoordige tijd van het verleden.

(Augustinus)

Liefde heeft altijd HET RISICO in zich van afwijzing. Anders kan liefde niet bestaan.

Liefde KAN ontstaan en groeien. Liefde kun je niet scheppen.

Het is voor twee geliefden minder wreed gescheiden te zijn door een oceaan dan door een kamermuur.

(Sigmund Graff 1899-1979)

Zodra je iets moois schept ontstaat de mogelijkheid dat iets kapot gaat.

Daar is KRACHT voor nodig. Dit is de liefde. DE WIL is de basis van de liefde. Liefde kun je niet afdwingen.

Liefde is de enige kracht die in staat is een vijand in een vriend te veranderen.

(Martin Luther King)

Men moat djip gean, sei de hurdrider, en hy skeat it wek yn.

Hy hat tefolle hea op ‘e foarke nommen.

De wizen kamen út it easten.

(Mar de slimste komme út Fryslân.)

Der sit muzyk yn.

Soort zoekt soort.

Mei twa fuotten yn ’t east lizze.

Twa foar ien sjen.

In spjeld yn in heaberch sykje.

****************

Dat in protte (jonge)lju altyd net goed op de hichte binne mei de sprekwurden mei blike út de folgjende stikjes:

WIE EEN KUIL GRAAFT VOOR een ander ………. :

….. is niet lui.

….. heeft er misschien lang werk mee gehad.

….. duikt er dikwijls zelf in.

ALS HET KALF VERDRONKEN IS is ……… :

….. heeft de boer er één minder.

….. heeft de boer verdriet

….. is het de boer zijn eigen schuld.

….. heeft de boer een strop.

BETER ÉÉN VOGEL …….. :

….. in de soep dan tien in een boom.

….. in de klok dan tien die “koekoek” roepen.

***********

Als hoofd en hart de juiste richting opgaan hoef je je niet druk te maken om je voeten.

Mijn richtingsgevoel zegt dat het alle kanten kan opgaan.

(Loesje)

In negen van de tien gevallen laat de rede zich leiden door het hart.

Het oor is de weg naar het hart.

(Voltaire.)

Mei ien each de nije wike ynsjen.

Wiens brood men eet wiens taal men spreekt.

It giet by dy lju fan de grutte bulte.

It is sa droech as hoppe.

Hy is sa skeel, as hy gûlt rinne de triennen him krúslings oer de wangen.

Net nei it wollen fan it folk harkje wolle : Autisme fan de macht.

“Voor je trouwdag kies je wie je wilt liefhebben. Na je trouwdag heb je degene lief die je hebt gekozen.”

Dêr draai ik myn hannen net foar om.

Dêr mankeerd dy dochs neat oan ‘e hannen ?

It liket nearne net nei.

Hy stiet op kâlde fuotten.

Je ziet me zeker aan voor de werkster die we niet hebben.

Het leven is een feest, maar waar blijft de taart ?

****************

GODS BELOFTEN.

Hoe wichtich beloften binne wurdt fakentiden net beseft, It Joadske folk hat der altyd mei libbe en libbet der noch hieltyd mei. De belofte fan God is foar Israël (en dêrmei ek foar de Tsjerke) de azem fan it bestean : wy binne op wei nei it goede en it is foarsein (profetearre *) dat it (wer) goed komt. Belofte en fertrouwen hingje meiinoar gear. As wy immen net fertrouwe wurket har of syn belofte net. Belofte en fertrouwen hawwe eat fan LEAUWEN yn harren. By beide giet it om in gefoel fan sekerheid: dat wat belooft (ûnthjitten) wurdt oait (ea) wier wurde sil en dyjinge dy’t jo fertrouwe, kinne jo leauwe. Belofte, fertrouwen en leauwen binne skeakels yn it libben dy’t rjochte binne op de takomst. (In moai foarbyld dêrfan is in trouwerij.) God wurdt somtiden yn de Bibel dan ek wol foarsteld as de Breugeman en it folk Israël as de Breid. De algemiene (katolike) Kristlike tsjerke wurdt yn de Bibel foarsteld as de de Breid en Kristus as de Breugeman.

*) fuotnoat :

Profetearje betsjut winliken it wurdt nimme foar in oar, sprekke út namme fan in oar. De Griken en de Romeinen hienen sa ek harren profeten en profetessen. Hja orakelen út namme fan ‘e goaden.

Profeteren is de mensen aanzeggen niet wat hun boven het hoofd hangt, maar wat hun te doen staat.

