1984 - Willebroek

Maurice Pelgrims

Willebroek - Kunstkring “Het Sas”

Kristelijke Sociale Werken - 2660 Willebroek

Vooropening woensdag 30 mei 1984

Toen me een tijdje geleden gevraagd werd de inleiding te verzorgen van deze avond was ik wel wat verrast, maar ik heb spontaan ja gezegd - want de werken van Maurice Pelgrims spreken me sterk aan, ook zijn liefde en bezieling voor zijn werk.

Maurice Pelgrims voorstellen in Willebroek hoeft eigenlijk niet meer. Meer dan 11 jaar beeldsnijden heeft “De Pelle”, zijn schuilnaam op de beelden, reeds achter zich na zijn eerste individuele tentoonstelling in de Gemeentelijke Feestzaal ook hier te Willebroek. En vele malen heeft hij zijn talent reeds naar buiten gedragen.

Maurice is een autodidact, de kunstzin heeft hij meegekregen van moeder natuur, het snijden van hout zit hem in hart en nieren. En kunst is een begrip dat wij langs vele verschillende wegen kunnen benaderen en dat op vele manieren naar ons kan gebracht worden. En dit laatste hangt af van de kunstenaar zelf. Maurice Pelgrims, geboren in Baal en gelukkig voor ons, verhuisd naar Willebroek, bezit een grote creativiteit. Even onderlijnen. 

Maurice startte als kunstschilder, een periode die hij volledig achter zich laat. Ezel, penseel en doek werden geruild voor hamer, beitel en het dwarse hout. En iemand die Maurice goed kende, ook beroepshalve, heeft ooit gezegd dat hij als leraar te Bornem een enorm verteltalent tentoon spreidt. In zijn beroepsleven weet hij de kinderen van zijn 5de leerjaar te boeien en wellicht is het uit dit verteltalent dat hij zijn grote creativiteit haalt.

• Zijn beelden vertellen iets, zij zeggen iets tegen ons, zij zijn gemaakt naar de mensen toe. Hij brengt de kunst dichter bij ons.

• De werken van Maurice kunnen onmogelijk in één bepaalde hoek geklasseerd worden en gelukkig maar, ook hier speelt zijn enorme verbeeldingskracht. Willen we even enkele beelden toelichten om deze verscheidenheid aan te tonen.

• Zo maakte hij een reeks beelden met heren uit het verleden. Middeleeuwse verschijningen - maar eigentijds, realistisch voorgesteld. 

• Een andere reeks beelden stellen mensen voor die hun beroep uitoefenen of hun kunstzin. Beelden als de schrijnwerker - ons dagelijks brood - de bakker - de tandarts - de fotograaf - de dichter, zij spreken voor zichzelf.

• Sommige sprookjesfiguren zoals “Assepoester”, een prachtig figuurtje met eeen mooi ietwat vertwijfeld kopje, en als een echte dame haar kleed dragend, realistisch alsof een filmster, maar dan een nederige, de festival deur binnengaat.

• En dan de guitige “Pelle” kennen we ook. Hij observeert de mensen van vandaag en gisteren en parodieert die in zijn beelden of neemt ze gewoon over zoals ze echt zijn. Kijk straks maar even naar het beeld “De Duivenmelker”, hoe deze na een minder geslaagde vlucht zijn duif de nek wil omdraaien. Die man met zijn petje en zijn sigaretje, zie ik voor mij, toen ik zelf nog een bengel was, uit het duivenlokaal stappen recht tegenover waar ik woonde. En nu de parodie: “de toeristen” alle drie staan ze daar, elk afzonderlijk toeristisch extravagant gekleed, uitgerust met zware attributen, zeer realistische figuren en sterk beeldend voorgesteld. En dan die “Genieter” uit olm vervaardigd, met een typische pet zijn vest open houdend met zijn twee handen, zeggend bijna “laat het onze er van nemen”.

