साहित्य आणि कला

कृपया आम्हाला तुमचे साहित्य आणि कला  pendsesamaj@gmail.com या  ईमेलवर पाठवा. आम्ही ते या पृष्ठावर प्रकाशित करू.

साहित्य आणि कला

कै.श्री. माधव वासुदेव पेंडसे यांचे साहित्य 

https://www.youtube.com/@chitrapendse - You Tube channel of Mrs. Chitra Pendse

गायत्री पेंडसे यांची चित्रे, कला, हस्तकला, customised भेटवस्तू

अरे मित्रा ! मी खरोखर मधुमेही आहे !!

असे विधान मी माझ्या खास मित्र परिवारात केल्यावर दोन तीन जणांना आश्चर्याचा धक्काच बसला.

वयाची पच्याहत्तरी उलटून गेल्यावर सुध्दा मी आरोग्यवान ज्येष्ठ नागरीक आहे. आमच्या ज्युनियर कॉलेजमध्ये पंचवीस वर्षे मी स्पोर्टस्‌ शिक्षक असल्याने सुसंवादी जीवनशैली जगत आहेच. सुमारे तेरा वर्षांपूर्वी माझी पत्नी लिव्हरच्या असाध्य दुखण्याने आजारी पडली. K.E.M. हॉस्पिटलमध्ये नामवंत डॉक्टरांनी वैद्यकीय उपचार केले. परंतु यश आले नाही. त्या सहा महिन्याच्या काळातील मानसिक - भावनात्मक ताण तणावांनी मला मधुमेह हा विकार जडला.

आमच्या फॅमिली डॉक्टरांनी (डॉ. पुरोहित) सुमारे वर्षभर वेळोवेळी मधुमेहाची यथासांग शास्त्रीय माहिती व उपाय योजना याबाबत मला बहुमोल मार्गदर्शन केले. गेली सुमारे १२ वर्षे मी मधूमेही असून वैद्यकीय औषधी गोळया घेऊन मी त्याला नियंत्रणात ठेवले आहे. याबाबत माझे वैयक्तिक अनुमान निष्कर्ष

खालील प्रमाणे आहेत.

“पटले तर घ्या नाहीतर सोडून द्या.”

१) मी मधुमेही आहे म्हणून मनाने बिलकूल खचून न जाता “अतिथी देवो भव!” म्हणून त्याचे स्वागतच करा !! म्हणजे तुमचा मानसिक ताण तणाव निघून जाईल व प्रतिकार शकती वाढीस लागेल !!

२) आधुनिक वैद्यकीय रोग निदान व औषधी उपाय योजनांचा वापर करा. वैद्यकीय शिबीरे व योग निबंधाचा वापर करून ज्ञानात भर घातल्याने आपले जीवन अधिक सुसह्य होत असते. त्या दृष्टीने गेली ५० वर्षे एकाच रोगासाठी कार्य करणारी डायबेटीक असोसिएशन पुणे ही अग्रगण्य पहिलीच संघटना आहे. “निष्काम सेवेचे आणि सामाजिक जाणीवेचे” हे द्योतक आहे.

३) आपल्या आरोग्याचा रस्ता आणि प्रेमाचा झरा हा आपल्याच पोटातून जात असतो. आपला आहार शारीरीक गरज व जीवनशैलीतून कमी जास्त स्वरूपात होत असतो. जीभेला फसवून आपण एकही अन्नपदार्थ पोटात घालू शकत नाही. आपल्या पंचेंद्रिये व कर्मेद्रियांचा वापर व सहभाग आपल्या भोजनात होत असतो. आपल्या आहारावर योग्य ते नियंत्रण मात्र जरूर ठेवणे आवश्यक आहे.

४) शरीर माद्यं खलू धर्म साधनम्‌ । या उक्तीप्रमाणे प्रत्येक व्यक्तिने नियमितपणे कमीत कमी ४० मिनीटे व्यायाम करणे आवश्यकच आहे. आधुनिक जिमखाना, हास्यक्लब, योगसाधना, सूर्यनमस्कार, पोहणे, गिर्यारोहण, पदभ्रमंती इ. अनेक व्यायाम प्रकार आहेत. आपल्या वयोमानानुसार, प्रकृति मानाप्रमाणे प्रत्येकाने आपले आरोग्य सुव्यवस्थित ठेवावे.

५) आदर्श व सुसंस्कृत भारतीय नागरीकाचे आयुष्यमान आता ८० वर्षे झाले आहे. सकारात्मक दृष्टि व सामाजिक जाण ठेवून आपण सर्व आनंदी व समाधानी जीवन जगण्याची उमेद बाळगू या !! कारण आपणच “ आपल्या जीवनाचे खरेखुरे शिल्पकार” आहोत.

झटकून टाका भूत आणि भविष्यकाळ

तरच आनंदी करु शकाल वर्तमानकाळ

ग. ह. पेंडसे, ठाणे

कुलवार्ता, जानेवारी २०१४

मनशक्ती - एक प्रबळ उर्जास्थान

परमेश्वराने निर्माण केलेल्या सर्व प्राणीमात्रात मानावाचा जन्म हा सर्व श्रेष्ठ प्राणी मात्र आहे. प्रतिपरमेश्वर होण्याचे सामर्थ्य त्याने मानवास मुक्त हस्ते बहाल केले आहे. ही अदभुत किमया त्याने हृदयाच्या मूशीत बेमोलूम साठविलेली आहे.