(Willem Barnard)

(Profeten binne net allinne wiersizzers mar foaral wierheidsizzers.)

Pappen en nathouden.

Huizen op iemand kunnen bouwen.

Zijn wilde haren verliezen.

Een verborgen agenda hebben.

Het beste paard van stal halen.

Dat is geen zuivere koffie.

Beter hard geblazen dan de mond gebrand.

Het paard van Troje binnen halen. (Yn ‘e Bibel Troas neamd)

Vertrouw dat paard niet, Trojanen. Wat het ook mag zijn, ik vrees de Grieken zelfs als ze geschenken geven.

(Vergillius 70-19 v.Chr.)

**************

CASANDRA

Yn de Grykske mytology jilde Cassandra as de frou dy’t tank sij Apollo oer profetyske jeften beskikte.

Sa waard troch har foarsein (orakele) dat de stêd Troje falle soe.

**************

Als mijn kookkunst je niet bevalt, moet je je smaak maar aanpassen.

“Laat de vrouw ervoor zorgen dat de man blij is thuis te komen, en laat hij ervoor zorgen dat het haar spijt dat hij weggaat.”

Echtgenoot te koop, inclusief afstandbediening.

Dêr is gjin jild foar slein.

Man oer syn wiif : “Foar myn houlik koe ik har wol opfrette (deatútsje), no tink ik, hie ik it mar dien.”

Dat is vloeken in de kerk.

Hy rint mei it jild fan ‘e hierknipper yn ‘e bûse.

Hij die niet steelt of erft, moet werken tot hij sterft.

Adel(dom) verplicht.

Jo moatte mar tinke, it is sa’n spultsje fan kâlde fuotten.

Hjitte hollen, kâlde herten !

Arbeid adelt.

--------------------------------

WEROM NET WURKJE ?

It heechste doel by de âlde Griken wie om harrensels in situaasje te kreëarjen wêryn’t men net hoechde te wurkjen. Oant 1789 wie dat ek it gefal by in part fan de Jeropeeske eallju. “Arbeid adelt maar de adel arbeidt niet”, sa is de bekende sizwize. Mar fan neatdwaan wurdt de minsk trochgeans net in better minsk. Seit men ek net : “Ledigheid is des duivels oorkussen” ? Of op syn Frysk sein: “Dy’t gjin wurk hat, jout de duvel wurk.”

W.H.P.

--------------------------------

Iedereen wist dat het niet kon, totdat er iemand kwam die dat niet wist.

Als visioenen ontbreken, dan is alles geoorloofd.

(Dan prevaleert het korte termijndenken.)

Een man is de baas in eigen huis, totdat zijn vrouw thuis komt.

Vrouwen zetten mannen niet voor gek ; de meeste mannen zijn doe-het-zelvers.

It djipste gefoel fan leafde wurdt field as men elkoar loslitte moat.

Beter mijn hond aan de lijn dan ik zelf.

Hy is op it oarlochspaad.

Eat foar jins fuotten opnimme.

Hy hat syn lêste oartsen fersnobbe.

Hij heeft zijn laatste oortje versnoept.

Als je doet wat je leuk vindt, hoef je nooit te werken.

Ik ben weg van mijn kinderen, het liefst zo ver mogelijk.

Men moat de iene betelje en de oare it jild jaan.

Zonder tegenwind stijgt geen vlieger op.

Zonder wrijving geen glans.

Dy klean fan jo sykje om nije.

Geld opent deuren. Mijn geld vliegt de deur uit !

“De geduldige muilezel die dag en nacht langzaam doorgaat, komt uiteindelijk verder dan de Arabische volbloed”.

(Perzisch spreekwoord.)

Eén oude vriend is beter dan twee nieuwe.

Volwassenheid is niet het gevolg van ouder worden.

Ze is het gevolg van wijzer worden.

Ouder worden kun je niet tegenhouden. Maar jong van hart kun je blijven.

Je kunt beter zwijgen en je dom houden, dan spreken en dom zijn.

Muzyk moat it fjoer ûntflamje litte út it hert fan de manlju en triennen bringe yn de eagen fan froulju.

Liefde is blind, maar het huwelijk opent je de ogen.

Er zijn veel zaken die alleen kunnen worden gezien door ogen die gehuild hebben.

(Oscar Romero)

De liefde is blind, nu snap ik waarom je mij niet zag staan.

Wa’t ien minske helpt, helpt alle minsken.

Als je de waarheid vertelt, hoef je niets te onthouden.