• Een hele reeks beelden heeft Maurice ook gemaakt in verband met het gezin, liefde tussen de mensen, moeder-kind verhouding; beelden die hier aanwezig zijn zoals bijvoorbeeld “Samen” en “Onder Moeders hoede” getuigen ervan. En hier wil ik toch even inpikken met het feit dat Maurice een zeer sterke gezinsband huldigt. Zijn vrouw Louisa in het bijzonder en zijn kinderen Daria en Maro zijn steeds een sterke stimulans geweest bij zijn werk. Wij kunnen ons toch allemaal levendig voorstellen dat zij hun vader, die bezeten is door het kappen, meermaals in zijn fraai atelier aan de K. Huysmansstraat gelegen, bezig zien en door kleine opmerkingen ideeën laten groeien bij Maurice. Zij staan volledig achter de kunst van Vader en bezitten zelf een actief leven die de verbeeldingskracht van “de kunstenaar” zeker helpen verhogen.

• Uit het eikenhout ontstaan soms ook frivole dingetjes, mooie naaktfiguurtjes zoals het hier aanwezige “Comment ça va” maar zij zijn dan ook zeer fijn gehouden.

• Ook problemen die wij tegenkomen “dichtbij ons en wereldwijd” brengen Maurice op ideeën steeds gezien dan vanuit zijn realistische visie. Wij denken hier aan enkele prachtige snijwerken die hij maakte na de “Ramp in Ruisbroek” welke zijn toenmalige tentoonstellingsruimte onder water zette. Het beeld van “de Overwinnaar” die, zoals hij het uitdrukt, luidruchtig zijn voet plaatst op de overwonnene. “Manifest” de gedekoreerde generaal (met een zeer kleine g) heeft zijn raket afgeschoten en op dat tuig plaatst Maurice de koppen van mensen in ellende, oorzaak van dat tuig!

• Zo kunnen we blijven doorgaan, maar toch één kategorie van beelden, waarvan fragmenten aanwezig zijn in de reeds geschetste zijn zijn Permeke figuren. Prachtige expressionistische beelden. Permeke, zijn schilderijen en uitdrukkingen staan als voorbeeld voor de Pelle. Mooie beelden levert op zo o.a. “Van alle reis terug” een man die de last van de wereld op zijn rug draagt - “Bedroefd” (hier aanweezig) - “Crisis” - “Twijfel” enz. Bekijk ze even rustig, zij zijn oprecht unieke beeldjes.

Maar dat zijn ze allemaal. Maurice maakt nooit hetzelfde beeld, en dat kan ook niet volgens de kunstenaar. Hij vertrekt van een ruwe blok hout, meestal oude eik. Met elke blok gaat hij een gevecht aan, tegen de draad in hout, de rotte delen, de harde delen (weren), enz. Het is dan ook fijn dat Maurice bij bepaalde beelden even laat zien, met foto’s, hoe deze evolueren. Het begint met een schets krijt op het hout, waarop reeds de delen aanwezig die hij wil accentueren, dan het kappen - het aanpassen van de beelden door onverwachte gaten - raspen, schuren - schuren met de hand tot ze fijn glad zijn en boenen, uren van geduldig meesterschap.

Zo ontstonden ook zijn laatste beelden hier aanwezig met nu eens als thema: “de onderwijzer”. Na elf jaar Maurice werd het eens tijd dat hij zijn normaal beroep eens prijs gaf of… is hij nu een autobiografische beeldhouwer? U kunt, beste vrienden, de serieuze onderwijzer zien achter de boeken,... en dan de alternatieve “De maandag morgen onderwijzer” of is het de Pelle na een openingsdag. De realiteitszin loopt ook door deze beelden.

Om het af te ronden, beste vrienden, 

Zoals vele van zijn tentoonstellingen vanaf 1973 een succes waren met o.a. enkele malen te Willebroek, te Bornem in het landhuis, te Turnhout in de Warande, te Ruisbroek, te Hingene in De Castelijn, Tisselt, Oelegem, meermalen in een kunstgalerij in Borgerhout, Veurne, Knokke en ik vergeet er zeker nog vele, ben ik er zeker van dat hier in deze gebouwen weer een succesvolle tentoonstelling loopt. En misschien Maurice… beleeft U hier weer eens iets nieuws of herinnert U zich een anekdootje welke terug uw enorme creativiteit aanscherpt.

Proficiat Maurice en Louisa voor wat U ons vanavond laat bewonderen.