आपल्या आयुष्याचे सोने करावयाचे असेल तर वेळेचा सदुपयोग करणे अत्यंत आवश्यक आहे. आपले मन अव्याहत गतिमान असते. ते एक सुदर्शन चक्रच आहे. जीवनाच्या इति पासून अंतापर्यंत हे कालचक्र फिरतच असते. मनास विविध प्रकारच्या सोळा शक्‍ती असतात. त्यांची सकारात्मक गुंफण करून समाज जीवनाचा सुंदर गोफ मनाच्या सामर्थ्याने आपण विणावयाचा आहे.

अत्यंत सामान्य लहानशी मुंगी सुध्दा प्रबळ इच्छाशक्तीच्या जोरावर प्रचंड डोंगर शिखर पादाक्रांत करते. धृव बाळाने घनघोर तपश्चर्या करुन आपले अढळ स्थान प्राप्त केले.

नॅनो विज्ञान युगामुळे जीवन अतिशय गतीमान होत आहे. प्रतिकुल परिस्थिती असूनही भविष्याचा वेध घेत आपण प्रगतीशील बनावयाचे आहे.

थोर विचावंत वसिष्ठ क्री म्हणतात

मनो यत्‌ करीति ततकृतं भवति ।

यत्‌ न करोति तत्‌ नकृतं भवति ।

अत: मन एव ही कर्ता न देह: ।

मनच कर्ता असल्याने आपण निश्चयाने जे जे करावयाचे ठरवू तेच आपण कृतीने करू शकतो. संकल्प, कृति आणि सिध्दी या यशाच्या त्रिगुणात्मक पायर्‍या आहेत.

One who can relax the mind, can repair, recover, recharge & walk the target of successful life.

आपली जागृत इच्छाशक्ती म्हणजे मनशक्ती होय !!

मानवी अहंपणाचे अडसर दूर झाले की प्रबळ आत्मशक्तीचे निर्भर झरे वाहू लागतात. त्या निर्मळ पाण्याचे झरे नव्हे गंगौध आपणा सर्वांना खूप प्रसन्नता, समाधान देत चित्तवृत्ती फुलवीत पुढे जात असतात !

मनाच्या “शिव शक्तीचे” हेच चिरंतन रहस्य होय !!

गणेश हरी पेंडसे, ठाणे
कुलवार्ता, डिसेंबर २०१३

गुरूपौर्णिमा

परमेश्वराला आपण आतीव श्रध्देने “ब्रह्मांडनायक” असे म्हणतो. या विधात्याने प्रचंड मोठी जीवसृष्टी, पशु, पक्षी, प्राणी निर्माण केलेले आहेत. मनुष्य योनि ही मात्र सर्वश्रेष्ठ मानली जात असते.

मानवी जन्माचे सार्थक आपापले कर्तव्य पार पाडण्यातच आहे. लो. टिळक म्हणतात आपण जे काही करतो ते कर्मच होय. कर्मसिध्दांत असे सांगतो की कर्माचे फळ कालसापेक्ष व परिस्थितीनुसार मिळत असते.

कोणतेही ज्ञान हा अखेर एक अनुभवच असतो. हा अनुभव येण्याकरता योग्य ते प्रयत्न आवश्यकच असतात. अशा प्रयत्नांची दिशा ठरविणारी व्यक्‍ती म्हणजे गुरु हा आदर्श मार्गदर्शक असतो. लोहचुंबकासारखी प्रगतीची उत्तर दिशा हे गुरूचे कर्तव्य होय.

भक्तीयोग म्हणजे ईधरचरणी स्वत:ला पूर्णपणे वाहून घेणे. सर्व ईथ्वरासाठी करणे. ईश्वरातच विलीन होणे. ध्यान घारणेतून आपण ईश्वरा समीप जात असतो.

गुरू शिष्यानुभव हा सुध्दा एक योग आहे अनुभूती आहे. योग हा शब्द “युग” धातूपासून झाला आहे. युग या शब्दाचा अर्थ आपल्या अस्तित्वाच्या - असणेपणाच्या चार पायर्‍या जोडण्याची क्रीया करतात.

पहिली पायरी म्हणजे शरीर व मन जोडणे. संकल्परुपी चित्र मनाने करावे. त्यानुसार कृति करावी. विविध कृतीने कौशल्य प्राप्त होत असते.

मन आणि बुध्दी एकमेकांना जोडणे ही दुसरी पायरी होय. आपल्या बुध्दिला जे पटेल. रूचेल योग्य वाटेल ते करणे मनास निश्चित आवडते. सामाजिक जाणीवेतून बुध्दि चातुर्याने समाज प्रगतिशील बनत असतो. लो. टिळकांनी महाराष्ट्रात गणेशोत्सव जनमानसात असाच रूजविला.

तिसरी पायरी आपल्या बुध्दिला आपल्या आत्म्याला जोडणे. आपण कोण आहोत? मी म्हणजे शरीर नव्हे, भावना किंवा बुध्दी नव्हे. सर्वांच्या पलिकडे माझे सत्‌ स्वरूप अस्तित्व म्हणजे मी आहे असे समजणे याचा अनुभव घेणे होय. ह्याच धारणेतून याचा अनुभव येत असतो.

भक्ति योगात ईश्वरावर श्रध्दा असणे आवश्यक असते. विचारापेक्षा भावना भक्ति मार्गात अधिक प्रबळ असतात.

ज्ञान, भक्ति, कर्म या सोपान मार्गाचा अवलंब करून सत्यं, शिवं, सुंदरम्‌ अशा चिरंतन ब्रह्मानंदाचा अमृतानुभव घेणे हेच मानवी जीवनाचे सार्थक होय !!

ग. ह. पेंडसे (माजी अध्यक्ष)

कुलवार्ता, सप्टेंबर २०१३