Ik liet mijn gedachten even afdwalen, nu ben ik ze kwijt.

“Luister : Iedereen heeft recht op mijn mening.”

----------------------------------------------

WAT IS WIISHEID ?

In syn boek : Wat is wijsheid ? beskriuwt filosoof Jan Bor de filosofysk-spirituele syktocht dy’t hy yn syn hiele libben ûndernommen hat. Hy is in siker.

Wat is werklikheid ? Wat betsjut it dat eat oanwêzich is ? Om dat soarte fan fragen gie it my doe’t ik filosofy studearjen gie, seit hy. It gie my om twa oerfragen. Wat is it werklike fan de werklike dingen. Dit is gjin wittenskiplike fraach mear, want de wittenskip leit út HOE ’t de werklikheid yn inoar stekt, mar fertelt net WAT it werklike is fan de werklikheid. En dan hawwe jo dy oare oerfraach, dy’t dêrby heard : WA BIN IK ? Wa is dyjinge dy’t dy werklikheid kent ? WA nimt dat waar ? Jo soenen sizze kinne dat it werklike fan de werklikheid in soarte fan ûnderfining is. It kin ek oarsom wêze. In protte is geheim, mystearje. It geheim sit net earne boppe yn de himel, nee, it sit flak foar jo fuotten. Wêrom soenen jo it mystearje earne boppe de wrâld pleatse ? Dat is mar wat âlderwetsk, dat kin net mear nei de 17^e ieu. Sjoch, yn ús âlde wrâldbyld gienen wy út fan himelsfearen. Yn de bûtenste sfearen sieten de fêste stjerren, en dêrboppe wie it godlike. Mar mei Galileï en Newton is dat wrâldbyld yninoar lazere. Neffens my giet de hiele filosofy en it hiele libben dêroer : datsto as in ferlerne soan wer thús

komst. Do begjinst dyn libben mei in djip gefoel fan ferlern wêzen. Pascal hat it sa prachtich sein : “Ik wit net wêr’t ik wei kom en wêr’t ik hinne gean”. Hy drukt dat al yn de 17^e ieu út. En dat fynsto werom by Nietzsche, by Schopenhauer, by Kierkegaard, by alle filosofen dy’t er wat my oangiet ta dogge; dasto as in totale (folsleine) frjemde op dizze wrâld rûnrinst. No, dat kin ik mar al te goed.

No besykje ik hieltyd op in oare manier te sizzen wat dreech te sizzen falt. De paradoks is : jo kinne it net sizze, mar dochs wurdt it sein. Dat doch ik no ek. Ik siz hieltyd : it kin net sein wurde, mar ik skriuw der in hiel boekje oer. Dat is dochs grappich ? Ik soe hast sizze : Ik siz it net, mar it wol sein wurde. Ek yn de Westerske filosofy giet it oarspronklik om ferwûndering, dat fine jo by Plato en by Aristoteles. Wat is ferwûndering oars as gefoelich te wurden foar it wûnder, foar it nije, it unike, it oare, it ferskate ?”

----------------------------------------------

Sorry voor de rommel. We willen alleen maar dat je je thuis voelt.

Als ’t hart niet meer gelooft en hoopt, dan is de liefde nog de redding.

(Willem de Mérode.)

Religie is het protest tegen de zinloosheid van het bestaan.

(M. Nilson.)

Menigeen vindt zijn hart pas als hij zijn hoofd heeft verloren.

(Friedrich Nietzsche.)

Noch in pear aardige útspraken fan F. Nietzsche :

De vrouw is Gods tweede vergissing.

Er bestaan geen feiten, alleen interpretaties.

Er is geen middel tegen een vijand dan nog een vijand.

De geschiedenis gaat bijna altijd over slechte mensen

waarover men later niets dan goed zegt.

God is dood, aan zijn medelijden met de mensen is God gestorven.

