Τα ΜΑΤ σπάνε την κατάληψη των εποχικών πυροσβεστών και κάνουν έφοδο στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη πετώντας τους χημικά, ενώ οι πυροσβέστες φωνάζουν «μη, μη» ξανά και ξανά. Δεν έχουν μάσκες να προστατευτούν από τα χημικά. Δύο από αυτούς καταλήγουν στο νοσοκομείο με αναπνευστικά προβλήματα.
Αδιευκρίνιστες οι συνθήκες θανάτου του 37χρονου Μοχάμεντ Καμράν Ασίκ που βρέθηκε νεκρός εντός του αστυνομικού τμήματος Αγίου Παντελεήμονα. «Βασανισμό μέχρι θανάτου» εντός του ΑΤ καταγγέλλουν οι συγγενείς.
Τρεις ειδικοί φρουροί της ομάδας ΔΙΑΣ κατηγορούνται ότι το 2022 απομόνωσαν 19χρονη σε δωμάτιο του αστυνομικού τμήματος Ομονοίας και την κακοποίησαν σεξουαλικά. «Όλα έγιναν με τη συναίνεση της 19χρονης» ισχυρίζονται.
Το 2021 δολοφονήθηκε ο Νίκος Σαμπάνης, το 2022 ο Κώστας Φραγκούλης και το 2023 ο Χρήστος Μιχαλόπουλος. Και οι τρεις από αστυνομικούς μετά από καταδίωξη που κατέληξε στον εξ επαφής πυροβολισμό τους, και οι τρεις ανήλικοι Ρομά.
Αποτελούν τα παραπάνω περιστατικά μεμονωμένες περιπτώσεις άσκησης (αλόγιστης) βίας από μέλη της ΕΛ.ΑΣ.; Δεδομένα του Συνηγόρου του Πολίτη έδειξαν το 2022 αύξηση 50% των παραπόνων των πολιτών για την αστυνομία σε σχέση με το 2019 και αύξηση 14% των αστυνομικών ενεργειών με ρατσιστικά κίνητρα.
«Παρά τις αναρίθμητες καταγγελίες, το αποδεικτικό υλικό, τις εκκλήσεις και τις προτάσεις θεσμών, φορέων και πολιτών, τις επίμονες αιτιάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και δικαστηρίων περί δομικού προβλήματος ατιμωρησίας, το εν λόγω φαινόμενο, όχι μόνο δεν περιορίζεται, αλλά, αντιθέτως, μοιάζει να συντηρείται και να τροφοδοτείται, αν όχι να προωθείται σιωπηρά από την πολιτεία.», σημειώνει σε ανακοίνωσή της η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Εξετάζοντας τη μεγάλη εικόνα παρατηρούμε αύξηση της αστυνομικής βίας σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο, ξεκινώντας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την δολοφονία του George Floyd το 2020, γεγονός που πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Τα αίτια αυτής της ραγδαίας αύξησης ποικίλλουν ανάλογα με τις περιστάσεις, μπορούν όμως σίγουρα να αναχθούν σε μεγάλο βαθμό σε συστημικές δυσλειτουργίες: ελλιπής κατάρτιση των αστυνομικών για την αποφυγή χρήσης βίας και απουσία αυστηρού ποινικού πλαισίου, εφόσον αυτοί προβούν σε τέτοιες πράξεις. Σε αυτά τα δύο προστίθεται η νοοτροπία που συχνά κυριαρχεί στους κύκλους της αστυνομίας˙ ακραίες ρατσιστικές και αντιδημοκρατικές ιδέες, οι οποίες φυσικά ευνοούν τη χρήση βίας απέναντι στις μειονότητες.
Τα περιστατικά αστυνομικής βίας δεν πλήττουν μόνο την ψυχική και σωματική υγεία των θυμάτων (όσων είναι αρκετά τυχερά να επιβιώσουν) και των στοχοποιημένων μειονοτήτων, αλλά υπονομεύουν και τη συνοχή του κοινωνικού ιστού. Οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τα σώματα αστυνόμευσης και αισθάνονται φόβο και μίσος προς αυτά. Χαρακτηριστική είναι η συγκρουσιακή σχέση φόβου μεταξύ αστυνομικών και μαύρων στην Αμερική. Αντίστοιχα, στη χώρα μας, οι Ρομά έχουν δηλώσει επανειλημμένα πως νιώθουν τρόμο κάθε φορά που έρχονται σε επαφή με αστυνομικούς.
Δεν είναι όμως μόνο οι μειονότητες που έχουν χάσει κάθε εμπιστοσύνη προς το αστυνομικό σώμα. Κάθε πολίτης, μετά την αστυνομική βία που κορυφώθηκε στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, κάθε άλλο παρά προστατευμένος αισθάνεται, ενώ -ίσως δικαιολογημένα- αισθάνεται και απειλή από τους αστυνομικούς. Η προβληματική αυτή προδιάθεση των πολιτών απέναντι στους αστυνομικούς δημιουργεί στερεότυπα και οδηγεί τις δύο ομάδες στα άκρα, με τους αστυνομικούς να «φοράνε» τον ρόλο του «κακού μπάτσου», που τους αποδίδει η κοινωνία.
Παράλληλα, οδηγούμαστε στο φαινόμενο Ferguson: η αστυνομική βία προκαλεί δυσπιστία και εχθρότητα από πλευράς της κοινωνίας προς την αστυνομία, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αστυνόμευση και να αυξάνεται η εγκληματικότητα. Αφενός, οι αστυνομικοί φοβούνται να λάβουν δράση, ακόμα και αν αυτό είναι απαραίτητο, προκειμένου να μην κατηγορηθούν για αστυνομική βία (κατά 62% μειώθηκαν οι συλλήψεις μετά τη δολοφονία του Floyd). Αφετέρου, οι πολίτες δεν αισθάνονται ότι η αστυνομία τους προστατεύει πραγματικά και μειώνονται οι εκκλήσεις τους προς αυτήν.
Ενσαρκώνεται έτσι το σλόγκαν των ημερών μας: «Βία για τη βία και βία στη βία», διαιωνίζοντας αυτόν τον φαύλο κύκλο. Πώς μπορεί, άλλωστε, να μην αναπτύσσεται η αστυνομική και κάθε είδους βία σε μια κοινωνία που ασκεί καθημερινά βία στα μέλη της; Έχει παρατηρηθεί η τάση οι κυβερνητικές προτεραιότητες να βαφτίζονται εθνικές, τα μέσα καταστολής μέσα επιβολής της τάξης, οι διεκδικήσεις των δικαιούχων ανταρσίες. Σε μια κοινωνία που διαρθρώνεται με γνώμονα το ατομικό συμφέρον δεν είναι δυνατόν να υπάρξει μηχανισμός διασφάλισης της νομιμότητας που να μην καταχράται την εξουσία, να μην εξυπηρετεί ατομικά οφέλη, αλλά το κοινό καλό, αφού αυτή η έννοια έχει διαστρεβλωθεί.