Embedded Files
Een zelfwerkend afsluithek
Voor zijn werk was Johannes Swets Azn. veel onderweg in het buitengebied van de gemeente Kampen. De grindwegen in het buitengebied liepen over de landbouwpercelen. Voor het openen en sluiten van perceelhekken moest men steeds van de wagen of het paard af. Het vormde een terugkerende ergernis. Geen wonder dat Swets een nieuw type hek bedacht: het wipsluithek. Bij dit hek hoefde men de wagen niet te verlaten of van het paard af te stijgen.
De Kamper Courant schreef er als volgt over:
''Een basculerende plaatijzeren sluitboom, bijna een palm dik in doorsnede, waaraan een hek van zwaar bandijzer is bevestigd. Het hek vouwt in en uit elkaar bij het op en neer gaan van de slagboom. Het openen en sluiten van de slagboom kan op ongeveer 5 meter afstand. Door een lichte draai aan een wieltje op een paal wordt via een kamwieltje en een kwadrant de sluitboom in werking gesteld. Zowel in open als gesloten stand wordt de sluitboom in rust gehouden door een tegenwicht. Het geheel ziet er goed afgewerkt uit en is ontworpen door de heer Swets, direkteur van Stadswaterwerken te Kampen. De sluitboom werd vervaardigd op de ijzerfabriek van de heer Dalhuijsen. Op deze fabriek werden eerder al de ijzerwerken voor de Kamper schutsluis vervaardigd.
Er was sprake van de grindwegen in het buitengebied door het graven van sloten te scheiden van het land. Dat zou weliswaar afdoende zijn, maar ook enorme kosten met zich meebrengen. Onze kundige direkteur van Stadswaterwerken de heer Swets heeft met het oog op de financiele belangen der gemeente juist gehandeld door deze afsluiting te bedenken. Wij zouden graag zien dat deze afsluithekken meer toegepast werden en de heer Swets wat meer tevredenheid van zijn werk mocht ondervinden. ''
Naast de hoge kosten voor het graven van sloten (handwerk), werd ook het afwijken van de pachtconditiën als probleem gezien. De erven waren verpacht zonder sloten als afscheiding van de grindwegen. Het onderhoud van de slootkanten zou door de pachters moeten gebeuren en daar voorzagen de geldende pachtcontracten niet in.
foto van stoomgemaal Broeken en Maten uit de collectie van het Stadsarchief Kampen
locatie
Het ontwerp voor het zelfwerkende wipsluithek staat op de schetsontwerpen voor de Modelhoeve. Een prototype werd geplaatst op het bruggetje bij het stoomgemaal achter de stad aan de grindweg naar de polder Dronthen. Dat gemaal staat er in gemoderniseerde vorm nog steeds en is één van de oudste gemalen in het buitengebied van Kampen. Het gemaal is niet meer in gebruik bij het waterschap, maar het werkt nog steeds! Het is het bekende gemaal met schoepenrad in de landpunt tussen St. Nicolaasdijk en Flevoweg.
toepassing
Swets zelf wees er in 1881 al op dat het systeem goed bruikbaar was voor particuliere overgangen van spoorwegen. Het zou nog decennia duren voor spoorbomen bij spoorovergangen gebruikelijk werden.
cultuurZIEN, 2023
Page updated
Google Sites
Report abuse