HET LIJDEN

Dat is een van de grote thema’s van de mensheid naast armoede, geluk, veiligheid en gezondheid. Lijden komt als woord van ‘verdragen’ en ‘dulden’ De oorspronkelijke Germaanse betekenis van lijden was : weggaan of vertrekken, als zodanig verwijst het naar sterven. Er zijn vele soorten lijden, psychisch, geestelijk of lichamelijk, in gemeenschappen en bedrijven, in dorpen en wijken. Hoe ons te verhouden tot dit grote en kleine lijden ? Wat reikt de christelijke traditie ons aan en hoe verhoudt God zich tot het lijden van de wereld ? De verlegenheid om over God te spreken is van alle tijden. God is dood verklaard, meer dan eens, of God is verborgen, of klaar met ons. De grote vraag van de westerse theologie na Auschwitz was de Godsvraag. God vroeg niet ‘Adam waar ben je ? maar Adam vroeg ‘God waar bent U ? God is dood, dachten theologen en filosofen. Toen niet God dood bleek te zijn, maar onze voorstellingen van God onthoudbaar bleken, werd God ervaren als zijnde bij de lijdende, ja zelf lijdend. Dat licht op God kwam van Luther. Hij ontdekte God als een in het lijden verborgen Aanwezige. God kwam ons nabij als meelijdend in plaats van als een almachtige en compassieloos heerser.

God is geen veroorzaker van ons lijden, maar daalt mee af in het lijden. God werd kwetsbaar, omdat God zich ontdaan heeft van iedere vorm van macht. In dat meelijden van God dringt zich een wonder aan ons op. Dat is it Peaskefeest. (it passie, it compassiefeest.)

------------------------------

Van dichtbij gezien is het leven een tragedie, op afstand een komedie.

(Charlie Chaplin)

Het leven kent twee grote tragedies. Het ene is niet krijgen wat je hart begeert. Het andere is het wel krijgen.

(George Bernard Shaw 1856-1950)

Eén dode is een tragedie, een miljoen is statistiek.

(Josef Stalin)

Het is moeilijk met mensen om te gaan, omdat zwijgen zo moeilijk is.

Het tegenover van praten is niet zwijgen maar luisteren.

Ik ben dankbaar voor alle moeilijke mensen die ik in mijn leven ben tegengekomen. Zij hebben mij namelijk exact laten zien hoe ik niet wil zijn.

Het mooiste sieraad wat een moeder kan dragen rond haar nek zijn geen kettingen van goud, maar de armen van haar kind.

Je maakt jezelf niet wit door een ander zwart te maken.

Doe als een tulp en ga uit je bol.

Ik kan alles maar daar is weer geen diploma voor.

Voel ik me eindelijk aangesproken. Behoor ik niet tot de doelgroep.

(Loesje)

“Goed” is wat de kudde samenhoudt. “Slecht” is wat haar ontbindt.

De laatste Christen stierf aan het kruis.

-------------------------

Men moet een paar narreschoenen verslijten, eer men echt wijs wordt.

(Jacob Cats.)

Zelfkennis is het begin van alle wijsheid en het einde van de meeste illusies.

Wie wijheid zoekt is wijs, wie zich verbeeldt de wijheid gevonden te hebben is een dwaas.

(Talmud)

Hoop sterft als laatste.

(Russisch spreekwoord.)

Wat me echt interesseert is of God een keuze had toen Hij de wereld schiep.

(Albert Einstein, theoretisch natuurkundige)

In de dromen en in de liefde is niets onmogelijk.

(Janus Azony)

De stilte is een vriend die je nooit verraadt.

(Confucius)

De hele kunst van het spreken (preken) is : begrepen te worden.

(Confusius)

Stilte voor de storm.

Zwijgen leren we pas in de loop van ons leven, spreken leren wij al eerder.

(Lao-Tse)

Liefde is altijd ongerust zijn om de ander.

(Marcel Achard)

Liefde maakt een smal pad breed.

(Bertus Aafjes.)

De grootste openbaring is de stilte.

(Lao-Tse)

De natuur doet niets zonder doel.

(Aristoteles)

**************

It Bibelboek SPREUKEN.

Doel en grûn fan ’e WYSHEID.

1. De SPREUKEN fan Salomo, de soan fan David,

de kening oer Israël.

2. Se leare jo WYSHEID en TUCHT te begripen

en ferstannige wurden nei te kommen,

3. se bringe jo heilsume tucht, gerjochtichheid en oprjochtens;

4. ûnbedreaunen bringe se ÛNDERFINING by en

jonge minsken DJIP YNSJOCH.

5. As de wize dernei harket, wurdt er noch wizer

en de ferstannige man noch tûker

6. om SPREUK en BYLDSPRAAK (metafoar) te ferstean (te begripen), de wurden fan wizen en har RIEDSEL-SPREUKEN.

7. Ûntsach foar de HEARE is it begjin fan alle wittenskip, allinnich dwazen ferachtsje wysheid en

tucht.

ensafuorthinne ensafuorthinne ………..

***************

Als het waar is, dat de mensheid profiteert van haar in het verleden begane fouten, wat gaan we dan een grote toekomst tegemoet.

In de levenskunst is iedereen altijd een beginner.

Muzyk skept oarder yn de gaos.

(Yehudi Menuhin.)

De kerk van Christus is noch Latijns, noch Grieks, noch Slavisch, maar Katholiek. (d. i. wereldomvattend.)

(Paus Benedictus XV.)

De kerk is niet waar het gebouw staat, maar waar de mensen zijn.

(W.H. P.)

*********************

IT FRYSK.

Der wurdt Frysk sprutsen yn Nederlân en Dútslân en it is ek in offisjele taal yn dizze beide lannen. It oantal memmetaal sprekkers is sa om it miljoen hinne. It Frysk is in Germaanske taal dy’t yn de provinsje Fryslân en yn inkelde regio’s yn Dútslân sprutsen wurdt. It is in erkende minderheidstaal yn beide lannen, krekt as bgl. it Dútsk yn België en it Katalaansk yn Spanje, it Bretonsk en Baskysk yn Frankryk, it Deensk yn Finlân etc. etc. It Frysk makket gjin gebrûk fan de letters Q en X of it moatte al lienwurden wêze. De Fryske lûden A. E. O. en U. wurde somtiden fersjoen fan aksinten of dakjes. Dizze letters hawwe in eigen lûd, mar gjin eigen plak yn it Alfabet. De tredde letter fan it Alfabet, is de C. Behalve yn ch komt de C. yn de Fryske stavering net foar, dochs wurdt ferfongen troch de K. of de S. De 22^ste letter, de V. Dizze komt yn de Fryske stavering net foar as begjinletter. Dit is mei de 26^ste letter, de Z. ek it gefal. De IJ, Y, is. de 25^ste letter fan it alfabet. De ij wurdt beskôge as gearfoegjen fan i en j; foar de y -> i. De X wurdt yn de Fryske stavering net brûkt. De Z, is de 26^ste letter fan it alfabet. Dizze komt yn de Fryske stavering krekt as niis ek al neamd net foar as begjinletter.

**********************

Op dizze wrâld wurde op it stuit sa’n 6.900 talen sprutsen troch rom 7 miljard minsken.

**********************

Yn BERLTSUM roint it, yn Drachten reint it en yn Twizelerheide reent it. Dit binne binnen it Frysk besteande dialekten. Yn it Hollânsk is dat al krekt sa. Beide talen hawwe in standerttaal en dat is troch de skiednis hinne ûntstien omdat it yn it ûnderwiis en de media, troch de oerheid en de tsjerke brûkt waard. Fierder is dy standerttaal yn wurdboeken en grammatika’s fêstlein.

*********************

O God, ferjou my myn ûnbelêzenens (analfabetisme) . Hjir binne de letters dy’t ik ken : A, B, C, D, E, ensafuorthinne. Meitsje Jo der wurden en sinnen fan dy’t ik begripe kin.

**********************

Hij / Zij is het ondergeschoven kind.

(In lyts bern lei eartiids fakentiden yn in lade ûnder it bedsteed.)

Oer dat bern binne in pear kweade eagen gien.

Dêr lykje wer spjelden en nullen yn ‘e widze te wêzen.

Dêr is hy net foar yn ‘e widze lein.

Hy is net yn ‘e widze smoard.

By dat wyfke skûlet hwat.

It bern is stil salang der widze wurdt.

It bern is yn ‘e ruften.

Hy is net soun oan ‘e lever.

Hja leit yn it waarme bêd.

In moai bern hat wolris in lilke namme.

As it hjir mar by bliuwt, sei de boer, doe’t hy syn wiif en bern forlern hie.

Baeksters ite fan alle wâllen.

De apels binne it moaist as se just plôkke binne.

As de natuer arbeidet, stiet it forstân stil.

Dy’t brij ite wol moat leppelje.

De slieplûzen begjinne my te pleagjen.

Immen yn ‘e stringen hâlde.

Earm lúske en rike stjonkert geane nei itselde húske (ta).

Zijn handen in onschuld wassen.

(Pontius Pilatus.)

Een goede naam is beter dan goede olie.

(Prediker.)

In bulte geraas en in bytsje wolle.

(sei de duvel, doe skearde er de bargen.)

It is mei him allegear brûs en skom, wyn en fearren.

Hy hat ien fan ‘e fiif op’e kuier.

In zak en as zitten.

(Esth. 4 : 1, 4 : 3, Dan. 9 : 3, Matth. 11 : 21.)